Kredi Kartları İle İlgili İlk Yasal Düzenlemeler ve 2003 Yılı Kredi Kartları Borçlarının Yeniden Yapılandırılması

Kaynak: www.tcmb.gov.tr/veriler/bankacilik verileri

2. Kredi Kartları İle İlgili İlk Yasal Düzenlemeler ve 2003 Yılı Kredi Kartları Borçlarının Yeniden Yapılandırılması

Takibe düşen kredi kartı sahiplerinin sayısındaki ilk önemli artışın 2002 yılında gerçekleşmesi tüketici birliklerini harekete geçirmiş ve baskılar sonucunda 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun’un ilgili maddeleri, 4822

15

Borcun zamanında ifa edilmemesi halidir.

16

http://www.tcmb.gov.tr. Çalışma 2006 Haziran’da başlatıldığı için 2003 verisi, 2006

sayılı Yasa17 ile değiştirilerek temerrüde düşen kredi kartı borçları için bazı kolaylıklar getirilmiştir. 6 Mart 2003 tarihli ve 4822 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un Geçici 1. Maddesi’ne göre, icra aşamasına gelen veya icra takibine konu edilen kredi kartı borçları, temerrüt halindeki ana paraya, yıllık yüzde 50’yi geçmemek üzere gecikme faizi uygulanmak suretiyle 12 eşit taksitte ödenmesine olanak sağlanmıştır.

2000 yılında ayda ortalama 836 kişi kredi kartı borcu nedeniyle icralık olurken, 2001'de bu rakam 5 bin 582'ye yükselmiştir. Krizin atlatılmasının ardından 2002'de kredi kartı borcu nedeniyle ortalama ayda 2 bin 276 kişi takibe düşmüştür.¹⁸ Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın 25 Eylül 2003 tarihli basın duyurusunda19, ilgili dönem itibariyle 860 bin kredi kartı işleminin temerrüde düştüğü ve bunun yaklaşık 180 bin tüketiciye karşılık geldiği belirtilmiştir.

14 Mart 2003-14 Nisan 2003 tarihleri arasındaki 1 aylık resmi başvuru süresi içinde;

i) 180 bin tüketiciden 120 bininin geçici 1. Maddeden yararlanmak istediğini bankalara bildirdiği,

ii) 120 bin tüketiciden protokol yapanların sayısının 100 bin olduğu, iii) Söz konusu 100 bin tüketiciden 6 aydır taksitlerini düzenli olarak ödeyenlerin sayısının ise 80 bin olduğu açıklanmıştır

Sonuç olarak; 2003 yılında 4822 sayılı Kanunla getirilen kredi kartı borcu affı ile 80 bin tüketicinin bankalarla olan kredi kartı problemlerinin çözüme kavuşturulduğu anlaşılmaktadır.

17

14 Mart 2003 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

18

http://arsiv.sabah.com.tr/2005/09/29/eko102.html

3. 5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu

4822 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un Geçici 1. Maddesi ile getirilen söz konusu af, kredi kartları ile ilgili sorunlara kısmen ve geçici bir yarar sağlamaktan öteye gidememiştir. Bu nedenle, kredi kartı piyasasını yasal bir düzenleme içine alması gereksinimi devam etmiştir. Aralık 2005 itibariyle, ödenmeyen kredi kartı borcu tutarının 1,3 milyar TL’ye ulaşması, kredi kartı borcu yüzünden ödeme güçlüğüne düşenlere her ay ortalama 30 bin kişinin eklenmesi ve kredi kartı borcunun aylık ortalama 58 milyon TL artması20, kredi kartlarını yasal bir çerçeveye alınması gereksinimini zorunlu hale getirmiştir. Sonuç olarak, 01 Mart 2006 tarihinde 5464

Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu yürürlüğe girmiş ve kredi

kartlarına oldukça kapsamlı yasal bir düzenleme getirilmiştir.

Söz konusu Kanunun getirdiği en önemli yenilik, bankaların kredi kartlarına uyguladıkları faiz oranlarının büyük farklılıklar göstermesi ve bazı bankaların sektör ortalamalarının oldukça üzerinde faiz uygulamaları nedeniyle Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na kredi kartlarına uygulanacak azami faiz oranlarını belirleme yetkisi vermiş olmasıdır. Dünya örneklerine de bakıldığında, bir dönem İtalya ve Fransa gibi bazı ülkelerin merkez bankalarının benzer objektif yaklaşımları kullandığı ve kendi temel politikaları doğrultusunda azami sınırları belirledikleri görülmektedir.

