Kitle iletişimini, oldukça net açıklayabilmek için öncelikle “kitle” kavramının açılımını yapmak gerekmektedir. Çünkü bu bölümde belirtilen iletişim şeklin in ne olduğu kitle kavramı ile anlaşılabilir.
Kitle iletişimine nelerin girdiği ise, diğer bir önemli husustur. Özellikle bu hususta bir irdeleme yapılması önem taşımaktadır.
5. 1. Kitle ve Kitle İletişimi Kavramları
Kitle kavramı, dilimize Arapça’dan “kutle”den dönüşümle geçmiştir ve “insan topluluğu” anlamına gelmektedir (TDK, 2008 ç). Kitle (kalabalık, yığın) kelimesi, basit anlamıyla, milliyetleri, meslekleri, cinsiyetleri ve kendilerini bir araya toplayan tesadüf her ne olursa olsun, rastgele bire yler topluluğunu anlatır (Le Bon, 1999: 19).
Kitle iletişimi, “Dağınık insan topluluklarının örgütlenmiş bir kaynaktan iletilen haberlere veya uyarılara aynı anda maruz kalması, birtakım kaynaklardan elde edilen bilgi ve haberlerin değişik araçlarla geniş halk topluluklarına yaygın olarak duyurulması, kitle haberleşmesi” olarak ifade edilmektedir (TDK, 2008 d). Burada geçen “insanların haberlere maruz kalması” şeklindeki ifade biçimi yanlış olmaktadır. Çünkü insanlar, isterlerse o mesajların kendilerine ulaş masını engelleyebilirler.
Kitle iletişiminin ulaşmak istediği hedef okuyucu, izleyici, dinleyici ve tüketici gibi nitelemelerle adlandırılan insanlar olmaktadır. Bu insanlar kitle iletişiminin kitlesini oluştururlar ve bu kitle teorik olarak birbirinden k opuk, örgütsüz, kim ve ne olduğu belli olmayan insanlardır. Yani bu kitle, potansiyel olarak kitle iletişiminin ulaştığı alıcıların tümü olarak açıklanabilir (Erdoğan ve Alemdar, 2002: 20).
5. 2. Kitle İletişimi İçerisinde Değerlendirilen İletişim O rtamları
Geniş insan gruplarının katılımlarıyla gerçekleşen iletişim ortamları, sadece kitle iletişim araçları vasıtasıyla olmayıp miting, gösteri ve protesto yürüyüşü, toplumsal ve bilimsel konuların tartışıldığı panel, sempozyum gibi organizasyon ların da yapılmasıyla açıklanabilir.
Mitinglerin yüz yüze gerçekleşen bir kişiler arası iletişim mi, yoksa kitle iletişimi mi olduğu sorusu gündeme gelmektedir.
Kitle iletişimi içinde değerlendirilebilecek iletişim ortamları; mitingler, konserler, festivaller, fuarlar, spor organizasyonları, bilgi paylaşım organizasyonları , sanat etkinlikleri ve kitle iletişim araçları olarak sek iz temel gruba ayrılabilir.
5. 2. 1. Mitingler
“Toplanma, buluşma” anlamına gelen İngilizce’deki "meeting" kelimesinden dilimize geçen "miting" terimi, dilimizde siyasal partiler ve onlara gönül verenler arasındaki iletişimi ve güç gösterisinde bulunan çeşitli kesimlerin seslerini duyurma platformları için kullanılmaktadır.
Mitinglerde kaynak, bir veya birkaç kişiden oluşu r. Oysa alıcı kesim (hedef kitle) binlerce hatta milyonlarca olabilir.
Örneğin Hitler’in kendi propagandasını yürütmek için mitingleri kullanması, Almanların ona bağlılığı ile sonuçlanmıştır. Atatürk, Nutuk’u geniş kitlelere hitaben yapmıştır. Eski başve kil Adnan Menderes’in yine çok katılımlı mitingler yaptığını eski gazetelerden öğrenmek mümkündür.
