DİŞ HEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ’NDE GERÇEK VERİLERE DAYALI BİR ARAŞTIRMA
D) Karlılık Oranları
i. Brüt Satış Karı / Net Satışlar Oranı
Oranı aşağıdaki biçimde gösterebiliriz.
Oranın yüksek olması veya yükselme eğilimi göstermesi işletmenin lehine yorumlanır (Akdoğan ve Tenker, 2007, s. 669).
ii. Faaliyet Karı / Net Satışlar Oranı
iii. Olağan Kar / Net Satışlar Oranı
iv. Dönem Karı / Net Satışlar Oranı
v. Net Kar / Net Satışlar Oranı
vii. Net Kar / Öz Kaynak Oranı
viii. Net Karın Toplam Varlıklara Oranı
Tablo 3.5. Dişhekimliği Fakültesi’nin Karlılık Oranları Tablosu
Karlılık Oranları 2006 2007
Brüt Satış Karı / Net Satışlar
0.73 0.77
Faaliyet Karı / Net Satışlar
0.11 0.17
Olağan Kar / Net Satışlar 0.11
0.18 Dönem Karı / Net
Satışlar
0.11 0.18
Net Kar / Net Satışlar 0.11 0.18
Faaliyet Giderleri / Net Satışlar
0.62 0.59
Net Kar / Öz Kaynaklar 0.15 0.21
Net Kar / Toplam Varlıklar
Dişhekimliği Fakültesinin brüt satışlar karının net satışlara oranında 2006 yılından 2007 yılına bir artış gözlemlenmektedir. Bu da fakültenin lehine bir sonuç olmaktadır.
Faaliyet karı / net satışlar oranında 2006’dan 2007’ye yine bir artış söz konusudur. Fakültenin esas faaliyetlerin gittikçe arttığı yol aldığı görülmektedir. Bu da fakülte için olumlu bir durumdur.
Fakültenin olağan kar / net satışlar oranına baktığımız zaman 2006 yılından 2007 yılına bir artış görülmektedir.
Dönem karının net satışlara oranı ve net karın net satışlara oranı 2006 ve 2007 yıllarına aynı miktarda çıkmıştır. Her iki oranda da 2007 yılında artış söz konusudur.
Faaliyet giderlerinin net satışlara oranında fakültenin giderlerinin net satışlar içindeki ağırlık derecesini saptamış bulunmaktayız. 2006 yılında bu oranın daha fazla olduğunu görmekteyiz.
Net karın öz kaynaklara oranında Fakülte’nin Öz kaynaklarını verimlendirme derecesini görmekteyiz. 2007 yılının sermaye verimliliğinin 2006 yılına göre artış gösterdiğini söyleyebiliriz.
Net kar / toplam varlıklar oranında Fakülte’nin varlıklarını 2006 yılına nazaran 2007 de daha verimli kullandığını söyleyebiliriz.
Hesaplamış olduğumuz oran analizi yöntemlerinden yola çıkarak şunları söyleyebiliriz; Dişhekimliği Fakültesi 2006 ve 2007 yılını karla kapatmıştır. Kar 2007’de daha fazla elde edilmiştir. Dengeli ölçüm kartı tekniğinin birinci ayağı olan finansal boyutta Fakülte olumlu sonuçlar vermiştir.
3.5.2. Müşteri Boyutu
Dişhekimliği Fakültesi’nin Müşteri Boyutu değerlendirme çalışmalarına aşağıdaki inceleme yöntemleriyle başlayabiliriz.
i. Stratejik Amaç: Toplumun ağız ve diş sağlığına en ileri teknoloji ile
kaliteli hizmet vermek, hastaların memnuniyetini arttırmak, katılımcı, şeffaf ve hesap verilebilir bir yönetim modeline kavuşmak, ulusal ve uluslar arası düzeyde yüksek eğitim kalitesine sahip olmaktır.
ii. Hedef: Daha iyi hizmet verebilmek için planlanan dijital arşiv sistemini
gerçekleştirmek, hastaya yönelik hizmetten memnun kalıp kalmadığını ölçecek anket sistemi sonuçlarını periyotlaştırmak.
