2007 yılı adrese dayalı sayıma göre 117.303 olan nüfusun % 97’sinin (113.991 kişi) kentlerde yaşadığı Körfez ilçesi ülkenin en önemli sanayi bölgesi olması dolayısıyla yoğun bir çekim merkezi olup, 2020 yılında 155.000 i kentlerde olmak üzere nüfusunun 160.000’e ulaşacağı hesaplanılmaktadır.
Bölgede nüfus yoğunluğu oranı kıyı şeridinde yüksek olup iç kesimlere gidildikçe düşmektedir. Đlçe nüfusunun %90'ı dışardan i1çeye göç eden halktan oluşmaktadır. Yerli nüfus % 10 seviyesindedir. 17 Ağustos 1999 tarihinde meydana gelen deprem sonucunda bazı kişiler ilçeden kendi memleketlerine dönmüşlerse de bir süre sonra hayatın normale dönmesiyle bu nüfusun birçoğu ilçeye geri dönmeye başlamıştır (Körfez Belediyesi, 2006).
Karayolu, demiryolu ve otoyolu bünyesinden geçerek Anadolu'yu Avrupa’ya bağlayan Körfez ilçesinin bölgesel konumu önemlidir. Kiraz ve üzüm bağları ile ünlü olan Yarımca sanayileşmeden dolayı bu özelliğini kaybetmiş ve büyük bir sanayi bölgesi haline gelmiştir.
130Erdal Sertel, ĐKM’den Seka’ya dev proje, 19.02.2008, http://www.bizimkocaeli.com.tr/index.php?
94
Đlçenin ekonomisine öncelikle sanayi hakimdir. Gerek deniz, gerekse karayolu ulaşımının çok kolay sağlanması nedeniyle Türkiye’nin sanayileşme çabaları dolayısıyla bu bölgede fabrikalar kurulmuştur. Şu anda Körfez’deki sanayi kuruluşlarının Türkiye ekonomisine katkısı büyüktür. Hatta Körfez, Türkiye’nin sanayide can damarı olmuştur. Türkiye’nin akaryakıt ihtiyacını karşılayan TÜPRAŞ A.Ş. Genel Müdürlüğü ve bu müdürlüğe bağlı en büyük rafineri, petrol ürünleri ile elde edilen plastik hammaddesi üretimi yapan Türkiye’nin en büyük kompleksi olan PETKĐM Petrokimya Kompleks Müdürlüğü, ĐGSAŞ Gübre Fabrikası, GÜBRETAŞ Genel Müdürlüğü, hemen bütün L.P.G. tüplerinin dolum tesisleri ve Nuh Çimento Fabrikası Körfez Đlçesinde bulunmaktadır.
A. Körfez Đlçesindeki Liman Đşletme Tesisleri ile Etkileşim Đçerisindeki Kurum ve Kuruluşlar
Đzmit Limanı ile etkileşim içerisindeki tüm kurum ve kuruluşlar, Körfez ilçesindeki Liman Đşletme Tesisleri ile de etkileşim içerisindedirler. Zira liman ve gemilere hizmet için kurulan işletmeler salt bir tesise yönelik kurulmuş değildirler ve her seferinde farklı çalışma partnerleri olabilir. Burada bunlardan yalnızca Körfez Đlçesinde yerleşmiş olanlara sıralamakla yetineceğiz.
1. Armatörler; Okantrans Gemi Acenteliği ve Canas Petrolcülüğe ait birer adet
yaklaşık 750 grostonluk tankerler dışında yük gemisi sahibi herhangi bir Armatörlük firması bulunmamaktadır. Her iki firma da bu gemilerde istihdam ettikleri 13’er kişi dışında, acentelik ve akaryakıt ve servis motorculuğu hizmetleri verilen ofislerinde sadece gemilere yönelik fazladan personel bulundurmamaktadırlar.
2. Denizcilik Acenteleri; Liman Başkanlığına yakınlığı ve Liman Đşletme
Tesislerinin merkezinde bulunan konumu sebebiyle 9 adet acente Körfez ilçesinde yerleşmeyi tercih etmiştir. En eskisi 1989 yılında kurulmuş olup, liman işletme tesislerinin gelişmesine paralel olarak, acentelerin 5’i son beş yıl içerisinde kurulmuştur. Dört acente özellikle bir tesise hizmet vermekte iken diğer acenteler tüm tesislere hizmet verir durumdadırlar. Đlçedeki 9 acente kuruluşu, 18 araç ve 36 personel istihdam etmektedir. Toplam aile birey sayısı ise 91 olarak tespit edilmiştir.
