Özgür Çiçek
04.03.2009 KONU : ÝSKÝ Yönetmeliði Yürütmeyi Durdurma Kararý Basýn Açýklamasý
BASINA VE KAMUOYUNA
6. ÝDARE MAHKEMESÝ, ÝSTANBULUN ÝÇME SUYU KAYNAKLARINI VE HAVZALARINI TEHDÝT EDEN SON ÝSKÝ YÖNETMELÝÐÝNÝN BAZI HÜKÜMLERÝ HAKKINDA "YÜRÜTMEYÝ DURDURMA" KARARI VERDÝ
Dünya, önündeki ciddi su krizini tartýþýr, kýt olan su kaynaklarýný hýzla tüketen Türkiye uluslararasý kuruluþlarca 2005 ten itibaren "su krizi" ne girme tehlikesinde olan ülkeler arasýnda gösterilir ve bu konuda uyarýlýrken, Ýstanbulun içme suyu havzalarý, yasa dýþý yapýlanmanýn yarattýðý kirlenmenin yaný sýra, yasal mevzuatýn yol açtýðý kirlenmenin de sonuçlarýný ve tehdidini yaþýyor.
1995ten bu yana yaþanan süreçte, Ýstanbulun içmesuyu kaynaklarýný kirlenmeye karþý koruyacak önlemleri almakla sorumlu ÝSKÝ tarafýndan hazýrlanan ve Ýstanbul Büyükþehir Belediye Meclisince kabul edilerek yürürlüðe giren bir dizi yönetmelik deðiþikliði ile, bir yandan içmesuyu havzalarýndaki yasa dýþý kirletici kullaným ve yapýlaþmalar kalýcýlaþtýrýlýrken, bir yandan da yeni kirletici kullaným ve yapýlaþmalara yasal kýlýflar hazýrlanmýþtýr.
Bu konudaki son yönetmelik de, 25 Mayýs 2006 tarihli "Gazete 34" de yayýnlanarak uygulamaya girmiþ olan
"Ýçmesuyu Havzalarý Koruma ve Kontrol Yönetmeliði"dir. Ýçmesuyu havzalarýmýzdaki sakýncalý yapýlaþmayý daha da artýracak, içmesuyu kaynaklarýmýzý daha da kirletecek olan bu son yönetmeliðin iptali talebiyle, Mimarlar Odasý Ýstanbul Büyükkent Þubesi, Ýnþaat Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi ve Þehir Plancýlarý Odasýnýn birlikte açtýklarý davada, Ýstanbul 6. Ýdare Mahkemesi yönetmeliðin bazý hükümleri hakkýnda
"yürütmeyi durdurma" kararý vermiþtir.
Yürütmeyi Durdurma Kararý Alýnan Yönetmelik Hükümleri Þunlardýr:
1-) "Koruma Altýna Alýnan Ýçmesuyu Havzalarý ve Dereler" baþlýklý Liste-1in ilk cümlesinde,
"Aþaðýdaki derelerin mutlak koruma alanlarý, Çevre Düzeni Planlarý hazýrlanýncaya kadar, derelerin her iki tarafýndaki 100 m.lik alandýr." denmektedir. Bu cümlede yer alan ve dere mutlak koruma alanlarýnýn 100 metrenin altýna düþürülebilmesinin önünü açan "Çevre Düzeni Planlarý hazýrlanýncaya kadar," ibaresinin yürütmesi durdurulmuþtur.
2-) "YÜZEYSEL ÝÇMESUYU KAYNAKLARINDA (Maksimum Su Kotu Ýçinde) ve KORUMA ALTINDAKÝ DERELERDE UYULMASI GEREKEN ESASLAR" baþlýklý 5.Maddenin (e) bendi, "e) Ýdare için gerekli tesisler dýþýnda herhangi bir yapý yapýlamaz. " þeklinde düzenlenmiþtir. Ýdare için gerekli tesislerin ne olduðu konusunda bir açýk taþýmayan bu hükmün yürütmesi durdurulmuþtur.
3-) "ÝÇMESUYU HAVZALARINDA YAPILAÞMA ÝLE ÝLGÝLÝ UYULMASI GEREKEN ESASLAR" baþlýklý 6. Maddenin (b) bendinin ikinci cümlesi, "b)...Ýmar Planlarýnda Konut bölgelerinde; Liste-2de verilen yoðunluk deðerleri ve bu deðerlere karþýlýk gelen KAKS deðerleri, Konut dýþý yapýlaþmalarda; KAKS:0.20 deðeri aþýlamaz." þeklinde düzenlenmiþtir.
Koruma kuþaklarýný deðil de belediyeleri esas alarak yoðunluk belirleyen; havzalardaki boþ alanlarý -kuþak farký belirlenen bu koþullarla yapýlaþmaya açan; konut dýþý yapýlanmalara da, gene kuþak farký gözetmeksizin, ayný KAKS uygulamasý getiren bu cümlenin ve Liste-2nin yürütmesi durdurulmuþtur.
4-) "ÝÇMESUYU HAVZALARINDA YAPILAÞMA ÝLE ÝLGÝLÝ UYULMASI GEREKEN ESASLAR" baþlýklý 6. Maddenin (h) bendi, "h) Bu Yönetmelik ve Liste 2 de belirtilen yoðunluk deðerleri planlar onanýncaya kadar geçerlidir." þeklinde düzenlenmiþtir. Ýçmesuyu havzalarýndaki planlarýn hiçbir kýsýtlama olmaksýzýn istendiði gibi hazýrlanabilmesinin yolunu açan bu bendin yürütmesi durdurulmuþtur.
