Bugün uydu aracılığı ile her yere ulaşan reklâm ve özendirmeler, dili ve tüketim kültürünü etkileyerek toplumları sahte bir küreselleşme cenderesine sokuyor. Burada elbette donanımlı olan kazanacak, kendini ifade etmekten yoksun bırakılmış topluluklar ise sadece başkasına uyum sağlamak zorunda kalacaklardır.44 Gutenberg’in matbaasını almakta 250 yıl geciken Osmanlı, dünyaya açılmakta ekonomist Ulagay’ın (2002) hesabıyla 300 yıl gecikmiş bulunuyordu. Kültür tarihi açısından, 1600’den 1900’e 300 yıl geciken Türkiye’nin, Rönesans ile Reformasyon’u bilim ve keşifler çağı ile aydınlanma sürecini, endüstri ve uluslaşma devrimleri ile bunların “karşı devrimlerini” eşzamanlı yaşadığı söylenebilir.45
Son 20 yılda kürekselleşme iki şekilde cereyan etmektedir: Normal yol ve zorlamalı yol. Normal yollarda küreselleşme mal, para ve sermaye hareketinin uluslararasında serbestçe dolaşımı; demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğünün giderek ülkelerin gönüllü benimsenmeleriyle yaygınlaşması olarak işlenmektedir. Zorlamalı yol ise, bu sürece direnen ülkelerin ABD liderliğindeki batının gerektiğinde ambargo ve hatta silahlı müdahalelerle karşı karşıya kalmaları şeklindedir: Yugoslavya, Irak, İran ve Afganistan buna örnek olarak verilebilir. Bu tür ülkeler, bir anlamda zorla küreselleştirilmektedirler.46
Bu noktada başı çeken ülke anlaşılacağı üzere ABD’dir. Osmanlı Devleti ile ABD arasında 1830 yılında imzalanan Seyrü Sefain ve İcra-i Ticaret Anlaşması’ndan bir yıl sonra (1831)’de ABD, İstanbul’da elçilik açmış, Osmanlı Devleti’nin karşı
43 Paul Hirst ve Grahame Thompson, Küreselleşme Sorgulanıyor, Çev: Çağla Erdem ve Elif Yücel,
Dost Kitabevi Yay., Ankara 1998, s. 45-55.
44 Roland Robertson, Küreselleşme, Toplum Kuramı ve Küresel Kültür, Çev: Ümit H. Yoksal, Bilim
ve Sanat Yay., Ankara 1999, s. 20-32.
45 M. Serhan Oksay, Globalleşen Dünyada Türkiye’nin Yeri, Kadir Has Üniversitesi Yay., İstanbul
2004, s. 89-90.
46 Metin Toprak, Küreselleşme ve Kriz: Türkiye ve Dünya Deneyimi, Siyasal Kitabevi Yay., Ankara
elçiliği açması ise 1867’de gerçekleşmiştir. 1845-1905 yılları arasında Osmanlı topraklarında Amerikalılar tarafından açılan 465 adet misyoner okulu olduğu ve bu okullarda 22867 öğrenciye eğitim verildiği, 1913 yılında ise Amerika’nın Türk topraklarında 7 üniversitesi, 43 yüksekokulu, 417 lise ve ortaokulu ile 56 adet kilisesi olduğu dikkate alındığında Osmanlı İmparatorluğu’nun parçalanmasında İngiltere, Fransa, Rusya gibi devletlerin yanı sıra Amerika’nın da küçümsenemeyecek bir rol üstlendiği görülmektedir.47
ABD’nin misyonerlik faaliyetleri bağlamında ön plana çıktığı ve Osmanlı devletinden koparılacak topraklar üzerinde Yahudi devleti kurulmasını amaçlayan Yahudilerin o dönemin hegemon gücü olan İngiltere’nin yanı sıra, yıldızı parlamaya başlayan ABD’yi de bu amaçlarına hizmet edebilecek bir güç olarak algılamaya başladıkları görülmektedir.48
Sonuç olarak bazı ülkeler için küreselleşme, bazıları içinse küreselleştirme geçerli olmaktadır. Silahlı müdahalelerde, petrol ve doğalgaz gibi dünyanın birincil enerji kaynaklarının belirli ülkelerin denetiminde olmaları önemli bir rol oynamaktadır. Gerçek anlamda küreselleşmeye karşı çıkmakla insanı gelişmeye karşı çıkmak eşdeğerdir. Türkiye’nin bu küreselleşme sürecinde karşılaştığı sorunlar, diğer gelişmekte olan ülkelerden farklı değildir. Ancak geçmişi parlak olan Türkiye’nin özellikle ulus devlet kaynaklı aşılması gereken önemli engelleri bulunmaktadır. Türkiye AB üyeliği sürecinde bunları orta ve uzun dönemde aşacak gibi görünmektedir.49
Küreselleşme konusunun tezin içinde olmasının sebebi aslında bütün çıplaklığıyla görülmektedir. Küreselleşmeyi, Osmanlı’nın egemenliği altında yaşayan bütün halkına uyguladığı sistemle karşılaştıracak olursak, aradaki fark net olarak görülecektir. Halkını, Allah’ın bir emaneti olarak gören, 600 yılı aşkın bir süre üç kıtaya hâkim olan, bu devlet, hem ulusunun huzuru, güveni ve mutluluğu hem de
47 Ömer Lütfi Taşçıoğlu, ABD’nin Küreselleştirme Politikaları, Nobel Yay., Ankara 2006, s. 40-41 48 Türkkaya Ataöv, Filistin Sorununun Ardındaki Gerçek: İsrail’in Kuruluşuna Kadar, SBF Dergisi,
XXV, S. 3, Ankara 1970, s. 43-44.
