Katar

95 alındığında ülkedeki ekonomik durumu kötü olan birçok kişi için böyle bir gelir kaynağının varlığı, muhalefet güçlerine katılmalarında belirleyici faktör olmuştur³¹⁹.

Kasım 2012’de Riyad'da yapılan KİK’e üyeleri istihbarat servisleri toplantısında Suriye muhalefetine portatif hava savunma sistemlerini de dahil edecek daha büyük çaplı bir silah tedariki gerçekleştirme kararı alınmıştır. Libya depolarından gelen Strela sistemleri bunun bir örneğidir³²⁰. 2012 yılı sonunda M-79 Osa güdümlü tanksavar füzesi ve Yugoslav üretiminin geri tepmez M-60 silahları muhalefet gruplarının elinde görünmeye başlamıştır. Büyük ölçüde Suudi Arabistan'ın parasıyla satın alınan tank savar silahların tedariği, muhaliflere rejimin zırhlı araçlar alanındaki üstünlüğünü savuşturmak ve ülkenin belirli alanlarında kontrol kurmak için yardımcı olmuştur³²¹.

Resmi olarak ise Suudi Arabistan’dan mali yardım ve silah sevkiyatlarının ana alıcısı ÖSO ve diğer ılımlı muhalefet gruplarıdır. Bazı Batılı ülkeler ve BM tarafından Nusra Cephesi gibi terörist olarak tanınan örgütlerin Suudi Arabistan tarafından desteklenmesi durumun incelenmesini daha da karmaşık hale getirmektedir.

96 Katar, Suriye'deki protestolara destek vermek amacıyla en önemli propaganda silahı olan ve Doha’da bulunan El Cezire TV kanalını kullanmıştır³²⁵. Medya desteğinin yanında muhalefete büyük ölçekli mali ve silah yardımları de yapılmaya başlanmıştır.

Libya’dan Suriye’ye silah ve militan akışı Katar aracılığıyla gerçekleşmekteydi³²⁶. Söz konusu militanlar paralı asker olup Suriye’de bulunan yabancı paralı askerlerin önemli kısmını oluşturmaktaydı³²⁷. Aynı zamanda 2013’te Doha, Hamas üzerindeki etkisini büyük oranda artırmıştır. Katar büyük bir finansal yardım karşılığında Hamas’ın başına Halid Meşal’in gelmesini sağlamıştır. Bu durum ile Suriye konusunda Katar Hamas’ın desteğini arkasına almıştır. Bu bağlamda Hamas, Suriye muhalefetine Lübnan ve Suriye'deki (Yarmuk kampı) lojistik ve altyapı desteği sağlayıp tarafsızlıktan çekilmiştir.

Suriye krizin ilk iki yılında Katar'ın Suriye muhalefetine finansmanının yaklaşık 3 milyar dolar olduğu ile ilgili haberler medyada yer almıştır³²⁸. Bunun yanında Katar'ın Sudan'dan gelen Çin yapımı FN-6 taşınabilir hava savunma sistemlerini Suriye muhalefetine tedarik ettiğine dair haberler de mevcuttu³²⁹. Buna ek olarak 2014 baharında Katar’da muhalefet savaşçılarına TOW anti-tank füze sistemleri kullanımı dahil askeri eğitim verilmesi için bir eğitim üssünün kurulduğu bilgisi ortaya çıkmıştır³³⁰.

Katar, Suudi Arabistan gibi Suriye krizinde muhalefet tarafında aktif rol almakla birlikte bu aktörler arasında bazı aşamalarda ayrılıkların yaşanmaya başladığı vurgulanmalıdır. Riyad ile Doha arasındaki bu rekabet, Mart 2013'te Sürgünde Olan Suriye Hükümeti Başbakanı’nın seçimi sırasında çok açık bir şekilde ortaya çıkmıştır.

S. Arabistan adayı söz konusu seçimde siyasi liderlik yarışını kaybetmiştir. Bu durum Suudileri askeri alana daha çok dikkat vermeye yöneltmiştir. Suriye’de S. Arabistan’dan

325 Şepovalenko, op.cit., s. 35.

