4. BULGULAR VE YORUM
4.1. Etkili Okul Boyutları Kapsamında Okulların Değerlendirilmesi
4.1.2. Katılımcıların Okullarındaki Öğretmenlerin Etkili Okula
Araştırmaya katılan öğretmenlerin, okullarındaki diğer öğretmenlerin etkili okula ulaşmaya katkısı hakkındaki görüşleri Tablo 4.9’da verilmiştir.
Tablo 4.9. Katılımcıların Okullarındaki Öğretmenlere İlişkin Verdikleri Cevapların Ortalama ve Standart Sapmaları
Maddeler x s
1. Okulun hedef ve amaçları ile öğretimden neler beklendiği konusunda anlaşmaya varmışlardır 3.67 .96 2. Öğrenme amaçlarına uygun öğretim stratejileri (teknikleri, yöntemleri) seçerler 3.78 .91
3. Sınıfta düzenli ve disiplinli bir ortam sağlarlar 3.70 .88
4. Sınıfta açık ve mantıki ilişki kurallarını pekiştirirler 3.69 .87
5. Öğretimde doğrudan öğretim yaklaşımını (yani öğrencinin doğrudan öğrenme görevleri ile uğraşmayı, doğrudan öğrenci ile ilgilenmeyi) uygularlar
3.75 .85
6. Her derste ulaşılması istenen amaçları ve bunlara ulaştırıcı etkinlikleri açıkça gösterirler 3.75 .87
7. Öğrencilerin bir konuyu öğrenmesine çok zaman ayırırlar 3.70 .93
8. Öğrencilere sıkça ve yönlendirilmiş ev ödevi verirler 3.54 .88
9. Tüm öğrencilerin öğretilebileceğine inanırlar 3.72 .98
10. Öğrencilerin zayıf oldukları konu ve alanlarda ısrar etmeyerek, onların yetenekli oldukları alanlarda gelişmelerini sağlarlar 3.43 .92
11. Yavaş öğrenen öğrencilere ilave ilgi gösterirler 3.46 1.06
12. Kendi branşlarında öğretmenlik yaparlar 4.30 .87
13. Aynı sınıfları okutan diğer öğretmeler tarafından okutulan derslerin içeriğine aşinadırlar 3.72 .99 14. Öğrencilerin bir konudaki ihtiyaçlarını teşhis ederek öğretime ilişkilendirirler 3.61 .90
15. Etkinlikleri (faaliyet) birbirlerine dayandırırlar 3.62 .93
16. Öğrenci çalışmalarını yakından izleyip sonucu bildirirler 3.70 .90 17. Esnek öğretim stilleri (pekiştirme, ödev verme, ödev düzeltme vs.) uygularlar 3.82 .91 18. Öğrenci davranış kalıplarını kararlaştırmada öğretmenlerin etki derecesi nedir? 3.54 .89 19. Öğrencileri sınıfta yeteneklerine göre ayırmada öğretmenlerin etki derecesi nedir? 3.50 .90 20. Okul etkinliklerinin planlanmasında öğretmenlerin etki derecesi nedir? 3.64 .96 21. Ders kitabı ve diğer öğretim materyallerinin seçiminde öğretmenlerin etki derecesi nedir? 3.76 1.06 22. Öğretim içerik, beceri ve konularının seçiminde öğretmenlerin etki derecesi nedir? 3.76 .91 23. Öğrencileri disipline etmede öğretmenlerin etki derecesi nedir? 3.64 .88 24. Ev ödevlerinin nitelik ve miktarını kararlaştırmada öğretmenlerin etki derecesi nedir? 3.69 .90 Toplam 3.69
Yapılan araştırmaya katılan öğretmen ve okul yöneticileri, okullarındaki öğretmenleri anketteki ilgili maddelere göre değerlendirmiştir. Bu sonuçlara göre, bu grupta bulunan maddeler arasında en düşük ortalama 10. madde (Öğrencilerin zayıf oldukları konu ve alanlarda ısrar etmeyerek, onların yetenekli oldukları alanlarda gelişmelerini sağlarlar) ortalamasıdır. Bu ortalamanın ağırlık değeri “Çok katılıyorum” seçeneğine denk gelmektedir. Söz konusu maddeye verilen yanıtların sonuçları Balcı (1991) tarafından yapılan ‘Türkiye’de İlköğretim Okullarının Etkililiği Araştırması’ sonuçları ile paralellik göstermektedir. Katılımcılar görev yapmakta oldukları okullardaki öğretmenleri 10. maddede (Öğrencilerin zayıf oldukları konu ve alanlarda ısrar etmeyerek, onların yetenekli oldukları alanlarda gelişmelerini sağlarlar) anketteki diğer maddelere göre daha az başarılı ve etkili bulmuşlardır. Buna göre, araştırmaya katılan öğretmenler bulundukları okullardaki öğretmenleri öğrencilerin zayıf oldukları konular yerine yetenekli oldukları konularda desteklemeleri hususunda yeterince etkili olmadıklarını değerlendirmektedirler.
