Kontrol Listesi

Öğrencilerin CBS yazılımını kullanma becerilerini ölçmek için yine araştırmacı tarafından kontrol listesi hazırlanmıştır (Ek.3). Kontrol listesinde toplam 18 beceriye yönelik madde yer almaktadır. Kontrol listesi araştırmacının her bir öğrenciyi tek başına gözlemlemesi ile doldurulmuştur. Araştırmacı kontrol listesinde yer alan uygulamaları öğrencilere yaptırarak öğrencilerin temel CBS yazılımını kullanma becerilerini değerlendirmiştir.

3.5. Uygulama Aracı

Haritaların geliştirilmesi aşamasında öncelikle konunun içerik analizi yapılmıştır. Konu ile ilgili CBS tabanlı haritaların veri tabanının hazırlanabilmesi için ilgili kurumların resmi internet sitelerinden verilere ulaşılmıştır. Tarım ürünleri ve fabrikalar ile ilgili veriler Türk İstatistik Kurumunun, orman alanları ve arazi kullanımı ile ilgili veriler Orman Genel Müdürlüğünün, yeraltı kaynakları ile ilgili

veriler Maden Tetkik Arama Enstitüsünün internet sitesinden ve iklim verileri de Meteoroloji Genel Müdürlüğünden temin edilmiştir.

Haritaların hazırlanma aşamasından önce ArcView 9.2 yazılımının lisans sahibi ESRI’nin Türkiye temsilcisi olan özel bir şirketten bu yazılım ile CBS tabanlı haritaların nasıl yapılacağını ve bu haritalarla işlemlerin nasıl gerçekleştirileceğini öğrenmek için 2 haftalık kurs alınmıştır. Kurs döneminin sonunda araştırmacı CBS haritalarını kendisi oluşturacak düzeyde bilgi sahibi olmuştur.

Araştırmacı kurs döneminden önce resmi kurumlardan elde ettiği istatistiksel verileri düzenlemiş, daha sonra ArcView Coğrafi Bilgi Sisteminde ürettiği “_shape file_” formatındaki sayısal il sınırları haritası ile bu verileri ilişkilendirerek konularına özgü harita görüntüleme işlemlerini gerçekleştirmiştir. Harita görüntüleme işlemlerini gerçekleştirirken haritaların öğrencilerin ilgisini nasıl çekeceği ve seviyelerine en uygun şekilde nasıl verileceği gözönüne alınmıştır.

CBS yazılımı kullanılarak hazırlanan etkileşimli haritalar bilgi işlemeye dayalı bilişsel öğrenme kuramını benimseyen bir öğretim uygulaması temel alınarak hazırlanmıştır. Bu öğrenme kuramını benimseyen öğretim uygulamalarında amaçlar, içerik, yöntem ve değerlendirme etkinlikleri öğrenci katılımı olmadan eğitimciler tarafından belirlenmekte ve öğrenciler bu duruma sadece yönlendirilmektedir (Deryakulu, 2001:7). Araştırmacı tarafından 6. sınıf öğrencilerinin özellikleri ve öğrenme gereksinimleri belirlenmiş, amaçlar oluşturulmuş ve bu amaçlara ulaşmak için öğrencilerin CBS tabanlı haritalarda neleri yapabilmeleri gerektiğini de kapsayan bir içerik hazırlanmıştır (Ek 4). Hazırlanan içeriğin en etkili ve verimli bir şekilde verileceği CBS ortamının yanında, öğrencilerin öğrenme çıktılarını değerlendirmek üzere bir kontrol listesi hazırlanmıştır.

Araştırmada Türkiye’nin Doğal Kaynakları konusunun öğretimi esas alınmakla birlikte, konunun öğretimine geçmeden önce öğrencilere CBS’yi kullanma becerileri kazandırılmıştır. Bu teknoloji ile daha önce hiç karşılaşmamış olan öğrenciler, yazılımı kullanmakta fazla zorluk çekmemişlerdir. Öğrencilerin yazılımı kullanabilir düzeye gelmeleri için 6 ders saati süresince, yazılımda gerçekleştirmeleri

gereken işlemler öğretilmiştir. Öğrencilere CBS yazılımını kullanmaları için kazandırılan temel CBS yazılımını kullanma becerileri şunlardır:

1. “zoom in” butonu: Öğrenciler bu butonu kullanarak haritayı istedikleri kadar büyütebileceklerdir.

2. “zoom out” butonu: Öğrenciler bu butonu kullanarak haritayı istedikleri kadar küçültebileceklerdir.