Şekil 8: Bir Kitle İletişim Ortamı Olarak Miting Profili
Yukarıdaki şemada açıklandığı üzere, kaynak konumundaki hatip, bir konu üzerinde hedef kitlelerini ilgili kılmak, bilgilendirmek, onları belirli bir yönde harekete geçirmek gibi amaçlarla bir meydanda konuşur. Hatibin söyledikleri hedef kitle tarafından beğenilir ise, alkışlar ve sevgi/saygı içeren sözlü ve sözsüz il etişim unsurlarıyla geri besleme şeklinde ona yansıtılır. Eğer konuşmacı, kitleler tarafından inandırıcı bulunmaz ise, protesto edilme olasılığı söz konusudur.
Miting Alanı
Hatip/Konuşmacı (Siyasi lider, Sendika başkanı vb.)
Kaynak
Konu Kalabalık insan grubu, kitleler
Hedef Kitle
Sevgi sözleri, alkış Feedback
Fotoğraf 14: Başvekil Adnan Menderes ve Kitleler
Kaynak: Vikipedi, 2008ç
Yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi, kaynak ile hedef kitle aynı meydanda buluşur. Ama bu buluşma, ne bir yüz yüze iletişim ne de örgütsel iletişime girer. Bu durum, geniş halk kitlelerinin kaynak konumundaki kişi veya kişiler ile iletişime geçmesidir.
Protesto amaçlı kitle gösterileri, sendikal hareket yürüyüşleri de bu grup altında genel bir değerlendirmeye girebilir.
5. 2. 2. Konserler
Konserlerdeki iletişim de, kitle iletişimi içerisinde yer alır.
Örneğin dünyaca ünlü sanatçılar (Madonna, Michael Jack son vb.), konserlerinde binlerce kişiye müzik eşliğinde sesleri ve şovları ile sanatlarını sunup karşılığında, hayranlarından beğeni belirtilerini almaktadırlar. Ülkemizde de birçok ses sanatçısı (Sezen Aksu, Ajda Pekkan, İbrahim Tatlıses vb.), böyle bir k arşılıklı iletişimle geniş insan gruplarıyla bağlantıya geçmektedirler.
5. 2. 3. Festivaller
Dünyanın her tarafında festival düzenlenmektedir. Festivalleri çok çeşitli şekillerde sınıflandırmak mümkündür.
Türkçe’ye Fransızca "festival" kelimesinden, orijinal yazımıyla giren festival kavramını TDK, konumuz açısından üç gruba ayırmıştır: Buna göre, ilk olarak, “dönemi, yapıldığı çevre, katılanların sayısı veya niteliği programla belirtilen ve özel önemi olan sanat gösterisi” anlamında; ikinci olarak, “bel li bir sanat dalında oyun ve filmlerin sunulması ve gösterilmesi sonunda ödül, derece verilmesi biçiminde düzenlenen ulusal veya uluslararası gösteri dizisi, şenlik” anlamında; üçüncü olarak, “bir bölgenin en ünlü ürünü için yapılan gösteri, şenlik ” anlamında kullanılmaktadır (TDK, 2008g).
Tanımlar ışığında, bir inci tür festival etkinliklerine d ünyanın en ilgi çeken karnavalı Rio Karnavalı, San Fermin Festivali girmektedir. Ülkemizde Uluslararası Akşehir Nasreddin Hoca Festivali bu gruba örnek olarak gös terilebilir. İkinci tür festival etkinliklerine Cannes Film Festivali, Berlin Altın Ayı Film Festivali, Venedik Film Festivali girmektedir. Ülkemizde, İstanbul Film Festivali, Antalya Altın Portakal Film Festivali, Adana Altın Koza Film Festivali uluslarar ası düzeydeki film festivalleridir. Üçüncü tür festival etkinliklerine her çeşit yöresel şenlikler girmektedir. Özellikle Anadolu’da çok sayıda yerel festival düzenlenmektedir. Genellikle festivali yapılan yörenin geçim kaynağı olan meyve -sebze yetiştiriciliğinin canlanması şeklinde olmaktadır. Kiraz, dut, domates, karpuz festivalleri bu gruba dahildir.