Araştırmada kullanılmış olan ankette “Bu okulda öğretmenler” ifadesi ile başlayan 12. madde olan “Kendi branşlarında öğretmenlik yaparlar” maddesinin en yüksek ortalamaya x = 4.30 sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu durum Ankara merkez ilçelerindeki Anadolu liselerinde öğretmen sıkıntısı olmadığı, her branştan öğretmenin istihdam edildiği şeklinde yorumlanabilir. Aynı madde Balcı (1991) tarafından yapılan ‘Türkiye’de İlköğretim Okullarının Etkililiği Araştırması’nda da öğretmenlerin algılamalarına göre ilk 10 sırada gerçekleşen öğretmen özellik ve davranışları içerisindedir.
Araştırmanın öğretmenlere ilişkin ikinci bölümüne genel olarak bakıldığında, bu bölümdeki 24 maddelik grubun genel ortalaması x= 3.69 olarak tespit edilmiştir. Bu ortalamanın ağırlık değeri “Çok Katılıyorum” seçeneğine denk gelmektedir. Buradan da katılımcıların, görev yapmakta oldukları okullardaki meslektaşları ile ilgili olarak genel anlamda olumlu bir görüşe sahip oldukları sonucu çıkarılabilir. bu sonuçlara göre öğretmen ve yönetici algılarına göre en çok gerçekleşen öğretmen davranışları genel anlamda etkili okullardaki öğretmen davranışları ile paralel
görünmektedir. Bu sonuç Şişman (1996) tarafından Eskişehir ili ilkokullarında yapılan araştırma ile benzerlik göstermektedir.
Öğretmenlerin, esnek öğretim stilleri uygulama, öğrenme amaçlarına uygun öğretim stratejileri seçme, öğretimde doğrudan öğretim yaklaşımını uygulama, her derste ulaşılması istenen amaçları ve bunlara ulaştırıcı etkinlikleri açıkça gösterme gibi özelliklere sahip oldukları görülmektedir.
Araştırmaya katılan öğretmen ve yöneticilerin cinsiyetlerinin okullarında görevli meslektaşlarına ilişkin görüşleri üzerinde anlamlı bir farklılığı olup olmadığını tespit etmek amacıyla bağımsız t-testi yapılmıştır. Test sonuçları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Tablo 4.10
Katılımcıların Cinsiyetlerinin Okullarında Görevli Meslektaşlarına İlişkin Görüşlerini Gösteren t-Testi
Boyut Değişkenler Denek Sayısı Aritmetik Ortalama Standart Sapma t değeri p değeri Öğretmenler Erkek 98 86.54 14.11 -1.25 .21 Bayan 190 89.01 16.76
Bu sonuçlara göre genel olarak öğretmenler boyutunda cinsiyet bazında bir görüş farklılığı bulunmadığı söylenebilir. Yani araştırmaya katılan okul yöneticisi ve öğretmenlerin okullarında görevli öğretmenleri değerlendirmelerinde katılımcıların cinsiyetleri belirleyici bir etken değildir denebilir. Öğretmen boyutunda bulunan tüm maddeler ayrı ayrı araştırıldığında ise aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır.
