Kişilik Özellikleri Ve Internet Bağımlılığı

Young ve Rodgers (1998) ortalama yaşları 31 olan 130 erkek ve ortalama yaşları 33 olan 129 bayan olmak üzere toplam 259 internet bağımlısı üzerinde kişilik özelliklerini inceledikleri çalışması sonucunda, internet bağımlılarının kendine güvenlerinin, duygusal hassasiyetlerinin ve hareketliliklerinin, tetikte oldukları, kendileri hakkında düşük seviyede açık verdikleri ve uyuşmaz karaktere sahip olduklarını bildirmişlerdir. Black, Belsare ve Schlosser (1999) 16 erkek 5 i kadın olmak üzere aşırı internet kullanımından dolayı sıkıntı yaşadığı belirlenen toplam 21 kişinin üzerinde kompülsif bilgisayar kullanma davranışıyla psikiyatrik sorunlar ve yaşam kalitesi ilişkilerini inceleyen çalışmalarının sonunda, kompülsif bilgisayar kullanımı ile madde kullanımı, içine kapanma, agresiflik, psikoz bozukluk gibi sorunlarla ilişkili olduğunu, ayrıca narsistik ve anti sosyal kişilik ile de ilişkili olduğunu bildirmişlerdir. Chak ve Leung (2003) 722 internet kullanıcı üzerinden utangaçlık ve kontrol odaklı olmanın internet bağımlılığını ve kullanımını yordama

37

düzeylerini araştırdığı çalışmasının sonucunda, internete bağımlı olmaya eğilimin arttıkça kişinin daha korkak, daha az inançlı, başkalarında dayanılmaz bir güç olduğuna inancında artış, kişinin kendi hayatını kendi belirleyebileceğine olan inancında artış olduğunu, ayrıca internete bağımlı bireylerin özellikle eposta, icq, konuşma odaları ve grupları ve çevrimiçi oyunlarda etkileşime girmek amacıyla hem haftalık internet kullanımda hem de bir seferlik kullanım seansları anlamında daha fazla zaman geçirdiğini ve tam zamanlı öğrenci olanların boş vakitlerinin bol olmasından dolayı daha fazla bağımlı olduklarını bildirmişlerdir.

Ko ve ark. (2006) 3662 lise öğrencileri üzerinden üçboyutlu kişilik ile ergenlerin internet bağımlılıklarını ve madde kullanımını incelemeyi amaçladıkları çalışmanın sonucunda, internet bağımlısı olan ergenlerin madde kullanım ihtimallerinin yüksek olduğunu, yüksek yenilik arayışının, zararı görmezden gelmenin ve düşük ödül bağımlılığının internet bağımlılığını ve madde kullanımını yordadığını belirtmişlerdir. Cao ve Su (2007) yaşları 12 ile 18 arasında değişen 2620 lise öğrencisiyle internet bağımlılığının yaygınlığını ve psikolojik özelliklerini inceledikleri çalışma sonucunda, internet kullanım oranının %88, bağımlılık oranının ise %2.4 olduğunu, bağımlı olanların nörotizm, psikotiklik ve yalan söyleme oranları kontrol grubuna göre daha yüksek olduğunu, zaman kontrolü, zamanın değerini hissetme ve zamanı etkin kullanmada daha düşük puan aldıklarını ve ayrıca bağımlı olanların duygusal semptomlar, davranış sorunları, hiperaktivite ve sosyal davranışlar konularında daha düşük seviyede olduklarını bildirmişlerdir.

Hardie ve Tee (2007) 96 yetişkinle aşırı internet kullanımında kişiliğin, yalnızlığın ve sosyal desteğin rolünü inceledikleri çalışmanın sonucunda, katılımcıların %40 ının normal kullanıcı olduğunu, %52’sinin problemli fazla kullanım gösterdiklerini ve %8’inin ise patolojik internet kullanıcılar olduklarını, fazla kullananların ve patolojik kullanıcıların çevrimiçi aktivitelerde çok fazla zaman geçirdiklerini, nörotizm ile pozitif ve dışadönüklükle negatif ilişkide olduklarını, sosyal kaygılarının daha fazla, duygusal olarak daha yalnız ve normal internet kullanıcılarına göre sosyal medyadan çok daha fazla sosyal destek aldıklarını belirtmişlerdir. Ayrıca aşırı internet kullanımını sadece nörotizm ve sosyal ağlardan alınan algılanan sosyal destek yordamakta olduğunu bildirmişlerdir. McElroy ve ark. (2007) 132 üniversite son sınıf ve yüksek lisans öğrencisiyle kişilik özellikleri, bilişsel stil ve bazı eğilimsel faktörlerin internet kullanımına etkilerini inceleyen çalışmalarının sonucunda,

38

bilgisayar kaygısıyla dışadönüklük ve deneyime açıklık arasında negatif korelasyon olduğunu, internet kullanımıyla dışadönüklük ve deneyime açıklık arasında pozitif korelasyon olduğunu belirtmişlerdir. Anderson (2008) Myspace hesabı bulunan 302 üniversite öğrencisiyle internet kullanım davranışında bozukluğu araştırdığı çalışma sonucunda, deneyime açıklık, özdenetim, dışadönüklük, yumuşakbaşlılık ve nörotizm ile interneti kullanma davranışında bozukluk arasında negatif ilişki olduğunu bildirmiştir.