iii. Değerlendirmeler: 2007 Şubat-Mart ayları içerisinde Dişhekimliği
Fakültesi tarafından yapılan hasta memnuniyet anketi sonuçları aşağıdaki gibidir; Tablo 3.6. Hasta Memnuniyet Anket Sonuçları
Hasta Memnuniyet Yüzdesi %68
Hastaların Memnun Kaldığı Konular
Kliniklerde yapılan tedavilerde hijyen /sterilizasyon/
temizlik kurallarına çok uyulur %98.8
Klinikler temizdir % 82.7
Dış mekan görünümüne önem verir, atıkları zarar
vermeden uzaklaştırır % 82.3
Hastaların Memnun Olmadığı Konular
Bekleme yerleri yeterlidir % 34.9
Randevu almakta zorlanmadım % 41.5
Tuvalet için ayrılan yerler yeterli, temiz ve kullanıma
Dişhekimliği Fakültesi hastaya yapılan tedavilerde hijyene çok önem vermektedir. Her kliniğin temizliği düzenli olarak aksatılmadan yapılmaktadır. Atıklar için özel poşetler kullanılmaktadır ve etrafa zarar vermeden atıklar uzaklaştırılmaktadır. Bu konular hastaların memnun oldukları konular arasında yer almaktadır.
Fiziksel imkansızlıklardan oluşan memnuniyetsizliklerin Dişhekimliği Fakültesi’nin yapım aşamasında olan yeni binasında aşılması beklenmektedir. Randevu sisteminde oluşan sıkıntılar ise talebin fazla olması, genel sağlık sigortasına geçiş ve kadro sayısından ortaya çıkmaktadır. Son yıllarda meydana gelen kadro azalması ve genel sağlık sigortasıyla birlikte artan hasta taleplerinin karşılanmasında sıkıntı yaşanmaktadır.
Fiziksel imkansızlıklar nedeni ile planlanan arşiv sisteminin de mevcut imkanlar içinde geliştirilip yeni binada bilgisayar sistemi ve dijital radyografi sistemi ile aşılması hedeflenmektedir.
Zayıf yönlerden biri de idari personelin mesleki eğitim yetersizliğidir. Bu konunun aşılması ve çalışma gruplarının konularında eğitimli olmasının sağlanması amaçlanmaktadır.
Dişhekimliği Fakültesi’ne başvuran hastaların bir kısmının genel ameliyathane şartlarında tedavisi gerekmektedir. Ancak mevcut durumda düzenli bir ameliyathaneye ve yataklı servise sahip olunmadığından bu konudaki talepleri de karşılamakta sıkıntılar oluşmaktadır.
3.5.3. Şirket İçi İşlemler Boyutu
Dişhekimliği Fakültesinin şirket içi işlemler boyutunu aşağıdaki şekilde analiz edebiliriz.
i. Stratejik Amaç: Verimliliği ve etkinliği arttırmak, yeni cihaz sayısını
arttırmak, karşılaşılan soruların çözüm sürelerinin kısa olmasını sağlamaktır.
ii. Hedef: Yapım aşamasında olan yeni binada personelin daha verimli
çalışabileceği fiziki mekan oluşturmak, personel eğitim seviyesini yükseltmek, randevu sistemindeki aksaklıkları gidermektir.
iii. Fiziki altyapı durumu ve çalışma koşulları: Dişhekimliği Fakültesinde,
hastalar için her kat koridorunda bekleme yerleri bulunmaktadır. İki ameliyathane, radyoloji bölümü, yedi adet öğrenci ve teknisyen laboratuarı, dört adet anfi, her bölümde doktor, asistan, hemşire ve teknisyen odası bulunmaktadır. Dekanlık, idari kısım büroları ve sekiz bölümün kliniğinin yer aldığı bir bina içerisinde eğitim- öğretim ve hizmet vermektedir.
