3. Dünyadaki Endüstriyel Simbiyoz İyi Uygulama Örnekleri
3.1. Kalundborg, Danimarka
Proje Adı Kalundborg Simbiyozu (Kalundborg Symbiosis)
Proje Yılı 1961-Devam Etmekte
Destekleyen Kurumlar Novo Nordisk, Novozymes, Equinor Refining Denmark, Kalundborg Utility, Kalundborg Municipality, Gyproc Saint-Gobain, Argo, Biopro, Avista Oil6
Yürüten Kurum/Kuruluş “Kalundborg Symbiosis” Derneği Odak Bölgesi Kalundborg Sanayi Bölgesi
Öne Çıkan Sektörler Petrol, Enerji, İlaç, Gübre, İnşaat, Balıkçılık 3.1.2 Proje Açıklaması
Avrupa'da büyük ölçekte endüstriyel simbiyozun en eski örneklerinden biri Danimarka'daki Kalundborg sanayi bölgesidir ve biyokütle, alçıtaşı ve buhar gibi çeşitli 20 kaynağı değiş tokuş eden ve artan sayıda ortağı bir araya getirmektedir. Kalundborg’daki simbiyozun vizyonu, “döngüsel bir üretim yaklaşımıyla dünyanın önde gelen endüstriyel simbiyoz platformu” olmaktır. 1961'de yerel belediyeler ve firmaların güçlü etkileşimi sayesinde ilk çalışmaları gerçekleşen Kalundborg endüstriyel simbiyozu, son altmış yılda, endüstriyel iş birliğini önemli bir prensip olarak misyonuna entegre etmiş ve diğer tüm iş süreçleri ile uyumlu olarak gelişmiştir. Kalundborg bölgesindeki endüstriyel simbiyoz ağı Şekil 3.1’de gösterilmiştir ve şekilde görüldüğü üzere, Kalundborg simbiyozu su, enerji ve malzeme akışları dahil olmak üzere 25 farklı akıştan oluşmaktadır. Kaynak akışları, altı sanayi ve üç kamu sektörü kuruluşundan kaynaklanmaktadır7.
Kalundborg simbiyozu, 2011 yılında “Kalundborg Symbiosis” adlı özel bir dernek olarak resmileştirilmiştir ve her ortağın yönetim kurulu üyesi olduğu bir yönetim kurulu olarak yapılandırılmıştır. Dernek, ortakları ilgilendiren diğer konuların yanı sıra daha fazla inovasyonu teşvik etmek için düzenli toplantılar yapmaktadır. Örneğin, dernek yakın zamanda ortakların tüm iç kaynak akışlarının haritasını çıkarmaya ve 2025 yılına kadar 10 yeni simbiyoz projesi uygulamaya karar vermiştir. Kalundborg simbiyozunun sağladığı faydalar yıllık bazda aşağıdaki maddelerde verilmiştir7.
24 milyon Euro kâr
14 milyon Euro sosyo-ekonomik tasarruf
6 European Circular Economy Stakeholder Platform. Kalundborg Symbiosis: six decades of a circular approach to production
| European Circular Economy Stakeholder Platform. (n.d.). Retrieved October 5, 2021, from
https://circulareconomy.europa.eu/platform/en/good-practices/kalundborg-symbiosis-six-decades-circular-approach-production.