326 “In Turnabout, Syria Rebels Get Libiyan Weapons”, The New York Times, 06.21.2013.

http://www.nytimes.com/2013/06/22/world/africa/in-a-turnabout-syria-rebels-get-libyan-weapons.html

327 Y.B. Şeglovin, “‘Suriye Dosyasının” Suudi Arabistan’a Devredilmesi Hakkında”, Orta Doğu Enstitüsü,15.06.2013. http://www.iimes.ru/?p=17706

328 Roula Khalaf and Abigail Fielding Smith, “Qatar Bankrolls Syrian Revolt With Cash And Arms”, Financial Times, 16.05.2013. http://ig-legacy.ft.com/content/86e3f28e-be3a-11e2-bb35-00144feab7de#axzz53GYydI23

329 C. J. Chivers and Eric Schmitt, “Arms Shipments Seen From Sudan to Syria Rebels”, New York Times, 12.08.2013.

330 Amena Bakr, “Qatar Runs Covert Desert Training Camp For Syrian Rebels”, Reuters, 26.11.2014.

https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-qatar-syria/qatar-runs-covert-desert-training-camp-for-syrian-rebels-idUSKCN0JA1BX20141126

97 destek alan askeri güçlerin SMDK’nın siyasi kanadına destek vermemesi, Riyad ve Doha arasında çok daha derin ayrılıkların olduğunun göstermektedir. ÖSO’nun yönetici tabakası Riyad, Doha ve Ankara’dan yana olanlar olarak ayrılmaktadır³³¹.

Genel olarak baktığımızda S. Arabistan ve Katar’ın birbirine karşı uyguladığı yıkıcı faaliyetler Suriye ile sınırlı kalmayıp bölgesel bir boyuta evrilmektedir. İki ülke arasındaki mücadele aynı zamanda Mısır, Libya ve Yemen gibi ülkelerde gözlemlenmektedir. Bu bağlamda Doha İslam dünyasında kendi ağırlığını Müslüman Kardeşler üzerine oynayarak yükseltmeyi hedeflemektedir. Bu durum ise Selefi gruplara destek veren S. Arabistan’ın dış politikasıyla çatışmaktadır³³².

Katar bölgesel krizler karşısında bölgesel ve uluslar arası aktörler ile ilişkilerde dengeli bir politika izlemektedir. Bu bağlamda S. Arabistan’ın İran’a karşı sert tutumunu kabul etmedi ve İran’ı provoke etmekten kaçınmıştır. Bununla birlikte Riyad Müslüman Kardeşleri terör listesine alıp Doha örgütü desteklemektedir³³³.

Katar’ın Suriye krizinde muhalefete destek vermesinin arkasındaki bir başka neden enerji faktörüdür. Esad rejimini ortadan kaldırarak Suriye-İran ittifakının imhasının, Katar’ın ekonomik çıkarlarıyla doğrudan uyum içinde olduğunu söyleyebiliriz. 25 Haziran 2011 tarihinde İran'ın Bushehr kentinde İran, Irak ve Suriye arasında İran’daki Güney Pars sahasından Suriye'ye uzanan doğal gaz boru hattı inşaatı ile ilgili bir mutabakat zaptı imzalanmıştır. Planlanan gaz boru hattı, Suriye üzerinden Akdeniz kıyısına ulaşacaktı. Buradan da deniz yoluyla gazı taşımak için sıvılaştırılmış gaz terminalleri ile veya Akdeniz'in dibinden giden gaz boru hattı ile Yunanistan'a gazın taşınması planlanmaktaydı. İran-Irak-Suriye doğal gaz boru hattının inşası, Katar'ı kendi gaz yataklarından kazanabileceği gelirden mahrum edebilecekti. Bununla birlikte İran, Irak ve Suudi Arabistan'dan gelen enerji ihracatı, Katar'ın KİK ve Levant ülkeleriyle yaptığı ihracata rekabet oluşturmaktadır³³⁴.

331 Y.B. Şeglovin, “Suriye’deki Gelişmeler Hakkında”, Orta Doğu Enstitüsü, 29.03.2013.http://www.iimes.ru/?p=17159

332 Y.B. Şeglovin, “Orta Doğu: S. Arabistan’a karşı Katar”, Orta Doğu Enstitüsü, 26.11.2013.http://www.iimes.ru/?p=19101

333 Gülşah Neslihan Akkaya, “Arap Bahar Sonrası Katar Dış Politikası ve Körfez Siyaseti”, SETA, Analiz, Kasım, Sayı: 138, s., 9.

334 Şepovalenko, op.cit., s. 34-35.

98