Hastaların sıkıntı yaşamaması sebebiyle 2006 yılında binanın giriş katında bulunan hasta kabul-işlem ünitesi kaldırılmış, bunun yerine her bölüme hasta kabul- işlem ünitesi kurulmuştur. Fakat bölüm sekreterliklerinin yeterli büyüklükte olmaması işlem yaptıran hastaların ve randevu alan hastaların sıkıntı yaşamasına sebep olmaktadır. Yapılmakta olan yeni binada bu tür problemlerin yaşanmaması beklenmektedir.
iv. Toplam personel sayısı: 324
vi. Resmi işlemler ve hizmetler: Dişhekimliği Fakültesi eğitim-öğretim ve
sağlık hizmeti vermektedir. Hastalar telefon, internet v.s. yollarla bilgi alabilmektedir. Fakülteye gelen hastaların sorularını yanıtlamak üzere fakülte girişinde danışma birimi bulunmaktadır.
Doğabilecek sorunlara önlem olarak güvenlik çalışanları ve her katta kamera sistemi bulunmaktadır. İl dışından gelen hastalar için telefonla randevu alma kolaylığı sağlanmaktadır. Hizmetlerin daha verimli yapılabilmesi için çalışmalar devam etmektedir.
viii. Teknoloji kullanım düzeyi: Dişhekimliği Fakültesi’nde çalışanların
tamamına yakını bilgisayar kullanmaktadır. Toplam 215 adet bilgisayar bulunmaktadır. Bu sayı fakülte için yeterli düzeydedir. Evrak servisi ve il dışı kayıt hariç bütün işlemler bilgisayar ile yürütülmektedir. Ayrıca, fax, fotokopi makinesi ve ders anlatımlarında tepegöz ve projeksiyon cihazları kullanılmaktadır.
3.5.4. Öğrenme ve Gelişme Boyutu
Dişhekimliği Fakültesi öğrenme ve gelişme boyutunu aşağıdaki şekilde inceleyebiliriz.
i. Stratejik Amaç: Çalışan personelin yeterliliklerinin ve yeteneklerinin
arttırılması, çalışanların memnuniyetinin arttırılması, çalışan tatmini sağlamak, çalışanların çalışma ortamı koşullarının kalitesini arttırmaktır.
ii. Hedef: Tüm çalışanlara periyodik olarak hizmetiçi eğitim vermek, çalışan
performansına göre ödül ve ceza yöntemi uygulamak, çalışan memnuniyet anketlerini düzenli olarak yapmak ve sonuçları değerlendirmektir.
iii. Değerlendirmeler: 2007 yılı Nisan-Mayıs ayı içerisinde Dişhekimliği
Fakültesi tarafından yapılan çalışan memnuniyet anketi sonuçları aşağıdaki gibidir; (Tablo 3.7).
Dişhekimliği Fakültesi’nde hizmetiçi eğitim, seminer ve toplantılar için hizmet veren konferans salonu bulunmaktadır. Personele verilen hizmetiçi eğitim yeterli değildir. Mevcut iş yürütümünü aksatmamak kaydı ile düzenli aralıklarla tüm personeli kapsayacak şekilde hizmetiçi eğitim verilmelidir. Anket sonuçlarında çalışanlar arasında iletişim kopukluğu ve sosyal faaliyetlerin yetesizliği göze çarpmaktadır. Bu sorunlar çalışanların motivasyonlarının düşük olmasına sebep olmaktadır. Ayrıca personelin malzeme temininde sıkıntı ve ücret dengesizliği gibi şikayetleri de dikkate alınarak kısa zamanda çözüme kavuşturulmalıdır.
Tablo 3.7. Çalışan Memnuniyet Anket Sonuçları
Çalışan Memnuniyet Yüzdesi %43.6
Çalışanların Memnun Kaldığı Konular
Fakültenin misyonunu biliyorum ve benimsiyorum % 81 Fakülte vizyonunu biliyor, paylaşıyor ve benimsiyorum % 80.9
Çalışan olarak yaptığım işten gurur duyuyorum % 76.1
Süreç, kritik süreç gibi kelimelerin anlamını biliyorum % 71.4
Çalışanların Memnun Olmadığı Konular
Kritik süreçlerin çalışan ve hizmetler üzerindeki etkileri ölçülür ve değerlendirilir
% 23.1 Çalışanlar arasında güçlü bir birlik ve uzlaşma ortamı
vardır
% 26.4 Üst yönetim stratejik planlama çalışmalarında bizlerin
fikrini alır % 10.4
Çalışanların kuruma aidiyat ve motivasyonları için
çalışma ve eğitim yapılır %15.1
SONUÇ
Performans ölçümü, günün koşullarına göre farklılaşan amaç ve hedeflerine ulaşmak için yapılan etkinliklerin, planlanan şekilde ilerleyip ilerlemediğinin ve planlanan sonuca ulaşılıp ulaşılmadığının ortaya konmasıdır.