Mottram ve Fleming (2009) 272 üniversite öğrencisiyle dışadönüklük, tepkisellik ve çevrimiçi grup üyeliğinin problemli internet kullanımını yordayıp yordamadığını araştırdığı çalışma sonucunda, dışadönüklüğün problemli internet kullanımını yordamadığını, profesyonel kullanıcıların daha problemli kullanım sergilediklerini ve çevrimiçi gruplara üyeliğin problemli internet kullanımını yordadığını belirtmişlerdir. Tsai ve ark. (2009) 3806 üniversite birinci sınıf öğrencileriyle internet bağımlılığının risk faktörlerini araştırdıkları çalışmada, katılımcıların %18 inin internet bağımlısı olduğu, nörotizm arttıkça internet bağımlılık riskinin de arttığı sonuçlarına ulaşmışlardır.

Van der Aa ve ark. (2009) 11 ve 21 yaş aralığındaki 7888 ergenle aşırı internet kullanımıyla ergenlerin iyi oluş durumları arasındaki ilişkiyi araştıran çalışmasında, kompulsif internet kullanımı ile deneyime açıklık, özdenetim, dışadönüklük, yumuşakbaşlılık ve nörotizm arasında negatif ilişkiler olduğu bildirilmiştir. Yen, Ko, Yen, Chen ve Chen (2009) 2453 üniversite öğrencisi üzerinde zarar verici düzeyde alkol kullanımı ve internet bağımlılığının kişilik özelliklerine göre kıyaslanması amacıyla yaptıkları çalışma sonucunda, internet bağımlılığının zarar verici düzeyde alkolk kullanımıyla ilişkili olduğunu, internet bağımlısı olan öğrencilerin eğlence arayışı ölçeğinin alt faktörlerinde daha yüksek puan aldıklarını belirtmişlerdir.

Montag, Jurkiewic ve Reuter (2010) 201 yetişkinle düşük öz-yönlendirme ile nörotizmin internet bağımlılığına olan etkisini inceleyen çalışma sonucunda, internet bağımlılığı ve öz-yönlendirme ile pozitif, nörotizm ile negatif korelasyon olduğu, çevrimiçi geçirilen zamanla internet bağımlılığı arasında anlamlı bir pozitif ilişki olduğu bildirilmiştir. Rahmani ve Lavasani (2011) 179 üniversite öğrencisiyle internet bağımlılığı ve heyecan arayışı ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkileri inceleyen çalışmasının sonucunda, internet bağımlılığı ile deneyime açıklık ve

39

dışadönüklük anlamlı bir ilişki bulunamazken, özdenetim ve yumuşakbaşlılık ile negatif, nörotizmle ise pozitif anlamlı ilişki bulunmuştur.

