Taraf Devlet (md.29) çekincesi için gerekçe göstermiş mi? Halen başka çekincesi var mı?
1) Cezayir “uyuşmazlığın tüm taraflarının rızasıyla hakeme ya da UAD’na götürülür” + 2) Arjantin - - 3) Bahama - + 4) Bahreyn - + 5) Brezilya - - 6) Brunei - + 7) Çin110 - -
8) Küba “diplomatik kanallar kullanılarak doğrudan mü-zakere yoluyla”
-
9) Kore
Demokra-tik Halk Cumhu-riyeti
- +
10) Mısır “hakem/tahkim usulüyle bağlanmamak için” +
11) El Salvador - -
12) Etiyopya - -
13) Fransa - +
14) Hindistan - +
15) Endonezya “uyuşmazlığın tüm taraflarının rızasıyla hakeme ya da UAD’na götürülür”
-
16) Irak “hakem/tahkim usulü için” +
17) İsrail - +
18) Jamaika - -
19) Kuveyt - +
20) Lübnan - +
21) Mauritius - -
22) Mikronezya “uyuşmazlığın tüm taraflarının rızasıyla hakeme ya da UAD’na götürülür”
+
23) Monako - +
110 Macao Portekiz yönetimi altında iken Portekiz Hükümeti 27/04/1999 tarihli iletisiyle Sözleşmenin Macao’da da uygulanacağını Genel Sekretere bildirmişti. Ancak bilahare Macao’ya ilişkin olarak Portekiz ve Çin’in Genel sekretere gönderdikleri ileti sonucu, Çin Hükümeti, Macao’nun yönetimi kendisine geçtikten sonra bu bölge bakımından Sözleşmenin Çin’in koyduğu çekince geçerli olacak şekilde uygulanacağını beyan etti. Böylelikle, Çin yönetimine geçen Macao bakımından da Sözleşme (md.29)’a konulan çekince uygulanır hale geldi. Benzeri bir uygulama örneği ise Hong Kong ile ilgili olarak görüldü. Hong Kong’un yönetiminin Birleşik Krallık’tan Çin’e geçmesi üzerine Çin Hü-kümetince Genel Sekretere Hong Kong Özel İdare Bölgesi için de Sözleşme (md.29)’a konulan çekincenin geçerli olacağı bildiriminde bulunuldu.
24) Fas “hakem/tahkim usulü” için “uyuşmazlığın tüm taraflarının rızası”
+
25) Mynmar - -
26) Nijer “hakem/tahkim usulü” için “uyuşmazlığın tüm taraflarının rızası” + 27) Umman - + 28) Pakistan - + 29) Katar - + 30) Suudi Ara-bistan - + 31) Singapur - +
32) Suriye “hakem/tahkim usulü için” +
33) Tayland - +
34) Trinidad ve
Tobago
- -
35) Tunus “uyuşmazlığın tüm taraflarının rızasıyla hakeme ya da UAD’na götürülür”
+
36) Türkiye - -
37) Birleşik Arap
Emirlikleri
“hakem/tahkim usulü” için “uyuşmazlığın tüm taraflarının rızası” ve mevcut hüküm “bazı letleri vatandaşlarını savunmak üzere diğer Dev-letleri dava etmeye kapı aralar”
+
38) Venezuela - -
39) Vietnam - -
40) Yemen - -
Mart 2011 tarihi itibariyle Sözleşmeye toplam 186 Devlet Taraf bulun-maktadır. Yukarıda verilen Tablodan aynı tarih itibariyle toplam 40 Taraf Dev-letin KKAOKS (md.29)’da öngörülen hakem ya da UAD yargı yetkisi usulüyle bağlanmamak üzere anılan hükme çekince koydukları görülmektedir. Ancak, bu maddeye çekince koyan Devlet sayısı aslında daha fazla idi; bazı Devletler bilahare bu çekincelerini geri çektikleri için sayı 40 olarak gözükmektedir. Bu konuda bilgi için aşağıda “Çekincelere karşı yürütülen mücadelenin sonuçları” başlığı altında verilmiştir.
Mart 2011 tarihi itibariyle Sözleşme (md.29)’a çekince koyan 40 Devlet-ten 11’i, bu işlem bağlamında “gerekçe” yahut “görüş” açıklamıştır.
Çekincesi için “gerekçe” belirten 11 Devletten 7’si, anılan usulün “ancak uyuşmazlığın tüm taraflarının” rızası yahut onayı ile işletilebileceği görüşünü belirtmiştir. Bu nokta önemlidir. Zira Sözleşmenin yorumlanması yahut uygu-lanmasına ilişkin olarak iki ya da daha fazla Taraf Devlet arasında ortaya çıka-bilecek olup müzakereler yoluyla çözüme kavuşturulamayan bir uyuşmazlığın hakem yahut UAD usulüyle halli için uyuşmazlığın taraflarından “birinin” tale-binin/başvurusunun yeterli olmasını öngören mevcut düzenleme, bazı başka sözleşmelerde de görülmektedir (ama dikkat edelim, tümü böyle değildir). Bu usulün tahrik edilmesi için taraflardan yalnızca birinin iradesini yeterli gören bu düzenleme biçimi eskiden beri birçok Devletin itirazlarına konu olmuştur.
