Kişilik Özellikleri Ve Sosyal Medya Bağımlılığı

Wilson, Fornasier ve White (2010) 201 üniversite öğrencisiyle yaptıkları sosyal ağ bağımlılığına eğilimle ilişkili olan faktörleri araştırdıkları çalışmanın sonucunda, sosyal ağları aşırı kullanmayla ve sosyal ağ bağımlılığına eğilimle dışadönüklük arasında pozitif, özdenetim arasında ise negatif bir ilişki olduğunu, dışadönük bireylerin sosyalleşme ihtiyacını karşılama amacıyla bunun açıklanabileceğini belirtmişlerdir. Shermann (2011) yaşları 18 ile 22 arasında değişen 77 öğrenciyle Facebook bağımlılığını etkileyen faktörleri incelediği çalışmanın sonucunda, kişilik özellikleri ile Facebook bağımlılığı arasında ilişki olduğunu, buna göre nörotizm ile Facebook bağımlılığının arasında pozitif korelasyon ve ilişki bulunduğunu belirtmişlerdir. Kuss ve Griffiths (2011) sosyal ağların bağımlılıkla ilişkisini incelediği çalışması sonucunda, sosyal ağların genel olarak sosyal amaçlarla kullanıldığını, daha çok çevrimdışı iişkilerin devamı olarak kullanıldığını, dışadönük bireylerin sosyal pekiştirme için kullanırlarken içine dönüklerin gerçek hayattaki sosyal eksikliklerini telafi etme amaçlı kullandıklarını ve bu durumların da daha fazla kullanıma yol açtığını, ayrıca düşük özdenetimin ve narsistik karakter yapısının da daha fazla sosyal medya kullanımına götürdüğünü, sosyal ağları kullanımla gerçek hayat sosyal ilişki düzeylerinin, akademik başarının ve ilişkilerde problemlerin negatif korelasyon içerisinde olduğunu bunların da potansiyel bir bağımlılığı işaret edebileceğini belirtmişlerdir.

43

Andraessen, Tosheim, Brunberg ve Pallasen (2012) yaş ortalaması 22 olan 423 üniversite öğrencisiyle Facebook bağımlılık ölçeği geliştirerek bununla ilişkili olabilecek faktörleri test ettikleri çalışmasının sonucunda, Facebook bağımlılığyla nörotizm ve dışadönüklük arasında pozitif, özdenetim arasında ise negatif ilişki olduğunu, buna göre bireyde nörotizm ve dışadönüklük arttıkça ve özdenetim düzeyi azaldıkça Facebook bağımlılık düzeylerinin yükseldiğini belirtmişlerdir. Wang, Jackson, Zhang ve Su (2012) sosyal medyayı aktif kullanan 265 üniversite öğrencisi üzerinde kişilik, benlik saygısı, narsism ve heyecan arayışıyla sosyal medya kullanımı arasındaki ilişkiyi araştırdıkları çalışmanın sonucunda, dışadönük ve yumuşakbaşlı kullanıcıların daha çok iletişim fonksiyonunu kullandığı, nörotiklerin durum güncellemesinde yoğunlaştığı, benlik saygısı yüksek olanların başkalarının profillerine yorum yaptığı, deneyim açıklık ve heyecan arayışının çevrimiçi oyun oynamayla ilişkili olduğu ve narsismin fotoğraf yükleme ve durum güncellemesi yapmakla pozitif ilişkili olduğu belirtilmiştir.

Andreassen ve ark. (2013) 218 üniversite öğrencisiyle davranışsal bağımlılıkların kişilik özelliklerine göre ilişkisini araştırdıkları çalışmasının sonucunda, Facebook bağımlılığıyla deneyime açıklık, yumuşakbaşlılık ve özdenetim arasında negatif anlamlı korelasyonlar olduğu fakat regresyon analizi sonucunda dışadönüklük, deneyime açıklık ve özdenetimin Facebook bağımlılığını yordadığı belirtilmiştir. Hong, Huang, Lin ve Chiu (2014) 241 üniversite öğrencisiyle psikolojik özellikler, Facebook kullanımı ve Facebook bağımlılığı arasındaki ilişkiyi inceledikleri çalışmanın sonucunda, depresif karakter ve Facebook kullanım miktarının Facebook bağımlılığıyla anlamlı ilişki içerisinde olduğunu fakat benlik saygısı, sosyal dışadönüklük, nörotizm ve aşağılık kompleksinin Facebook bağımlılığıyla ilişkili olmadığını, bununla beraber aşağılık kompleksinin Facebook kullanım miktarıyla ilişkili olduğunu belirtmişlerdir.