7 Itainnova (2019). Kalundborg-Symbiosis: Successful case and role in Value Waste. http://valuewaste.eu/wp-content/uploads/2020/02/D6.1.-Kalundborg-Symbiosis_VALUEWASTE.pdf
12
635.000 ton CO2 salınımı önleme
3,6 milyon m3 su tasarrufu
100 GWh enerji tasarrufu
87.000 ton malzeme tasarrufu
Şekil 3.1. Kalundborg Endüstriyel Simbiyoz Ağı8 3.2. Rizhao, Çin
3.2.1. Proje Künyesi
Proje Adı Rizhao Eko-endüstriyel Parkı (REDA)
Proje Yılı 1991
Destekleyen Kurum Çin Hükümeti Yürüten Kurum/Kuruluş Çin Hükümeti
Odak Bölgesi Rizhao Eko-endüstriyel Parkı
Öne Çıkan Sektörler Çimento, Gıda/İçecek, Kağıt, Gübre, İnşaat
3.2.2. Proje Açıklaması
Çin’in büyüklüğü ve otoriter yaklaşımının, döngüsel ekonomi gibi fikirlerin büyük ölçekte gerçekleştirilmesine izin verdiği değerlendirilmektedir. Uzmanlar, Çin’in döngüsel ekonomi ilkelerini benimsemesinin ve endüstriyel simbiyozun eşzamanlı olarak ortaya çıktığını ve her birinin diğerini güçlendirdiğini belirtmektedir. Atık depolama ihtiyaçları, çevresel zararlar ve kaynak yetersizliği ile başa çıkabilmek için, kamu kurumları ve özel kurumlar döngüsel çözümler bulmak için birlikte çalışmıştır.
Çin’de onaylanmış 200’den fazla eko-endüstriyel park bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi de REDA olarak da bilinen Rizhao eko-endüstriyel parkıdır. REDA, Çin’deki endüstriyel simbiyozun büyümesinin canlı bir kanıtı olmuştur. 1991 yılında liman kenti Rizhao’da kurulan REDA, atık/yan ürün değişimlerini ve altyapı paylaşımını firmaların temel iş modeline dâhil eden ilk uygulamaların olduğu bir
8 Kalundborg Symbiosis (2021). Explore the Kalundborg Symbiosis. http://www.symbiosis.dk/en/
13
endüstriyel parktır. Başlangıçta, yan ürün paylaşımı yapmayı ve katı atıklarını azaltarak vergi indirimi almayı hedefleyen şirketler tarafından başlatılmıştır. 1992’deki ilk atık/yan ürün değişiminden bu yana, yerel firmalar arasında her biri kaynak tasarrufu ve çevresel fayda sağlayan 31 simbiyoz uygulaması ortaya çıkmıştır. Bu simbiyoz uygulamalarının bir kısmı aşağıdaki maddelerde verilmiştir9.
Bira fabrikasından gelen şeker posasının gübre fabrikasına beslenmesi
Odun fabrikasından çıkan hurda odunun kâğıt ve kâğıt hamuru tesisine beslenmesi
Kâğıt ve kâğıt hamuru tesisinden çıkan çeşitli atıkların, gübre, inşaat, kömür ve çimento tesislerine beslenmesi
REDA’da oluşturulan endüstriyel simbiyoz ağı Şekil 3.2’de gösterilmiştir. REDA’daki bu endüstriyel simbiyoz uygulamalarından elde edilen kazanımlar aşağıdaki maddelerde verilmektedir10.
Sitrik asit ve çimento fabrikalarında kalsiyum karbonat yerine yılda 71.446 ton beyaz çamur kullanımı
Çimento ve yapı malzemesi fabrikalarına hammadde olarak yılda 66.000 tonun üzerinde uçucu kül ve 20.000 ton yeşil çamur sağlanması
Katı atıkların %98’inin bu bölgede geri dönüştürülebilir olması REDA’da kurulan endüstriyel simbiyoz ağı halen devam etmekte ve geliştirilmeye çalışılmaktadır. Elde edilen başarılı sonuçlar sayesinde, döngüsel ekonomi ve endüstriyel simbiyoz konuları, son yıllarda Çin ekonomisinin temel faktörleri arasında yerini almıştır. Bu duruma örnek olarak, Çin Hükümeti’nin açıkladığı on üçüncü beş yıllık kalkınma planında (2016-2020) döngüsel ekonomi projelerine odaklanılmış ve hedefler belirlenmiştir.
