Jiang Ze Min32 1993'den 2003'e kadar Cumhurbaşkanı olarak ÇHC siyasetinin ön saflarında yer almıştır. Jiang Ze Min iktidara geldiğinde, hala uluslararası toplum tarafından dışlanmakta olan ÇHC, sonraki Cumhurbaşkanı Hu Jintao'nun yönetiminde dünyanın en hızlı büyüyen ekonomisi haline gelmiştir.
Jiang Ze Min'in iktidara gelmesi 1989'da Tiananmen Meydanı'ndaki demokrasi yanlısı gösterilerin acımasızca bastırılmasından sonra liberal liderlerin politik bürodan arındırılmasından kaynaklanmıştır.
31 Erkin Ekrem, Çin’in Orta Asya Politikası, Ankara, AhmetYesevi Yayınları, 2011, s.8.
32 Jiang Ze Min (1926-…): Çin Devlet Başkanı (1993- 2003), ÇKP Genel Sekreteri (1989 -2002), merkezi askeri komisyonu başkanı (1989- 2004).
23 Jiang Ze Min, 1926 yılında Jiang Su eyaleti, Yang Zhou şehrinde entelektüel bir ailede doğmuş ve elektrik mühendisi olarak üniversiteden mezun olmuştu. Daha önce bir Sovyet araba fabrikasında çalışan Jiang Ze min, 1985 yılında Shang Hai şehrinin belediye başkanı olduktan sonra siyasi hayatında hızlı değişiklikler söz konusu olmuştur. 1982 yılında Komünist Parti Merkez Komitesi'ne, 1987 yılında da Politbüro'ya seçilmiştir. 1989 yılında Komünist Partisi Genel Sekreterliği, 1993 yılında da devlet başkanlığı görevlerine getirilmiştir.33
Boston Üniversitesi'nden Merle Goldman "Jiang Zemin, Mao Zedong ve Deng Xiaoping'den çok farklı" diye anlatıyor ''Mao, devrimi gerçekleştirdi; o, devrimi yapmak için bir ordu inşa etmeye hazırdı. Deng, 20. yüzyılın sonunda Çin'i dünyada büyük bir modernleşme gücü haline getiren reformları gerçekleştirmek için Çin'i yönlendiren bir adamdı. Jiang Ze Min ise bu tür bir insan değildir. Eylemlerini tedrici bir biçimde gerçekleştiriyor, yıkıcı bir şey istemiyordu. Ancak aynı zamanda Çin'in bu noktada ihtiyaç duyduğu siyasi reforma doğru hiçbir şekilde ilerlemeye istekli değil”34 demiştir.
Goldman’a göre Deng Xiao Ping’in, Şubat 1997’de vefatı sonrası, Jiang Ze Min sadece Deng Xiao Ping’in değil, aynı zamanda Mao Ze Dong’un gölgesi dışına da çıkmıştır.35
Japonlar ve Milliyetçilerle savaşan Deng Xiao Ping ve başka cumhuriyet kurucularının aksine Jiang Ze Min liderliğindeki bir sonraki nesil, oluşum yıllarını
33 江泽民简历, “Jiang Ze Min’nin Hayatı”,
http://www.peopledaily.com.cn/GB/channel1/10/20000630/124234.html, (Erişim Tarihi:18.12.2019 ).
34 Rob Gifford, “World: Asia-Pacific Jiang Zemin: A New Generation Leader”,
BBC World News, http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/479256.stm, (Erişim tarihi:01.09.2017).
35 Ibid.
24 komünist devlet aygıtıyla emek harcayarak işletme yöneticileri, merkez plancıları ya da parti bürokratları olarak geçirmişti.
Deng Xiao Ping’in vefatından sonra en üst düzey lidere dönüşmüş olan Jiang Ze Min, Şubat 1997'de Deng Xiao Ping'in ölümünden sonra, Politibüro rakibi Qiao Shi'yi de içeren bir dizi sivil, askeri ve güvenlik yetkilisini görevden alarak yerlerine birçoğu Shang Hay Gang36'ından olan sadık kişileri getirmiştir.
1990'ların sonlarında Jiang Ze Min, ülkenin ABD ile olan huzursuz ilişkisini gerçekleştirilmesi itibariyle, Jiang Ze Min’in on senelik liderlik hayatında elde ettiği en büyük başarıdır. “Tek Ülke İki Sistem” modeline göre, Hong Kong 2047 yılına kadar idari ve hukuksal yapısını kendi belirleyen kent olarak kalacaktı.37 Sonradan Makao’ya da uygulanmış olan bu politikanın Tayvan üzerine de uygulanacağı şüphesizdir.