49 C. Can Aktan, Türkiye Dünyanın Neresinde, Ege Genç İşadamları Derneği Yay., İzmir 1998, s. 57.-
devletinin bekası için narh uygulamasını gündeme getirmiş, köklü ve sağlam bir yapı arzeden diğer kurumları gibi narh sistemine de önem vermiştir.
Tarih boyunca devam eden mücadelelerin, istilaların, hatta göçlerin asıl sebeplerinden birisinin ekonomik kaygılar olduğunu düşünecek olursak, narhın ne kadar hayatî bir önem taşıdığını anlamak daha kolay olacaktır. Çünkü dünde ya da bugünde devletleri devlet yapan ekonomik durumlarıdır. Ekonomi bir sarsıldı mı, o ülkede hem iç hem de dış problemler başlamış demektir. Günümüzde pek çok ülkenin yaşadığı problemlerin temelinde bu hassas durum söz konusu değil midir?
İşte hem halkın hem de devletin huzurunu temel almış olan Osmanlı padişahları narh kurumunu sistemli şekilde uygulamış, uygulatmış ve işleyişiyle ilgili aksamalara mahal vermemek için ciddî tedbirler almıştır. Bu hassas konuda, son derece titiz uygulamalarıyla, günümüzde yaşanan küresel sermayenin, vahşi kapitalizmin altta kalanın canı çıksın felsefesine de tarihî bir cevap olması bakımından her türlü takdirin üzerinde bir sistem uygulamıştır.
SONUÇ
İslâm serbest piyasa ve mal arzının sınırlı olduğu ortamlarda özellikle kıtlığı önlemek amacıyla Hz. Muhammed’in (sav) hadisi çerçevesinde narh yasaklanmakta idi. Ancak ilerleyen yıllarda karaborsacılığın artması ve serbest piyasa ortamından uzaklaşılması sonucu narh uygulaması gerekli görülmüştür. Osmanlılarda ise narh uygulaması devlet için çok önemli işlerdendi. Bu nedenle narh uygulaması hemen hemen bütün devlet adamlarının görüşlerinde kabul bulmuştur. Gerçekten de serbest piyasa ortamının olmadığı, rekabet dozlarının farklılık gösterdiği piyasalarda, serbest piyasa ortamını oluşturmak, üreticiyi ve özellikle de tüketiciyi korumak amacıyla narh uygulaması kaçınılmazdı. Halkın enflasyonist baskılara karşı korunması, yaşam standardının yükseltilmesi, alım gücünün artırılması, üretimin artırılarak ekonomiye canlılık kazandırılması yönünde üreticinin ve tüketicinin korunması, kara borsanın ortadan kaldırılması, ticaret ahlakına uygun bir şekilde rekabet ortamının hazırlanması gibi, durumlar Osmanlılarda narh uygulamasını gerekli kılmakta idi. Olağan ve olağan üstü durumlarda yapılan narh uygulamasıyla devlet piyasayı kontrol etmekte, kendisinin üstünde ve halkı sömürücü bir ekonomik gücün oluşmasını engellemekte idi.