Festivalleri, eriştikleri kitlelerin özelliklerine göre üç gruba ayırmak mümkündür:
a) Yerel çapta b) Ulusal çapta c) Uluslararası çapta
Fotoğraf 15: San Fermin Festivali Fotoğraf 16: San Fermin Festivali
Yukarıdaki fotoğraflarda gö rüldüğü gibi, festivallerde duygu coşkunluğu kitleler halinde yaşanır.
5. 2. 4. Fuarlar
Ticari amaçlı etkinlikler, günümüz dünyasında sık başvurulan etkinliklerdir. Fuarlar, tüm toplum hatta küresel etkinliklere dönüştükleri zaman ve satış öncesinde bilgilenme ve bazen insan kitlelerini eğlendirme durumlarında kitle iletişim ortamlarına dönüşmektedir. Fuar alanında sadece kaynak konumundaki firma yetkilisi ile hedef kitle olan potansiyel müşteri kitlesi arasındaki iletişim, kişiler arası iletişim olmak tadır.
Fransızca "foire" kelimesinden dilimize değişerek giren fuar, “belli zamanlarda, belli yerlerde ticari mal sergilemek amacıyla açılan büyük ser gi” demektir (TDK, 2008ğ).
Fuarlar, tanıtım ve turizm için etkili iletişim ortamlarıdır (Bülbül, 200 0: 79). Değişik ülkelerden insan çekmek, uluslar arası fuarların getirileri arasındadır. Fuar ortamlarında, katılım yönünden insan çeşitliliği sağlanmaktadır.
Türkiye’nin incisi İzmir’in ev sahipliği yaptığı İzmir Uluslararası Fuarı, Gaziantep’te düzenlenen Irak Uluslararası Fuarı geniş katılımlı olmakta, sadece bir meslek grubuna bağlı kalınmamakta, fuarı gezen insanlar da belirli bir sosyo - demografik grupla sınırlı olmamaktadır.
5. 2. 5. Spor Organizasyonları
Spor organizasyonları , geniş insan kitlelerini bir araya getirir. Bir lig maçı, küçük çocuklardan yaşlı insanlara, erkek futbolseverlerden kadınlara, zengin bir işadamından asgari ücretli bir işçiye kadar değişik özellikteki insanların maçı izlemelerine, takımları lehine tezahüratlarına, haksız görülen bir kararda protesto etmelerine, gol olunca sevinç nidalarına, futbolcularla aralarında duygusal bağ kurmalarına neden olmaktadır. Dolayısıyla bu iletişim aktiviteleri, spor organizasyonlarını kitle iletişim ortamları içerisine almaktadı r.
Dünyanın tüm ülkelerinin katıldığı, dört yılda bir düzenlenen olimpiyatlar ve her spor branşının kendi organizasyonları, geniş insan gruplarının seyir zevki için bir arada bulunmalarını ve hayranı oldukları yarışmacı veya takımları tezahüratlarla desteklemelerini sağlamaktadır.
Bir olimpiyat organizasyonunda, organizasyonu düzenleyen Uluslararası Olimpiyat Komitesi ve yarışmacılar kaynak olurken, olimpiyatlara değişik ülkelerden seyirci olarak katılan yüz binlerce hatta milyonlarca sporsever organizasyonun hedef kitlesi olmaktadır.
Wimbledon Tenis Müsabakaları, Dünya Ağırsiklet Boks Şampiyonaları gibi spor organizasyonları da, geniş insan kitlelerini içermektedir.
5. 2. 6. Panel, Sempozyum, Konferans Etkinlikleri
Bu tür etkinlikler, "bi limsel organizasyonlar" terimiyle de adlandırılabilir. Zira bu alanda amaç, belirlenen konu veya konularda hedef kitlenin bilgilenmesidir. İnsanların çeşitli konular hakkında bilgilenmesini, merak ettikleri bilgileri öğrenmelerini sağlayan bu tür etkinlikl er, bilgi paylaşımına yönelik organizasyonlardır.
Eğer bir bilimsel organizasyon, yalnızca belirli bir kesime hitap ederse, o organizasyonda örgüt içi iletişim hedeflenmiş demektir. Örneğin bir üniversitede ki konferansa sadece üniversite öğretim elemanlar ının ve üniversite öğrencilerinin katılımı söz konusu ise buradaki bilgisel alışverişte kitle iletişiminden söz edilemez. Ama toplumun tüm tabakalarından insanların katılımına serbestlik getiren organizasyonlar , kitleleri hedeflemektedir.