c) Çekinceleri nitelikleri bakımından sınıflama
KKAOKK sekreteryasının hazırladığı 27/10/1994 tarihli bir çalışmada111
yapılan tasnife göre, KKAOKS’ne konulan çekinceler nitelikleri itibariyle, 1) “genel çekinceler” (“general reservations”) (yani, Sözleşmenin herhangi bir mad-desini/hükmünü özel olarak göstermeksizin, iç hukuka ya da dinsel temellere referans yaparak bunların saklı tutulduğunu belirten türde olup, Sözleşmenin bütünü bakımından etki doğuracak içerikteki çekincelerdir ki, Komite bunları Sözleşmenin konusu ve amacıyla bağdaşmaz bulmaktadır); 2) “Sözleşmenin özünü oluşturan maddelerine konulan çekinceler” (“reservations to core articles
of the Convention”) (bu kategori KKAOKS özelinde (md.1-3) hükümlerine
teka-bül ediyor olarak nitelendirilmektedir ve bu hükümler Sözleşmenin amaçlarını gerçekleştirmek üzere takip edilecek politikaların unsurlarını düzenlemektedir) ve 3) Sözleşmenin “esasına/haklarına konulan çekinceler” (“reservations to
substantive articles”) (bu kategoride KKAOKS (md.4-16) hükümleri
belirtilmek-tedir) şeklinde üç grupta sınıflanmaktadır.
Komitenin 1995 yılındaki on-dördüncü oturum faaliyetlerine ilişkin Yıllık raporunda (A/50/38)112 03/02/1995 tarihi itibariyle geçerli “Ek I- Taraf
Devlet-ler” listesindeki verilere göre, Sözleşmeye Taraf Devlet sayısı toplamı 140 olup
bunlardan çekince/beyan koyan toplam Taraf Devlet sayısı 43’tür ve toplam 14 Taraf Devlet de koydukları çekince/beyanları kısmen yahut tamamen “geri çekme” işlemi yapmıştır. Bu geri çekme işlemi yapan 14 Devletten 5’inin (Fransa, İrlanda, Yeni Zelanda, Kore Cumhuriyeti, Tayland) o tarih itibariyle diğer çekince/beyanları yürürlükte gözükmekteydi.
Komitenin 2000 yılındaki yirmi-ikinci ve yirmi-üçüncü oturumlar faali-yetlerine ilişkin raporunda (A/55/38) 113 01/08/2000 tarihi itibariyle geçerli “Ek I- Taraf Devletler” listesindeki verilere göre, Sözleşmeye Taraf Devlet sayısı toplamı 165 olup bunlardan 49’u çekince/beyan koyan Devletlerdir ve çe-kice/beyan koyup da bunları geri çekme işlemini yapan Devletlerin sayısı 18 idi.
Komitenin 2001 yılındaki faaliyetlerine ilişkin raporunda (A/56/38)114
01/08/2001 tarihi itibariyle geçerli veriye göre, Sözleşmeye Taraf Devlet sayısı 167, çekince/beyan koyan Devlet sayısı 49 ve çekince/beyanını geri çeken Devlet sayısı 18’dir.
111 CEDAW/C/1995/6, 27 October 1994, CEDAW, Fourteenth session, 16 January-3 February 1995, “Ways and Means of Expediting the Work of the Committee”, para.34.
112 Report of the Cedaw, (Fourteenth session), General Assembly, Official Records - Fiftieth Session, Supplement No. 38 (A/50/38), (31 May 1995), United Nations, New York, 1995, sf.139-142, Annex I, “States parties to the Convention... as at 3 February
1995”.
113 Report of the Cedaw, (Twenty-second and Twenty-third sessions), General Assembly, Official Records - Fifty-fifth Session, Supplement No. 38 (A/55/38), United Nations, New York, 2000, sf.86-89, Annex I, “States parties to the Convention... as at 1 August
2000”.
114 Report of the Cedaw, (Twenty-fourth and Twenty-fifth sessions), General Assembly, Official Records - Fifty-sixth Session, Supplement No. 38 (A/56/38), United Nations, New York, 2001, sf.116-122, Annex I, “States parties to the Convention... as at 1 August
d) Sözleşmenin hakları düzenleyen maddelerine konulan çekinceler
Aşağıdaki Tabloda, Sözleşmenin Başlangıç kısmına, Bölüm I (md.1-5) ve Bölüm II (md.7-9); Bölüm III (md.10-14) ve Bölüm IV (md.15-16) hükümlerine çekince koyan Devletler gösterilmektedir. Tablonun ikinci sütununda çe-kince/beyan koyan Taraf Devletin isminin yanında parantez içinde veriler, çekince/beyan konulan Sözleşme maddesinin fıkralarını göstermektedir; böyle bir belirleme olmayanlar ise, o maddenin bütünü için çekince/beyan konul-duğu anlamına gelmektedir.
MART 2011 İTİBARİYLE KKAOKS’NİN HAKLARI DÜZENLEYEN