Tablo 4.11. Katılımcıların Cinsiyetlerinin Okullarında Görevli Meslektaşlarına İlişkin Görüşlerini Gösteren Tüm Maddeleri İçeren t-Testi
Madde Cinsiyet Ortalama Standart Sapma t değeri p değeri
b1 Erkek 3.6327 .85419 -.544 .587 Kadın 3.6984 1.02576 b2 Erkek 3.7629 .86329 -.232 .817 Kadın 3.7895 .94723 b3 Erkek 3.7551 .88587 .754 .452 Kadın 3.6720 .88625 b4 Erkek 3.7113 .79003 .199 .842 Kadın 3.6895 .92204 b5 Erkek 3.7526 .77770 -.038 .970 Kadın 3.7566 .89563 b6 Erkek 3.7041 .80218 -.641 .522 Kadın 3.7737 .90638 b7 Erkek 3.5579 .94211 -1.839 .067 Kadın 3.7725 .92027 b8 Erkek 3.4330 .87687 -1.466 .144 Kadın 3.5957 .89346 b9 Erkek 3.6327 .93487 -1.190 .235 Kadın 3.7778 1.00177 b10 Erkek 3.5102 .92218 .942 .347 Kadın 3.4021 .92091 b11 Erkek 3.3776 1.07947 -1.044 .298 Kadın 3.5158 1.05773 b12 Erkek 4.2653 .80656 -.590 .556 Kadın 4.3298 .91205 b13 Erkek 3.6082 .91920 -1.376 .170 Kadın 3.7789 1.03053 b14 Erkek 3.5612 .83809 -.774 .440 Kadın 3.6489 .94453 b15 Erkek 3.5258 .89084 -1.322 .187 Kadın 3.6809 .96142 b16 Erkek 3.6289 .78155 -1.070 .285 Kadın 3.7500 .6253 b17 Erkek 3.6837 .84459 -1.964 .051 Kadın 3.9053 .93801 b18 Erkek 3.5361 .79138 -.054 .957 Kadın 3.5421 .94607 b19 Erkek 3.4898 .78969 -.184 .854 Kadın 3.5105 .95806 b20 Erkek 3.5204 .88783 -1.586 .114 Kadın 3.7105 1.00021 b21 Erkek 3.4592 1.13218 -3.597 .000* Kadın 3.9251 .98634 b22 Erkek 3.6804 .89613 -1.145 .253 Kadın 3.8105 .91772 b23 Erkek 3.5918 .90630 -.772 .441 Kadın 3.6772 .87917 b24 Erkek 3.6020 .87036 -1.215 .225 Kadın 3.7394 .92566 *p<0.05
Tablo incelendiğinde 21. maddede cinsiyet bazında deneklerin görüş ayrılığı içinde bulundukları görülmektedir. Buna göre “ders kitabı ve diğer öğretim materyallerinin seçiminde” maddesinde erkek ve bayan öğretmenlerin görüş ayrılığı içinde bulunduğu söylenebilir.
Katılımcıların farklı yaş gruplarına göre görev yapmakta oldukları okullardaki öğretmenlere ilişkin görüşleri üzerinde anlamlı bir farklılık olup olmadığını saptamak amacıyla tek yönlü varyans analizi uygulanmıştır.
Tablo 4.12
Katılımcıların Yaş Gruplarına Göre Okullarındaki Öğretmenlere İlişkin Görüşleri İçin Varyans Analizi
Değişim Kaynağı Kareler
Toplamı Serbestlik Derecesi Ortalaması Kareler F değeri p değeri
Gruplar arası 1515.004 5 303.001 1.198 .310
Gruplar içi 71312.316 282 252.881
Genel 72827.319 287
Bu sonuçlara göre genel olarak farklı yaş grupları için öğretmenler boyutunda farklı görüşlere sahip yaş grubu bulunmadığı söylenebilir. Yani araştırmaya katılan okul yöneticileri ile öğretmenlerin yaşlarının görev yapmakta oldukları okullardaki öğretmenlere ilişkin görüşleri üzerinde belirleyici bir etkisinin mevcut olmadığı görülmektedir. Bu sonuç, Balcı (1991) tarafından yapılmış olan etkili okul araştırması ile farklılık göstermektedir; söz konusu araştırmada öğrencilerin ihtiyaçlarını teşhis ederek öğretime ilişkilendirmeyi konu alan madde ile etkinlikleri birbirlerine dayandırmayı ifade eden maddenin algılanmasında öğretmenlerin yaşlarının etkili olduğu bulunmuştur.
