Karayolu Ulaşımı

Karayolu ulaşım projeleri dediğimizde bu kapsama köprüler ve otoyollar girmektedir. Türkiye’de özel sektörün katılımıyla tamamlanan çok sayıda büyük karayolu projeleri vardır. Türkiye’de karayolu ulaşım hizmetlerine yönelik KÖİ modeliyle gerçekleştirilen yatırımların toplam sözleşme değeri 21,564 milyon dolar’dır.

 İstanbul 1. Boğaz Köprüsü

Ülkemizde ulaştırma hizmetlerinde yapılan ilk ciddi yatırım olan İstanbul Boğaz Köprüsü, Asya ve Avrupa kıtasını bağlayarak ulaşım yükünü azaltmaya çalışmıştır.

1970 yılında yapımına başlanan proje 1973 yılında tamamlanmıştır. Boğaz Köprüsü yatırımı için projeyi üstlenen, bir İngiliz yatırım ortaklığı şirketidir. Yatırım değeri 21,774 bin dolar’dır ²⁸⁴. Köprünün yapım aşamasında 1972 yılında İstanbul şehrinde 69 bin araç bulunurken, köprü tamamlandıktan sonra araç sayısı 100 bine yaklaşmıştır.

Zaman içinde artan nüfus, buna bağlı olarak şehirdeki planlı ve plansız yapılaşma araç sayısındaki artış trafik yoğunluğu artırmış ve bu durum yatırımın modernleştirilmesini ortaya çıkarmıştır²⁸⁵.

284 Halil İbrahim Alpaslan, Jale Laçinyurt , “Üçüncü Boğaz Köprüsünün Analizi”, İstanbul Sosyal Bilimler Dergisi, 2015, s.47.

285 Halil İbrahim Alpaslan, Jale Laçinyurt, a.g.m., s.49.

 İstanbul 2. Boğaz Köprüsü

Anadolu Hisarı ile Rumeli Hisarı arasına 1985 yılında yapılan köprünün yatırımı Türk, İtalyan ve Japon ortaklığıyla gerçekleştirilmiştir. 144 milyon dolar yatırım değeri vardır²⁸⁶.

 İstanbul 3. Boğaz Köprüsü ve Kuzey Marmara Otoyolu

Üçüncü Boğaz Köprüsü yatırım projesi Karayolları Genel Müdürlüğü’nün hazırladığı Kuzey Marmara Otoyolu Projesi kapsamında yer almış ve Yüksek Planlama Kurulu tarafından 2010 yılında yatırımın gerçekleştirilmesi için izin verilmiştir²⁸⁷.

Kuzey Marmara Otoyolu ve Üçüncü Boğaz Köprüsü projesi 414 km uzunluğundadır. Projenin 3.kısmını oluşturan 95 km uzunluğuna sahip Odayeri-Paşaköy arası 60 km, Mahmutbey-Odayeri Kavşağı 22 km, Reşadiye ve Çamlık (Ümraniye) Kavşağı arası 13 km toplamda ise 95 km ve 3. Boğaz Köprüsü dâhil Odayeri-Paşaköy otoyolunun YİD modeli ile gerçekleştirilmesi amacıyla 2012 yılında ihaleye çıkmış, projenin yapımına 2014 yılında başlanılmıştır. Projenin yatırım süresi 10 yıl 2 aylık bir süreci kapsamaktadır. Projenin yatırım maliyeti 4,446 milyon TL’dir²⁸⁸. İlgili yatırım 26 Ağustos 2016 tarihinde hizmete açılmıştır²⁸⁹.

Kuzey Marmara Otoyolunun Kurtköy-Akyazı kesimi ve Üçüncü Boğaz Köprüsü bağlantı yollarında dâhil olmak üzere 182 km olan projenin 119,5 km kısmı otoyol, 62,5 km ise bağlantı yollarından oluşmaktadır. Projenin yatırım maliyeti 2 milyar dolar’dır.

Projenin ihale aşaması Mayıs 2016’da gerçekleştirilmiş, sözleşmesi ise Temmuz 2016’da imzalanmıştır. Yatırım süresi 3 yıl, işletme süresi ise 3 yıl 9 ay 12 gün’dür²⁹⁰.

286 Halil İbrahim Alpaslan, Jale Laçinyurt, a.g.m., s.51.

287 Halil İbrahim Alpaslan, Jale Laçinyurt, a.g.m., s.54.

288 T.C. Ulaştırma Bakanlığı, Kuzey Marmara Otoyolu (Odayeri-Paşaköy Arası ve Bağlantı Yolları İle 3.

Boğaz Köprüsü, Ankara: Kara Yolları Genel Müdürlüğü, 2013.