5-) MADENCÝLÝK VE DÖKÜM FAALÝYETLERÝ" baþlýklý 7. Maddenin "Madencilik Faaliyetleri" alt baþlýklý 7.1. maddesinin (a) bendi,
"a) Mutlak ve Kýsa mesafeli koruma alanlarýnda ocak açýlamaz, iþletilemez.
Ancak kýsa mesafeli koruma alanlarýnda, maden ruhsatý alýndýktan sonra, kýsa mesafeli koruma alaný ilan edilen sahalarda, Valilik ya da Maden Ýþleri Genel Müdürlüðünce kirlilik oluþturmayacaðý bilimsel ve teknik olarak ve/veya çevresel etki deðerlendirmesi raporu ile ortaya konulan galeri yöntemi ile patlamalar dýþýndaki maden istihracýna ve kimyasal madde kullanýlmadan iþletilen tesislere izin verilir. Faaliyet sýrasýnda alýcý ortama yapýlacak deþarjlarda Atýksularýn Kanalizasyona Deþarj Yönetmeliði hükümlerine uyulmasý zorunludur." þeklinde düzenlenmiþtir.
Bendin, mutlak ve kýsa mesafeli koruma alanlarýnda getirilen ocak açýlmamasý ve iþletilmemesi hükmünün istisnasý olan ikinci cümlesinin yürütülmesi durdurulmuþtur.
6-) "MADENCÝLÝK VE DÖKÜM FAALÝYETLERÝ" baþlýklý 7.Maddenin "Madencilik Faaliyetleri" alt baþlýklý 7.1. maddesinin (b) bendi,
"b) Orta mesafeli koruma alaný içinde maden ruhsatý ile arama faaliyetleri yapýlýr. Maden ruhsat sahibi kazý gerektirmeyen arama faaliyetleri için, gerekli belgelerle valiliðe veya Maden Ýþleri Genel Müdürlüðüne ya da ilgili kuruma bilgi verir. Valilik ya da Maden Ýþleri Genel Müdürlüðünce, kirlilik oluþturmayacaðý bilimsel ve teknik olarak belirlenen veya çevresel etki deðerlendirmesi raporuna göre yapýlmasý uygun bulunan galeri yöntemi ile patlatmalar dýþýndaki maden istihracýna ve kimyasal madde kullanýlmadan iþletilen tesislere izin verilir. Ancak faaliyet sýrasýnda alýcý ortama yapýlacak deþarjlarda Atýksularýn Kanalizasyona Deþarj Yönetmeliði hükümlerine uyulmasý zorunludur."
þeklinde düzenlenmiþtir.
Orta mesafeli koruma alanlarýnda taþ, kum, kil, kömür ve maden ocaklarýna açýlmasýna onay veren bendin yürütmesi durdurulmuþtur.
7-) "MADENCÝLÝK VE DÖKÜM FAALÝYETLERÝ" baþlýklý 7.Maddenin "Madencilik Faaliyetleri" alt baþlýklý 7.1. maddesinin (d) bendinde,
"d) Orta mesafeli koruma alanlarýnda 14.08.1998 tarihinden önce mevcut olan ocaklarýn faaliyetlerine, ruhsat sahasý içinde Yönergede belirtilen tedbirleri almak, erozyon kontrolü ve sediment taþýnmasýný önlemek ve sahayý bilahare aðaçlandýrmak þartýyla 21.02.2007 tarihine kadar izin verilebilir." denilmektedir.
Orta mesafeli koruma alanlarýndaki bazý maden tesislerinin, sakýncalý ve kirletici olup olmadýklarý dahi deðerlendirmeye alýnmadan belli bir süre daha faaliyetlerine devam izni veren ve ÝSKÝnýn ilk içme suyu havza yönetmeliðinin çýkarýldýðý 1984 yýlýndan bu yana 30 yýldýr getirilen ek sürelere yeni bir ilave olan bu bendin yürütmesi durdurulmuþtur.
8-) "MADENCÝLÝK VE DÖKÜM FAALÝYETLERÝ" baþlýklý 7. Maddenin "Döküm Faaliyetleri" alt baþlýklý 7.2. maddesinin (c) bendinde,
"c) Uzun mesafeli koruma alanlarýnda; döküm faaliyetlerine, kimyasal atýk, çöp vb suyun kalitesine olumsuz etki edecek malzeme dökülmemesi kaydýyla izin verilebilir." denilmektedir.
Ýçme suyu havzalarýnda kaçak kentler oluþmasýnýn bile kontrol edilip önlenemediði bir ortamda, kontrolün nasýl ve kim tarafýndan yapýlacaðý dahi belirtilmeden, döküm faaliyetlerine izin veren bu bendin yürütmesi durdurulmuþtur.
9-) "YÜRÜRLÜK" baþlýklý 15.Maddesinin ikinci cümlesinde,
"Dönemindeki yönetmeliklere göre ilgili prosedürden geçerek ÝSKÝ Görüþü alan ve yürürlüðe giren imar planlarý müktesep hak olarak geçerlidir. " hükmü yer almaktadýr.
Maddenin, mevcut planlarý, -dayandýklarý yönetmelik hükümlerinin hukuka aykýrý bulunarak iptal edilmiþ olmasý durumunu bile göz ardý ederek- sadece dönemindeki yönetmelik hükümlerine uygun olarak hazýrlanmýþ olmasýný esas alarak müktesep hak olarak geçerli kabul eden ikinci cümlesinin yürütmesi durdurulmuþtur.
Kamuoyunun bilgilerine sunulur.
TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi TMMOB Ýnþaat Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi
TMMOB Mimarlar Odasý Ýstanbul Büyükkent Þubesi TMMOB Þehir Plancýlarý Odasý Ýstanbul Þubesi