Katılımcıların farklı branş gruplarına göre bulundukları okullardaki diğer öğretmenlere ilişkin görüşlerini bulmak amacıyla tek yönlü varyans analizi uygulanmıştır.
Tablo 4.13
Katılımcıların Branşlarına Göre Okullarındaki Diğer Öğretmenlere İlişkin Görüşlerini Gösteren Varyans Analizi
Değişim Kaynağı Kareler Toplamı Serbestlik Derecesi Kareler Ortalaması F değeri p değeri Gruplar arası 4505.554 6 750.926 3.088 .006* Gruplar içi 68321.766 281 243.138 Genel 72827.319 287 *p<0.05
Tablo incelendiğinde öğretmenler boyutunda, branşlar arasında istatistiksel anlamda farklı görüşler olduğu saptanmıştır. Bu branşların hangileri olduğunu saptamak için de ikili karşılaştırmalardan Tukey HSD testi gerçekleştirilmiştir. Test sonuçları aşağıdaki gibidir.
Tablo 4.14.Öğretmenler Boyutunda Branşlar Arasındaki Farklılıklar İçin Tukey HSD Testi
Tukey HSD
(I) brans (J) brans
Ortalamalar Arası Fark
(I-J)
Standart
Hata p değeri sosyal bilgiler Türkçe-Edebiyat -3.77317 3.28526 .912
matematik -5.86729 3.61681 .668
güzel sanatlar -13.43031 4.82672 .083 fen bilimleri -5.79148 3.05854 .486 Yabancı dil -7.21900 3.31596 .311
Diğer 3.69350 3.74630 .957
Türkçe-Edebiyat sosyal bilgiler 3.77317 3.28526 .912
matematik -2.09412 3.46610 .997
güzel sanatlar -9.65714 4.71484 .387 fen bilimleri -2.01831 2.87876 .992 Yabancı dil -3.44583 3.15089 .930
Diğer 7.46667 3.60102 .371
Matematik sosyal bilgiler 5.86729 3.61681 .668 Türkçe-Edebiyat 2.09412 3.46610 .997 güzel sanatlar -7.56303 4.95158 .728 fen bilimleri .07581 3.25201 1.000 Yabancı dil -1.35172 3.49521 1.000
Diğer 9.56078 3.90586 .183
güzel sanatlar sosyal bilgiler 13.43031 4.82672 .083 Türkçe-Edebiyat 9.65714 4.71484 .387
matematik 7.56303 4.95158 .728
fen bilimleri 7.63883 4.55977 .633
yabancı dil 6.21131 4.73628 .846
diğer 17.12381 5.04694 .014*
fen bilimleri sosyal bilgiler 5.79148 3.05854 .486 Türkçe-Edebiyat 2.01831 2.87876 .992
matematik -.07581 3.25201 1.000
güzel sanatlar -7.63883 4.55977 .633 yabancı dil -1.42752 2.91374 .999
diğer 9.48498 3.39545 .081
yabancı dil sosyal bilgiler 7.21900 3.31596 .311 Türkçe-Edebiyat 3.44583 3.15089 .930
matematik 1.35172 3.49521 1.000
güzel sanatlar -6.21131 4.73628 .846 fen bilimleri 1.42752 2.91374 .999
diğer 10.91250 3.62905 .045*
Diğer sosyal bilgiler -3.69350 3.74630 .957 Türkçe-Edebiyat -7.46667 3.60102 .371
matematik -9.56078 3.90586 .183
güzel sanatlar -17.12381 5.04694 .014* fen bilimleri -9.48498 3.39545 .081
Tablo incelendiğinde %95 olasılıkla Öğretmenler boyutunda farklı görüşle sahip branşlar yanlarına (*) işareti konularak gösterilmiştir.