Narh bir mal veya hizmet için ilgili resmi makamların tespit ettiği fiyattır. Ancak narh olağanüstü hallerde konulabilmekteydi. İslam’a rağmen konuluğu zannedilen narh, nihayet gelişen ve ilerleyen ticaret hayatını kontrol altına alabilmek, stokçuluğu ve karaborsacılığı önleyebilmek için bir çare olarak düşünülmüş ve uygulanmıştır.
Osmanlılarda teftiş ve tanzim ile ilgili ilk uygulamanın Osman Gazi zamanında başladığı bilinmektedir. Narhın ilk uygulaması olarak karşımıza çıkan bu uygulama, daha sonraki dönemlerde sistemleşerek daha teferruatlı bir biçimde müesseseleşmiş ve Osmanlı devlet yönetiminde ve toplum hayatında en önemli sırayı almıştır. Narh tespiti, yetkili kişiler tarafından yapıldığı gibi, üretici ve tüketicinin müracaatı üzerine de yapılırdı.
Narh fiyatı tespit edildikten sonra, esnaf, bu fiyatın üzerinde ve eksik satamayacaklarını taahhüt ettikten sonra listeler sicillere kaydedilerek yeni fiyatlar halka ve esnafa duyurulurdu.
Osmanlılarda gıda ve ihtiyaç maddelerine narh koymak şart idi. Bu narhı esnafın ileri gelenleri, yiğitbaşı, kethüda, halkın ileri gelenleri; kadı ve müftüden oluşan “cümle marifeti ve marifet-i şer’ile” meclis koymaktaydı. Muhtesibin görevi sadece teftişle kalmayıp, aynı zamanda vergisini zamanında ödemeyenler ve Allah (C.C)’in emir ve yasaklarının yerine getirilip getirilmediğni de denetler ve uygulamay anazaret ederlerdi. Şer’iye sicillerinde üretilen mal ve hizmetlerdeki eksiklikler ve hatalar belirtilerek ilgililer hemen ikaz edilmişlerdir. Bu uygulama ve kontrol sistemi Osmanlı Beyliği’nin kuruluşundan itibaren başlamış ve XIX. Yüzyılın ikinci yarısına kadar sürmüştür.
Narh, Osmanlı hükümetinin faaliyet alanında ciddi bir yere sahipti. İstanbul kadısıyla ihtisap ağası ve diğer memurlar da bu hususta görevli idiler. Ancak bu kontrol sisteminin de takipçisi kadı idi. Muhtesibin görevi sadece teftişle kalmayıp, aynı zamanda vergisini zamanında ödemeyenler ve Allah’ın emir ve yasaklarının yerine getirilip getirilmediğine de denetler ve uygulamaya nezaret ederdi. Piyasayı dolaşarak kalite ve fiyatları kontrol etmekle muhtesip görevliydi. Kadı ise narh fiyatlarını tespit ederken muhtesibin tecrübe ve bilgisinden faydalanırdı.
Genelde senede bir defa konulan narh bazen yaz ve kış döneminde iki kez konmaktaydı. Nitekim nadiren de olsa kıtlık, sel felaketi ve savaş hallerinde de fiyatlar belirlenebiliyor, narh tespiti yapılıyordu.
Kadılar narh kontrolü yaparken ayrıca siciller tutarlar, vakit vakit tanzim ve ilan eyledikleri narh defterlerini bu sicillere geçirirlerdi. Narh defterinin bazısı umumi, bazısı da hususi mahiyette idi. Bu sebepledir ki, narh müessesesi XIX. Yüzyılın ortalarına kadar varlığını korumuştur.
İhtisap Kanunnameleri, ait oldukları şehrin ihtiyaçları göz önüne alınarak tanzim edilmiş. İmal olunan ve satışa arz edilen malların tabi olacağı esasları vaz’eden kanunnamelerdir. Bunlar gibi diğer esnaf için de bir takım şartlar
bulunmaktadır. Narh defterleri ikiye ayrılırda; birinci kısım narh defterleri olağan narh defterleri, ikinci kısım narh defterleri ise olağanüstü narh defterleri adlanırdı.
Sebze ve meyve fiyatları da mevsimlere göre ayarlanırdı. Şiddetli kışlar ve ulaşım şartlarının zorluğuna bağlı olarak stokların erimesi ve ulaşım zorluğundan dolayı fiyatların mecburi olarak yükseltildiği de görülmekteydi. Paranın ayarının bozulması ve dolayısıyla değerindeki düşüşler, fiyatları zaruri olarak yükseltilmesini gerektiriyordu.