İşletmelerin performans anlayışları günümüze gelene dek sürekli gelişen ve değişen bir süreç göstermiştir. Bu süreç içinde önemini kaybeden, yeni oluşturulan, daha fazla önem kazanmaya başlayan performans anlayışları çıkmıştır. Günümüzde maliyet, verimlilik, kar gibi geçmişte gerçekleşmiş durumları ölçümlemek için kullanılan finansal ölçüler yeterli olmamaktadır. Finansal ölçülerle birlikte finansal olmayan ölçülerin geliştirilmesi gerektiği ortaya çıkmıştır. Oluşturulan finansal ve finansal olmayan göstergeler vasıtası ile hedef değerler belirli sürelerle kontrol edilerek, hedeflere ne derecede ulaşılabildiğini anlamayı sağlamaktadır. Dengeli ölçüm kartı tekniği bu sorunların çözümü için oluşturulmuş bir performans ölçüm aracıdır. Dengeli ölçüm kartı tekniği dört perspektifte incelenmektedir. Bunlar; finansal, müşteri, şirket içi işlemler ve öğrenme ve gelişme boyutudur.
Dişhekimliği Fakültesi’nde yapılmış olan bu çalışma da bu doğrultuda oluşturulmuş, öncelikle Dişhekimliği Fakültesi tanıtılmış, ardından vizyon ve misyon tanımları oluşturulmuştur. Dengeli ölçüm kartı tekniğinin dört boyutu Dişhekimliği Fakültesi’nde incelenmiştir.
Dişhekimliği Fakültesi’nin finansal boyutunda hasta sayısı, gelir ve gider üzerinden istatistiksel çalışma yapılmış fakat tam olarak anlamlı bir sonuç bulunamamıştır. Oran analizi yöntemi ile de yapılan hesaplamalar sonucunda Fakülte’nin 2006 ve 2007 verileri karşılaştırılmış olup, her iki dönemde de kar elde
ettiği görülmüştür. Dişhekimliği Fakültesi’nin finansal boyutunda olumlu sonuçlar elde edilmiştir.
Müşteri Boyutuna baktığımızda; tedaviye gelen hastalara uygulanan anket sonucunda memnun olduğu ve olmadığı sonuçlar ortaya çıkmıştır. Yapılan değerlendirmede Dişhekimliği Fakültesi’nin genel sağlık sigortasına geçiş ile birlikte hasta sayısının artması ve kadro sayısındaki azalmadan dolayı taleplerin karşılanmasında sıkıntılar yaşanmaktadır.
Dişhekimliği Fakültesi şirket içi işlemler boyutunda, karşılaşılan sorunlara kısa sürede çözüm bulma çabası içerisindedir. Fiziki mekan, personel, hasta ve randevular konusunda sıkıntılar yaşamaktadır.
Dengelenmiş ölçüm kartı tekniğinin son ayağı olan öğrenme ve gelişme boyutunda; Dişhekimliği Fakültesi’nin çalışanlara uyguladığı anket sonuçlarına göre çalışanların memnuniyetinin arttırılması, çalışma ortamı koşullarının iyileştirilmesi ve ücret politikasında değişiklikler yapılması gerektiği anlaşılmıştır.
