Kan Hısımlığı ve Nesebe Dayalı –Akrabalığa Evlilik Engelleri

550

Bakara, 2/230.

551 _{Dört kadınla evliliğe izin veren ayet hakkındaki ayrıntılar için bkz. Er-Razi, Fahruddîn, Tefsir-i} Kebir Mefatihu’l-Gayb, Mısır 1938, IX, 172-178.

552

Nisa, 4/24. 553

Yahudi hukukuna göre evlilik engelleri temelde aynı olmak üzere çeşitli şekillerde sınıflandırılmaktadır. Biz ise burada M. Mielziner’in “The Jewish Law of Marriage and Divorce

Kan akrabalığı ve nesebe dayalı evlilik engelleri arasında Musevi hukuk açısından farklılıklar bulunmaktadır. Kan hısımlığı ensest ilişkiler içerisinde görülmüş ve bunlar Soferim’ler tarafından da yasaklanmıştır. Nesebe dayalı evlilik engeli ikinci derecede ensest olarak kabul edilmiştir. Kan hısımlarıyla evlilik başından itibaren tamamen batıl ve geçersiz kabul edilmiş ve evliliğin sonlandırılması için herhangi bir boşanma belgesine ihtiyaç görülmemiştir. İkinci seviyedeki nesebe dayalı evlilik engelinde ise bu tür bir evliliğin fesh edilebilmekte ve bunun da ancak resmi bir boşama belgesiyle gerçekleştirilebileceği hükmü getirilmiştir.

1. Kitab-ı Mukaddes’de Evlenmesi Yasak Olan Yakın Akrabalar

Musevî yasalar yakın akrabalar arasındaki cinsel ilişkiyi yasaklamıştır.554

Bu yasaklar hem doğal akrabalık hem de evlilik sonucu oluşan akrabalığı kapsamaktadır.555

Kitab-ı Mukaddes’de Levililer babının 18: 6-18556

de öncelikle yakın akrabalarla cinsel ilişki kesin bir dille yasaklanmış, akabinde de aralarında birinci dereceden evlenme engeli bulunanlar olarak açıkça belirtilmiştir. Bunlar:

1. Anne 2. Üvey Anne

3. Babandan ya da annenden olan, üvey kız kardeşler 4. Kız evladın ya da oğlanın kızı (torun)

5. Babanın evlendiği kadından doğan kız 6. Hala

7. Teyze

8. Amcanın Karısı 9. Oğlun Karısı (gelin)

554 _{Şayet bir adam bu yasaklı akraba sınıfından biriyle nişan akdi yapsa, bu akit Maimonides de geçen}

kurala göre tamamen geçersiz ve yok sayılmıştır. (The Code of Maimonides,IV, 26.)

555 _{Frankel, Z. Grundlienen Des Mosaisch-Talmudischen Eherecht, , Jahresbericht des jüdisch-}

theologischen Seminars “ Fraenckelscher Stiftung”, Berslau, 1860, s. 16.

556 _{Rabbanilerde olduğu gibi Karaîler de evlenilebilecek kimseleri buradan yola çıkarak}

belirlemişlerdir. Ancak Karaîler bu listeyi “Rikuv” (terkib) adı verilen zincirleme kıyas metodu ile daha da genişletmişlerdir. Evlenme yasağına tarafların akrabalarını da dâhil etmişlerdir. Buna göre bir erkek veya kadın boşansa dahi evlendiği eşinin akrabalarıyla, hatta aynı eşle evlendikleri için ikinci eşlerin akrabaları da birinci eşin akrabalarıyla evlenemez. (Arslantaş, İslam Toplumunda

10. Erkek kardeşin karısı (ancak erkek kardeş, çocuğu olmadan ölmüşse, ölen karısıyla diğer erkek kardeşin evlenebilmesi konusunda istisna vardır. Bu evliliğe de

Levirat Evliliği557

denmektedir.)

11. Bir kadının hem kendisiyle, hem kızıyla evlenmek veya o karısının çocuklarının kızlarıyla evlenmek (karısının kızı veya torunu ile evlenme, karısı ölmüş olsa bile, kesinlikle yasaktır)558

12. Karısı yaşadığı sürece onun kız kardeşi559

Her ne kadar Kitab-ı Mukaddes’de açıkça isimleri geçmemiş olsa da Yahudi kaynaklarında kayınvalideyle, üvey oğlun kızıyla, üvey kızın kızıyla ve kişinin kendi kızıyla evlenmesi kitabî yasaklar içersinde yer almaktadır.

2. Talmudî Yasaklar

Talmud’da Kitab-ı Mukaddes’de geçen evlilik yasakları daha da genişletilmiş ve bu yasaklar Kitab-ı Mukaddes engellerinden sonra ikinci derece de evlilik engelleri olarak kabul görmüştür.560

Bahsedilen bu yasakların, Tevrat hukukuna göre şekillenmediği, bu sebeple bu sınıfla yapılan nikâhların geçerli-mevcut kabul edildiği, ancak gerekli olan feshin taraflardan birinin ölmesi veya boşanmasıyla gerçekleşeceği hükmü getirilmiştir. Bu evliliklere devam edilmesi ahlaksızlık olarak kabul edilmiştir. İster tek taraflı ister karşılıklı rıza ile olsun veya olmasın ya da taraflar önceden gerçeği bilsinler veya bilmesinler boşanma yoluyla ayrılmaları gerekmektedir. Burada bahsedilen evlilik

557

Bu konuya daha sonra Levirat Evliliği başlığı altında ayrıntılı olarak değinceğiz.