Araştırmaya katılan öğretmenlerin kıdeme göre okullarındaki meslektaşlarına ilişkin görüşlerini tespit etmek amacıyla tek yönlü varyans analizi uygulanmıştır.
Tablo 4.15
Öğretmenlerin Kıdemlerine Göre Okullarındaki Meslektaşlarına İlişkin Görüşlerini Gösteren Varyans Analizi
Değişim Kaynağı Kareler
Toplamı Serbestlik Derecesi Ortalaması Kareler F değeri p değeri
Gruplar arası 868.579 4 217.145 0.854 .491
Gruplar içi 71958.741 283 254.71
Genel 72827.319 287
Tablo incelendiğinde öğretmenler boyutunda, kıdem bazında farklı görüşler olmadığı saptanmıştır.
Katılımcıların halen görev yapmakta oldukları okullardaki hizmet sürelerine göre okullarındaki meslektaşlarına ilişkin görüşlerini bulmak amacıyla tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır.
Tablo 4.16
Katılımcıların Okullarındaki Hizmet Sürelerine Göre Okullarındaki Meslektaşlarına İlişkin Görüşlerini Gösteren Varyans Analizi Değişim Kaynağı Kareler
Toplamı Serbestlik Derecesi Ortalaması Kareler F değeri p değeri
Gruplar arası 1848.132 3 616.044 2.465 .063
Gruplar içi 70979.187 284 249.927
Tablo incelendiğinde öğretmenlerin kendi okullarında geçirdikleri hizmet süreleri bazında Öğretmenler boyutunda görüş farklılığı bulunmadığı söylenebilir. Ancak p değerine dikkat edilmelidir. Çünkü yanılma düzeyi olan 0.05’e oldukça yakındır.
4.1.3. Katılımcıların Okul Ortamının Etkili Okula Ulaşmaya Katkısı Hakkındaki Görüşleri
Araştırmaya katılan yönetici ve öğretmenlerin, okul ortamı boyutunun etkili okula ulaşmaya katkısı hakkında görüşlerinin değerlendirilmesini gösterir tablo aşağıda verilmiştir.
Tablo 4.17
Katılımcıların Okul Ortamına İlişkin Verdikleri Cevapların Ortalama ve Standart Sapmaları
Maddeler x s
1. Öğrenim çevresi öğrenci için okul başarısına katkıda bulunucu nitelikte değildir 3.46 1.33 2. Okulun amaçlarına ulaşması için öğretmen, yönetici ve öğrenciler arasında uyum ve
işbirliği vardır 3.76 1.02
3. Başarılı olanlar her zaman ödüllendirilir 3.77 1.00
4. Yaratıcı düşünenler teşvik görür 3.83 1.02
5. Değişme ve gelişmeyi teşvik edici bir kültür (norm, beklenti, inanç, uygulama ve
davranışlar bütünü) vardır 3.70 .99
6. Yönetici, öğretmen ve öğrenciler temel ilişki kurallarına inanırlar 3.72 .91 7. Yönetici ve öğretmenler öğrencilere ilgi duyarlar öğrenciler de bunun farkındadır 3.80 .92 8. Başarılı öğrenciler okul toplumuna açıkça ilan edilir, toplum önünde onore edilir 4.14 .91 9. Öğrenci gelişimi test, yazılı ve sözlü sınavlarla izlenir anında öğrenciye başarısı
hakkında bilgi verilir 4.20 .82
10. Öğrencilere sorumluluk almaları için (nöbet, disiplin paneli üyeliği, yol yönetimi gibi)
fırsat verilir 4.14 .90
11. Küçük sınıflarda küçük gruplarla ders yapılır 3.26 1.22
12. Sınıftaki öğretim diğer öğrenme imkanları ile tamamlanır 3.75 .93
13. Eğitim araç ve gereçleri hayli zengindir 3.59 1.04
14. Öğretmen ve yöneticiler okulun disiplin politikası konusunda yakın bir anlayış içindedir 3.58 1.03
15. Tüm personel bir takım ruhu içinde çalışır 3.43 1.05
16. Paylaşılmış yönetim ve programlama anlayışı hakimdir 3.55 .96
17. Eğitim ve öğretim için olumlu bir ortam vardır 3.85 .89