95
3. Kumanya Firmaları; Đldeki az sayıda kumanyacıdan üçü Körfez ilçesi merkezli
çalışmaktadır. Bu firmalar 5 araç, 4’ü ofiste olmak üzere toplam 10 personel ile hizmet vermektedirler.
4. Nakliyeciler; Tüpraş ve Gübretaş haricindeki tesislerde, taşımaların tamamına
yakını kara nakliyesi yolu ile yapılmaktadır. Đlçede kurulu bulunan ve iskelelerle bağlantılı olarak çalışan firmalara ait bilgiler Tablo-13 te verilmiştir. Bu firmalardan ayrı olarak, ilçenin geçiş yolu üzerinde olması sebebi ile, günlük markette (spot) çalışan ve Đstanbul’a yük getiren kamyonlar da ilçedeki liman tesislerinden büyük miktarlarda yükleme yapmaktadırlar. Karayolu taşımasının bu denli yoğun olması kent içi trafiği, hava ve görüntü kirliliğini arttırmakta, kaza oranlarına önemli etkisi olduğu düşünülmektedir. Özellikle TEM bağlantısı uzak olan Liman Tesislerinin taşıt yükü kaçınılmaz olarak kent içi trafiği yoğunlaştırmakta ve mevcut yolların yetersiz duruma getirmektedir.
5. Gözetim ve Ekspertiz Firmaları; Kentte gözetim amaçlı bir firma ve 12 çalışanı
bulunmaktadır.
6. Tersaneler; Đlçede faaliyet gösteren tek tersane Marmara Transport’tur. Kuruluş
yılda 3500-4000 ton çelik işlemekte ve 359 personel istihdam etmektedir.
7. Yük Taşıtan Kurum ve Kuruluşlar: Yukarıda sadı geçen en büyük yük sahibi
sekiz firmadan 3’ü (Tüpraş, Diler, Nuh Çimento) ilçede bulunmaktadır.
8. Denizcilik Uzman ve Eğitim Kurumları: Đlçe sınırları içerisindeki eğitim
kurumları;
a. Özel Hergüner Denizcilik ve Gemi Adamları Kursu: Gemi adamlarının
uluslararası standartlar gereği, gemilerde çalışabilmesi için gerekli uygulamalı eğitimlerin verildiği özel bir eğitim kurumudur. Yılda yaklaşık 2000 Gemi Adamına eğitim veren kurum sektörde önemli bir talebe cevap vermektedir.
96
b. Hereke Anadolu Denizcilik Meslek Lisesi: 2008-09 eğitim öğretim yılında
öğrenci almaya başlayan okul ile sektörün ihtiyacı olan ara yetişmiş eleman açığına cevap verebilmek hedeflenilmiştir. Okula ilk yıl 24 öğrenci alınmış ve bu sayı ileride daha da arttırılabilecektir.
9. Gümrük: Deniz hudut kapısı olan tüm iskelelerde gümrük kontrol memurları
vardiyalı olarak 24 saat esasına göre çalışmaktadırlar. Ayrıca, Tüpraş Gümrük Muhafaza Müdürlüğü ilçede bulunmakta ve 13 personel ve 1 araç ile hizmet vermektedir. Toplam aile bireyi sayısı ise 40 olarak beyan edilmiştir.
10. Stevedoring Firmalar: Üçüncü şahıslara hizmet veren ve kuru yük elleçleyen
hemen bütün tesisler yükleme-tahliye ameliyesini stevedor firmalar vasıtasıyla yaparlar. Stevedor firmalar ile çalışmalarının başlıca sebebinin sürekli işçi istihdamından kurtularak maliyetleri düşürmek olduğu düşünülmektedir. Zira araba gemilerinin yükleme-tahliye operasyonlarında çalışanlar dışında stevedor firma işçilerinde süreklilik ve standarttan bahsedilemez. Bu durumda optimum faydaya erişilememekte ve daha ziyade niteliksiz işgücü kümelenmeleri görülmektedir.