Panel kavramı, dilimize Fransızca "panel" kelimesinin değiştirilmeden alınmasıyla geçmiştir. Adını “yerleştirileceği yüzeyin bir bölümüne uyan, çoğunlukla dikdörtgen biçiminde düzgün parça” anlamındaki yapıya benzer olmasından alan panel, bir organizasyon olarak açık oturumla eşanlamlıdır (TDK, 2008ı).
Panel üyeleri, ortada başkan olmak üzere bir masanın çevresinde, hem birbirlerini hem de hedef kitle konumundaki dinleyicileri görebilecek şekilde otururlar . Panellerde tartışma bir söyleşi havası içinde yapılır (Bülbül, 2000: 100).
Türkçe’ye Fransızca "symposium" kelimesinden dilimize uygu n düşecek biçimde sempozyum adıyla giren bir diğer bilimsel etkinlik, sözlüklerde “bilgi şöleni” olarak geçer (TDK, 2008i ).
Bir konu üzerinde yapılan seri konuşmalar olan sempozyum, yerleşik teamüllere göre en az üç en çok altı konuşmacı tarafından, her bir konuşma on beş ila yirmi dakika sürecek şekilde yapılır. Sempozyumlar, bir başkan öncülüğünde yönetilir ve başkan konuyu açıklama işlevini üstlenir, konuşmacıları tanıtır. Son ol arak konuşmalardan çıkan sonuçları başkan özetler (Bülbül, 2000: 98).
Dilimize Fransızca "conférence" kelimesinden geçen konferans kavramı, şu iki anlama gelmektedir: Birincisi, “topluluğa bir konuda bilgi vermek amacıyla yapılan konuşma”; ikincisi daha geniş bir yapıyı ifade etmekte ve “u luslararası bir sorunun çözülmesi için yapılan toplantı ” anlamlarını taşımaktadır (TDK, 2008h ).
Bilim, sanat, fikir adamları konferanslara önceden hazırlanarak konuşmalarını yaparlar (Bülbül, 2000: 99).
5. 2. 7. Sanat Etkinlikleri
Bu tür kitle iletişim ortamlarının en ön plana çıkan örneği tiyatro olmaktadır. Tiyatro gösterisi için, iletişim düzeylerine yönelik değerlendirmede, sanatçıların oyun sergilemeleri örgüt içi iletişim olmakta, değişik insan grupları nın bu oyunu izleyip alkışlaması veya oyunu beğenmediklerinde tepkisiz kalmaları kitle iletişim sürecinde değerlendirilmelidir.
Tiyatroda oyuncular kaynak konumunda iken, oyunu izlemeye gelen sanatseverler hedef kitle olmaktadır. Sergilenen oyun mesaj, o yundaki konuşmalar, vücut hareketleri mesajın aracı, oyunun sergilendiği sahne kanal, seyircilerin alkışları geri besleme olmaktadır.
Türk toplumunda özellikle eski zamanlarda Karagöz ile Hacivat gösterileri, meddah, ortaoyunu gibi geleneksel motifli s anat etkinlikleri diğer kitle iletişim ortamları olmaktadır.
Tüm halk katmanlarına açık resim sergileri de, bu gruba dahildir.
5. 2. 8. Kitle İletişim Araçları
Daha önce aktarılan organizasyonlardan değişik bir kitle iletişim ortamı sunan kitle haberleşme araçları, en çok sayıda insana ulaşma imkanını vermektedir.
İnsanları etkileyen kitle iletişim araçları, dünyadaki gelişmeleri en hızlı bir şekilde insanların hizmetine sunarlar.
Kitle iletişim araçları, “geniş kitleleri eğlendirmek, kitlelere bilgi veya mesaj ileterek onları aydınlatmak, yönlendirmek veya denetlemek gibi amaçlarla kullanılan televizyon, radyo, gazete, dergi gibi araçlardır” (Demir ve Acar, 2005: 241 -242).