558 _{Frankel, s. 17.}

559 _{1991’de bir adamın boşandığı ve halen hayatta olan karısının kız kardeşiyle evlenip}

evlenemeyeceği ile ilgili fetva istenmiştir. Verilen fetvada bu tür bir evliliğe gerek Tevrat’ta (Levililer, 18:18) gerek Talmud’da yasaklanmış olması gerekçe gösterilerek izin verilmemiştir. Bu karar, Yahudilerin Kitab-ı Mukaddes hukukuna dayanan evlilik ilişkisine ilişkin ensest yasaklara uyma konusunda kararlıklarını ortaya koymaktadır. (Zemer, ss. 129-130.); Ancak karısı öldükten sonra, ölenin kız kardeşiyle yapılan evlilik geçerlidir. (Frankel, s. 17.) Hz. Musa’ya gelinceye kadar iki kız kardeşi aynı anda nikâh altına almak caiz iken, Hz. Musa’dan sonra bu yasaklanmış, iki kız kardeşi aynı anda nikâh altında tutmak haram kabul edilmiştir. (Arslantaş, İslam

Toplumunda Yahudiler, s. 348.) 560 _{Mielziner, ss. 35-37.}

engelleri Tora tarafından değil rabbiler yani hahamlar tarafından konularak oluşturulmuş kurallar olup ikinci dereceden ensest olarak kabul edilir.561

Kitab-ı Mukaddes’de açıkça ifade edilen evlenilmesi yasak olan kadınların yanı sıra örf ve soferim (yazıcılar) tarafından belirlenerek evlenilmesi yasak olan kadınlar vardır. Bunlar ikinci dereceden evlenilmesi yasak olan kadınlar olarak isimlendiririler. Çünkü bunlar ilk zikredilenlere göre ikinci sırada kalırlar. Bunlar:

1. Bir kimsenin anneannesi, burada nesille bir sınırlandırma yoktur, kişinin büyük-büyük anneannesini de kapsayacak şekilde anne tarafından yukarı doğru uzanan usülü

2. Üvey anneyle evlenmenin yasak olması gibi, anne-babanın ve her iki taraftan olan dedelerin üvey anneleri

3. Karısının kızıyla evlenmesinin yaksak olması gibi, o kızdan olan torun ve ondan gelen fürû

4. Oğlun karısıyla evlenmenin yasak olması gibi, fürû boyunca devam eden torunun karısı

5. Ana- babanın kız kardeşleriyle evliliğin yasak olması gibi, büyükanne ve büyükbabaların eşleri amcaların eşlerinin yasak olması gibi, dedelerin erkek kardeşlerinin hanımları

6. Annenin erkek kardeşinin hanımı ve annenin ana bir erkek kardeşlerin hanımları562

Burada evliliğin nesiller boyunca men edildiği ikinci dereceden evlenilmesi yasak olan dört kadın vardır. Bunlar: bir kimsenin anneannesi, yukarı doğru uzanan nesil usül; bir kimsenin babaannesi, yukarı doğru uzanan nesil usül; bir kimsenin baba tarafından olan dedesinin eşi, yukarı doğru uzanan nesil usül; bir kimsenin oğlunun oğlunun karısı ve aşağı doğu uzanan nesil (fürû).

561

EJd, “Marriage”,XI, 1052.

562 _{Mielziner, ss. 37-38; Musevi hukukun sadece amcaların eşleriyle evlenmenin yasak olduğunu}

açıkça belirttiği, dayıların hanımlarıyla ilgili evlilik engelinin Talmudî hukuk tarafından eklenmiş olduğu nakledilmektedir. (Mielziner, s. 38.)

3. Evlenmeleri Sakıncalı Bulunmayan Akrabalık Dereceleri

Leviller 18’de bir adamın karsının kız kardeşiyle evlenmesini yasaklayan metinin “karısı yaşadığı” sürece lafzıyla sınırlandırılması sebebiyle bir adamın ölen karısının kız kardeşiyle evlenmesinde bir sakınca yoktur.

Levililer 18: 12-14’de bir kimsenin halası veya teyzesiyle evlenmesinin haram olduğuna dair açık ifadeler bulunmaktadır. Ancak bu pasajlarda bir kimsenin dayısıyla evlenemeyeceğine dair bir ifade bulunmadığı bu sebeple bir kız yeğenin dayısıyla evlenmesine izin verildiği, hatta Rabbi hukukun izin vermekle kalmayıp bunu tavsiye ettiği ifade edilmektedir.563

Yahudi hukukuna göre kuzenlerin evlenmesine ve üvey kardeşlerin de birbiriyle evlenmesine izin verilmiştir.564