Kentiçi Ulaşımdan Sorumlu Yerel Kurumlar ve Kuruluşlar

Kentsel ulaşımla ilgili her girişimin başlangıç noktası ulaşım plancılığı kavramıdır. Kentsel ulaşımla ilgilenen kişilerin arazi kullanım biçim ve kararlarıyla, ulaşım arasındaki ayrılmaz ilişkiyi çok iyi bilmesi gerekir. Kentsel ulaşım aslında, var olan kaynakları kullanma ve olabilecek kaynakları kullanılır hale getirme olayı, yani bir yönetim konusudur. Kaynaklar ise kentsel araziden yol üstü yapılarına, dolmuştan otobüse kadar uzanan ulaşım olanaklarından bunları işleten kişilerden, ulaşıma kaydırılan kişisel ya da kurumsal para kaynaklarından oluşur. Aslında

BAKANLIKLAR GÖREV DPT HAZİNE TSE ULAŞTIRMA BAYINDIRLIK

VE İSKAN İ

ÇİŞLERİ MALİYE ÇEVR E Ulusal Politika Belirlemesi ve Standart Tespiti Yatırım ve Planlama Finansman İşletme İnşaat ve Bakım Belediye Gelirleri Trafik Güvenliği Denetim

kentsel ulaşımın ana konusu toplam maliyeti en az olacak ama etkenliği en fazlaya yükseltecek bir ulaşım dizgesi tesis etmek ve başarıyla yürütebilmektir. Bu da iyi bir planlama ve yönetim kültürünü gerektirir. Kentsel projelerin gerek planlama, gerekse uygulama sürecinde katılım temel koşuldur. Ayrıca kentsel ulaşımda başarılı olmak için; düşünceleri, sorunları, çözümleri halka ve ilgililere dönük olarak biçimlendirmek ve ifade etmek gerekmektedir.

Bir kentteki ulaşım ve diğer konulardaki sorunların belirlenmesinde çözülmesinde ilk görev, o kentin yönetiminden sorumlu olan kişi ve kurumlara düşmektedir. Kentlerdeki ulaşım isteminin karşılanabilmesi ve gerekli ulaşım olanaklarının sunulabilmesi, uzun ve kısa erimli ulaştırma planlarının yapılarak uygulamaya sokulması, ulaşım ağının ve trafiğin yönetim ve denetimi, toplu taşıma dizgelerinin yönetim ve denetim gibi görevlerin eşgüdümlü olarak yürütülmesi ile sağlanabilir. Yerel düzeyde belediye, özel teşebbüs işletmelerinin kentiçi ulaşıma katkılarının neler olduğu aşağıdaki alt başlıklarda incelenmektedir.

4.2.1. Malatya Belediyesi

Her kentin kendine özgün kentiçi ulaşım sorunları varken bu sorunları çözme yaklaşımları da belediyeden belediyeye değişkenlik göstermektedir. Belediyelerin toplu taşım için sunduğu olanaklar tek başına yeterli olmadığı için ülkenin her yanında özel girişimcilere toplu taşıma görevleri verilmiştir. Malatya Belediyesi, kentiçi ulaşım alanında sunduğu hizmetleri teşkilat yapısı içinde kurduğu müdürlük ve şirketler vasıtası ile yürütmektedir. MOTAŞ ile ilgili gerekli bilgiler ikinci bölüm başlığı altında verilmiştir. Bu bölümde belediyenin diğer birimlerinin kentiçi ulaşım altyapı ve düzenleme işlevleri anlatılmaktadır.

5393 Sayılı Belediye Kanunu yürürlüğe girmeden önce kurulmuş olan Kent Trafik Müdürlüğü, il trafik komisyonu tarafından kullanılan yetkilerin bir kısmını üzerine almıştır. Kanun değişikliği ile sorumluluğu ve yetkileri artan Kent Trafik Müdürlüğü’nün henüz personel kadrosu yeterli sayıda değildir. Kent Trafik Müdürlüğü’nün çalışma usul ve esasları ile ilgili bir yönetmeliği henüz bulunmamaktadır. Belediye başkanlığı bu hizmetlerin yürütülmesi için Kent Trafik Müdürlüğü’ne belediyenin zabıta kadrosundan 8 personel görevlendirmiştir. Trafiğin