18. Tüm örgüt ve yönetim düzenlemeleri sınıftaki öğretimi kolaylaştırıcı niteliktedir 3.78 .86
19. Sınıfta dersler kesintiye uğramadan yapılır 3.97 .92
20. Öğretmenlerin etkili kullanımı vardır 3.82 .87
21. İşbirliğine dönük davranışı pekiştirir 3.78 .86
22. Bireysel çabayı özendirir 3.82 .83
23. Her bir konunun neden öğretildiğinin çocuklara açıklanmasını vurgular 3.88 .83 Toplam 3.76
Anketin, “Bu okulda okul ortamı” ifadesi ile başlayan bölümünde katılımcıların görev yaptıkları okullardaki okul ortamına ilişkin görüşleri incelendiğinde, en düşük ortalama (x = 3.26) ile 11. madde olan “Küçük sınıflarda küçük gruplarla ders yapılır” maddesidir. Bu sonuca göre küçük sınıflarda küçük öğrenci grupları ile ders yapıldığı maddesine en az seviyede katılarak sınıf mevcutlarının fazla olduğunu ifade etmişlerdir. Anadolu liselerinde sınıflardaki öğrenci mevcutlarının standart olduğu ifade edilmesine karşın, bu maddeden çıkarılan sonuç, öğretmenlerin sınıf mevcutlarının daha az olmasını istedikleri şeklinde yorumlanabilir.
Katılımcıların verdikleri yanıtlardan çıkarılan ortalama değer, x =3.77 olarak bulunmuştur. Bu değer “Çok katılıyorum” seçeneğini göstermektedir. Buna göre öğretmenler etkili okula ulaşmada okullarındaki ortamın katkısının olumlu olduğunu değerlendirmektedir.
Araştırmada uygulanan anketin bu bölümünde öğretmenlerin yetersiz buldukları bir diğer nokta ise 15. madde olan “Tüm personel bir takım ruhu içinde çalışır” maddesidir (x = 3.43). Buna göre öğretmenler okullarında mevcut takım ruhunun yeterince güçlü olmadığını ifade etmişlerdir. Balcı (1991) tarafından yapılan etkili okul araştırmasında da bu maddeye verilen yanıtların ortalaması x = 3.38 olarak bulunmuş ve etkili okula ulaşmada okul ortamına ilişkin ilkin kazandırılması gereken özelliklerden biri olarak gösterilmiştir. Bunun yükseltilmesinde görev eğitim yöneticilerine, yani müdür ve müdür yardımcılarına düşmektedir. Özellikle okul müdürlerinin bu konuda takım ruhunu geliştirecek tedbirler alması gerekir, ki bu konuda yöneticilerin liderlik becerileri ön plana çıkmaktadır.
Katılımcıların okul ortamına ilişkin verdikleri yanıtlara göre en yüksek ortalama x =4.20 ile 9. madde olan “Öğrenci gelişimi test, yazılı ve sözlü sınavlarla izlenir anında öğrenciye başarısı hakkında bilgi verilir“ maddesi almıştır. Uygulanan sınavlardan hemen sonra öğrenciye başarısı hakkında bilgi verilmesi büyük önem taşımaktadır. Yönetici ve öğretmenlerin yanıtlarına göre de Ankara ilinde bulunan
Anadolu liselerinde öğrencilerin başarıları yazılı ve sözlü sınavlarla ölçüldükten sonra hemen dönüt verildiği görülmektedir.
Anketin bu bölümünde yüksek ortalama değerine sahip bir diğer madde de 8. madde olan “Başarılı öğrenciler okul toplumuna açıkça ilan edilir, toplum önünde onore edilir” maddesidir (x= 4.14). Buna göre, başarılı eğitim-öğretim için gerekli olan ödül-ceza mekanizmasında özellikle ödülün öneminin vurgulanması, başarılı öğrencilerin diğer öğrenciler ile öğretmenler önünde onore edilmesi, hem başarılı öğrencileri daha ilerideki başarıları için teşvik ederek başarılarının sürekliliğini sağlayacak, hem de başarısı görece düşük olan öğrencileri teşvik edecektir.
