Karşılaştırma Kabiliyetinin Pay Senedi Fiyat Eşzamanlılığına Ektisi

Şirkete özgü bilgilerin yeterli bir miktarda olmadığı için şirketin pay senetleri, sektöründeki pay senetleri fiyatlarının eğiliminde değişmektedir. Bu durum pay senedi fiyat eşzamanlılığın ifade etmektedir. Dolayısıyla şirketlerin pay senetlerinin getirisi sektör ve piyasa getirileri ile yüksek seviyede korelasyon ve ilişki kurmaktadır. Diğer taraftan şirkete özgü bilgiler ne kadar fazla pay senetlerinin fiyatlarında yansıtılırsa, fiyat eşzamanlılığı düşmektedir (Johnstone, 2009).

Mali literatürlerde yöneticilerin raporlama kararları ile şirket bilgilerinin özellikleri arasında ilişki bulunması varsayılmaktadır. Bu varsayıma göre kar, şirkete özgü bilgilerin ilk kaynağıdır. Yatırımcılar bir şirketin performans değerlendirmede kar kriterine diğer kriterlerden daha fazla dayanmaktadırlar. Budan ilave, yöneticiler karı anahtar bir ölçek olarak dikkate almaktadırlar. Zira kar rakamı yatırımcılar tarafından performansları değerlendirmede kullanılmaktadır. Dolayısıyla karın kaliteli sunulması önemli olmaktadır. Bu yüzdeden kalitenin iyileşmesi veya uygunlaşması bilgi riskin düşürmektedir. Diğer taraftan genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri ve ayrıca muhasebenin tahakkuk esası, yöneticilere bilgi aktarıma için finansal raporlarda kendi bakışlarını ve yargılarını uygulamaya izin vermektedir. Finansal raporlama sürecinde yöneticiler tarafından bu ihtiyarların uygulanması kar

79

yönetimine meşhur olmaktadır (Etemadi ve arkadaşları, 2012). Kar yönetimi ihtiyari tahakkuk kalemlerinde manipülasyon etmek vasıtasıyla veya gerçek olaylar vasıtasıyla yapılabilmektedir. Tahakkuk kalemlerini manipülasyon etme amaçla kar yönetimin, gelecekteki nakit akışları etkilememektedir. Diğer bir bakış göre, kar yönetimi, tahakkuk kalemlerinin kalitesini düşürmektedir. Genellikle kar yönetimi amaçta şirketlerin performansın manipülasyon etme motivasyonların bir kısmı, kurum içi ve kurum dişi aralarındaki çıkar çatışmalarından kaynaklanabilmektedir. Karlar üzerinde fazla seviyede manipülasyonların sağlanması, yanlış seçimlerin maliyetlerinin artmasına neden olmaktadır (Chung ve arkadaşları, 2009).

Sohn (2011) araştırmasında, finansal tabloların karşılaştırma kabiliyeti bir mekanizma olarak yöneticilerin motivasyonun ve yeteneklerin tahakkuk kalemlerin manipülasyon etmesi için azaltabilmesine inanmaktadır. Karşılaştırma kabiliyeti finansal tabloların kullanıcılarına bir şirketin bilgilerini ile diğer bir şirketin bilgilerin kıyaslayarak şirketin gerçek performansı hakkında doğru değerlendirmelerinin imkânın sağlamaktadır. Dolayısıyla karşılaştırma kabiliyeti bilgilerin elde edilmesi ve analiz maliyetlerini düşürmek nedeni ile, bu avantajın ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu yüzden karşılaştırma kabiliyeti şirketin bilgi ortamının daha şeffaf olmasına ve ayrıca kar manipülasyonlarının edilmesinde yöneticilerin motivasyonun azaltmasına yol açmaktadır. Ayrıca karşılaştırma kabiliyetinin artması, tahakkuk kalemlerinin kalitesini artırmaktadır (Sohn, 2011).

Diğer taraftan Johnstone ve arkadaşları (2009) araştırmalarına göre, tahakkuk kalemlerinin kalitesi ile pay sendi fiyat eşzamanlılığı arasında negatif bir ilişki bulunmaktadır. Tahakkuk kalemlerinin kalitesi yüksek olduğu halde, gelecekteki nakit akışlarının tahminlerinde bulunan güvenirliği artırmaktadır. Dolayısıyla tahakkuk kalemlerinin kalitesi yüksek olan şirketlerde, pay senedi fiyatları şirkete özgü bilgileri daha fazla bir şekilde yansıtmaktadır. Özel bilgilerin miktarı nispeten fazla olan şirketlerde, pay senedi fiyat eşzamanlılığı düşük olmaktadır. Bu yüzden tahakkuk kalemlerinin kalitesi yüksek seviyede olan şirketlerin, pay senedi fiyat eşzamanlılığı düşük olmaktadır. Bu nedenle şirkete özgü bilgiler daha fazla pay senetleri fiyatlarında yansımaktadırlar (Johnstone ve arkadaşları, 2009). Dolayısıyla karşılaştırma kabiliyeti tahakkuk kalemlerinin kalitesin iyileştirerek pay senedi fiyat eşzamanlılığın düşürmektedir.