9 Lillian Childress (2017). Lessons from China’s industrial symbiosis leadership. https://www.greenbiz.com/article/lessons-chinas-industrial-symbiosis-leadership
10 Lillian Childress (2017). Lessons from China’s industrial symbiosis leadership. https://www.greenbiz.com/article/lessons-chinas-industrial-symbiosis-leadership
14
Şekil 3.2. REDA’daki Endüstriyel Simbiyoz Ağı11 3.3. Kawasaki, Japonya
3.3.1. Proje Künyesi
Proje Adı Kawasaki Endüstriyel Simbiyoz Ağı
Proje Yılı 1997
Destekleyen Kurumlar Japonya Çevre Bakanlığı; Japonya Ekonomi, Ticaret ve Endüstri Bakanlığı12
Yürüten Kurum/Kuruluş Kawasaki Belediyesi
Odak Bölgesi Kawasaki Eko-endüstriyel Parkı Öne Çıkan Sektörler Demir-Çelik, Çimento
11 Yu, F., Han, F., Cui, Z., 2015. Evolution of industrial symbiosis in an eco-industrial park in China. Journal of Cleaner Production 87, 339–347.. doi:10.1016/j.jclepro.2014.10.058
12 Dong, H., Ohnishi, S., Fujita, T., Geng, Y., Fujii, M., & Dong, L. (2014). Achieving carbon emission reduction through industrial & urban symbiosis: A case of Kawasaki. Energy, 64, 277–286. https://doi.org/10.1016/j.energy.2013.11.005
15 3.3.2 Proje Açıklaması
Kawasaki bölgesi, 74 sanayi tesisine ev sahipliği yaparak Japonya’nın en verimli sanayi bölgelerinden biri olmuştur. Bölgedeki şirketler ağırlıklı olarak demir ve çelik endüstrisi, çimento endüstrisi, kimya ve kâğıt hamuru ve kâğıt sektörlerindendir. Bölgedeki endüstriyel simbiyoz uygulaması, bakanlıklar tarafından desteklenmektedir ve ağırlıklı olarak belediye tarafından yürütülmektedir. Kawasaki'de endüstriyel simbiyozun uygulanmasının nedeni, belediyenin belediye katı atıklarını sürdürülebilir bir şekilde bertaraf etmek ve aynı zamanda yerel ekonomiyi geliştirmek için bir çözüm bulma ihtiyacı olmuştur.
Endüstriyel simbiyoz süreci, Kawasaki'nin ilk Japon eko-şehir projelerinden biri olarak onaylandığı 1997 yılında başlamıştır. Japonya hükümeti, belediye ve endüstriyel atıkların yeniden kullanılmasını sağlamak için bölgede çeşitli atık geri dönüşüm tesislerinin kurulmasını finanse etmiştir. Daha sonra belediye, potansiyel atık değişim olanaklarını belirlemek ve uygulamak için yerel şirketlerle bir dizi görüşme yapmıştır. Kawasaki'de endüstriyel simbiyoz uygulamasına olanak sağlayan itici güç, nispeten büyük ve çok çeşitli atık türleri için uygun tüketici olan demir-çelik ve çimento endüstrilerinin varlığı olmuştur. Ek olarak, demir-çelik ve çimento üretim tesislerini içeren bazı simbiyoz uygulamalarının (çimento üretimi için maden eritme ocağı cürufunun kullanımı gibi) halihazırda yaygın olarak uygulandığı belirlenmiştir. Yerel ve ulusal hükümetler de fon sağlayarak ve farklı atık türleri için zorlayıcı geri dönüşüm yasaları çıkararak projeye destek olmuşlardır13.
Kawasaki bölgesindeki endüstriyel simbiyoz uygulamasının getirileri aşağıdaki maddelerde verilmiştir14 ve Şekil 3.3’te bölgedeki simbiyoz ağı gösterilmiştir.