Sonuç olarak, Dişhekimliği Fakültesi dengelenmiş ölçüm kartı tekniği boyutlarından finansal boyut dışında, incelenen diğer boyutlarda sıkıntılar yaşamaktadır. Bu sıkıntıları giderebilmek için yapım aşamasında olan yeni binanın bitmesiyle sorunların çözüleceği düşünülmektedir. Yapım aşamasında olan yeni binaya geçmeyi beklemeden önce sorunlar çözülmeye başlanmalıdır. Bu durum Fakülte’nin performansını olumsuz etkilemektedir. Çalışanlardan yeterli verim alınamamakta, hastalar memnuniyetsiz durumdadırlar. Dengelenmiş ölçüm kartı tekniğinin amacı da burada ortaya çıkmaktadır. Hedefleri ve amaçları gerçekleştirmek için uzun vadeli planları beklemek gereksizdir. Kısa vadeli planları yapmaya başlayarak ve sorunları çözerek uzun vadeli planlara zemin hazırlanmalıdır. Böylelikle ulaşılmak istenen hedeflere basamak basamak ulaşılabilir.
KAYNAKÇA
AĞCA, Veysel., (2005). İç Girişimcilik Yapısı ve Firma Performansına Etkileri: Denizli Tekstil Sektöründeki Firmalarda Bir Araştırma, (Doktora Tezi, Afyon).
AKAL, Zühal., (1996). İşletmelerde Performans, Ölçüm ve Denetim, Çok Yönlü
Performans Göstergeleri. (2. Basım). Ankara: MPM Yayınları.
AKAL, Zuhal., (2000). İşletmelerde Performans Ölçüm ve Denetimi Çok Yönlü
Performans Ölçü ve Denetimi Çok Yönlü Performans Göstergeleri. (4.
Basım), Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları.
AKDOĞAN, Nalan., TENKER, Nejat., (2007). Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri. (11. baskı), Ankara: Gazi Kitabevi.
BAŞ, Melih., ARTAR, Ayhan. (1991). İşletmelerde Verimlilik Denetimi. Ankara: MPM Yayın.
CAN, Halil., TUNCER, Doğan., AYHAN, D.Yaşar. (2001). Genel İşletmecilik
Bilgileri. (12. Basım). Ankara: Siyasal Kitabevi.
ERGİN, Hüseyin.,(1992). Stratejik Yönetim Muhasebesi. Kütahya: Kütahya İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları.
GAUTREAU, Andrew,. KLEİNER, Brian H., (2001). Recent Trends In
Performance Measurement Systems The Balanced Scorecard Approach. Management Research News.
GERMİRLİ, Nükhet., (2001). Performans Yönetimi Sisteminde Uygulama Etkinliği. Kalite Kongresi, İstanbul.
HALİS, Muhsin., TEKİNKUŞ, Mehmet. (2003). Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
HEPWORTH, Paul., (1998). Weighing It Up A Literature Review For The
Balanced Scorecard. Journal Of Management Development, MCB
University Pres.
KAPLAN, Robert S., NORTON, David P., (2000). Having Trouble With Your Strategy? Then Map It. Harvard Business Review, September-October.
KAPLAN, Robert S., NORTON, David P., (2003). Balanced Scorecard. (Üçüncü basım). Çeviren: Serra EGELİ. Sistem Yayıncılık, İstanbul.
KAYGUSUZ, S. Yüksel., (2005). Yönetim Muhasebesinin Performans Yönetimi
Fonksiyonunda Geldiği Son Nokta: Balanced Scorecard. Ankara:
İş,Güç,Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi.
KOÇEL, Tamer., (2005). İşletme Yöneticiliği. (10.baskı). İstanbul:Arıkan Basım Yayım Dağıtım Ltd. Şti.
KUBALI, Derya. (1999). Performans Denetimi. Amme İdaresi Dergisi.
PALMER, Margaret. (2003). Performans Değerlendirmesi. (İkinci basım). Çeviren: Doğan ŞAHİNER. İstanbul.
RAHMANKULOV, Cumanazar., 2003). Kuruluşlarda Dengeli Hedef Belirleme ve İzleme (Balanced Scorecard) Sisteminin Kurulması Üzerine Bir Araştırma, (Yüksek Lisans Tezi, İzmir).
SAĞLAMLI, Metin., ERSEN, Çağla., (2001). Balanced Scorecard ve Stratejik
Odaklı Kurum. İstanbul: Marmara Üniversitesi S.B.E. Öneri Dergisi.