5. 3. Kitle İletişimini Diğer İletişim Çeşitlerinden Ayıran Özellikl er
Kitle iletişimi, diğer üç iletişim boyutundan farklı özellikler taşımaktadır. Buna göre;
1) Kitle iletişimindeki insan sayısı, diğer iletişim türlerindeki insan sayısından oldukça fazla olmaktadır.
2) Kitle iletişiminde kaynak konumundaki insan sayı sı, hedef kitleye oranla daha az sayıda iken, diğerlerinde böyle bir genel geçer yargıya varmak doğru değildir.
5. 4. Kitle İletişim Araçları
Her bir kitle iletişim aracının kendine özgü ve çeşitli avantajlar sunan nitelikleri bulunmaktadır. Kitle iletişim araçlarını aşağıdaki gibi sınıflandırmak mümkündür.
5. 4. 1. Gazete
Dünyanın en eski kitle iletişim aracı kitap ise, ondan sonra da gazete gelir. Genel itibariyle yazılı iletişim aracıdır ki bu da görsel iletişime girme özelliğini taşır. Fotoğraflarla desteklenen ve belgelenen haberler, görselliği daha da ön plana çıkarır.
Gazete kavramı, İtalyanca "gazetta" kelimesinden dilimize geçmiştir (Bülbül, 2000: 152).
Gazetelerin boyutları, 38x57cm’dir. Daha küçük boyutlu gazeteler de mevcut olmakla birlikte, genel ölçüler yukarıda belirtilen gibidir.
Köşe yazarları, kamuoyu oluşumunda oldukça etkilidirler. Günümüzde birçok gazetenin, değişik görüşlerden köşe yazarları bulunmaktadır.
Bulmaca, astroloji, magazin gibi alanlar gazetenin dinlendirme u nsurları olmaktadır.
Gazete, reklam için de oldukça elverişli bir iletişim aracıdır. Hem reklam veren ticari faaliyetlerini duyurma imkanını yazı ve fotoğraf unsurlarıyla hem de okuyucu, ihtiyaç duyduğu ürün/hizmetleri nere den karşılayabileceğini gazetede bulabilmektedir.
5. 4. 2. Televizyon
Televizyon, dilimize "uzaktan görüntü" anlamına gelen İngilizce "television" kavramının Türkçe dil yapısına uyarlanmasıyla geçmiştir.
Almanca sözlüklerde televizyon, “uzak” anlamına gelen "fern" ve “görmek, bakmak” anlamına gelen "sehen" kelimelerinin birleşimi olan "fernsehen" kelimesi ile ifade edilir (Almanca-Türkçe Cep Sözlüğü, 1987: 79 -179).
Televizyon, görsel ve işitsel iletişim aracı olma özelliğini bir arada barındırır. Hem göze hem de kulağa hitap e der. Görselliğe yazı unsurunu da katar.
En etkin kitle iletişim aracı olma özelliğini internetin dünyamıza girmesine rağmen korumaktadır.
5. 4. 3. Radyo
Diğer kitle iletişim araçları , görsel özellikler taşırken radyo işitsel özelliği ile onlardan ayrılır.
Radyolarda daha çok müzik dinleme ön plandadır. Bunun yanında, her gün saat başı haber verme fonksiyonu, ülkemizde yerel yayın yapan frekanslarda bile birçok radyo organınca yerine getirilmektedir.
Radyolarda tartışma programlarına nadiren rastlanabilir. Çünkü kamuoyu oluşturma işlevini daha çok gazete ve televizyon yerine getirmektedir.
Radyo frekansları, uydu teknolojisinin gelişmesiyle günümüzde internet aracılığıyla da takip edilebilmekte dir. Bu yeni iletişim teknolojisi, radyoculuğa ek avantajlar da kazandırmaktadır.
5. 4. 4. İnternet
"Yeni iletişim ortamları" kavramının en etkin iletişim aracıdır. İnternet, görsel ve işitsel iletişim olanaklarını bir arada tutar. Kaynak ile hedef kitlenin iletişim kurmalarını en aktif gerçekleştirebilecekleri bir iletişim potansiyeline sahiptir.
