Kızgın yağ tesisi tasarım esasları

2.5.3.1. Zorlanmış taşınımlı (pompalı) tesislerde sistem tasarımı

Basınçsız çalışan bir kızgın yağ tesisinde, sıcaklık artışına bağlı olarak, ısınan yağ doğal olarak genleşir (hacmi artar) ve bu genleşmeyi, tesisat ile arasındaki asla kapatılamayan boru bağlantısı vasıtasıyla, genleşme tankı alır.

Dolaşan sabit yağ debisinin, işletme ve kontrol şartları ne olursa olsun, durdurulmaması ve korunması gerekir. Isıyı kullanan cihazın ısı ihtiyacı dursa bile, kızgın yağ akışı devam etmeli ve dönüş hattına verilip kazana geri dönmesi temin edilmelidir. Kızgın yağ tesisinin emniyetli çalışabilmesi için:

- Tesisin kuru çalışmasını önlemek için genleşme tankına bir minimum seviye şalteri - Kızgın yağın izin verilen maksimum sıcaklığını aşmaması için emniyet termostatı tesis etmek gerekir. Bu emniyet cihazları kazanı durdurabilmen, kilitleyebilmeli ve alarmı çaldırabilmelidir.

Pompa gidiş hattında:

Genleşme tankının tesisata bağlı olduğu noktada basınç sabit olduğundan, genleşme tankı bağlantı noktasından sonra gidiş hattında bulunan pompanın emiş ağzı ile genleşme tankına bağlantı noktası arasında düşük basınç (emme) bulunacaktır. Bundan dolayı bu boru parçası mümkün olduğunca kısa tutulmalı; bir başka ifade ile genleşme tankına bağlantı noktası pompa emiş ağzına mümkün olduğunca yakın olmalıdır. Böylece muhtemel emiş kavitasyonu önlenebilir.(Bk. Şekil 2.7)

Pompa dönüş hattında:

Böyle bir tesisatta kazan çıkış hattında bir emniyet ventili koyma mecburiyeti vardır, çünkü genleşme tankına giden genleşme hattının kesinlikle kapanmayacağına emin olunamaz.

Devre şeması Şekil 2.8'de gösterilmiştir. Bu şekilde, pompa dönüş sıcaklığında çalıştığından kavitasyon riski azaltılmış ve pompanın daha rahat çalışması temin edilmiştir. Ancak kazana daha fazla basınç yükü yüklenmiştir.

2.5.3.2. Sistemin diğer elemanları

Taşıma hattı:

İlave bir emniyet de, genleşme tankından yağ depolama tankına bir taşma hattı tesis edilmesidir. Örneğin; genleşme tankı gereğinden çok küçük dizayn edilmişse; sistem riske edilmeden genleşen yağın fazlası depolama tankına boşalacaktır. Bu durum genellikle ilk ısıtma anında yaşanır. Tersi durumda, yani sistemin soğumaya bırakıldığı zamanlarda da, genleşme tankındaki seviye düşeceğinden minimum emniyet seviyesini yakalayabilmek için tesisata bir dolum pompası eklemek gerekir. Sürekli yağ ilave edilmesi gereken tesisatlarda kaçak olup olmadığı dikkatli gözlenmelidir.

Baca termostatı:

Sıvı veya gaz yakıtla ateşlenen kazanı aşırı yüklenmeye karşı korumak için, baca gazı sıcaklığını kontrol eden bir baca gazı termostatı, kazanın arkasındaki duman kanalı üzerine konur.

Duman gazı sıcaklığının aşırı artışında brülör devresini kilitler. Aşırı duman gazı sıcaklığı, kazan ısı transfer yüzeylerinin kurumla kaplanması sonucu ısı transferinin yağa iyi yapılamamasından veya kazan içinde boru delinmesi sonucu sızan yağın kazan içinde yanarak kurum ve sıcaklık artışı yaratmasından oluşabilir.

Sızdırmazlık kontrolü:

Sızdırmazlık kontrolü, tesisatın elektriksel kontrol devrelerinden bağımsız olarak ilave alarm şeklinde hizmet verir. Bu alarm aynı zamanda genleşme tankı seviye kontrolü olarak da avantaj sağlar.

Normal şartlarda kızgın yağın eksikliği sadece tesisin acil ısı ihtiyacı ortaya çıktığında tekrar çalışmaya başlamasında gözlenebilir.

İlave ekipmanlar:

Sisteme aşağıdaki ekipmanlar da ilaveten konmalıdır: - Genleşme tankında seviye kontrolü

- Kızgın yağ numune alma vanası

- Su soğutmalı sirkülasyon pompası için soğutma suyu termostatı - Kızgın yağ akış sıcaklığı termostatı

- Kızgın yağ gidiş ve dönüş termometreleri - Tesisata yağ doldurma ve boşaltma teçhizatı - Kazan üzerinde manometre

- Degazör: Genleşme tankı bağlantı noktasına monte edilir. - Tesisatın en üst noktalarına hava alma vanaları.

2.5.3.3. Üç yollu vana montaj yeri

Kontrol tekniği bakımından üç yollu kontrol vanasının gidiş veya dönüş hattı üzerine konmasının bir önemi yoktur.

Genelde gidiş hattı üzerine konması tercih edilir çünkü bu durumda vananın her üç yollu için izotermik (eş-sıcaklık) şartlarının oluşması dolayısıyla vanada termal gerilmeler oluşmaz. Dönüş hattına konan bir vanada ise farklı sıcaklıklarda çalışmasından dolayı vana ısıl gerilme altında kalır.

Vana pozisyonu için diğer bir seçim kriteri de vananın karıştırıcı veya dağıtıcı pozisyonda konmasına karar vermektir. Dağıtıcı vana konumunda vana kapatma pozisyonlarının her ikisinde de vana siti ilave kuvvetlere maruz kalır. Oysa karıştırıcı vana durumunda, hidrolik olarak akış şartları daha kararlıdır.

2.5.3.4. Emniyet ekipmanları

Kızgın yağ tesislerinde kullanılan işletme ve emniyet ekipmanlarının isimlerini şöyle sıralayabiliriz.

- Kazan

- Isıyı kullanan makine - Sirkülasyon pompası - Genleşme tankı, - Depolama tankı - Seviye kontrolü - Genleşme hattı - Emniyet valfi - Taşma hattı - Havalandırma borusu - Presostat, Emniyet valfi - Akış sıcaklığı termometresi - Dönüş hattı termometresi - Termostat

- Akış şalteri

- Emniyet termostatı - Baca gazı termostatı - Yağ seviye sınırlayıcı - Brülör

- Yağ doldurma ve boşaltma teçhizatı - Numune alma noktası

- Gaz ayırıcı (degazör) - Manometre

- Gaz ayırıcılı karıştırma kabı - Numune alma noktası

- Göstergesi kontrol panosuna veya uzağa taşınmış manometre

- 1000 lt.’den büyük ve yüksekteki genleşme tankına ait boşaltma hattı - Asal gaz (azot) tüpleri

BÖLÜM 3. SOĞUTMA SİSTEMLERİ