289 T.C. Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanlığı, Sektörel Büyüklükler Polı̇ tlka ve Düzenlemeler Proje ve Faalı̇yetler Uluslararasi İ̇lişkiler, 2017. http://www.uab.gov.tr/images/faaliyet/e4b907f8f006296.pdf.

(E.T: 14.12.2018).

290T.C. Kalkınma Bakanlığı, Kamu Özel İşbirliği Raporu 2018, Yatırım Programlama İzleme ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü, 2018, s.35.

http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/10/KAMU-OZEL_ISBIRLIGI_RAPORU_2017.pdf.

Kuzey Marmara Otoyolunun Kınalı-Odayeri kesimi ve Yavuz Sultan Selim köprüsünün bağlantı yollarından oluşmaktadır²⁹¹. Odayeri-Paşaköy kesiminin Odayeri ucundan başlayarak Kuzey Marmara Otoyolunu mevcut Ankara-İstanbul Otoyoluna (TEM Otoyolu) Kınalı Bölgesinde bağlamaktadır. Projenin ihalesi Mayıs 2016’da gerçekleştirilmiş ve Haziran 2016’da sözleşme imzalanmıştır. Yatırım değeri 1,2 milyar dolar, 3 yıl yatırım süresi ve işletme süresi 4 yıl 9 ay 12 gün’dür²⁹².

 Gebze-Orhangazi- İzmir Otoyolu

Gebze-Orhangazi- İzmir Otoyolu yatırım projesi 384 km uzunluğunda otoyol ve 49 km uzunluğunda bağlantı yollarından oluşmaktadır. Karayolları Genel Müdürlüğü ile Otoyol Yatırım ve İşletme A.Ş arasında 2010 yılında sözleşme imzalanmıştır.

Haziran 2015’te projenin tüm finansman ihtiyacı karşılanmıştır²⁹³.

Otoyol yatırım projesinin yatırım süresi 7 yıl, işletme süresi ise 15 yıl 4 ay olmak üzere sözleşmenin imzalandığı yılda toplam yatırım maliyeti 10,052 milyon TL, döviz cinsinden 6,9 milyar dolar’dır²⁹⁴. Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu yatırım projesinin sözleşmeye göre 2020 yılında yatırımın tamamlanıp hizmete açılması gerektiği belirtilmiş ve yatırım projesi 2019 yılında hizmete açılmıştır. Yatırımın tamamlanmasıyla birlikte inşaat ve finansman maliyeti toplamda 11 milyar dolar’dır.

Sözleşme bitiş tarihi 15 Temmuz 2035’dir. Gebze- Orhangazi-İzmir Otoyolu yatırım sözleşmesine verilen trafik garantileri²⁹⁵;

-1. Kesim: Gebze-Orhangazi Otoyolu için Günlük 40.000 -2. Kesim: Orhangazi-Bursa Ovaakça Kavşağı için 35.000

-3.Kesim: Bursa-Karacabey Kavşağı-Balıkesir/Edremit ayrımı için 17.000 -4. Kesim: Balıkesir / Edremit-İzmir ayrımı için 23.000

Altınova-Gemlik arasındaki 40 km’lik kesim Nisan 2016’da, Gebze-Altınova ve Osmangazi Köprüsü dâhil kesimi Temmuz 2016’da, Kemalpaşa yol ayrımı–İzmir

291 Kılıçaslan, a.g.e., s.125.

292 T.C. Kalkınma Bakanlığı, Kamu Özel İşbirliği Raporu 2017, s.34.

293 OTOYOL A.Ş, https://isletme.otoyolas.com.tr/?page_id=4037, (E.T:13.12.2018).

294 Kılıçaslan, a.g.e., s.114.

295 Kılıçaslan, a.g.e., s.101.

kesimi ile Gemlik–Bursa arasındaki otoyol kesiminde yapım çalışmaları tamamlanarak hizmete hazır hale getirilmiş ve 2019 yılında hizmete açılmıştır²⁹⁶.

