zaman nasıl mert ve mütevazı bir kişiliğin olduğunu anlamış ve
hoşlanmıştım senden.
Mektubun ardından Perry'yi insancıl, sevecen bir huzur sardı:
Belki de Mary'nin başına gelen dertten memnun olmuştu - şimdi yazgıları eşitlenmiş sayılırdı.
Yepifan'da yakın bir tanıdığı olmadığından Peter Forch'a mi
safirliğe gitmeye başladı; orada vişne reçelli çay içiyor ve Forch' un karısı Kseniya Tarasovna'yla sohbet ediyordu - uzak New
castle'dan, sıcak boğazdan ve berrak günlerde Newcastle'dan se
çilebilen Avrupa kıyısından konuşuyorlardı. Yalnızca Mary'den kimseye bahsetmiyordu Bertrand, insancıllık ve sevecenliğin kay
nağını onda saklı tutuyordu.
Mart ayıydı. Yepifanlılar oruç tutuyor, Ortodoks mabetlerinde hazin hazin çan çalıyordu, su ayrım çizgilerindeyse tarlalar karar
mıştı.
Perry'nin keyfi hala yerindeydi. Mary'nin mektubuna cevap yazmadı, hem kocasının da hoşuna gitmezdi bu; beylik nezaket sözleri yazıp yollamaksa içinden gelmiyordu.
Perry Alman mühendislerini bahar sularının akışını yönetmek üzere en tehlikeli savaklara yolladı.
Köylüler şimdi asker olmuştu. Yeni vali Grigoriy Saltıkov kim
senin gözünün yaşına bakmıyor, esip gürlüyordu; hapis hücreleri isyankar köylülerle tıkabasa dolmuştu, valinin özel tenkil mekanı olan "kusur kulübesi" de hizmetteydi. Köylülerin kıçına kamçıyla akıl çakılıyordu orada.
Ortalık yayasından atlısına işçiden geçilmiyordu fakat Perry bu bolluğa güven olmayacağını biliyordu: Her an bir ayaklanma pat
lak verebilir, topyekun işten kaçılmakla kalınmaz yapılar da nef
retle yerle bir edilirdi.
Bahar hiç de dostane gelmedi: Gündüz küçük miktarlarda akan su geceleri bastırabiliyon;lu. Su savaklardan çatlak kovadan sızar gibi akıyor, Almanlar ve nöbetçiler boşaltım borularındaki çamur sızdıran delikleri tıkamaya zaman buluyor, büyük bir yıkım yaşan
mıyordu.
Perry gidişattan gayet memnundu ve şimdi Forch 'un yalnız
ha-nımını daha sık ziyaret ediyor, o ve babasıyla tuz taşıyıcılarından, Tatar akınlarından ve sorguçotuyla örtülü kadim bozkırların tatlı bitkilerinden söz ediyordu.
Nihayet büyülü taşra baharı yaz ateşiyle tutuştu, tabiatın toylu
ğu duruldu. Yaz olgunluğu ve hıncı bastırdı, toprakta yaşayan ne varsa telaşla sarmalandı.
Perry sonbahara doğru tüm kanal ve savakları bitirmeye karar verdi. Denizi, yurdunu, Londra'da yaşayan ihtiyar babasını özle
mişti.
Babanın oğluna hasreti piposundaki külle ölçülürdü: Özlemin
den boyuna pipo içerdi ihtiyar. Vedalaşırlarken aynen böyle söyle
mişti:
"Bert! Seni görene dek ne kadar tütün yakmam gerekecek ... "
"Çok, baba, çok!" diye yanıtlamıştı Bertrand.
"Hiçbir zehir de fayda etmiyor
ki,
oğlum! Herhalde yakında tütün yaprağı çiğnemeye başlarım ... "
Yaz başında çalışmalar hızlandı. Çardan korkan köylüler canla başla çabalıyordu. Yine de kimi eski mağara sevdalıları* kaçıyor ve uzak manastırlarda saklanıyordu. Bazı gözüpekler de aralarında fısıldaşıyor, sonra koca bölükleri Ural'a, Kalmuk bozkırlarına sü
rüklüyordu. Peşlerine asker gönderiliyordu ya kar ettiği hiç görül
memişti. Perry haziranda çalışmaları incelemeye çıktı. Hız ve ba
şarıyı yeterli buldu.