Görüldüğü gibi Osmanlı devletinde narh müessesesine çok büyük önem verilmiş, narhın kontrolü sadrazamın vazifelerinden sayılmış, prensip olarak narhın karşısında bulunanlar ise tenkit edilmişlerdir. Bu sebepledir ki, narh müessesesi XIX. Yüzyılın ortalarına kadar varlığını korumuştur. Osmanlı devletinde uygulanmaya başladığı günden itibaren zaman içinde günün şartlarına göre çeşitli değişiklikler geçiren narh uygulaması XIX. Yüzyılın ikinci yarısında kaldırılmış olmasın rağmen bugün dahi bazı temel gıda maddelerinde uygulama devam etmektedir.
EKLER Narh Örnekleri
Konya’da 6-16 Şubat Tarihli Narh Listesi1
Malın Cinsi Ölçü birimi Fiyatı
Ak helva 1 kıyye 20 akçe
Dahanlı Helva 1 kıyye 23 akçe
Cevizli Helva 1 kıyye 23 akçe
Bademli Mahlut 1 kıyye 16 akçe
Badem Helvası 1 kıyye 28 akçe
Şirugan 1 kıyye 24 akçe
Dahan 1 kıyye 16 akçe
Küsbe 1 kıyye 24 akçe
Havuç 1 kıyye 1 akçe
Şalgam 1 kıyye 1 akçe
Lahm-ı Ganem 1 kıyye 15 akçe
Lahm-ı Sığır 1 kıyye 13 akçe
Ciğer 1 kıyye 3 akçe
Baş Ayak 1 kıyye 3 akçe
Çağıl Ekmeği 1 kıyye 12 akçe
Has Somun 1 kıyye 6 akçe
Ufak Yağlı Kahir 1 kıyye 15 akçe
Soğan Börek 1 kıyye 13 akçe
Kıymalı Börek 1 kıyye 27 akçe
Kebap 1 kıyye 15 akçe
Lahmlı Macun 1 kıyye 13 akçe
Pirinç 1 kıyye 40 akçe
Yağ 1 kıyye 32 akçe
Mum 1 kıyye 24 akçe
Mahlut Yağı 1 kıyye 24 akçe
1 Özcan, a.g.t., s. 128-131.
Kuyruk Yağı 1 kıyye 28 akçe
Şirugan 1 kıyye 30 akçe
Asel 1 kıyye 13 akçe
Bademoğlu Bekmezi 1 kıyye 12 akçe
Kızıl Üzüm 1 kıyye 8 akçe
İncir 1 kıyye 10 akçe
Bandırma İnciri 1 kıyye 44 akçe
Siyah Üzüm 1 kıyye 24 akçe
Badem 1 kıyye 3 akçe
Sabun 1 kıyye 5 akçe
Soğan 1 kıyye 6 akçe
Nohut 1 kıyye 6 akçe
Bulgur 1 kıyye 10 akçe
Döğme 1 kıyye 30 akçe
Leblebi 1 kıyye 20 akçe
İç Fındık 1 kıyye 38 akçe
Kabuklu Fındık 1 kıyye 11 akçe
Şam Kayısısı 1 kıyye 12 akçe
Sumak 1 kıyye 13 akçe
13 Şubat – 26 Temmuz 1750 Yıllarında Trabzon Narh Defterlerine Ait Bazı Gıda Maddelerinin Fiyatları2