İnternet, “Bilgisayarla sağlanan, uluslararası bilgi iletişim ağı, bilgisayar ağı ” olmaktadır (Türkçe Sözlük, 29.09.2007). İnternet dünyası o kadar yoğun bir gelişme gösterdi ki, pazarlamadan eğitime, birçok organizasyonlar işlemlerini hızlı yapmak ve iş yapma kabiliyetlerini artırabilmek için bu gelişmeden büyük ölçüde yararlanma yoluna girmişlerdir ve bu süreç daha da gelişecektir.
Yeni iletişim ortamları, var olan ilişkileri p ekiştirmek için önemli bir iletişim aracı olmakla birlikte; karşıdaki kişiyi aldatma, görüntü kaydedip şantaj yapma girişimlerini mümkün kılmaktadır. Bu durum, özellikle yeni arkadaşlıklarda söz konusudur (Ustakara, 2008 b: 10).
İnternet ortamında feedback , televizyon, radyo ve gazeteye oranla daha çabuk oluşabilmektedir. Bu durum, hedef kitle için önemli bir özelliktir.
İnternet ortamında oynanan bazı oyunlar, küfürleşmelere varabilmekte ve sonunda insanların birbirlerini öldürmeleriyle de neticelenebilme ktedir.
5. 4. 5. Sinema
"Yedinci sanat" unvanı ile anılan sinema hem bir sanat, hem bir kitle ileti şim aracı, hem de ekonomiye katkı sağlayan bir sektördür.
Sinema, “film üstüne saptanmış görüntülerin ya da çizilmiş desenlerin ışıkla bir perdeye art arda düşürülerek hareketli görüntüler elde edilmesi temeline dayanan sanat dalı” olarak tanımlanmaktadır (AnaBritannica, 1994 c: 46).
Lumiere Kardeşler’in 28 Aralık 1895 tarihinde Capucines Bulvarı’ndaki Grand Café’de yaptıkları ilk gösteri, sinemanın başlangıcı olarak gösterilmektedir (Ansiklopedi.gen, 23.11.2006; Biryıldız, 2002: 5).
Sinema, kitlelere herhangi bir duyguyu, herhangi bir düşünceyi ses ve görüntü bileşiminde sunan etkili bir iletişim aracıdır. Yeri geldiğinde insanın hayal gücünü geliştiren, yeri geldiğinde dünyadaki yenilikleri öğrenmesinde faydalı bir araç olan sinema, kimi zaman da çeşitli görüşlerin ve ideolojilerin benimsetilmesinde ve yayılmasında kullanılan bir propaganda taşıyıcısı olabilmektedir.
Sinemanın görsel ve işitsel unsurları nın bir arada kullanılması sayesinde bireyler ve grup halindeki insan toplulukları, gösterilen filmin veya belgeselin etkisinde kalırlar. Çünkü insan, ülkesindeki ve dünyadaki olaylara kayıtsız kalmaz.
İnsandaki merak duygusunun en bariz örneklerinden biri olan sinema, gelişen görsel ve işitsel efekt teknolojisi ile, her geçen gün çekim gücünü artırmaktadır.
Sinema, izleyiciye en iyisini sunmak istendiği zaman çok büyük iş gücü, beyin fırtınası ve parasal destek sağlanmasını gerektirmektedir.
İyi bir senaryo, güçlü bir kamera arkası ekibi ve sanatçı kimliğini taşıyan, rolünün hakkını verebilecek bir oyuncu kadrosu, hedef kitle durumundaki izler kitleyi kendisine çekebilecektir.
Dünyaca ünlü İsveçli yönetmene göre, si nema filminde esas olan kurgudur. Ritim ve resimlerin birbiriyle bağlantısı , yani canlı üçüncü boyut olmadan sinema filmi, fabrikadan çıkma, ölü bir ürün olmaktadır (Bergman, 2001: 8).
Sinema filmi, tepki yaratmak içindir. İzler kitle tepkide bulunmazsa, o film ilgi görmeyen, değersiz bir yapıt olarak değerlendirilir (Bergman, 2001: 10).