Xiuqin ve ark. (2010) 204 internet bağımlılık teşhisi konmuş hasta ve 100 bağımlı olmayan olmak üzere toplam 304 kişinin katılımıyla internet bağımlısı ergenlerin akıl sağlıkları, kişilikleri ve aile ilişkilerini araştırmayı amaçlayan çalışma sonucunda, internet bağımlılığına sahip grubun obsesif-kompulsif, kendilerine karşı hassasiyetleri, depresyon, kaygı, düşmanlık ve paranoyaklık puanlarının bağımlı olmayanlara göre daha yüksek çıktığını, internet bağımlısı olanların dışadönüklük puanları olmayanlara nazaran daha düşük, psikotism puanlarının ise daha yüksek olduğunu, ayrıca internet bağımlısı grubun kontrol grubuyla karşılaştırıldığında duygusal sıcaklık düzeyinin daha düşük olduğu, fazla içli dışlı oldukları, daha fazla reddetme eğiliminde oldukları, daha düşük tepkisellik gösterdiklerini belirtmişlerdir. Batıgün ve Kılıç (2011) 1198 üniversite öğrencisiyle internet bağımlılığı ile kişilik özellikleri, sosyal destek, psikolojik belirtiler ve bazı değişkenler arasındaki ilişkileri incelediği çalışmasının sonucunda, internet bağımlılık düzeyleri ile deneyime açıklık, ve dışadönüklük arasında ilişki olmadığını, özdenetim, yumuşakbaşlılık ve nörotizm ile zayıf bir ilişkisinin olduğunu belirtmişlerdir. Zamani, Abedini ve Kheradmand (2011) 538 lise öğrencisiyle internet bağımlılığının kişilik karakteristiklerine göre incelediği çalışmasının sonucunda, dışadönüklük ile negatif, nörotizm ve sadakat ile pozitif ilişkisi bulunduğunu bildirmişlerdir. Buckner, Castille ve Sheets (2012) 170 yetişkinle beş faktör kişilik özelliklerinin çalışanların teknolojiyi aşırı kullanımıyla ilişkisini araştırdıkları çalışma sonucunda, sadece özdenetimin internet bağımlılığını yordadığı, buna göre özdenetim azaldıkça internet bağımlılığının arttığı bildirilmiştir. Çelik, Atak ve Başal (2012) 210 üniversite öğrencisiyle internet bağımlılığını kişilik özelliklerine göre incelemeyi amaçladıkları çalışmada, kişilik özelliklerinin internet bağımlılığının önemli bir yordayıcısı olduğu sonucuna ulamışlardır. Buna göre, dışadönüklük ve özdenetim negatif, yumuşakbaşlılık, duygusal denge ve deneyime açıklık pozitif olarak internet bağımlılığını yordamaktadır. Andreassen ve ark. (2013) 218 üniversite öğrencisiyle davranışsal bağımlılıkların kişilik özelliklerine göre ilişkisini araştırdıkları çalışmasının sonucunda, internet bağımlılığının nörotizm ile pozitif, yumuşakbaşlılık ve özdenetimle negatif korelasyon içerisinde olduğunu, yapılan regresyon analizi sonucunda nörotizm, yumuşakbaşlılık ve özdenetimin internet bağımlılığının anlamlı yordayıcıları olduğunu, ayrıca mobil telefon ve

40

kompulsif alışveriş ile internet bağımlılığının da pozitif korelasyonda olduklarını belirtmişlerdir. Kuss, Griffiths ve Binder (2013), 2257 üniversite öğrencisiyle internet bağımlılığının yaygınlığını ve risk faktörlerini araştırmayı hedefledikleri çalışmanın sonucunda, katılımcıların %3.2 sinin internet bağımlısı olduklarını, çevrimiçi alışveriş ve nörotizmin kombinasyonunun internet bağımlılık riskini arttırdığını, çevrimiçi oyun oynamayla deneyime açıklığın kombinasyonunun internet bağımlılık riskini azalttığını, ayrıca yüksek düzeyde çevrimiçi alışveriş ve sosyal aktivitelerin, yüksek nörotizmin ve düşük yumuşakbaşlılığın internete bağımlı olma riskini anlamlı şekilde arttırdığını belirtmişlerdir.

Randler, Horzum ve Vollmer (2014) 616 üniversite öğrencisi üzerinde internet bağımlılığının kronotip ve kişilik özellikleriyle arasındaki ilişkiyi araştımak amacıyla yaptıkları çalışma sonucunda internet bağımlılığıyla tüm kişilik boyutları arasında korelasyon olduğunu fakat bunlardan yumuşakbaşlılık, özdenetim ve kronotipin internet bağımlılığını negatif ve anlamlı olarak yordadığını belirtmişlerdir. Diana ve Xavier (2014) yaşları 18 ve 28 arasında değişen 411 üniversite öğrencisiyle beş faktör kişilik özellikleriyle problemli internet kullanımı arasındaki ilişkiyi inceledikleri çalışmalarının sonucunda, problemli internet kullanımıyla nörotizmin pozitif ve yumuşakbaşlılık ve özdenetimle negatif korelasyon gösterdiğini, dışadönüklük ve deneyime açıklıkla anlamlı bir ilişkisinin olmadığını ve nörotizmin problemli internet kullanımını yordadığını belirtmişlerdir.

Hwang ve ark. (2014) internet bağımlısı ve alkol bağımlısı iki grubun kişilik özellikleriyle olan ilişkisini araştırdığı çalışma sonucunda, internet bağımlılığıyla deneyime açıklık, özdenetim, dışadönüklük ve nörotizm arasında pozitif, yumuşakbaşlılık ile negatif ilişki içerisinde olduklarını belirtmişlerdir. Servidio (2014) 18 ve 26 yaş aralığındaki 190 üniversite öğrencisiyle demografik özelliklerin, internet kullanımının ve kişilik özelliklerinin internet bağımlılığıyla olan ilişkisini araştırdığı çalışmasının sonucunda, dışadönüklük, yumuşakbaşlılık ve özdenetim ile internet bağımlılığı arasında anlamlı korelasyon olduğunu fakat regresyon analizinde dışadönüklük ve yumuşakbaşlılığın negatif, deneyime açıklığın ise internet bağımlılığının pozitif anlamlı yordayıcıları olduğunu belirtmişlerdir.

