Kontrollü Teslimat Uygulamasına İlişkin Esas ve Usuller

Kara para ve terörün finansmanı mücadelesinde polisiye alanda bir diğer önemli eleman kontrollü teslimat uygulamasıdır.⁴⁵ Uluslararası sözleşme ve belgelerde ıs-rarla tavsiye edilen bu uygulama 4208 sayılı Yasanın 10. maddesiyle mevzuatımıza girmiş ve İçişleri Bakanlığınca çıkarılan ve hali hazırda Gümrük ve Ticaret Bakanı tarafından yürütülen “Kontrollü Teslimat Uygulaması Esas ve Usullüleri Hakkında Yönetmelik” le ayrıntılarıyla düzenlenmiştir.

Kontrollü Teslimatın tanımı ilgili yönetmelikte; “Suç faillerinin belirlenmesi, her türlü delilin tespiti, toplanması, kaçak veya kaçak olmasından şüphe edilen mal veya fonların müsaderesi amacıyla, yurt içinde dağıtılacak veya yurt dışından Tür-kiye’ye getirilerek dağıtılacak veya Türkiye’de hazırlanarak yurtdışına götürülecek veya Türkiye’den transit geçecek, uyuşturucu ve psikotrop maddeler, 1988 tarihli Uyuşturucu ve Psikotrop Maddelerin Kaçakçılığına Karşı Birleşmiş Milletler Söz-leşmesi’nin Eki I ve II Numaralı Tablolar ile bu Tablo değişikliklerinde yer alan mad-delerin ve bunlara bağlı fonlar veya suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerine veya suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerine kaynaklık edecek diğer her türlü kaçak veya kaçak olmasından şüphe edilen eşyanın yetkili makamların bilgisi ve denetimi altında nakillerini ifade etmektedir.” şeklinde yapılmıştır.

Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’nde Kontrollü Teslimat tanımı; “Bir suçun soruşturulması ve suçun icrasında yer alan kişilerin kimliklerinin tespiti amacıyla, yetkili makamların bilgisi ve gözetimi altında, yasadı-şı veya şüpheli sevkiyatın bir veya daha fazla devletin sınırlarından dışarı çıkmasına, içinden geçmesine veya içeri girmesine müsaade edilmesi yöntemidir.” şeklinde yapılmıştır.

45 Ergin ERGÜL, Kara para Endüstrisi ve Aklama Suçu (İstanbul, Yargı Yayınevi, 2001) S.219

Kontrollü teslimat uygulaması FATF’ın 31’inci tavsiyesinde de yer almıştır. Ül-kelerin, kara para aklama, buna bağlı öncül suçlar ve terörün finansmanı soruş-turmaları için uygun, geniş kapsamlı soruşturma teknikleri kullanmaları tavsiye edilmiştir. Soruşturma teknikleri içinde de kontrollü teslimat sayılmıştır.

4.3.1- Kontrollü Teslimatın Şartları Kontrollü teslimatın uygulanabilmesi için;

a) Kontrollü teslimat kapsamına giren kaçakçılık faaliyetinin çok ciddi organize edilmiş olması,

b) Organizatörlerin, sermayedarların ve şebeke elemanlarının ortaya çıkarılma-sı ve bunlar hakkında bütün delillerin tespiti için başka bir imkân bulunmamaçıkarılma-sı,

c) Mal veya fonların gideceği son yere kadar herhangi bir boşluğa meydan ver-meyecek şekilde denetimin sağlanabilmesi,

d) Kontrollü teslimat uygulamaya yeterli zamanın bulunması,

e) Türkiye’de hazırlanarak yurtdışına götürülecek veya transit geçecek her türlü kaçak mal veya fonlar için ayrıca;

i. Kontrollü teslimat yönteminin boşluksuz işleyeceği ve failler hakkında ko-vuşturma ve soruşturma açılacağının, talep eden ülke tarafından garanti edil-mesi,

ii. Kontrollü teslimat uygulamasının sona erdiği, Türk vatandaşlarının yakalan-dığı ülke devleti tarafından Türk vatandaşları ile kontrollü teslimata konu mal veya fonlar ile bunların naklinde kullanılan araçlar ile suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin iadesi hususunun taahhüt edilmiş olması,

zorunludur.

Türk vatandaşlarının iadesi, Türk Ceza Kanunu’nun 188’inci maddesinin ikinci fıkrası çerçevesinde Türk vatandaşının yabancı ülkedeki cezasının tamamlanmasın-dan sonra gerçekleştirilir.

4.3.2- Kontrollü Teslimat Talebi ve Kararı

Başkanlıklar,⁴⁶ kontrollü teslimat şartlarının gerçekleşmesi halinde kontrollü giriş, geçiş ve çıkış ile yurtiçi kontrollü teslimat kararının alınması için Ankara Cum-huriyet Başsavcılığı’na talepte bulunmaya ve bu konuda gerekli işlemleri yürütme-ye yürütme-yetkilidir.

Başkanlıklardan;

46 Yönetmelik hükmüne göre; Başkanlık: Emniyet Genel Müdürlüğü Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mü-cadele Daire Başkanlığını, Emniyet Genel Müdürlüğü Uyuşturucu İle MüMü-cadele Daire Başkanlığını, Jan-darma Genel Komutanlığı Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığını, Sahil Güvenlik Komutanlığı İstihbarat Başkanlığını veya Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğünün Kaçakçılıkla Müca-deleden Sorumlu Daire Başkanlığını ifade eder.

i. Emniyet Genel Müdürlüğü Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü Uyuşturucu İle Mücadele Daire Baş-kanlığı Emniyet birimlerinin,

ii. Jandarma Genel Komutanlığı Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı Jandarma birimlerinin,

iii. Sahil Güvenlik Komutanlığı İstihbarat Başkanlığı Sahil Güvenlik birimlerinin, iv. Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğünün Kaçakçılıkla Mücadeleden

So-rumlu Daire Başkanlığı Gümrük Muhafaza birimlerinin,

Kontrollü teslimat kararına ilişkin yazılı taleplerini ivedi olarak Ankara Cumhu-riyet Başsavcılığı’na iletir.

Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı;

v. Kontrollü teslimata konu olan mal veya fonun bulunduğu yerin,

vi. Bu yer belli değil ise kontrollü teslimat talep eden kuruluşun bulunduğu yerin polis, jandarma, sahil güvenlik veya gümrük muhafaza görev bölgesinde bulun-masına göre, kontrollü teslimat kararına ilişkin yazılı taleplerini ilgili Başkanlığa yapar. İlgili Başkanlıkta ivedi olarak Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’na iletir.

Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Mali Suçları Araştırma Kurulu, üçün-cü fıkranın (i) ve (ii) bentlerindeki şartları dikkate almadan Başkanlıklardan birine kontrollü teslimat kararına ilişkin yazılı taleplerini ivedi olarak iletebilir.

Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, kontrollü teslimat şartlarının varlığı halinde ev-rak üzerinde yapılacak inceleme üzerine ivedi olaev-rak kontrollü teslimata karar verir.

Uyuşturucu maddelere ilişkin kontrollü teslimatlarda, arama kararını gerektiren durumlarda, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 119’uncu maddesine göre arama kararı alınmak suretiyle uyuşturucu maddenin gizlendiği yere ulaşılarak gizli bir şekilde numune alınması, uyuşturucu maddenin tamamının veya bir bölümünün başka maddelerle değiştirilmesine ve ayrıca kontrollü teslimat kararının boşluksuz olarak uygulanabilmesini sağlamak amacıyla özellikle kargo yoluyla yapılan sevki-yatlarda görevli nezaretinde gerçekleştirilmesine karar verilebilir.

a- Yabancı Ülkelerin Talepleri

Yabancı ülkelerin kontrollü teslimat talepleri hakkında karar vermeye Cumhuri-yet Başsavcılığı Cumhuri-yetkilidir. Ancak suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerinin kont-rollü teslimatına ilişkin yabancı ülke talepleri hakkında karar vermeye Ankara Sulh Ceza Mahkemesi yetkilidir.

b- Yabancı Ülkelerin Taahhütleri

Türkiye’de hazırlanarak yurtdışına götürülecek veya transit geçecek her türlü kaçak mal veya fonlar için ayrıca;

a) Kontrollü teslimat yönteminin boşluksuz işleyeceği ve failler hakkında ko-vuşturma ve soruşturma açılacağının talep eden ülke tarafından garanti edilmesine,

b) Kontrollü teslimat uygulamasının sona erdiği, Türk vatandaşlarının yakalan-dığı ülke devleti tarafından Türk vatandaşları ile kontrollü teslimata konu mal veya fonlar ile bunların naklinde kullanılan araçlar ile suçtan kaynakla-nan malvarlığı değerlerinin iadesi hususunda yabancı ülkelerin taahhütleri-nin alınmasına,

Yönelik girişimler ilgili Başkanlık tarafından yürütülür.

Uyuşturucu maddelerin kontrollü teslimatı uygulamasında, yabancı ülkenin im-haya ilişkin talebi halinde, yakalanan uyuşturucu maddelerin iadesi şartı aranmaz.

4.3.3- Kontrollü Teslimatın Uygulanması ve Uygulamaya Son Verilmesi Kontrollü teslimat kararının Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca verilmesini müteakip kontrollü teslimat uygulaması ilgili Başkanlıkça veya Başkanlığın uygun göreceği birimlerce yürütülür ve kontrollü teslimat uygulaması sırasında kullanıla-cak yöntemler kontrollü teslimatı uygulayan birim tarafından belirlenir.

İzleme ve gözleme işleminin tehlikeye düşmesi veya kontrollü teslimat uygula-masına devam edilmesi halinde, delillerin kaybolması veya sanıkların elden kaçırıl-ma ihtikaçırıl-malinin ortaya çıkkaçırıl-ması durumunda, kaçırıl-mahkeme kararı gerekmeksizin kont-rollü teslimatı uygulayan birim amiri tarafından kontkont-rollü teslimat uygulamasına son verilir ve derhal ilgili Başkanlığa bilgi verilir.

4.3.4- Kontrollü Teslimat Uygulamasına Son Verilmesinde Yetkili Mahkeme

Kontrollü teslimat uygulamasına son verilmesinde yetki, uygulamaya son ve-rilen yer mahkemesine aittir. Kontrollü teslimat uygulaması Türk mahkemelerinin yargı yetkisini ortadan kaldırmaz.

4.3.5- Kontrollü Teslimat Uygulamasında Koordinasyon

Gerek yurtiçi kontrollü teslimat, gerekse kontrollü giriş, geçiş ve çıkışlarda, ilgili kuruluşlar arasındaki işbirliği ve koordinasyon ilgili Başkanlık tarafından yürütü-lür. Diğer taraftan, polis, jandarma, sahil güvenlik ve gümrük muhafaza birimleri arasında kontrollü teslimat uygulamasına ilişkin koordinasyon, Başkanlıklarca bilgi alışverişi sağlanması ve teknik işbirliği yapılması yoluyla sağlanır. Görevlilere, bu uygulama sırasında kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerce her türlü yardım ve kolaylık sağlanır.

4.4- Türk Ceza Kanunu ve Ceza Muhakemesi Kanununa Göre