Katılımcıların cinsiyetlerinin okul ortamına ilişkin görüşleri arasında farklılık olup olmadığını saptamak için bağımsız t-testi kullanılmıştır. Test sonuçları Tablo 4.18’de gösterilmiştir.
Tablo 4.18
Cinsiyet Değişkenine göre Katılımcıların Okul Ortamına İlişkin Görüşleri Arasındaki Farklılık İçin t-Testi
Boyut Değişkenler Denek Sayısı Aritmetik Ortalama Standart Sapma t değeri p değeri
Okul Ortamı Erkek 98 87.5612 14.89348 .955 .340
Bayan 190 85.7000 16.05412
Bu sonuçlara göre genel olarak okul ortamı boyutunda cinsiyet bazında bir görüş farklılığı bulunmadığı söylenebilir. Okul ortamı boyutunda bulunan tüm maddeler ayrı ayrı araştırıldığında ise aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır.
Tablo 4.19. Cinsiyet Değişkenine Göre Katılımcıların Okul Ortamına İlişkin Görüşleri Arasındaki Farklılık İçin t-Testi
Madde Cinsiyet Ortalama Standart Sapma t değeri p değeri
c1 erkek 3.2245 1.41079 -2.240 .026* kadın 3.5946 1.27389 c2 erkek 3.9588 .93450 2.283 .023* kadın 3.6684 1.05938 c3 erkek 3.8061 .89279 .343 .732 kadın 3.7632 1.05995 c4 erkek 3.7959 1.00472 -.444 .657 kadın 3.8526 1.03860 c5 erkek 3.7755 .93644 .868 .386 kadın 3.6684 1.01864 c6 erkek 3.7959 .88468 .903 .367 kadın 3.6931 .92885 c7 erkek 3.8673 .85720 .770 .442 kadın 3.7789 .95595 c8 erkek 4.1837 .94538 .455 .649 kadın 4.1316 .90767 c9 erkek 4.1429 .77326 -.937 .350 kadın 4.2394 .85352 c10 erkek 4.1327 .92656 -.131 .896 kadın 4.1474 .89050 c11 erkek 3.3711 1.24432 1.042 .298 kadın 3.2108 1.21758 c12 erkek 3.8163 .91208 .770 .442 kadın 3.7263 .95332 c13 erkek 3.7041 1.07655 1.300 .195 kadın 3.5344 1.03406 c14 erkek 3.7347 1.00053 1.747 .082 kadın 3.5105 1.04775 c15 erkek 3.5204 .99721 .981 .327 kadın 3.3915 1.08428 c16 erkek 3.5979 .89745 .503 .616 kadın 3.5372 .99930 c17 erkek 3.9286 .88807 1.009 .314 kadın 3.8158 .90429 c18 erkek 3.8980 .75286 1.640 .102 kadın 3.7211 .92071 c19 erkek 3.9694 .99953 -.036 .971 kadın 3.9735 .88386 c20 erkek 3.8367 .90467 .169 .866 kadın 3.8182 .86701 c21 erkek 3.8265 .83759 .650 .516 kadın 3.7566 .87763 c22 erkek 3.8571 .88516 .508 .612 kadın 3.8042 .81134 c23 erkek 3.9691 .80950 1.230 .220
Tablo incelendiğinde okul ortamı boyutunda cinsiyet bazında sadece 1. ve 2. maddelerde görüş ayrılığı tespit edilmiştir. Buna göre, “Öğrenim çevresi öğrenci için okul başarısına katkıda bulunucu nitelikte değildir” ve “Okulun amaçlarına ulaşılması için öğretmen, yönetici ve öğrenciler arasında uyum ve işbirliği vardır” maddelerinde erkek ve bayan katılımcıların düşünceleri arasında %95 olasılıkla istatistiksel manada bir farklılık söz konusudur.
1. maddedeki ortalamalar göz önüne alındığında bayan öğretmenlerin erkek öğretmenlere göre, bulundukları okulda öğrenim çevresinin öğrenci için okul başarısına katkıda bulunucu nitelikte olmadığına daha fazla katıldığı tespit edilmiştir. t-testi sonucunda da aradaki ortalama farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit edilmiştir.