13 adet endüstriyel simbiyoz uygulaması
Yıllık 515.000 ton atık geri kazanımı (7 uygulama ile)
Yıllık 130 milyon ABD doları kazancı (4 uygulama ile)
Kawasaki simbiyozu halen devam eden bir çalışmadır ve Japonya’nın 1997 yılında hayata geçirmeye başladığı eko-şehir projelerinin en başarılarından biridir. Kawasaki Simbiyoz ağının geliştirilmeye açık yönleri aşağıda listelenmiştir15.
Projedeki KOBİ’lerin sayısı ve ilgisi yetersizdir. Ağa katılmaları ve yöneticilerin bilinçlenmesi için bir çerçeve belirlenmeli, teşvik mekanizmaları kurulmalıdır.
STK’lar ve şehir sakinlerinin projeye katılımı sınırlıdır. Sahanın gezilmesi ve çeşitli etkinliklerle, şehir sakinleri ve firmalar bir araya getirilerek sinerji oluşturulabilir.
Bölgede atık geri dönüşümü oranı potansiyelinin çok altındadır. Evsel atıkların sanayide enerjiye dönüşümü ve sonrasında fazla enerjinin şehrin enerjisini karşılaması gibi projelerin hayata geçmesi beklenmektedir.
13 Miriam Benedetti (2017). Industrial and Urban Symbiosis in Kawasaki, Japan: a successful Industrial Symbiosis implementation guided by local and national government. Maestri.
14 Berkel v.d. (2008). Quantitative Assessment of Urban and Industrial Symbiosis in Kawasaki, Japan. Environ. Sci. Technol.
15Eco-towns in Japan- united nations environment programme. (n.d.). Retrieved November 23, 2021, from
https://wedocs.unep.org/bitstream/handle/20.500.11822/8481/Eco_Towns_in_Japan.pdf?sequence=3&%3BisAllowe d=.
16
Şekil 3.3.Kawasaki Bölgesindeki Endüstriyel Simbiyoz Ağı16 3.4. Kujala, Finlandiya
3.4.1. Proje Künyesi
Proje Adı Kujala Atık Simbiyozu
Proje Yılı 2001
Destekleyen Kurum Avrupa Komisyonu
Yürüten Kurum/Kuruluş Lahti Region Development LADEC Ltd 17 Odak Bölgesi Kujala Atık Merkezi
Öne Çıkan Sektörler Atıksu, Enerji, Gübre, Biyogaz
3.4.2. Proje Açıklaması
Bir diğer iyi endüstriyel simbiyoz uygulama örneği ise Finlandiya’da Lahti şehrindeki Kujala Atık Merkezi’ndedir. Atık işleme, arıtma ve geri dönüşümü optimize etmek için endüstriyel simbiyoz ilkeleri kullanılmıştır. Kujala Atık Merkezi projeleri, atıkla ilgili çeşitli işletmeleri, 70 hektarın üzerinde uzanan tek bir sahada bir araya getirerek, çıktıların yeniden kullanım veya daha fazla işlem için bir diğerine kolayca aktarılmasını sağlamıştır. Atık alımını ve ayrıştırılmasını denetleyen atık merkezi 2001 yılında tamamlanmıştır ve mevcut durumda merkezde atık depolamak, işlemek, geri kazanmak, transfer
16 Berkel v.d. (2008). Quantitative Assessment of Urban and Industrial Symbiosis in Kawasaki, Japan. Environ. Sci. Technol.
17 European Circular Economy Stakeholder Platform. (n.d.). Kujala waste symbiosis in smart and Clean Lahti.
https://circulareconomy.europa.eu/platform/en/good-practices/kujala-waste-symbiosis-smart-and-clean-lahti.