80

Diğer bir ifade ile, pay senedi fiyat eşzamanlılığını ortaya çıkaran önemli faktörlerden biri finansal tabloların şeffaf olmamasıdır. Bilgilerin elde edilmesi maliyeti yüksek olmasına rağmen, fiyatlar tüm ilgili bilgileri tamamen yansıta bilmemektedirler. Şeffaflığın artışı özel bilgilerin elde edilmesi maliyetin düşürtüp ve ayrıca pay senedi fiyat eşzamanlılığın düşürmesine yol açmaktadır (Haggard, 2008). Karşılaştırma kabiliyeti bilgilerin elde edilmesi maliyetini ve raporların şeffaf olmamasını bir mekanizma olarak düşürterek kabul edildiğinde, karşılaştırma kabiliyeti ile pay senedi fiyat eşzamanlılığı arasında negatif bir ilişki olduğunu beyan edebilmektedir (Sohn, 2011). Bu olay kaynakların optimum tahsis etmelerinde karşılaştırma kabiliyetinin rolü ile uyumlu olmaktadır. Zira kaynakların optimum tahsis edilmesi şirketin özel bilgilerine ihtiyacı olmasına gerekmektedir. Bu yüzden pay senedi fiyat eşzamanlılığının azalması, şirkete özgü bilgilerin artmasının anlamına gelmektedir (Durnev ve arkadaşları, 2004). Brochet ve arkadaşları (2013) araştırmalarında Uluslararası Finansal Raporlama Standartların (IFRS) uygulanması sonucunda ki karşılaştırma kabiliyetin artırmakta, pay senetlerinin fiyatlarında şirkete özgü bililerin artmasına ve ayraca fiyat eşzamanlılığın azalmasına sebep olmaktadır. Diğer taraftan karşılaştırma kabiliyeti pay senedi fiyat eşzamanlılığı üzerinde etkisi, karşılaştırma kabiliyetinin rolü sektör ile ilgili bilgilerin çıkarılmasına etkisi kapsamında olmaktadır. Bir sektörün şirketleri ağında bilgi iletişiminin olmasını varsayarak, karşılaştırma kabiliyeti ne kadar yüksek seviyede olursa, bir şirketin duyuruları ve ayrıca raporları diğer şirketler hakkındaki fazla bilgiler kamuya açıklayabilmektedirler. Diğer bir ifade ile sektör içinde bilgilerin aktarılmasının artmasına yol açmaktadır (Kim ve Li, 2010).

Karşılaştırma kabiliyetinin pay senedi fiyat eşzamanlılığı üzerindeki etkisi, bu kabiliyetin gelecekteki kazanç tepki katsayısı üzerindeki etkisi ile benzer olmaktadır. Demek ki bu ilişkinin incelenmesi, gelecekteki kazanç tepki katsayısı bileşenleri ile ilgili sonuçlarına güvenmek ve ayrıca alternatif olmak için sağlanmaktadır. Böylece, eğer karşılaştırma kabiliyeti sektör seviyesinin bilgilerinin artmasına neden olursa, pay senedi getirileri ile sektör veya piyasa getirileri arasında ilişkiyi artırıp ve pay senedi fiyat eşzamanlılığında artırmaktadır. Eğer karşılaştırma kabiliyeti şirkete özgü bilgilerinin artmasına neden olursa, pay senedi fiyat eşzamanlılığı düşürmektedir. Ancak bu iki test arasında bazı farklılıklar bulunmaktadır. Pay senedi fiyat eşzamanlılığın kriteri ters olarak şirkete özgü bilgilerin (sektör veya piyasa

81

düzeyindeki bilgilerin karşısında) nispi miktarını göstermektedir. Halbuki gelecekteki kazanç tepki katsayısı testi kullanılırken pay senetlerinin fiyatlarında yansıyan bilgilerin nitel ve nicel özellikleri ayrı olarak gösterilmektedir. Diğer taraftan, gelecekteki kazanç tepki katsayısı testi karşılaştırma kabiliyetinin rolünü gelecekteki karların tahmininde ölçmektedir. Halbuki pay senedi fiyat eşzamanlılığı ile ilgili olan test tüm bilgi grubunu içermektedir. Bu bilgiler sadece kar ile ilişkili bilgilerin kapsamında olmamaktadır (Choi ve arkadaşları, 2014).