Malın Cinsi Ölçü Birimi Fiyat
Ekmek 60 dr 0,540
Ekmek Pişirmesi 1 adet 0,5
Lahm-ı Ganem 1 kıyye 10
Lahm-ı Bakar 1 kıyye 5
Pirinç-i Mısrî 1 kıyye 10
Revgan-ı Sade 1 kıyye 40
Revgan-ı Zeyt 1 kıyye 40
Balık Yağı 1 kıyye 15
Tuz 1 kıyye 1
Soğan 1 kıyye 2,5
Yumurta 2 adet 0,69
2 T. Öztürk, a.g.m., s. 43.
29 haziran 1747 Tarihli Kastamonu Narh Listesi3
Malın Cinsi Ölçü Birimi Fiyat
Nan-ı Pide 60 dr 1
Nan-ı Somun 70 dr 1
Nan-ı Çörek 60 dr 1
Lahm-ı Ganem 1 kıyye 18
Lahm-ı Bakar 1 kıyye 9
Lahm-ı Ma’z 1 kıyye 12
Ham Kuyruk 1 kıyye 27
İç Yağı 1 kıyye 15
Saz Pirinci 1 kıyye 18
Boyabad Pirinci 1 kıyye 16
Asel-î Rumeli 1 kıyye 36
Asel-i Musaffa-î Anadolu 1 kıyye 42
Revgan-ı Sade 1 kıyye 42
Revgan-ı kuyruk 1 kıyye 38
Revgan-ı Bezir 1 kıyye 36
Nişasta 1 kıyye 30 Nohut 1 kıyye 14 Leblebi 1 kıyye 6 Fındık 1 kıyye 12 Kuru Üzüm 1 kıyye 12 Tuz 1 kıyye 18 İncir 1 kıyye 2 Soğan 1 kıyye 16 Sarımsak 1 kıyye 3 Gufter 1 kıyye - 3 T. Öztürk, a.g.m., s. 66-67.
10 Receb 979/28.XI. 1571 Tarihli Narhı Defterine Göre Konya’da Bazı Yiyecek Fiyatları4
Malın Cinsi Ölçü Birimi Fiyat
Kara Üzüm 1 kıyye 1 Kestane 250 dr 1 Leblebi 1 kıyye 1 Tarhana 2 kıyye 1 Ceviz 130 adet 1 Badem 1 kıyye 4 Zerdali 250 dr 1 Kayısı 1 2 Sarımsak 1,5 2 Mercimek 2 1 Buynuz 2 1 Erik 1 kıyye 2 Tahın 1 kıyye 4
Karışık Tahın 1,5 kıyye 4
Soğan 2-4 kıyye 1 Çörek - 1 Armud 12 kıyye 1 Lahana 8 1 Karpuz 8 1 Kelek 10 1 Bezir 1 2 Kına 130 dr 1
4 İzzet Sak, 16. ve 17. Yüzyıllarda Konya’da Kölelik Müessesesi, SÜSBE Basılmamış Yüksek Lisans
XVIII. Yüzyılın ikinci Yarısında Larende Kazasında Verilen Bazı Narhlara Göre Fiyat Hareketleri5
Malın Cinsi 5/VI/1774 25/XII/1774 26/V/1775 Miktarı Fiyatı Miktarı Fiyatı Miktarı Fiyatı Asel-i Musaffan
(Saf Bal)
1 okka 12 para 1 okka 16 para - - Dakik-i Has 1 okka 10 akçe
5 para
1 okka 5 para - - Kaba Helva 1 okka - 1 okka 10 para - - Tahinli Helva 1 okka - 1 okka 12 para - - Ekmek 70 dr 1 akçe 100 dr 1 akçe 65 dr 1 akçe
Tahin 1 okka - 1 okka 12 para -
Revgan-ı Şirugan 1 okka - 1 okka 16 para 1 okka 22 para Penbe 1 okka - 1 okka 28 para 1 okka 34 para Sade Yağ 1 okka 18 para 1 okka 22 para - - Zebib (Kuru
Üzüm) 1 okka 4 para 1 okka 4 para - -
Yağlı Peynir 1 okka (5 para
1 akçe) 1 okka (2 para 2 akçe) - - Pirinç 1 okka 10 para 1 okka 9 para 1 okka 10 para Hınpa 1 okka 10 para 1 okka 10 para - -
Hınâ Evsad - - 1 okka 8 para - -
Hınâ Edna 1 okka 5 para 1 okka 5 para - - Leblebi 1 okka 3 para
1 akçe 1 okka 4 para - -
Katmer 90 dr 1 para 100 dr 1 para - -
Soğan 1 okka - 1 okka 1 para - -
Pancar - - 1 okka 1 akçe - -
Trablus Sabunu 1 okka 36 para 1 okka 32 para - - Nan-ü Gerde 60 dr 1 akçe 70 dr 1 akçe - - Saf Tuz 1 okka 1 para
1 akçe
1,5 okka
1 para - -
5 Hatem Aka, H. 1186-1190 (M.1772-1776) Tarihli 290 Numaralı Karaman Şer’iye Sicil Defteri’nin