17
etmek ve bertaraf etmek için birbirine bağlı 20 operasyonel birim bulunmaktadır. Şekil 3.4’te Kujala Atık Merkezi’nin simbiyoz ağı gösterilmiştir ve bu endüstriyel simbiyoz uygulamasından elde edilen kazanımlar aşağıdaki maddelerde verilmiştir.18
119.263 hizmet verilen nüfus
200.000 ton/atık işlenmesi
%90 atık geri kazanımı
Atıkların %3’ünün çöp sahasına gönderilmesi
Kujala simbiyozu halan devam etmektedir ve yeni yatırımlarla kapasitesi ve faaliyet alanın genişletilmesi planlanmaktadır. Yürütücü firmanın 2020 ve sonrası için hedefleri aşağıda belirtilmiştir:
Bölgedeki tüm evsel atıkların %50’sini geri dönüştürmek.
Biyo-atıkları diğer evsel atıklardan ayırarak yeni endüstriyel simbiyoz olanakları yaratmak.
Atıkları katma değerli ürünlere dönüştürerek satılabilir ürünler üretmek.
Şekil 3.4.Kujala Atık Merkezi Endüstriyel Simbiyoz Ağı19
18 EUROPA. Industrial Symbiosis.
https://webgate.ec.europa.eu/greencitytool/resources/docs/best_practices/Industrial_Symbiosis_A01.pdf
19 Smart Lahti (2017). Kujala Waste Symbiosis. https://www.smartlahti.fi/content/kujala-waste-symbiosis/
18
3.5. National Industrial Symbiosis Programme (NISP), İngiltere
3.5.1. Proje Künyesi
Proje Adı National Industrial Symbiosis Programme (NISP)
Proje Yılı 2005
Destekleyen Kurum İngiltere Çevre, Gıda ve Köy İşleri Bakanlığı Yürüten Kurum/Kuruluş International Synergies Ltd.
Odak Bölgesi İngiltere Sanayisi
Öne Çıkan Sektörler Çimento, Enerji, Otomobil, Kağıt, Plastik
3.5.2. Proje Açıklaması
Endüstriyel simbiyoz yoluyla elde edilen ekonomik faydalarının iyi bir örneği, 2005 yılında başlatılan Birleşik Krallık Ulusal Endüstriyel Simbiyoz Programı (NISP)'tır. NISP’in hedefi, bir şirketten daha önce kullanılmayan veya atılan enerji, su ve/veya malzemenin diğer şirketler tarafından geri kazanılabilmesi, yeniden işlenip kullanılabilmesidir. NISP’in en önemli özelliklerinden bir tanesi farklı alanlarda ya da mekânsal uzaklıklarda bulunan işletmelerin de simbiyoz ağına dahil edilmesidir. Ayrıca, işletmelerin birbirini bulmalarını sağlayan kolaylaştırıcı bir yönetim yaklaşımı içermesi de projenin başarısını sağlayan temel faktörlerdendir. NISP, endüstriyel ve ticari atıkların önemli ölçüde azaltılmasını sağlamıştır. Aynı zamanda doğal kaynakların kullanılmasını, atık üretimini ve genel çevresel etkileri azaltırken, işletmelerin üretimlerini genişletmelerine ve maliyetleri düşürmelerine yardımcı olmuştur.
NISP modeli, 20’den fazla ülkeye örnek olmuştur. 2005-2010 yılları arasında NISP’in faaliyetleri aşağıda verilen kazanımlara yol açmıştır20.
7 milyon tondan fazla endüstriyel atığı depolama alanlarından uzaklaştırma
6 milyon tondan fazla karbon ayak izini veya CO2 eşdeğerini önleme
9,6 milyon ton su tasarrufu
363.000 tondan fazla tehlikeli atığı azaltma
9,7 milyon ton işlenmemiş malzeme kullanımını azaltma
Ek satışlar ile 176 milyon sterlin kazanma
Bertaraf etme, depolama, nakliye ve satın alma maliyetlerini azaltarak maliyetleri 156 milyon sterlin azaltma
Yukarıda belirtilen hammadde ve maliyet kazanımlarının yanında, NISP uygulaması sayesinde 2012 yılı sonrasında karbondioksit azalımı ve su tasarrufu olduğu belirtilmektedir. NISP simbiyoz ağı içerisindeki sinerjiler “zayıf” ve “güçlü” olarak ikiye ayrılmaktadır. Zayıf sinerjiler eko-verimlilik kapsamındaki teknolojik gelişmeleri ve mevcut piyasadaki işletme risklerini yönetirken, güçlü sinerjiler ise ürünü ve süreci yenilikçi ve çevreye uyumlu bir yaklaşımla geliştirmektedir21.