Aynı şekilde, “Öğretmenlerin bulundukları okulda okulun amaçlarına ulaşması için öğretmen, yönetici ve öğrenciler arasında uyum ve işbirliği bulunmaktadır” maddesinde erkek ve bayan öğretmenler arasında görüş ayrılığı vardır. Bu maddede bayan öğretmenlerin ortalaması erkek öğretmenlerin ortalamasından istatistiksel manada farklılık göstermektedir. Bayan öğretmenler, erkek öğretmenlere göre okuldaki öğretmen, yönetici ve öğrenciler arasındaki uyumun daha az olduğuna inanmaktadırlar. Bu da bayan öğretmenlerin erkek öğretmenlere göre uyum ve işbirliği sorununun fazla olduğunu göstermektedir.
Araştırmaya katılan öğretmenlerin farklı yaş gruplarına göre okul ortamına ilişkin görüşleri üzerinde anlamlı bir farklılık olup olmadığını saptamak için tek yönlü varyans analizi uygulanmıştır.
Tablo 4.20
Katılımcıların Yaş Gruplarına Göre Okul Ortamına İlişkin Görüşlerini Gösteren Varyans Analizi
Değişim Kaynağı Kareler
Toplamı Serbestlik Derecesi Ortalaması Kareler F değeri p değeri
Gruplar arası 755.863 5 151.173 0.612 .691
Gruplar içi 69696.137 282 247.149
Tablo 4.20 incelendiğinde öğretmenlerin farklı yaş gruplarına göre okul ortamına ilişkin görüşlerinde anlamlı bir farklılık olmadığı görülmektedir.
Katılımcıların farklı branş gruplarına göre okul ortamına ilişkin görüşlerini tespit etmek amacıyla tek yönlü varyans analizi uygulanmıştır.
Tablo 4.21
Katılımcıların Branşlarına Göre Okul Ortamına İlişkin Görüşlerini Gösteren Varyans Analizi
Değişim Kaynağı Kareler
Toplamı Serbestlik Derecesi Ortalaması Kareler F değeri p değeri
Gruplar arası 1689.059 6 281.510 1.150 .333
Gruplar içi 68762.941 281 244.708
Genel 70452.000 287
Tablo 4.21 incelendiğinde öğretmenlerin farklı branşlarına göre okul ortamına ilişkin görüşlerinde anlamlı bir farklılık olmadığı görülmektedir.
Araştırmaya iştirak eden öğretmenlerin hizmet sürelerine göre okul ortamına ilişkin görüşlerini tespit etmek amacıyla tek yönlü varyans analizi uygulanmıştır.
Tablo 4.22
Katılımcıların Hizmet Sürelerine Göre Okul Ortamına İlişkin Görüşlerini Gösteren Varyans Analizi
Değişim Kaynağı Kareler
Toplamı Serbestlik Derecesi Ortalaması Kareler F değeri p değeri
Gruplar arası 2008.685 4 502.171 2.076 .084
Gruplar içi 68443.315 283 241.849
Genel 70452.000 287
Katılımcıların bulundukları okuldaki hizmet süresine göre okul ortamına ilişkin görüşlerini bulmak amacıyla tek yönlü varyans analizi uygulanmıştır.
Tablo 4.23
Katılımcıların Okullarındaki Hizmet Sürelerine Göre Okul Ortamına İlişkin Görüşlerini Gösteren Varyans Analizi
Değişim Kaynağı Kareler Toplamı Serbestlik Derecesi Kareler Ortalaması F değeri p değeri Gruplar arası 1221.010 3 407.003 1.670 .174 Gruplar içi 69230.990 284 243.771 Genel 70452.000 287
Tablo incelendiğinde öğretmenlerin okuldaki hizmet süresine göre okul ortamına ilişkin görüşlerinde anlamlı bir farklılık olmadığı görülmektedir.
4.1.4. Katılımcıların Okullarındaki Öğrencilerin Etkili Okula Ulaşmaya