Tablo II: XV. Yüzyıl Sonları ile XVII. Yüzyıl Başları Arasında İstanbul ve Edirne’de Bazı Yiyecek Fiyatları6
Ürünün Cinsi
Miktarı 1489/Edirne 1585/İstanbul 1604/İstanbul 1616/Edirne
Pirinç Kile 10,55 33,00 60 53,46
Buğday Kile 11,14 23,38 71,71 55
Un Kile 13 25,54 75 kile 53,84
Arpa Kile 3 - 20
Sadeyağ Okka 5,9 Kantar525,41 Kantar 792 20,1
Bal Okka 3,9 401,10 800 kantar 12,5
Zeytin ve Susam Yağları Okka 4,7 17,2 Et Okka 1,25 3,00 7,7 Tuz Kile 5,5 11,00 30,00 33,5 Kırmızı
Üzüm Okka 1,8 Kantar 87,99 264 kantar 5 Siyah
Üzüm
Okka 1,2 5 5
Safran Okka 400 Dirhem 1,66 Dirhem 4 1,400
Karabiber Okka 25,5 Kantar
119,61 90 okka 200
Odun Araba 22 24,24 36,22 51
Badem Kantar 462,20 1,144
Kara – erik Kantar 111,73 264
Nişasta Kantar 173,70 264
Nohut Kile 30,00 51
Soğan Okka 0,92 3
Kimyon Okka 8,91 14
6 Barkan, “Fiyat hareketleri”, s. 559-566
Tablo III Muhtelif Tarihlerde Düzenlenen Narh Defterlerine Göre XVII. Yüzyılda Konya’da Fiyat Hareketleri 1
Malın cinsi Birimi 1630-31 1631/32 1644/45 1645 1646 1661 1662 1667 1668 1670 1672 1673 1674
Koyun Eti Vakiyye 7 8-9 7 5-4-6 5 9-8-7 8-9-10 9-8 7 8 9-10-14 13-12-10-9-8 8-10
Keçi Eti Vakiyye 8 7 - 4-3-5 4 7-8 7-8-9 8-7-6 8 7 8-9-13 12-11-9-8-7 7-9
Sığır Eti Vakiyye 5-4 - - 2,5-2-4 3 8-6-4 5-8 5-4 4 4 4-6-7 6-5-4-3 5
Sade Yağ Vakiyye 22 24 20-18 - 20-16 28 36-34-32-30 38 38 38-42 14-16 48-44-40 46
İç Yağı Vakiyye 7 10 - - 7 5-7 9-10 11-10 10 12-10 18-16 12-10 12
Kuyruk Yağı Vakiyye 6-4-5 7-8 10 - 8-20 15-14 10 14 - 18-20 18-16 18-16 16-17
Zeytin Yağı Vakiyye 36 23-28 18-20 8-7-9 18 - 40-34 - - 36- 44 38 44-32
Şirevgan Vakiyye - - 18 - 18-14 - 26 32 - 32 44-45-50 40 36-34-38
Pide Ekmek Dirhem / Akçe 220/1 250/1 - - 450/1 60-1 80-90-100-110/1 160-180/1 - 180/1 100/1 100/1 170/1
Asel Vakiyye - 11-20 17-18 - 20-14 28-20 20 - - 36-30 28 36-32 36-39-38
Ciğer Adet - - 3 1-2 - - 3-4 3-2 2 3 3-4-5 4-3 4-3
Peynir (Yağlı) - - 6 - - 7-12 14-10 8 - 12 16 10 10 10
Bal Mumu Vakiyye - - 80 - 80 - 120 - - 150 200 - 220
Sarımsak Vakiyye - - 6 - - - 8 - 8 8-10-8 - - 12
Trablus Sabunu Vakiyye - 30 - - - 28-32 32-30 - - 46-40 48 - 48-46-31
Badem Vakiyye 20 22-30 36 - 20 - 32-30 - - 60-40 50-40 - 45
Fındık Vakiyye 10 12 10 - 10 - 16 - - - - - 18
Nohud Vakiyye - 3 - 2 6 6-7 5 4 5 6 5 4 4
Pirinç Vakiyye - 5-7 7-6 - 1 kile 50-6 9 132 12 - 10 16-18 16 14
Bulgur Vakiyye 3 4 3 - 2 10 10 4 - 5 7 - 5 Tarhana Vakiyye 4 4 - - 2 Pekmez Vakiyye 6 8-10 5-8 - 7 8 10-8 - 10 6-8 18 - 10 Ağda Vakiyye 7 - - - 7 - 12 - - 12-10 16-18 - 12 İpek Dirhem - - - 3 - - 7 - - - At Nalı - - - 28 28 - - 200d/38 - - 40 1 Ürekli, a.g..m, s. 362-365
BİBLİYOGRAFYA KİTAPLAR
Ağakay, Mehmet Ali, Türkçe Sözlük, TDK Yay., Ankara 1959.
Akdağ, Mustafa, Türkiye’nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi (1243-1453), Barış Yay., Ankara 1999.
Aktan, C. Can, Türkiye Dünya’nın Neresinde, Ege Genç İşadamları Derneği Yay., İzmir 1998.