20 Inno4sd (2019). One company’s waste is another’s raw material: National Industrial Symbiosis Programme (NISP).
https://www.inno4sd.net/one-companys-waste-is-anothers-raw-material-national-industrial-symbiosis-programme-nisp-551
21 Özge Yıldız (2019). Bölgesel Kalkınmada Endüstriyel Simbiyoz Uygulamaları: Bursa Eskişehir Bilecik Bölgesi Örneği. Bursa Uludağ Üniversitesi
19
NISP projesi başlarda devlet destekli bir proje iken, özel bir girişim haline evrilmiştir22. Proje International Synergies şirketi tarafından yürütülmeye devam etmektedir ve bunun yanında bu girişimin benzer projeleri 20 ülkede hayata geçirilmiştir.23 Edindiği tecrübeleri uluslararası topluma aktarması, döngüsel ekonomi modelleriyle şirketlere karlılık sağlaması ve büyümeye devam eden bir topluluğa dönüşmesi açısından NISP güncel ve önemli bir örnektir.
4. Türkiye’de Bugüne Kadar Gerçekleştirilmiş Endüstriyel Simbiyoz Projeleri
Sanayinin gelişmesini izleyen çevresel problemlerin artması, doğal kaynakların azalması ve kaynak maliyetlerinin artması gibi unsurlar dünyada hemen hemen her ülkede olduğu gibi Türkiye’de de sanayide rekabeti artırmıştır24. Artan kaynak maliyetlerinin sanayici için doğrudan üretimi ve rekabet gücünü olumsuz yönde etkileyecek riski beraberinde getirmesi ile bu unsurlara karşı önlemlerin alınması gerekliliği doğmuştur. Bu nedenle, kaynak verimliliği ile kaynak tüketiminin azalması ve ürünlerin yaşam döngüleri boyunca değerinin korunması, rekabeti korumada önemli hale gelmiştir. Ek olarak çevresel etkilerin azaltılmasına yönelik politikalar hız kazanmıştır. Ülkemizde son yıllarda kaynak tüketiminin azaltılmasının yanı sıra, kaynakların değerinin ekonomide mümkün olduğunca uzun süre tutulduğu döngüsel modellerle atık üretiminin minimize edilmesi hedefler arasında yer almaya başlamıştır.
Bahsi geçen kalkınma strateji ve hedeflerine uyum sağlanması ve yüksek rekabet gücünü korumak amacıyla sanayide endüstriyel simbiyozun da içinde bulunduğu kaynak verimliliği ve döngüsel ekonomi modellerinin adaptasyonu çalışmaları elzem hale gelmiş olup, son 10-15 yıllık süreçte Türkiye’de bu çalışmalar hız kazanmaya başlamıştır. 2008 yılında Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın yürütücülüğünde Bakü Tiflis Ceyhan (BTC) boru hattı şirketinin sosyal sorumluluk programı çerçevesinde desteklenen İskenderun Körfezi projesi Türkiye’de yürütülen ilk endüstriyel simbiyoz projesidir. Kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler çerçevesinde ülkemizde şimdiye kadar başta atık alışverişi olmak üzere endüstriler arasında simbiyotik ilişkilerin geliştirilmesini amaçlayan 16 farklı proje hayata geçirilmiştir ve bu projeler ilerleyen bölümlerde ve EK’te detaylarıyla verilmektedir.