5464 Sayılı Kanun’un 26. maddesi 3. fıkrası gereğince Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na verilen görev, serbest piyasa şartlarına aykırı olarak faiz oranlarına doğrudan müdahale etmek yerine, ortalama faiz oranlarının çok üzerinde kalan kredi kartları faiz oranı uygulamalarının önlenmesi, finansal istikrar hedefi doğrultusunda söz konusu pazardaki gelişmelerin yakından izlenmesi ve faiz oranlarının piyasa dinamikleri içerisinde dengeye gelmesinin sağlanmasıdır.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 26/3. maddesi hükmü ile kendisine verilen görevin yerine getirilmesi konusunda tamamen objektif davranmış, öncelikle müdahaleci bir yaklaşım izlemek yerine serbest piyasa işleyişi çerçevesinde kredi kartı piyasasındaki faiz oranlarının kendi iç piyasa dinamiklerine ve rekabete bağlı olarak istikrarlı bir gelişim göstermesini sağlayacak, objektif bir yaklaşım izlemiştir.

İlgili Kanunun getirdiği bir diğer önemli yenilik ise Geçici 4. Madde ile kredi kartı borçlularına sağlanan aftır. 2005 yılında takibe düşen müşteri sayısı yılın ilk çeyreğinde 491 bin kişi iken, yıl sonu itibariyle bu tutar 735 bine yükselmiştir. Bankaların kredi kartı pazarında agresif bir pazarlama faaliyeti başlatması ve tüketicilerin bilinçsizce kredi kartı kullanmaları sonucunda kredi kartı borcu nedeni ile borcunu ödeyemeyen sayısı hızla artmıştır. Tüm bu yaşanan toplumsal ve finansal sorunlar nedeniyle, 5464 sayılı Kanun’un geçici maddesi ile kredi kartı borçlularına 2006 yılında bir kez daha aftan yararlanma hakkı tanınmıştır.

3.1. 2006 Affı : 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun Geçici 4. Maddesi

5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanun’un Geçici 4. Maddesi gereğince temerrüde düşmüş ve haklarında icra takibi başlatılmış borçlulara, bir defalığına ödeme kolaylığı sağlanmıştır. Geçici 4. Maddeye göre bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle, kendisine dönem sonu borcunun ödenmesi için ihtar çekilmiş veya haklarında icra takibi başlatılmış ya da 31.01.2006 tarihine kadar temerrüde düşmüş olan kredi kartı borçluları, altmış gün içerisinde ilgili kredi kartı veren kuruluşa veya avukatına yazılı olarak güncel tebligat adresi de belirtilmek suretiyle müracaat ederek, borçlarını taksitle ödemek istediklerini beyan etmeleri halinde düzenlenecek ödeme planını imzalamaları ve ilk taksiti de peşin ödemeleri şartıyla, kendisine bildirilen son dönem borcu tamamen tahsil edilinceye kadar yıllık yüzde 18 faiz oranı üzerinden hesaplanacak borç tutarını;

icra takibine konu olmuş ise takip, dava masraf ve harçları, vekalet ücretiyle birlikte 18 eşit taksitte ödeme hakkına sahip olmuşlardır.

Bu hükümden sadece bu tarihten önce haklarında icra takibi başlatılmış olan borçlular değil, kendisine bu tarihten önce ihtarname gönderilmek suretiyle temerrüde düşürülmüş olanlar da yararlanmıştır.

Tablo 3.1.1. 5464 Kanun Kapsamında Yeniden Yapılandırılan Kredi Kartları

Kaynak: www.bkm.org.tr.

Kanun kapsamında Mart 2006 itibariyle yaklaşık 90 bin kişi protokol imzalamış ve kredi kartı borçlarını yeniden yapılandırmışlardır. Nisan ayında ise bu rakama 115 bin kişi daha eklenmiş ve Kanun’dan yararlanarak borçlarını yeni bir ödeme planına bağlayanların sayısı 206 bin kişiye, kredi kartı borçları tutarı ise 580 milyon TL’ye ulaşmıştır. Ağustos ayı itibariyle toplam 324 bin kişi aftan yararlanmak için başvurmuş (282.444 kişi aftan yararlanmış) ve 134,7 milyon TL tutarındaki kredi kartı borcu yeniden yapılandırılmıştır (Tablo 3.1.1).