Durak ve Senol-Durak (2014) yaşları 18 ile 32 arasında değişen 494 üniversite öğrencisiyle problemli internet kullanımıyla kişilik özelliklerinin ilişkisini inceleyen çalışmasının sonucunda, problemli internet kullanımıyla nörotizmin pozitif,

41

özdenetim, arasında negatif ilişki olduğunu, deneyime açıklık, yumuşakbaşlılık ve dışadönüklüğün ise problemli internet kullanımıyla aralarında korelasyon olmasına rağmen anlamlı yordayıcılar olmadıklarını belirtmişlerdir. Binali (2015) lise öğrencilerinin kişilik özellikleri ile internet bağımlılık düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelediği çalışmasının sonucunda, nörotizm ve dışadönüklükle internet kullanımı arasında anlamlı ilişki bulunmazken, psikotizm ve yalan söyleme ile internet kullanı arasında anlamlı ilişki olduğunu, ayrıca internet bağımlılığı ile nörotizm ve psikotizm arasında pozitif, dışadönüklük ve yalan söyleme ile arasında ise negatif anlamlı ilişki olduğunu belirtmiştir.

Öztürk, Bektaş, Ayar, Özgüven-Öztornacı ve Yağcı (2015) 328 lise öğrencisiyle ergenlerde internet bağımlılığı riskiyle kişilik özelliklerinin ilişkisini araştırdığı çalışmanın sonucunda, kişilik özelliklerinden sadece deneyime açıklık alt boyutu pozitif anlamlı olarak internet bağımlılık riskiyle ilişkili olduğunu bildirmişlerdir. Taş ve Ayas (2015) yaşları 14 ile 18 arasında değişen 927 lise öğrencisiyle kişilik özellikleriyle internet bağımlılığının arasındaki ilişkiyi inceledikleri çalışmanın sonucunda kişilik özellikleriyle internet bağımlılığı arasında ilişki olduğunu, buna göre internet bağımlılığı ile dışadönüklük ve deneyime açıklık arasında negatif, özdenetim ile ise pozitif ilişkide olduğunu belirtmişlerdir.

Kayış ve ark. (2016) beş faktör kişilik özellikleriyle internet bağımlılığı arasındaki ilişkiyi inceledikleri meta-analiz çalışması sonucunda, internet bağımlılığı ile deneyime açıklık, özdenetim, dışadönüklük ve yumuşakbaşlılık arasında negatif ve nörotizm ile pozitif ilişki olduğunu belirtmişlerdir. Beşaltı (2016) 592 lise öğrencisiyle ergenlerde internet bağımlılığı ve kişilik özelliklerinin bazı değişkenlere göre incelediği yüksek lisans tez çalışması sonucunda, kişisel uyum, sosyal uyum ve genel uyum ile internet bağımlılığı arasında negatif korelasyonlar olduğunu bildirmişlerdir.

Sahraian, Hedayati, Mani ve Hedayati (2016) 278 tıp fakültesi öğrencisiyle internet bağımlılığıyla kişilik karakteristiklerinin arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yaptıkları çalışma sonucunda, öğrencilerin %55’inin internet bağımlısı olduğunu, internet bağımlılığıyla dışadönüklük, yumuşakbaşlılık ve özdenetim arasında negatif, nörotizm arasında ise pozitif korelasyon bulunduğunu belirtmişlerdir. Blachnio, Przepiorka, Senol-Durak, Durak, Sherstyuk (2017) Polonya, Türkiye ve Ukrayna ülkelerinde yaşayan 13-56 yaş aralığındaki bireylerle kişilik özellikleri ile Facebook

42

ve internet bağımlılığını incelemek amacıyla yaptıkları çalışma sonucunda, Polonya örnekleminde internet bağımlılığıyla deneyime açıklık, yumuşakbaşlılık, duygusal denge ve özdenetim arasında negatif korelasyon olduğu, Türkiye örnekleminde deneyime açıklık, duygusal denge, özdenetim ve dışadönüklük arasında negatif korelasyon olduğu, Ukrayna örnekleminde ise duygusal denge, özdenetim arasında negatif ve dışadönüklük arasında pozitif korelasyon olduğu belirtilmiştir.

Yapılan çalışmalar incelendiğinde internet bağımlılığının içedönüklük, nörotizm, düşük özdenetim, düşük yumuşak başlılıkla ilişkili olduğu sonucunu elde eden çalışma sayıları daha fazla sayıda görülmektedir. Deneyime açıklıkla pozitif veya negatif ilişki bulunan çalışma sayısının ise daha düşük sayılarda olduğu görülmektedir.