SARIALTIN, Hatice., (2003). Örgüt Performansının Ölçülmesi ve Geliştirilmesinde Kıyaslama Yöntemi ve İmalat Şirketlerinde Kıyaslama Uygulamaları, (Doktora Tezi, Sakarya).
TARIM, Mehveş., (2004). Sağlık Organizasyonlarında Performans Ölçme ve Dengeli Puan Cetveli. Ankara: Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi.
TATAR, Mehtap., (1994).Sağlık Hizmetlerinde Ekonomik Değerlendirme Yöntemleri.Verimlilik Dergisi.
TEKELİ, Banu. (2003). Performans Ölçüm Aracı Olarak Dengeli Ölçüm Kartı Tekniği, (Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir).
TUNÇER, Ender., (2006). Çok Boyutlu Performans Değerleme Modelleri ve Bir Balanced Scorecard Uygulaması, (Yüksek Lisans Tezi, Afyon).
WADE, David and RECARDO, Ronald. (2001) Corporate Performance Management Butterworth-Heinemann Woburn: MA.
YAVUZ, Fatih., (2002). Garantide Balanced Scorecard Uygulamaları. Kalite Kongresi 2000 Bildirisi, İstanbul.
YETGİN, Feyzullah., (2002). Gayrimenkul Yatırım Ortaklıklarının Performans Değerlemesi ve Türkiye Uygulaması, (Doktora Tezi, İstanbul).
YILDIRIM, Kadir., (2006). Balanced Scorecard Aracılığıyla Hastanelerde Performans Analizi Ve Uygulaması, (Yüksek Lisans Tezi, Kütahya).
YÜKSEL, Hilmi., (2003). Performans Ölçüm Sistemlerinin Tasarımında Dikkate Alınması Gereken Faktörlerin Değerlendirilmesi. Bilim Dergisi.
Ek: 1 Dişhekimliği Fakültesi 2007 Yılı Bilançosu 1
AKTİF (VARLIKLAR) Önceki Dönem Cari Dönem
1- DÖNEN VARLIKLAR
A. Hazır Değerler 935.069,54 908.176,14
100 1-Kasa
101 2- Alınan Çekler
102 3-Bankalar 935.069,54 908.176,14
103 4-Verilen Çek ve Gönderme Emirleri(-)
108 5-Diğer Hazır Değerler
B. Menkul Kıymetler 0,00 0,00
110 1-Hisse Senetleri
111 2-Özel Kesim Tahvil ve Senetler
112 3-Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonolar
118 4-Diğer Menkul Kıymetler
119 5-Menkul Kıymet Değer Düşüklüğü Karşılığı(-)
C. Ticari Alacaklar 3.629,932,66 5.850.196,46
120 1-Alıcılar 3.546.849,15 5.507.635,82
121 2-Alacak Senetleri
122 3-Alacak Senetleri Reeskontu(-)
123 4-Banka Kredi Kartları 83.083,51 72.560,64
124 5-Kazanılmış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri
126 6-Verilen Depozito ve Teminatlar
127 7-Diğer Ticari Alacaklar
128 8-Şüpheli Diğer Alacaklar
129 9-Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı(-)
D. Diğer Alacaklar 16,93 0,00
131 1-Ortaklardan Alacaklar
132 2-İştiraklerden Alacaklar
133 3-Bağlı Ortaklardan Alacaklar
135 4-Personelden Alacaklar 16,93
136 5-Diğer Çeşitli Alacaklar
137 6-Diğer Alacak Senetleri Reeskontu(-)
138 7-Şüpheli Diğer Alacaklar
139 8-Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı-)
E. Stoklar 123.992,14 41.763,69 150 1-İlk Madde ve Malzeme 123.992,14 41.763,69 151 2-Yarı Mamüller 152 3-Mamüller 153 4-Ticari Mallar 157 5-Diğer Stoklar
158 6-Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı(-)
159 7-Verilen Sipariş Avansları
F. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyeti 0,00 0,00
170 1- Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri 179 2-Taşeronlara Verilen Avanslar