İki kanallı sistemler

İki kanallı sistemlerde, merkezi santralde iklimlendirilen hava, biri soğuk, diğeri ılık havayı taşıyan iki paralel ana dağıtım kanalıyla hacimlere iletilir. Her bir iklimlendirilen iç hacimdeki karışım kutusu, soğuk ve ılık havayı gerekli oranda karıştırıp, hacme üflemesini sağlar.

Genelde iki kanallı sistemler, tek kanallı sistemlere göre daha çok enerji harcarlar. Ayrıca ara mevsimlerde, nem kontrolüne dikkat etmek gerekir. Diğer bir sakınca da, daha fazla yere gereksinim göstermesidir. Zon kontrolünün hem yazın hem de kışın kolaylıkla yapılabilmesi, sistemin en önemli üstünlüğüdür.

Dönüş kanalı, diğer tek kanallı sistemlerdeki gibi bir tanedir. İki kanallı sistemler, dış tasarım şartlarının 35°C KT ve 25°C YT düzeyini aşmadığı iklim şartlarında, daha iyi sonuçlar vermektedir.

5.2.3.1. İki kanallı sabit debili sistemler

Bu yöntem, geleneksel terminal kutulu sistemlere benzer yalnız iki temel fark vardır. Birincisi, tekrar ısıtma (reheat) santralde sağlanmakta, ikincisi ise, veriş havasının bir kısmı soğutulmakta, diğer kısmı da ısıtılmaktadır. Böylece geleneksel sisteme göre daha az enerji kaybı olmaktadır.

Fan motoru enerji kaybında ise, bir değişiklik olmamaktadır. Son yıllarda VAV sistemlerinin daha popüler olmasından dolayı iki kanallı sabit debili sistemlerin kullanım oranı çok düşmüştür.

5.2.3.1. İki kanallı değişken debili (VAV) sistemler

İki kanallı VAV sistemleri, soğuk ve ılık havayı değişik oranlarda karıştırır. İç zonlardaki VAV üniteleri, yalnızca soğuk hava kanalına bağlanır. Böylece iç zonlarda, sadece hava debisi değiştirilerek yapılan kontrol, enerji tasarrufu sağlar. Çevre zonlarda ise, çift girişli VAV kutuları kullanılır. Bu kutularda, her iki kanala da bağlantı yapılarak, soğutma yükünün azalması halinde, üflenen hava belirli bir miktar kısılır, daha sonra soğuk giriş kısmaya devam edilirken, ılık hava damperi açılarak, sabit miktarda fakat değişken sıcaklıkta hava hacme üflenerek, istenilen psikometrik şart sağlanır. Bu sistem, ısıtma, soğutma ve fan enerjisinden tasarruf sağlamaktadır. Çünkü kısmi yüklerde soğutma ve ısıtma serpantininden geçen hava azalmaktadır.

Tek fanlı, iki kanallı, VAV sistemler:

Bu sistemde bir tek fan, ılık ve soğuk kanalların, aynı anda ortaya çıkan maksimum toplam hava debisine göre seçilir. Fan statik basınç kontrolü, her iki kanalda ölçülen statik basınçlardan büyük olanı esas alınarak yapılır. Genel olarak, soğuk kanal çıkış sıcaklığı sabit olarak belirlenir, fakat bazı uygulamalarda çıkış sıcaklığı, dış hava sıcaklığının azalmasına göre yükseltilerek, soğutma tasarrufunda bulunulur. Sıcak kanal çıkış sıcaklığı da, dış hava kompanzasyonu yapılarak belirlenir. Hacimlerde nem oranının yükselmesi durumunda, ılık hava kanal sıcaklığı arttırılır. Bazı

uygulamalarda, özellikle laboratuarlarda, karışım havasında veya sadece dış havada ön soğutma yapılarak, nem yüzdesinin sınırlanması sağlanır. Dönüş hava miktarı, veriş ve dönüş kanallarındaki hava miktarının ölçülmesi ile veya hacmin sabit statik basınçta kalmasını sağlayan basınç kontrol sistemi ile kontrol edilir.

Çift fanlı, iki kanallı VAV sistemler:

Bu sistemlerde sıcak ve soğuk kanalların ayrı fanları vardır. Her iki veriş fanının hava miktarları fanların bağlı olduğu kanallardaki statik basınçların ölçümü ile bağımsız olarak kontrol edilirler. Dönüş fanı kontrolü ise, iki veriş kanalı hava miktarları ölçülüp, bunların toplamı alınarak yapılır. Sıcak ve soğuk hava fanları, aynı anda ortaya çıkan maksimum hava miktarları hesaplanarak boyutlandırılırlar. Her bir kanaldaki anlık maksimumlar toplamına göre seçilmezler.Soğuk hava çıkışı genelde sabit sıcaklıkta tutulur. Bu sıcaklık, mekanik soğutma ile veya dış sıcaklığın bu değerden düşük olduğu zamanlarda, ekonomi devresi ile sağlanır. Bu işlem, sıcak hava çıkışını etkilemez. Sıcak hava çıkış sıcaklığı, dönüş havası kullanılarak ve gerektiğinde. ısıtıcı serpantin devreye sokularak temin edilir. Dış hava sıcaklığının dönüş havasından daha fazla olması halinde, sıcak kanalda vantilasyon dış havası kullanılabilir. Yalnız bu durumda, dış hava nem miktarı dönüş havasından daha fazla ise, dış hava minimum olarak kullanılmalıdır. Çevre zon kontrolü 5.2.3.2'de anlatıldığı gibidir.

Üstünlükleri:

Çift fanlı, iki kanallı VAV sistemi, tüm VAV sistemleri içinde maksimum enerji tasarrufu yapan bir sistemdir. Hacim içinde döşemede yer kaybına neden olmaz. İç hacim şartları çok iyi kontrol edilir.

Sakıncaları:

İki kanal sistemine gerek vardır. İlk tesisi en pahalı sistemdir. Asma tavan içinde daha fazla yere ihtiyaç duyar. Isı kaybının büyük olması halinde aşağıya doğru hava akımı ("down-draft") sorunu oluşturur.

Çift iletim düzenli sistemler:

Bu sistemlerde iki ayrı hava veriş düzeni mevcuttur. Birincisi sabit havalı sistem olarak, çevre zonundaki transmisyon ısıtma ve soğutma yüklerini karşılar. Bunun için çevrede asma tavan içindeki plenum havası emilerek, merkezi bir sistemle ısıtılıp veya soğutulup tekrar çevreye basılır. Bu çevre zonu sistemi, yalnızca ısıtma ve soğutma mevsimlerinde maksimum yükleri karşılamak üzere çalıştırılıp, diğer zamanlarda durdurularak enerji tasarrufu sağlar. Bu sistemin ısı kaybı yükünü hesap ederken, iç zonun, minimum hava seviyesinde çalışırken ortaya koyacağı soğutma yükünü de karşılamasına dikkat edilmelidir.

Diğer ikinci ana sistem ise, bütün yıl boyunca, değişken debili (VAV) olarak çalışıp iç zonda ve çevre zonda güneş ışınımı, aydınlatma ve insanlardan gelen ısı kazancı yüklerini karşılar. Primer sistem, istenirse dış hava bağlantılı yapılıp, primer sirkülasyon havası gereğinde %100 dönüş, %100 dış hava veya karışım havası şeklinde projelendirilebilir. Genelde dış hava bağlantısı yapılmaz.