Alim Şerif Onaran, "Sinemaya Giriş" adındaki eserinde, sinema tarihi içerisindeki sinema akımlarını şöyle sınıflandırmıştır (Biryıldız, 2002: 15):
1) Dışavurumcu Alman Sineması (Expressionismus) , 2) Şairane Gerçekçilik (Réalisme Poétique),
3) Yeni Gerçekçilik (Noelle Vague), 4) Özgür Sinema (Free Cinema), 5) Yeni Sinema (Cinema Novo), 6) Deneysel Sinema
5. 4. 6. Dergi
Gazeteler kadar etkili ve yaygın olmasa da, görsel iletişimin yazıl ı kitle iletişim aracı olarak dergi, gündeme getirdiği konu üzerinde derin bilgiler içermesi ve fotoğraf unsurunun gazeteye oranla daha kaliteli ve yoğun kullanılmasıyla dikkat çeker.
Daha büyük boyutta olan dergiler de mevcut olmakla birlikte, genellikle A4 boyutu dediğimiz 21x29 cm ölçüsündedir. Dergiler, yine genellikle kuşe kağıtlarda okur kitlesinin beğenisine sunulurlar. Az sayıda ama sürekli okur kitlesine sahip b azı dergiler, yüksek maliyetten ötürü ikinci kalite hamur kağıdı ile piyasaya sunulur.
5. 4. 7. Diğer Kitle İletişim Araçları
Yukarıda altı gruba ayrılan kitle iletişim araçları, en yaygın kullanılma ve temel kitle iletişim araçları olma özellikleriyle burada adı geçen iletişim araçlarından ayrılmaktadır.
Bu gruba, kitaplar, billboardlar, afişler, broşürler, el ilanları, VCD, DVD gibi iletişim araçları dahil edilmektedir.
Dünyanın ilk kitle iletişim aracının kitaplar olduğu söylenebilir. Sosyokültürel düzeyi yüksek kesimler tarafından rağbet gören ve televizyon, gazete, internet gibi iletişim araçlarından daha farklı bir özelliğe sahip olan kitaplar, ele alınan konuda insanları bilgilendirme düzeyi bakımından diğerlerine oranla daha ayrıntılı bilgi sunarlar. Her ne kadar televizyon ve gazete gibi birincil işlevi kitle iletişimi o lmasa da, çok sayıda basılma ve kütüphanelerde okuyuculara sunulma özellikleriyle kitaplar da, kitle iletişim araçlarıdır.
Billboardlar, geniş boyutlu bulvarlarda ve büyük caddelerde göze hitap eden iletişim araçlarıdır. Mesajın görsel zenginlik içermesi , toplumun ilgisini çekmesini sağlar. Örneğin "Ortak Akıl Hareketi" ismini taşıyan STK, ülkenin dört bir yanındaki billboardlara demokrasinin önemine vurgu yapan mesajlar ile kitlelere seslenmektedir.
Siyasal partiler de, seçim zamanlarında billboardlarda n ve afişlerden yararlanmaktadır.
Afişler, dikkat çekmekte oldukça önemli bir işleve sahiptirler. İnsanların rahatlıkla görebilecekleri mekanlarda parlak yüzeyleriyle göze hitap etmektedir.
Genellikle 57x82 cm ve 70x100 cm boyutunda olan afişler için önemli olan az sözle çok şey anlatmaktır (Bülbül, 2000: 72).
Afişler, özellikle sinema filmlerini tanıtmada başarılıdırlar. Gösterimde olan filmleri filmdeki oyuncuların resimleri, en etkili film karesi, sinema eleştirmeninin görüşleri gibi unsurlarla çek ici kılma aracı olarak kullanılm aktadır.
Ses sanatçılarının afişleri, sanatını icra edeceği gazino, otel gibi işletmelerin en göze hitap eden mekanlarına asılmaktadır.
Pankartlar da, özellikle kendini mağdur durumda hisseden grup, sınıf ya da geniş halk katmanlarının seslerini duyururken yazı ile destekledikleri kitle iletişim araçlarıdır.
Sayfa sayısı itibariyle 8 -16 arasındaki broşürler (Bülbül, 2000: 69), daha çok