Bahsi geçen bu projeleri 5 ana başlıkta listelemek mümkündür:
Endüstriyel Simbiyoz Olanak ve Potansiyel Belirleme Projeleri:
o Ankara Ostim’de Endüstriyel Simbiyoz Olanaklarının Belirlenmesi o Trakya Bölgesi için Endüstriyel Simbiyoz Potansiyelinin Araştırılması o Bursa, Eskişehir, Bilecik Endüstriyel Simbiyoz Programı
o Gaziantep Endüstriyel Simbiyoz Projesi
o Petrol Atıklarının Değerlendirilmesinde Endüstriyel Simbiyoz Olanaklarının Tespiti Projesi
o Kayseri Organize Sanayi Bölgesi Endüstriyel Simbiyoz Olanaklarının Araştırılması Projesi
Ön-fizibilite ve Fizibilite Çalışmaları:
o Endüstriyel Simbiyoz ve İskenderun Körfezi Projesi: Fizibilite Aşaması
22Lessons Learnt and Best Practises for Enhancing Industrial Symbiosis in the Process Industry. (2018). Scaling European Resources with Industrial Symbiosis.
23(2021, July 22). NISP®. International Synergies. Retrieved November 23, 2021, from https://www.international-synergies.com/ourprojects/nisp/.
24 T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü (MAM ÇTÜE), 2017. Sanayide Kaynak Verimliliği Potansiyelinin Belirlenmesi Projesi Özet Kitabı
20
o Antalya Organize Sanayi Bölgesi’nde Endüstriyel Simbiyoz ve Eko-verimlilik Projesi o Aksaray Organize Sanayi Bölgesi Endüstriyel Simbiyoz Olanaklarının Araştırılması
Projesi
o Eskişehir Endüstriyel Simbiyoz Olanaklarının Araştırması Projesi
Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) Odaklı Projeler:
o Eskişehir Sanayi Odası Sharebox Projesi
o Yapı Değer Zinciri Üzerinden Endüstriyel Simbiyozun Teşvik Edilmesi (FISSAC) Projesi
Pilot Uygulama Projeleri:
o İskenderun Körfezi’nde Endüstriyel Simbiyoz Projesi: Uygulama Aşaması
Ulusal Programlar ve/veya Finansman Kaynağı Barındıran Projeler:
o Türkiye Döngüsel Ekonomi Platformu
o Türkiye Yeşil Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) Projesi
o Türkiye İçin Endüstriyel Simbiyoz Yol Haritası Geliştirilmesi Projesi
4.1. Endüstriyel Simbiyoz Olanak ve Potansiyel Belirleme Projeleri
4.1.1. Ankara Ostim’de Endüstriyel Simbiyoz Olanaklarının Belirlenmesi
Proje Yılı 2014-2015
Destekleyen Kurum KOSGEB
Yürüten Kurum/Kuruluş Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) ve Ankara Ostim OSB Odak Bölgesi Ankara Ostim OSB
Amaç, projenin uygulandığı bölgedeki endüstriyel simbiyoz olanaklarının belirlenmesi, seçilmiş endüstriyel simbiyoz olanakları için ön fizibilite analizinin yapılması ve öncelikli endüstriyel simbiyoz olanakları için fizibilite analizinin yapılmasıdır. Proje, çevre duyarlılığı, sürdürülebilir kalkınma ve yükümlülükler çerçevesinde yürütülen, KOSGEB’in finansman sağladığı “Çevre Konusunda KOSGEB Yol Haritasının Hazırlanması Projesi” bileşenleri arasında yer alan bir çalışmadır. Proje, Ostim ve diğer OSB’lerde gerçekleştirilecek endüstriyel simbiyoz çalışmalarına yönelik bir ön değerlendirme niteliğindedir. Çalışmada, OSTIM OSB’de bulunan 812 işletmeye odaklanılmıştır. 812 işletmenin bilgileri atık kodu (ECW) ve endüstriyel sektör (NACE) bazında Endüstriyel Simbiyoz Olanak Tarama Aracı’na (ESOTA) işlenmiştir ve endüstriyel simbiyoz olanakları belirlenmiştir.