düzenlenmesi ile ilgili yetkileri olan birim, yaptırım gücü olmadan zabıta cezalarını kullanarak faaliyetlerini yürütmekte, genellikle trafik polislerini yanlarına alarak kentiçi uygulamalar yapmaktadırlar. Aynı anda binlerce aracın yollarda olduğu bu kentte yasal dayanağı olmayan, yetkisiz ve yetersiz sayıda personel ile yapılacak denetimlerin bir faydası yoktur (Malatya Belediyesi Kent Trafik Müdürlüğü, 2006).

Yeni Belediye Kanunu’nun uygulaması esnasında daha çok personele ihtiyaç duyulacaktır. İlk safhada işe alınması planlanan 30 personel ile Kent Trafik Müdürlüğü’nün hizmetlerinde iyileşme beklenmektedir (Malatya Belediyesi Kent Trafik Müdürlüğü, 2006). Ancak hiç bir özel eğitim kuruluşu ve üniversite yerel yönetimler için trafik hizmetlerini yürütebilecek hazır eleman yetiştirmemektedir. Bu konuda mesleki deneyimi olan sadece trafik polisleri vardır. Yeni alınacak personelin trafik denetleme ve düzenleme ile ilgili olarak eğitime ihtiyaçları olacaktır. Belediyenin kadrolu olarak personel temin etmesi yakın zamanda çok zordur. Belediyenin personel temini konusunda çözümü sözleşmeli personel alımıdır. Trafik hizmetleri gibi halkla doğrudan ilişki içinde olacak bir birimde sözleşmesi hemen fesih edilebilecek personel çalıştırmak sorunlara yol açabilir. Aynı kentte hemşehrilik ilişkileri olan insanlar ile muhatap olacak memurlar görevlerini yaparken zorlanabilirler.

Kentiçi trafik hizmetlerinin tamamen yerel yönetimlere devredilmesi ile ilgili olarak İçişleri Bakanlığı 2003 yılında tüm il belediyelerini kapsayan bir çalışma yapmıştır. İçişleri Bakanlığı’nın ulaşım ve trafik hizmetlerinin yerel yönetimlere devredilmesi ile ilgili yapmış olduğu araştırmada özellikle büyükşehir belediyelerinin, kentiçi trafiğin yönetimi ve denetimini devralmak için hazır olduklarını belirtmişlerdir. Ancak, nüfus sayısı az olan belediyelerde böyle hizmetlerin devralınmasının doğuracağı sonuçlar ortaya konarak trafik hizmetlerinin Emniyet Genel Müdürlüğü’nde kalması gerektiği vurgulanmıştır (İçişleri Bakanlığı, 2003, 326).

4.2.2. Özel Teşebbüsün Kentiçi Ulaşımdaki Sorumlulukları

Toplu taşıma hizmeti veren belediye işletmelerinin yanında il/ilçe trafik komisyonlarından alınan izinle özel girişimciler de kentiçi ulaşıma katkı sağlamaktadır. Verilen ruhsat ve izinler ile yerel yönetimlere gelir kaynağı olan özel

teşebbüsün doğrudan belediyeye bağlı olmaksızın kendi kurdukları meslek odaları vasıtasıyla örgütlenmektedirler.

Esnaf ve Küçük Sanatkârlar Kanunu’na göre esnaf ve sanatkârlarca üretilen mal ve hizmetlerin ücret tarifeleri bağlı bulundukları odaların önerisi ve birliklerin onayı ile belirlenir. Taksi, dolmuş ve servis ücretleri buna göre belirlenmektedir. Özel halk otobüsleri, belediye otobüsleri ile aynı fiyat tarifesi üzerinden hizmet üretmektedir.

Minibüsler, belediye otobüslerine oranla kentiçinde yolları daha fazla işgal etmektedirler. Trafik kurallarına uymamaları, ayakta ve kapasitesinden fazla yolcu almaları, yolcu alma ve indirme ile ilgili belli bir kurallarının olmaması gibi sebeplerden kentiçi ulaşıma katkı sağlarken aynı zamanda sorunları da beraberinde taşımaktadır.