Bu arada Kari Bergen onu sevince boğdu. İvan Gölü'nde, en derinde dipsiz bir kuyu keşfetmişti. Oradan göle o kadar çok kay
nak suyu fışkırıyordu ki su seviyesinin düşük olduğu kurak yıllar
da kanalların beslenmesi için yeterdi. Sadece geçen yılki toprak seti bir
sajen
daha yükseltmek, böylece kuyu suyunu göle daha bol istiflemek, ardından da bu suyu özel bir kanaldan aşağı akıtmak gerekecekti. İhtiyaç hasıl olduğunda.* Rusya'da bir dönem dini baskılardan dolayı mağaralarda saklanan eski Hıristiyan manasurlanna göndenne-ç.n.
Bertrand, Bergen'in icadını onayladı ve kuyunun çamur pom
pasıyla temizlenmesini, içine de tekrar lığ bağlamaması için fileli demir bir borunun indirilmesini söyledi. Böylece gölde daha fazla su birikecek ve kuraklık zamanı gemi yolu sığlaşmayacaktı.
Gelgelelim korku ve kuşku Yepifan'a dönerken Perry'nin gu
rurunu tırmaladı durdu. Petersburg projeleri yerel tabiat koşulları
nı, bilhassa bu yerlerde hiç ender sayılmayan kuraklıkları hesaba katmamıştı. Görünen oydu ki kurak yazlarda kanallara su yetme
yecek ve gemi yolu kumdan bir karayoluna dönüşecekti.
Yepifan'a geldiğinde Perry teknik hesaplarını tekrar gözden geçirdi. Sonuç daha da kötüydü: Proje, bereketli yazıyla anılan
1682 yılının yerel verilerine göre hazırlanmıştı.
Yepifanlılar ve Forch'un kayınpederiyle konuşan Perry, ortala
ma miktarda yağmur ve karın yağacağı yıllarda bile kanallardaki azıcık suda kayık dahi yüzemeyeceğini anladı. Kurak yazlardan söz etmeye bile gerek yoktu - kanal yatağından ancak toz kalkar
dı.
"İşte o zaman babamı muhtemelen hiç göremem! " diye düşün
dü Perry. "Newcastle'a da gidemem, Avrupa kıyılarına da baka
mam!.."
Tek ümit İvan Gölü'nün dibindeki kaynak suyundaydı. Çok su verirse yağışsız yıllarda kanallar beslenebilirdi.
Ne var ki Bergen'in bu keşfi de, Mary'nin mektubundan sonra duyduğu sakin huzuru Perry'nin ruhuna iade edemedi. İçten içe İvan Gölü'ndeki kuyudan bol su çıkacağına da inanmıyor, yine de çaresizliğini bu küçük ümidin gerisinde gizliyordu.
Şimdi İvan Gölü 'nde sualtı kuyusunun iyice derinleştirilmesi ve içine geniş bir font borunun indirilmesi için özel bir sal yapıl
maktaydı.
VIII
Ağustos başında Perry Kari Bergen'den bir hizmet raporu aldı. Va
li Saltıkov getirdi onu:
"Aha, beyefendi hazretleri, sana yazı-çizi geldi. Benim çocuk
lar, yavşak köylülerin geçenlerde birlik olup Tatin savağından çıt çıkarmadan kaçtığını söylediydi. O savak hususunda gönlün rahat olsun: Kocalan kaçan hatunları yarın Tatinka'ya işe yolluyorum.
Kaçakları da yakalatıp askeri mahkemeye teslim ediyorum. Kelle
lerini koparıyorum, anca akıllanırlar. İşte o kadar!.."
"Katılıyorum sana, Saltıkov ! " dedi kaygılardan canlı cenaze gibi dolaşan Perry.
"Dernek, beyefendi hazretleri, imzalayacaksın ha o idamları?
Haberin ola, sen şirndik buralarda her bir işin başısın ... "
"Peki, imzalanın ... " diye yanıtladı Perry.
"Ha bir de, general bey, yarın benim kıza görücü gelecek. Talip Moskovalı, tüccar oğlu, benim Fekluşa'yı eş olaraktan evine ala
cakmış. Sen de buyur gel, ağırlayalım ... "
"Eksik olma. Belki uğranın. Sağol vali bey."
Saltıkov gitti; Perry Bergen'in paketini yırtarak açtı.