4.1.2. Trakya Bölgesi için Endüstriyel Simbiyoz Potansiyelinin Araştırılması
Proje Yılı 2014-2016
Destekleyen Kurum Trakya Kalkınma Ajansı
Yürüten Kurum/Kuruluş Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) Odak Bölgesi TR21 Trakya Bölgesi
Projenin amacı, Trakya Bölgesi’nde çevresel etkileri azaltmak ve rekabetçiliği arttırmak için en etkin bölgesel kalkınma ve planlama araçlarından olan endüstriyel simbiyoz ve temiz üretimin uygulamasıdır25. Trakya Bölgesi’nde sektörel ve çevresel analiz, endüstriyel simbiyoz ve temiz üretim
25 Trakya Kalkınma Ajansı (2016). TR21 Trakya Bölgesi Endüstriyel Simbiyoz Potansiyeli Araştırması.
https://www.trakyaka.org.tr/upload/Node/33077/xfiles/TR21_Trakya_Bolgesi_Endustriyel_Simbiyoz_Raporu.pdf
21
potansiyeli ve stratejisinin belirlenmesi, paydaş ziyaretleri, yerel paydaş analizi ve endüstriyel simbiyoz paydaş ağının oluşturulması çalışmaları gerçekleştirilmiştir.
4.1.3. Bursa, Eskişehir, Bilecik Endüstriyel Simbiyoz Programı
Proje Yılı 2014-2016
Destekleyen Kurum Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA) Yürüten Kurum/Kuruluş Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) Odak Bölgesi TR41 Düzey 2 Bölgesi (Bursa, Eskişehir, Bilecik)
Proje, ilgili bölgede endüstriyel simbiyoz yaklaşımı farkındalığının artmasını, mevcut potansiyel ve stratejinin belirlenmesini, simbiyoz uygulamalarının altyapısını oluşturarak planlanan uygulamaların hayata geçirilmesini amaçlamaktadır. Proje, fizibilite ve altyapı aşaması ve uygulama ve sürdürülebilirlik aşaması olmak üzere iki temel aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada, bölgedeki simbiyoz olanakları belirlenmiş, işletmeler arasındaki sinerji ve öncelikler tespit edilmiş ve endüstriyel simbiyoz ağının oluşması için gerekli strateji oluşturulmuştur. İkinci aşamada ise elde edilen sonuçlardan faydalanarak planlanan sinerjiler hayata geçirilmiş ve sürdürülebilirliğin sağlanması adına gerekli önlemler alınmıştır.26
4.1.4. Gaziantep Endüstriyel Simbiyoz Projesi
Proje Yılı 2015
Destekleyen Kurum İpekyolu Kalkınma Ajansı (İKA)
Yürüten Kurum/Kuruluş Gaziantep Sanayi Odası ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ)
Odak Bölgesi Gaziantep OSB
Projenin amacı, endüstriyel atıkların değerlendirilmesi, istihdam artışı, rekabet gücünün artırılması, kaynakların etkin kullanımı ve çevresel sürdürülebilirliği sağlamaktır. Proje, Kalkınma Bakanlığı Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı kapsamında gerçekleştirilmiştir. 9 ay süren projede, Gaziantep Organize Sanayi Bölgesi’ndeki çeşitli sektörler arasından seçilen 5 firmada detaylı fizibilite çalışmaları gerçekleştirilerek endüstriyel simbiyoz olanakları belirlenmiştir.
4.1.5. Petrol Atıklarının Değerlendirilmesinde Endüstriyel Simbiyoz Olanaklarının Tespiti Projesi
Proje Yılı 2017
Destekleyen Kurum Dicle Kalkınma Ajansı (DİKA) ve Batman Ticaret ve Sanayi Odası Yürüten Kurum/Kuruluş Ekodenge A.Ş.
Odak Bölgesi TRC3 Bölgesi, Diyarbakır ve Gaziantep
Odak Bölgesi TRC3 Bölgesi, Diyarbakır ve Gaziantep