Akyıldız Ali, Osmanlı Finans Sisteminde Dönüm Noktası Kağıt Para ve
Sosyo Ekonomik Etkileri, Eren Yay., İstanbul 1986.
Anadol, Cemal, Ahilik Kültürü ve Futûvvetnâmeler, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1999.
Ataöv, Türkkaya, Filistin Sorununun Ardındaki Gerçek: İsrail’in
Kuruluşuna Kadar, SBF Dergisi, XXV, S. 3, Ankara 1970.
---, Türk İslâm Medeniyetinde Ahilik Kültürü ve Futûvvetnâmeler, I, Kültür Bakanlığı Yay, Ankara 1991.
Bektaşoğlu, Mustafa, Osmanlılarda Sosyo-Ekonomik Yapı, I, Kutsun Yayınevi, İstanbul 1978.
Belin, M., Osmanlı İmparatorluğu’nun İktisadî Tarihi, Çev: Oğuz Ceylan, Gündoğdu Yay., Ankara 1999.
Canbolat, İbrahim S., Küreselleşen Dünya ve Türkiye, Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yay., Bursa 2002.
Çağatay, Neşet, Bir Türk Kurumu Olan Ahilik, Selçuk Üniversitesi Basımevi, Konya 1981.
Düzdağ, M. Ertuğrul, Şeyhülislâm Ebussuud Efendi Fetvaları Işığında XVI.
Asır Türk Hayatı, Enderun Kitabevi, İstanbul 1983.
Ekinci, Yusuf, Ahilik ve Meslek Eğitimi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1990.
Erken, Veysi, Ahilik Müessesesinde Yönetim ve Eğitim, Ankara 1994.
Genç, Mehmet, Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Yay., İstanbul 2000.
Hirst, Paul – Thampson, Grahame, Küreselleşme Sorgulanıyor, Çev: Çağla Erdem ve Elif Yücel, Dost Kitabevi Yay., Ankara 1998.
İnalcık, Halil, Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi, Eren Yay., İstanbul 1996.
---, Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), Çev: Ruşen Sezer, YKY, İstanbul 2003
Kazancı, Şükrü, 15. ve 16. Yüzyıllarda Osmanlı İktisat Zihniyeti, Okumuş Adam Yayınları, İstanbul 2002.
Kazıcı, Ziya, Osmanlılarda İhtisap Müessesesi (Ekonomik – Dini ve Sosyal
Hayat), Kültür Basın Yayın Birliği, İstanbul 1987.
---, Osmanlılarda Vergi Sistemi, Bilge Yayıncılık, İstanbul 2005. ---, Türk Kültürü ve Ahilik, Ahilik Araştırma ve Kültür Vakfı Yay., İstanbul 1986.
Kolerkılıç, Ekrem, Osmanlı İmparatorluğu’nda Para, Doğuş Matbaası, Ankara 1958.
Küçükkalay, A. Mesut, Coğrafi Keşifler ve Ekonomiler, Çizgi Kitabevi Yay., Konya 2001.
Kütükoğlu, Mabahat S., Osmanlılarda Narh Müessesesi ve 1640 Tarihli
Narh Defteri, Enderun Yay., İstanbul 1983.
Lütfi Paşa, Asafname, Hazırlayan: Ahmet Uğur, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 1982.
Mantran, Robert, 17. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul, Çev.: Mehmet Ali Kılıçbay, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 1997.
Marangozoğlu, İzzet, Buhârî, Müslîm, Tirmizî, Ebû Davud, Nesâî, İbn
Mâce, Ahmed b. Hanbel ve Malik’ten 1001 Hadis, Saadet Yayınevi, İstanbul 2005.
Oğuzoğlu, Yusuf, Osmanlı Devlet Anlayışı, Eren Yay., İstanbul 2000.
Oksay, M. Serhan, Globalleşen Dünyada Türkiye’nin Yeri, Kadir Has Üniversitesi Yay., İstanbul 2004.
Özdevicioğlu, M., Ahliki Teşkilatından Günümüz İşletmelerine İş Ahlâkı ve
Sosyal Sorumluluk Anlayışı, Kayseri 1927.
Özkaya, Yücel, XVIII. Yüzyılda Osmanlı Kurumları ve Osmanlı Toplum
Yaşantısı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 1985.
Pakalın, M. Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1983.
Pamuk, Şevket, Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 1999.
Pere, Nuri, Osmanlılarda Madenî Paralar, Doğan Kardeş Matbaacılık, İstanbul 1994.