Wang, Ho, Chan ve Tse (2015) 920 ortaokul öğrencisi üzerinde kişilik özelliklerinin oyun ve sosyal medya bağımlılıklarına göre farklılıklarını inceledikleri çalışmanın sonucunda, özdenetimin pozitif ve nörotizmin negatif olarak internet bağımlılığını, özdenetimin negatif ve deneyime açıklığın negatif olarak oyun bağımlılığını ve dışadönüklük ve nörotizmin sosyal medya bağımlılığını pozitif yordadığını bildirmişlerdir. Kırcaburun (2016a) 365 üniversite öğrencisi üzerinde Twitter bağımlılığının cinsiyet ve kişilik özellikleriyle ilişkisini incelediği çalışma sonucunda

44

Twitter bağımlılığı ile dışadönüklük, deneyime açıklık, özdenetim, yumuşakbaşlılık arasında negatif korelasyonlar olduğunu, ayrıca regresyon analizi sonucu cinsiyetin, yumuşakbaşlılığın, özdenetimin ve dışadönüklüğün Twitter bağımlılığının anlamlı yordayıcıları olduğunu belirtmiştir.Özgen (2016) 527 üniversite öğrencisi üzerinde spor yapan ve yapmayan öğrencilerin internet bağımlılık düzeyleri ve kişilik özelliklerini incelediği çalışmasının sonucunda, kişilik tiplerinden yalan alt boyutuyla internet bağımlılığı arasında negatif, psikotizm ve nörotizm arasında ise pozitif anlamlı bir ilişki olduğunu belirtmişlerdir.

Marino ve ark. (2016) yaşları 18 ve 35 arasında değişen 822 üniversite öğrencisi üzerinde problemli Facebook kullanımıyla kişilik özellikleri ve bazı psikolojik faktörlerin ilişkisini inceleyen çalışmasının sonucunda dışadönüklük, duygusal denge ve deneyime açıklık ile problemli Facebook kullanımı arasında negatif korelasyonlarolduğunu belirtmişlerdir. Marino ve ark. (2016) yaşları 14 ile 19 arasında değişen 968 öğrencinin katılımıyla problemli Facebook kullanımı ile kişilik özellikleri ve sosyal etki arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışması sonucunda, duygusal denge, dışadönüklük, yumuşakbaşlılık ve deneyime açıklık ile problemli Facebook kullanımı arasında anlamlı korelasyonlar olmasına rağmen oluşturulan yapısal eşitlik modelinde duygusal denge, dışadönüklük ve özdenetimin anlamlı ilişki içerisinde olduğunu, ayrıca cinsiyete göre problemli Facebook kullanımında bir farklılık oluşmazken, algılanan kullanım sıklığıyla ilişkili olduğunu ve sosyal kimliğin dolaylı yoldan etkilediğini bildirmişlerdir.

Blachnio, Przepiorka, Senol-Durak, Durak ve Sherstyuk (2017) Polonya, Türkiye ve Ukrayna ülkelerinde yaşayan 13-56 yaş aralığındaki bireylerle kişilik özellikleri ile Facebook ve internet bağımlılığını incelemek amacıyla yaptıkları çalışma sonucunda, Polonya örnekleminde Facebook bağımlılığıyla deneyime açıklık, yumuşakbaşlılık, duygusal denge ve özdenetim arasında negatif korelasyon olduğu, Türkiye örnekleminde deneyime açıklık, duygusal denge, özdenetim ve dışadönüklük arasında negatif korelasyon olduğu, Ukrayna örnekleminde ise duygusal denge ve özdenetim arasında negatif korelasyon olduğu belirtilmiştir.

Yapılan çalışmalar incelendiğinde sosyal medya bağımlılığının içedönüklük, nörotizm, düşük özdenetim, düşük yumuşak başlılıkla ve deneyime açıklık ve kapalılıkla ilişkili olduğu sonucunu elde eden çalışmalar olduğu gibi anlamlı ilişki

45

olmadığını belirten çalışmalar da görülmektedir. Kişilik özelliklerinin sosyal medya kullanım amaçları üzerinde de etki göstererek bağımlılığı etkilediği söylenebilir.