11. Đzmit Liman Başkanlığı: Denizcilik Müsteşarlığının taşra teşkilatı olarak 8
memur, 10 uzman ve toplam 20 personel ile Đzmit Limanındaki (Yalova Đlinin bir kısmını da içine alarak Eskihisar’a uzanan bölgede 38 Liman Đşletme Tesisini içerir) her türlü denizcilik faaliyetlerinin denetimi ve kontrolü yürütülmektedir. Ayrıca 2005 yılından itibaren Akdeniz Memorandumu çerçevesinde yapılan Liman Devleti Kontrolleri ile Đzmit Limanlarını ziyaret eden gemilerin minimum standartlarının yükselmesini sağlayarak karasularında seyir güvenliğini arttırmıştır.
12. Belediyeler: Liman Đşletme Tesisi sahibi tek belediye olan Körfez Belediyesine
ait iskelenin bir kısmı Rota Liman Tesisine yük elleçlenmesinde kullanılmak üzere, bir kısmı da Marmara Tersanesine kızaktan indirilen gemilerin donatılması maksadıyla bağlanması için kiraya verilmiştir. Belediyelerde özellikle Liman Đşletme Tesislerinin faaliyetlerini inceleyen yada idari olarak müdahale edebilecek herhangi bir yapı yoktur. Ancak belediyeler liman tesislerinin inşaları aşamasında Bayındırlık Bakanlığına bölgenin imarı açısından durumunu gösterir görüş bildirirler.
97
13. Kılavuzluk ve Romorkaj Firmaları: Đzmit Körfezi Limanlarına hizmet veren 3 Kılavuzluk kuruluşundan ikisi ilçede yerleşiktir. Tüpraş sadece kendi tesisine Dekaş- Medmarine Konsorsiyumunun ise Đzmit Körfezindeki diğer tüm limanlara hizmet verme yetki ve sorumluluğu vardır. Bu kapsamda Tüpraş Tesisinde 70, Dekaş – Medmarine Konsorsiyumunda ise yaklaşık 120 kişi istihdam edilmiştir.
14. Özel Güvenlik Şirketleri: Uluslararası Gemi ve Liman Tesisi Güvenliği
Konvansiyonu ile Uluslararası bir zorunluluk halini alan Liman Tesisi Güvenliği çoğunlukla Özel Güvenlik Şirketlerine yaptırılmakta ve ciddi istihdam sağlamaktadır.
B. Körfez Đlçesinde Đnşaası Devam Etmekte Olan ve Đnşaası Planlanan Liman Đşletme Tesisleri
En başından beri bahsi geçen limanların gelişme sürecinde olduğu gerçeği Körfez Đlçesinde somut bir şekilde gözlemlenebilmektedir. Zira 15 Liman işletme tesisi buluna ilçede bir işletmenin (Evyap) inşası devam etmekte, bir işletmenin (Gübretaş) genişleme planı onaylanmış ve inşa aşaması beklenilmekte, bir işletme (Rota) atıl iskeleyi kiralayarak büyümekte ve Dubai-Port gibi çok geniş hacimli bir ana konteynır limanının inşası başlama sürecindedir.
1. Evyap Limanı
Körfez ilçesinin en yeni ve en dinamik liman işletme tesisi denilebilir. Dinamikliği hem devam etmekte olan gelişimi hem de süratli elleçleme geleneğinden dolayıdır. Önceleri holdingin kendi ihtiyacına binaen kurulan tesisler, sektördeki kapasite, talep ve karlılık dolayısıyla üçüncü şahıslara da hizmet vermeye başlayarak gittikçe büyümektedir. Limancılık açısından bu büyüme müspet karşılansa da kentleşme açısından önemli sorunların yaşanması söz konusudur. Zira yerleşim yerleri ile çok yakın durumda olan tesis aynı zamanda kuzeyden şehirlerarası karayolu ile de sınırlanmış durumdadır ve bu büyüme, yerleşim alanlarına giderek daha fazla yaklaşarak ve nihayet konut alanlarını satın alarak gerçekleşmektedir. Günümüzden 15-20 yıl öncesine kadar sayfiye yeri olarak yapılmış olan evler bugün
98
artık yıkılarak Liman Tesisi içerisinde kalmıştır. Kalanlar ise daha önce hiç de hesap etmedikleri Liman Tesisine komşu olmak durumunda kalmışlardır.