3. “full extent” butonu: Öğrenciler bu butonu kullanarak büyüklüğünü değiştirdikleri haritayı ilk haline getirebileceklerdir.

4. “pan” butonu: Öğrenciler bu butonu kullanarak haritayı sağa-sola, yukarı-aşağı kaydırabileceklerdir.

5. “select features”butonu: Öğrenciler bu butonu kullanarak grafik okuyabileceklerdir.

6. “identify” butonu: Öğrenciler bu butonu kullanarak herhangi bir ilin veri tabanında yer alan sayısal bilgilere ulaşabileceklerdir.

7. “go to XY” butonu: Öğrenciler bu butonu kullanarak koordinatlarını girdikleri herhangi bir yeri harita üzerinde gösterebilmektedirler.

8. “measure” butonu: Öğrenciler bu butonu kullanarak iki yer arasındaki mesafeyi ölçebilmektedirler.

9. “hyperlink” butonu: Öğrenciler bu butonu kullanarak istedikleri bir coğrafi özelliğin resmini harita üzerinde görebilmektedirler.

Öğrencilere CBS yazılımını kullanabilmeleri için kazandırılan bu becerilerden sonra, öğrencilerin kendilerinin de aktif olarak kullanabilecekleri konu ile ilgili hazırlanan etkileşimli haritalar (Ek. 5) ile deneysel çalışma başlatılmıştır.

3.6. Araştırmanın Uygulama Aşamaları

1. Araştırma Kent-Koop İlköğretim Okulu’nun 6-A şubesinde yer alan ve rastgele seçilen 20 öğrenci (deney grubu) ile aynı şubede yer alan diğer 20 öğrenci (kontrol grubu) olmak üzere toplam 40 kişilik bir örneklem grubu üzerinde yürütülmüştür. Araştırma öncesinde İl Milli Eğitim Müdürlüğünden alınan izin dilekçesi (Ek.6) ile okul yönetimine başvurulmuştur.

2. Öğretim 2006-2007 güz döneminde Ülkemizin Kaynakları ünitesinin öğretimi sırasında gerçekleştirilmiştir.

3. Bu ünitenin öğretim zamanından 3 hafta önce deney ve kontrol grubu öğrencilerinin bu konu hakkındaki mevcut bilgilerini ölçmek üzere başarı ön testi uygulanmıştır.

4. Başarı ön testinden sonra deney grubu öğrencilerine CBS yazılımını kullanmak üzere temel CBS kullanma becerilerini kazandırmak için uygulamalara başlanmıştır. İlk 2 hafta (toplam 6 saat) deney grubu öğrencilerine ders konusu anlatılmaksızın CBS kullanma becerileri kazandırılmıştır.

5. Toplam 2 hafta süren CBS yazılımının kullanımının öğretiminden sonra 3. hafta (toplam 3 saat) öğrencilerin CBS kullanma düzeyini ölçmek için kontrol listeleri kullanılarak her öğrenci birebir gözlenmiştir. Ayrıca deney grubu öğrencilerine bu teknolojiye yönelik tutumlarını ölçmek üzere CBS tutum ölçeği uygulanmıştır.

6. Öğrenciler CBS’yi kullanmak için yeterli düzeye geldikleri için dersin öğretmeni ile plânlanmış olan hedef ve davranışlara uygun bir şekilde konunun öğretimine başlanmıştır. 6-A şubesi ikiye bölündüğü için deney ve kontrol gruplarında konunun öğretimi eş zamanlı olarak gerçekleştirilmiştir. Deney grubunda konunun öğretimi araştırmacı tarafından CBS yazılımı kullanılarak öğretilmiştir. Araştırmacı, konu öğretilirken öğrencilerin CBS yazılımını kullanmalarında yönlendirici bir role sahiptir. Konu öğretilirken öğrencilere sorular sorulmuş, öğrencilerin soruları cevaplandırırken CBS yazılımını

kullanmaları sağlanmıştır. Kontrol grubu öğrencilerinde ise konunun öğretimi dersin öğretmeni tarafından anlatıma dayalı öğretim ile gerçekleştirilmiştir. Öğretmen konuyu anlatırken yeri geldikçe soru-cevap yöntemini kullanmış, öğrencilerin sorulara cevap verirken basılı haritalardan faydalanmalarını sağlamıştır. Konunun öğretimi iki hafta (6 ders saati) sürmüştür.

7. Konunun farklı öğretim yöntemleri ile öğretiminden sonra her iki grubun öğrencilerinin konu ile ilgili başarı düzeylerini ölçmek üzere başarı son testi uygulanmıştır.

3.7. Verilerin Analiz ve Yorumlanmasında Kullanılan İstatistik