 Menemen- Çandarlı- Aliağa Otoyol Projesi

Toplam uzunluğu 75,6 km olan Menemen-Çandarlı-Aliağa Otoyol projesi, 51 km otoyol ve 24,6 km bağlantı yolundan oluşmaktadır. İzmir çevre otoyolunun devamı niteliğinde olup, İzmir kent merkeziyle kuzeyde Aliağa ilçesi üzerine yapılması planlanan Çandarlı Limanı’na bağlantı sağlayacaktır²⁹⁷. Proje yatırım maliyeti 468 milyon dolar’dır. Sözleşmeye göre, yatırımın gerçekleşme ve işletme süresi toplamda 9 yıl 10 ay 11 günden oluşmaktadır²⁹⁸.

 Kınalı-Tekirdağ-Savaştepe Otoyolu, Malkara-Çanakkale ve 1915 Çanakkale Köprüsü Dâhil Otoyol Kesimi Projesi

Kınalı-Tekirdağ-Savaştepe Otoyolu, Malkara-Çanakkale ve 1915 Çanakkale Köprüsü Dâhil Otoyol kesimi projesinin YİD modeliyle gerçekleştirilecektir. 88 km otoyol ve 13 km bağlantı yolu olmak üzere toplamda 101 km uzunluğundadır. Proje Malkara yerleşiminin Güneyinden, Şarköy ilçesinin batısından geçtikten sonra güneybatı istikametine doğru Evreşe ilçesinin doğusundan Gelibolu Yarımadasına ulaşmaktadır. Gelibolu Yarımadası’nın kuzeyinden geçerek Sütlüce-Şekerkaya arasında yer alan 1915 Çanakkale Köprüsü’nden geçerek Lapseki ilçesi Şekerkaya mevkiine ulaşacaktır. Projenin toplam yatırım maliyeti yaklaşık 3 milyar dolar’dır. Sözleşme 16 Mart 2017’de imzalanmış, yatırıma ise 18 Mart 2017’de başlanılmış olup, projenin 2022 yılına kadar tamamlanması ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yılında hizmete açılması hedeflenmiştir²⁹⁹.

296 T.C. Karayolları Genel Müdürlüğü, Önemli ve Global Projeler, 2018.

http://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Projeler/OtoyolProjeleri/GebzeOrhangazi.aspx, (E.T:14.12.2018)

297 T.C. Kalkınma Bakanlığı, Kamu Özel İşbirliği Raporu 2017, s.50.

298 Sözcü, https://www.sozcu.com.tr/2017/ekonomi/menemen-aliaga-candarli-otoyol-ihalesini-kazanan-belli-oldu-1690425/, (E.T:14.12.2018).

299 Karayolları Genel Müdürlüğü, Önemli ve Global Projeler

http://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Projeler/OtoyolProjeleri/KinaliTekirdag.asp (E.T:14.12.2018).

 Ankara-Niğde Otoyolu Projesi

Ankara-Niğde Otoyolu projesi, YİD modeli kapsamında gerçekleştirilmiştir.

Ankara Gölbaşı-Acıkuyu Kavşağı 105,41 km otoyol, 12,2 km bağlantı yolu olmak üzere 1. Etap 117,61 km’den oluşmaktadır. 2. Etap Acıkuyu Kavşağı’ndan başlayıp Alayhan Kavşağı’nda sona eren 112,75 otoyol, 34,46 bağlantı yolu olmak üzere toplamda 147,21 km’den oluşmaktadır. 3. Etap ise Alayhan Kavşağı-Gölcük Kavşağı arasında kalan 56,72 km ana yol, bağlantı yolu ise 2,23 km’den toplamda 58,95 km’den oluşmaktadır. Toplamda proje kapsamında 323,77 km yol inşa edilecektir. 14 Nisan 2017’de ihalesi yapılan projenin yatırım süresi 3 yıl, işletme süresi 8 yıl 10 ay 17 günden oluşmaktadır. Yatırım değeri 1,4 milyar dolar’dır³⁰⁰.

 Avrasya Tüneli

Avrasya Tüneli yatırım projesi kapsamında Boğaz Geçişi, Avrupa Yakası ve Asya kesimi olmak üzere üç ana bölümden oluşan projenin tünel uzunluğu 5,6 km toplam uzunluğu 14,6 km oluşmaktadır. Avrupa Yakası’nda Kazlı Çeşme’den başlayan proje Asya yakasında Göztepe Kavşağı’nda sona ermektedir. Yatırım tutarı 1,3 milyar dolar olan projenin yatırım süresi 55 ay olmak üzere 2016 yılının sonunda tamamlanmış, işletme süresi için 24 yıl 5 ay’dır³⁰¹.