Konu hakkında yaptığımız saha çalışması esnasında burada yaşayan halkın bir kısmının, durumdan memnun olduğu tespit edilmiştir. Fakat büyük olduğunu düşündüğümüz bir halk kitlesi ise çeşitli sebeplerle konu tesisin büyümesinden şikayetçidirler. Çevre halkı; daha önce deniz manzaralı evde otururlarken artık konteynır kümelerini seyretmekten, yeterince deniz havası soluyamamaktan, gece gündüz çalışma dolayısıyla gürültüden, trafiğin yoğunlaşması ve kazaların artmasından, aşırı tozdan, çamurdan ve kıyı şeridini eskisi gibi kullanamamaktan dolayı yerel ve merkezi otoritelere konu hakkında şikayetlerini iletmektedirler.
2. Rota Limanı
Liman Đşletme Tesisi ilk olarak çimento siloları ve paketleme tesisi kurarak hizmet vermeye başlamışken daha sonra konjonktürsel etkilerle genel kargo yüklerine ve özellikle muz ile tahıl yüklerine yönelmiş ve ağırlık vermiştir. Tesis, Körfez Belediyesine ait iskelenin bir kısmını kiralayarak hizmet sunmaktadır. Bu tesis de, hemen diğer bütün tesisler gibi genişleyen pazardan daha fazla pay alabilmek için, Körfez Belediyesine ait ve atıl durumda (Marmara Tersanesi tarafından geçici olarak gemi donatımı için kullanılan) olan mevcut iskelesinin devamındaki iskeleyi kiralamak suretiyle, büyüme yoluna gitmiştir.
Fakat kent ile ilgili sorunlar burada da görülmektedir; en büyük çelişki kamuya ait yolun tesis içerisinde kalmış olması ve Uluslararası Gemi ve Liman Güvenliği (ISPS) kapsamında tel örgülerle çevrilmiş olmasıdır. Belediyeye ait düzenli sefer yapan araçların bu yolu kullanmakta olması dünyada eşine ender rastlanılabilecek bir uygulamadır. Diğer bir çelişki ise tesisin doğu sınırına yakın yanaştırılan gemilerin bağlanılabilmesi için kullanılan babanın yine tesis dışındaki bir yeşil alan içerisinde bulunmasıdır ki; bu konuda zaman zaman tesis çevresinde yaşayanlar tarafından şikayet konusu edildiği yine saha araştırması sırasında tespit edilmiştir.
99
3. Nuh Çimento Limanı
1981 yılında kurulan çimento fabrikasının ihtiyacı olan hammaddeler ve üretilen
çimentonun taşınabilmesi için Hereke ilçe merkezine bitişik konumda yapılmıştır. Özellikle çevre açısından kente etkisi bazı sivil toplum örgütleri ve kentli tarafından tepki ile karşılansa da istihdama ve ülke ekonomisine olan katkısı dolayısı ile önemli bir yatırımdır. Hereke kent merkezine yakın olması sorun olmuş ve sık sık yasal mercilere şikayet edilmiş bir liman olduğu saha çalışmaları esnasında tespit edilmiştir. Zaman zaman sonradan yapılan ve şikayet konusu olan kısmının işletme izni iptal edilse de liman varlığını sürdürmektedir.
4. Dubai Port World Limanı
DP World Yarımca Liman işletmeleri AŞ., kendisine ait Körfez Belediyesi sınırları içinde bulunan alanda yıllık 1,4 milyon TEU kapasiteye sahip dünya standartlarında bir konteynır terminali (bundan sonra "Terminal", "Yarımca Terminali" ya da "Yarımca Konteynır Terminali" olarak anılacaktır) kurmayı planlamaktadır. Bu itibarla, işletmeye başlanıldıktan sonra Terminal Türkiye'nin kilit sanayi bölgesi olan Körfez ilçesi, Kocaeli ili ve Türk ticaret ve endüstrisinin gelişmesinde önemli bir rol oynayacağı açıktır.
Terminal 8.000 TEU kapasiteli gemilere hizmet verecek, gemilerin boyu Türkiye denizcilik mevzuatında Türk sularına girmesine izin verilen en büyük gemi boyutu ile sınırlı olacaktır. 131
Türkiye'nin liman altyapısının kilit parçalarından birini oluşturması beklenilen önerilen projenin, kullanım ömrü 50 yıl, inşaat süresi ise 22 ay olarak planlanmakta olup, proje sahibi bu proje için yaklaşık 130 milyon USD yatırım yapacaktır. 132
Marmara Bölgesinin güney kesiminde Bandırma, Haydarpaşa ve Derince
131Yarımca Konteynır Terminali ÇED Raporu, ENSR Internatıonal Danışmanlık ve Mühendislik Ltd.