Pierce, Leslie, Ahlâk Oyunları 1540 – 1541’de Osmanlıda Ayntab
Püsküllüoğlu, Ali, Türkçe Sözlük, YKY, Ankara 1995.
Robertson, Roland, Küreselleşme, Toplum Kuramı ve Küresel Kültür, Çev: Ümit H. Yoksal, Bilim ve Sanat Yay., Ankara 1999.
Saydam, Abdullah, Osmanlı Medeniyet Tarihi, Derya Kitabevi, Trabzon 1999.
Sak, İzzet, 10 Numaralı Konya Şer’iye Sicili (1070-1071/1659-1661),
Selçuk Ünv. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yay., Konya 2003
Soykut, Refik, Orta Yol Ahilik, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu, Ankara 1971.
Şeker, Mehmet, İbn Batuta’ya Göre Anadolu’nun Sosyal – Kültürel ve
İktisadî Hayatı ile Ahilik, Ankara 1993.
Şimşek, Muhittin, Ahilik: TKY ve Tarihte Bir Uygulaması, Hayat Yay., İstanbul 2002.
Tabakoğlu, Ahmet, Türk İktisat Tarihi, Dergah Yay., İstanbul 1994.
Taşcıoğlu, Ömer Lütfi, ABD’nin Küreselleştirme Politikaları, Nobel Yay., Ankara 2006.
Teymiye, İbn, Bir İslâm Kurumu Olarak Hisbe, Çev: Vecdi Akdüz, İhsan Yay., İstanbul 1989.
Tokgöz, Erdinç, Türkiye’nin İktisadi Gelişme Tarihi (1914-2001), Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 6. Baskı, Ankara 2001.
Toprak, Metin, Küreselleşme ve Kriz: Türkiye ve Dünya Deneyimi, Siyasal Kitabevi Yay., Ankara 2001.
Uzunçarşılı, İ. Hakkı, Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilatı, TTKY, Ankara 1984.
Ülgener, Sabri, F., Tarihte Darlık Buhranları ve İktisadî Muvazenesizlik
Meselesi, Derin Yay., İstanbul 2006.
Ünal, Mehmet Ali, Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Fakülte Kitabevi, Isparta 2005.
Yalçın, Aydın, Türkiye İktisat Tarihi (1500-1914), 5. Baskı, İstanbul 1999. Yeniçeri, Celal, İslâm İktisadının Esasları, Şamil Yay., İstanbul 1980.
Yücel, Yaşar, Osmanlı Ekonomi – Kültür – Uygarlık Tarihine Dair Bir
MAKALELER
Artuk, İbrahim, “Sikke”, İslâm Ansiklopedisi, X, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1971, s. 621-623.
---, “Abbasiler ve Endülüs Emevileri Zamanında Basılmış Mühim Sikkelerden Birkaçı”, İÜEFTD, III/5-6, 1953, s. 482-485.
Aydüz, Davud, “İslâm Hukukunda Narh”, Yeni Ümit Dergisi, S. 7, İzmir 1990, s. 3-5.
Aykut, Nezihi, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Sikke Tecdidleri”, İÜEFTED, S. 8, İstanbul 1987, s. 260-263.
---, “Osmanlı Sikkeleri”, Türkler, X, Yeni Türkiye Yay., Editör: Hasan Celal Güzel, Ankara 2001, s. 823-825.
Barkan, Ömer Lütfi, “XV. Asrın Sonunda Bazı Büyük Şehirlerde Eşya ve Yiyecek Fiyatlarının Tesbit ve Teftişi Hususlarını Tanzim Eden Kanunlar I”, Tarih
Vesikaları, I/5, (Şubat 1942), s. 326-328.
---, “Edirne ve Civarındaki Bazı İmaret Tesislerinin Yıllık Muhasebe Bilançoları”, Belgeler, I/2, Ankara 1964, s. 565-567.
---, “Edirne Askerî Kasamsına Ait Tereke Defteri”,
Belgeler, III, Ankara 1966, s. 445-446.
---, XVI. Asrın İkinci Yarısında Türkiye’de Fiyat Hareketleri, Belleten, XXIV/136, Ankara 1970, s. 565-567.
Bayram, Sadi, “Türklerde Esnaf Teşkilatı Ahilik ve Loncalar”, Milli Kültür
Dergisi, I/7, Ankara 1977, s. 148-155.
Çağatay, Neşet, “Ahiliğin Türk Ekonomisine Getirdikleri”, Ahilik ve Esnaf,