Şti., Kocaeli 2007, s.1.
100
Limanının mevcut kapasitesin gelecek yıllarda bu bölge için yetersiz kalacağı133işaret edilen, kıyılarımızda parça parça küçük yatırımlara izin verilmemesi ve ana planda belirtilen yatırımların bir kompleks halinde yapımının sağlanması yanında bu tesislerin demiryolu ve karayolu bağlantılarının planlanarak gerçekleştirilmesi önem arz ettiği134 belirtilen Denizyolu Ulaşımı Özel ihtisas Komisyonu Raporuna uygun bir yatırım olarak görülen söz konusu proje, acaba inşa ve işletme sürecinde kenti ve kentliyi nasıl etkileyecektir?
Öncelikle inşaat süresince kent trafiğine gelecek ek yükü inceleyelim; projeye göre “Denizde yeni yapılacak dolgu alanı yaklaşık 202.329 m2 ve hacmi ise yaklaşık 3.150.000 m3'tür.”135 Bu miktardaki dolgu, bitirilmesi planlandığı “22 ay süresince kent trafiğine (Körfez ve Hereke Taş Ocakları yönünde yaklaşık 15km) yaklaşık 410 kamyonun girmesi”136, yani 820 kamyon giriş veya çıkışı demektir. Bu da dolgu süresince kullanılacak olan D-100 yolundaki ağır taşıt trafiğinin %4,5 toplam trafiğin ise yaklaşık %2 artacağını göstermektedir.
Tablo-10: Proje Aşamasında Kullanılacak Yolların Mevcut Trafik Yükleri
Araç Tipi TEM YOGT
Değerleri-1
TEM YOGT
Değerleri-2 Araç Tipi
D-100 YOGT Değerleri-1 D-100 YOGT Değerleri-2 D-100 YOGT Değerleri-3 D-100 YOGT Değerleri-4 Otomobil 8197 28189
Orta y. ticari taşıt 854 3360 Hafif Taşıt 26620 26547 26858 25665
Otobüs 205 518
Kamyon 2942 4381
Kamyon+Römork 1418 1637 Ağır Taşıt 17827 17530 18022 18187
Toplam 13616 38085 Toplam 44447 44077 44880 43852
Kaynak: www.kgm.gov.tr
Đşletme aşamasında ise, “yıllık 800.000 konteynır kabul edecek terminale”137 günlük yaklaşık 4383 aracın giriş veya çıkış yapacağı hesaplanılmakta bu da; araçların tamamının D-100’ü kullanması halinde toplam trafiği %10 ve ağır taşıt trafiğini %25 oranında, araçların tamamının TEM’i kullanması halinde toplam trafiği
133DPT IX. Kalkınma Planı (2007-2013), Denizyolu Ulaşımı Özel ihtisas Komisyonu Raporu, Haziran
2006.
134
DPT IX.Kalkınma Planı (2007-2013), Denizyolu Ulaşımı Özel ihtisas Komisyonu Raporu.
135Yarımca Konteynır Terminali ÇED Raporu, s.15.
136Yarımca Konteynır Terminali ÇED Raporu, s.154.
101
%11 ve ağır taşıt trafiğini %260, genel ortalamada ise TEM ve D-100 yollarının körfez ilçesindeki kısımlarında toplam trafiği %5 ve ağır taşıt trafiğini %22 oranında arttırabileceğini göstermektedir.
Önerilen terminalin inşaat aşamasında ortalama 400 kişi, inşaatın en yoğun döneminde ise yaklaşık 750 kişi çalışacaktır. Tesis, işletme aşamasının başlangıcında 300-400 kişiye istihdam sağlayacaktır ancak ileride maksimum istihdam yaklaşık 800-1000 kişiye ulaşacaktır.138 Đstihdam edilecek kişilerin %80'inin bölgeden kalan %20'sinin dışarıdan olacağı varsayılırsa, doğrudan istihdamdan dolayı bölgeye dışardan gelecek nüfus sayısı inşaat döneminde maksimum 150 kişi ve işletme döneminde maksimum 200 kişi olması beklenilmektedir.
Proje kapsamında istihdam edilen her kişinin yaklaşık 4-5 kişiye dolaylı iş imkanı sağlanacağı beklenmektedir. Yani, inşaat aşamasında 3000-3700 kişiye, işletme aşamasında ise 4000-5000 kişiye dolaylı iş imkanı sağlanacağı tahmin edilmektedir.139
Bu rakamlar bölgede ekonominin gelişmesine ve işsizliğin azalmasına önemli katkıda bulunacaktır. Bölgeye olması tahmin edilen göç, Körfez ilçesi için önemli miktarlar olmasa da bölgedeki emlak fiyatlarını yukarı yönlü etkileyecektir.
Ayrıca deniz trafiğinin artması dolayısı ile gelecek etkiler olacaktır. “Terminale yılda yaklaşık 675 gemi yanaşabilecektir.” 140 Bu, Đzmit limanına gelen yıllık gemi sayısı düşünüldüğünde yaklaşık %5’lik bir artışı göstermektedir, ancak tonaj olarak bu artışın en az iki katı olacağı düşünülmektedir. Proje alanı çevresindeki tesisler düşünüldüğünde ise, “Yarımca Terminali'nin hizmete girmesiyle toplam gemi sayısında %20'lik bir artış olacağına işaret etmektedir.”141 Gemi sayısındaki bu artışın çevresel kirlenmeye etkisi olacağı muhakkaktır. Ayrıca, terminalin Tüpraş gibi yoğun bir tesise ve Milangaz gibi bir deniz tahliye şamandıraları ile tanker demirleme sahasına çok yakın olması dolayısıyla çevredeki manevra ve operasyon riskleri artacaktır. Yine Tüpraş’ın ileriye yönelik olarak eski Pektim arazisi üzerine
138Yarımca Konteynır Terminali ÇED Raporu, s.9.
139
Yarımca Konteynır Terminali ÇED Raporu, s.195.
140Yarımca Konteynır Terminali ÇED Raporu, s.173.
102
ikinci bir rafineri ve genişlemek için kurmayı planladığı tesislere çok yakın kalacağı ve Yarımca semt merkezine bitişik olması ileride birçok rahatsızlığa sebep olabilecektir. Nitekim benzer durumundan yukarıda bahsettiğimiz Evyap Liman Đşletme Tesisi bu problemlerden bazıları ile yüz yüzedir. Büyükşehir Belediyesinin tedbirli yaklaştığı projenin bir yandan inşasına başlanılmış ve ilerlemektedir. Gelinen noktadan sonra, proje iptal edilse de edilmese de zarar kaçınılmazdır. Zira hukuki sürecin bitmesi beklenilmeden inşaya başlanıldığı için, iptal halinde maddi ziyan ortaya çıkacaktır. Đptal edilmediği halde ise, inşaya başlanılmış olmasının bu süreci etkilemiş olabileceği kanısını gündeme getirecek ve bu da idarenin zafiyeti olarak zarar hanesine yazılacaktır.
C. Sayısal Verilerin Karşılaştırılması
Tablo 11,12 ve 13’te yer alan aile birey sayısı bilgilerine Tüpraş’ın tahmini 6000 bireyi eklendiğinde 9000 bireyin varlığı tespit edilir. 2007 adrese dayalı nüfus sayımında 117.000 nüfusu olan Körfez ilçesine liman tesislerinin nüfus etkisinin %7,7 olduğu görülür. Dolaylı istihdam çarpanının beş kabul edildiği bu tesislerin Körfez halkının %38,5’ine geçim sağladığı söylenilebilir.
Tablo-11:Körfez Đlçesindeki Liman Tesislerinin Sayısal Verileri
Tesis Kuruluş Hizmet Sahası Tesise Ait
Araç Sayısı
Personel Sayısı Aile
Bireyi
Giriş Çıkış Yapan Araç Sayısı (Yıllık)
Ağır Diğer Kadrolu Taşeron TEM D-100
Rota 1987 Genel Kargo
(Çimento,Tahıl)
- 9 27 49 281 92100 13240
Đgsaş 1974 Gübre ve Ağaç
Mamülleri
64 17 88 51 389 47500 6980
Gübretaş 1954 Gübre Hammadde
ve Ürünleri
- 14 272 51 1057 28000 7560
Nuh 1971 Genel Kargo
(Çimento,Kömür)
- 1 30 15 160 88100 7300
Evyap 2003 Genel Kargo
(Konteyner, Oto)
- 3 75 100 568 120000 15240
Diler 1984 Demir Çelik
Ürünleri
90 4 87 Bilgi
yok
339 1200 190137
Tüpraş 1961 Petrol Türevleri Bilgi yok 1590 Bilgi
yok
Bilgi yok
111680 39382
Toplam 154 48 2169 2794 488580 279839
103
Tablo 10 ve 11’deki TEM ve D-100 yollarındaki günlük ve yıllık araç yoğunlukları karşılaştırıldığında TeEM yolundaki trafiğin %3,5’inin ve D-100 yolundaki trafğin %1,7’sinin Körfez Đlçedeki liman tesisleri kaynaklı olduğu görülmektedir. Bu araçları %85’inin ağır vasıta olduğu varsayılırsa; TEM yolundaki ağır vasıta yükünün %19’u, D-100 yolundaki ağır vasıta yükünün ise %3,6’sı Körfez Đlçedeki liman tesisleri dolayısı ile oluştuğu sonucuna varılmaktadır.
Tablo-12: Körfez Đlçesindeki Gemi Acentelerinin Sayısal Verileri
Adı Kuruluşu Faaliyet
Bölgesi
Araç Sayısı Personel
Sayısı
Aile Birey Sayısı
ACD 2004 Total Limanı 1 2 6
A Z Bilgi yok Tüm Đzmit 3 6 13
Belstar 2007 Evyap 1 4 15
Maersk 2006 Evyap 1 2 6
Suat 2003 Tüm Đzmit 1 3 5
Dinç Trans 1993 Tüm Đzmit 3 4 4
Körfez 2003 Tüm Đzmit 3 6 15
Okantrans 1989 Tüm Đzmit 4 6 21
Toplam 17 33 85
Kaynak: Saha çalışması ve anketlerden elde edilen veriler ile oluşturulmuştur. (E.Kudu.2008)
Tablo-13: Körfez Đlçesindeki Nakliyeci Firmaların Sayısal Verileri
Adı Kuruluş Faaliyet
Bölgesi Araç Sayısı (Ağır Vasıta) Görevli Personel Öz Nakliyat 2004 Evyap TCDD Derince Yılport 60 60
Beta Nakliyat 2004 Evyap
Yılport 40 44 Mengenli 1994 Evyap Yılport 25 50 Toplam 125 154
Kaynak: Saha çalışması ve anketlerden elde edilen veriler ile oluşturulmuştur. (E.Kudu.2008)
Bu oran ve sayıların ilçedeki liman tesisleri ve hacimlerinin arttıkça daha da büyüyeceği ve işaret edilen şekilde planlanılmaz ise kente ağır yükler getireceği ve sıkıntılar oluşturacağı kaçınılmaz bir saptamadır.
SONUÇ
Dünyada giderek artan, ekonomik sınırların kaldırılması eğilimi ve küreselleşme rüzgarlarının etkileri ile ürün taşımacılığı da her geçen gün artmaktadır. Öyle ki artık ülkeler hammadde olarak gönderip yarı mamul olarak geri aldığı materyalleri nihai ürün olarak yeniden aynı ülkelere satmakta ve bazen bu zincire bir-iki halka daha eklenebilmektedir. Zira artan işgücü maliyetleri, üretim maliyetlerine daha fazla etki etmektedir. Yine son yıllarda yukarı yönlü olan dünya ekonomik verileri ve buna bağlı enerji ihtiyacı da taşımacılığa olan talebi önemli derecede arttırmıştır. Tüm bu taşımacılık ihtiyaçlarında en fazla kullanılan da dünya taşımacılığının yaklaşık %85’ini sağlayan denizyolu ulaşımıdır. Bu taşımacılık ihtiyacı aynı zamanda kombine taşımacılık (daha çok konteynır) ihtiyacını tetiklemiş ve dünya üzerindeki büyük limanların bir çoğu bu değişime ayak uydurmuşlardır. Yine kombine taşımacılığa bağlı olarak lojistik limanlar (Singapur, Hong Kong, Hamburg gibi) önem kazanmıştır. Taşımacılığın düzenli sürdürülebilmesi için bu limanlara eşlik