Jiang Ze Min, Çin'i DTÖ'ne yönlendirmiştir ve ilk kez girişimcilerin partiye katılmalarına izin vermiştir.
Çin, DTÖ’ye girerek yabancı yatırımcılar için güvenilir bir yatırım ortamı oluşturmayı ve böylelikle Çin ekonomisinin rahat bir şekilde güçlenmesini
36 Shànghǎi Gang(上海帮/上海港), 1990'larda ve 2000'lerin başında en belirgin olan bir grup üst düzey ÇKP politikacısına verilen bir takma addır. Bu politikacılar genellikle Şangay’da belediye başkanı ve parti şefi olarak iktidara gelen cumhurbaşkanı Jiang Zemin ile güçlü bağlara sahipti. Jiang, Politbüro'yu eski yakınları ile doldurmuştur, ancak 2003'teki görevinden bu yana Shanghai Gang’ın etkisi tartışmalı bir şekilde azalmıştır.
37閰小駿，香港治與亂：2047 的政治想像: 2047 的政治想像（Ju Xiao Jun, Hong Kong’da Yönetişim ve Kaos:2047 Siyasi Görüşü, Hong Kong, Joint Publishing, 2015,s.29.
25 amaçlamıştır. Ayrıca, DTÖ’ye katılarak ekonomisini güçlendirmeyi ve askeri gücünü arttırmayı planlamıştır.38
2002'de Jiang, ÇKP genel sekreteri olarak istifa etmiştir ve ertesi yıl ikinci beş yıllık dönemin ardından başkan olarak görevine son vermiştir. Jiang ze Min, Eylül 2004'te Hu'nun lehine ilerleyinceye kadar Merkez Askeri Komisyonun’un sorumlusu olarak kalmıştır.
Jiang Ze Min’in iki beş yıllık dönemden sonra Çin siyasetinden çekilmesi sadece ÇHC tarihi için değil, tüm Çin tarihi için de görülmemiş bir olay olarak bilinmektedir.
Çin’in İlk Cumhurbaşkanı Mao Ze Dong, vefat edene denk cumhurbaşkanlığını yürütmüştür. Deng Xiao Ping de 1976’dan 1993’e kadar uzun bir dönem hükümette kalmış, istifasından sonra da perde arkasından Çin’i yönetmeyi başarmıştır.
Yüksek gelirli ülkelerde ekonomik büyümenin bilimsel ve teknolojik ilerlemeye ve beşeri sermayedeki gelişmeye bağlı olduğu düşüncesiyle eğitim ve beceriye daha fazla yatırım yapılmıştır.
Ayrıca, 1977’den itibaren başlayan nüfus planlamasını39, 1989’da devletin temel politikası haline getirerek, önceden bazı azınlıklar ve köylere uygulanmayan bu politikanın tüm ülke nüfusuna uygulanmasını gerçekleştirmişti. Bu politika büyük olasılıkla Çin'in kişi başı gelirinin artması ve çevresel yararlar sağlamasında faydalı görülmüştür.
38 Kaan Akçıl, Çin Ekonomisi ve Türkiye İle Çin’in Ekonomik İlişkilerinin Türkiye Ekonomisi Üzerindeki Etkileri, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi, Konya, 2008, s.50.
39 Aile planlaması: Çin' nin nüfus kontrol politikasıdır ve temel bir ulusal politikadır. Aile planlaması politikası, Çin nüfusunu kontrol etmeyi, geç evliliğin ve geç doğurganlığın savunuculuğunu hedeflemiştir ve insan sayısını sınırlayan bir doğum politikası uygulamıştır. Aile planlaması 1970'lerden bu yana tam olarak uygulanmış, 1982 yılında temel bir ulusal politika olarak belirlenmiştir, 2001'de ulusal yasa olmuştur.2018’den itibaren uygulamayı durdurmuştur.
26 Bununla birlikte 1989’da, Çin’deki ekonomik büyümenin bir sonucu olarak, hava kirliliği ve çevre sorunları ortaya çıkmıştır, hatta bu sorunların kapitalist ülkelerin Sanayi Devrimi sırasında oluşan sorunlardan daha kötü olduğu gözlemlenmiştir. Jiag Ze Min, bu konuda çevre korunmasına önem verileceğini belirtir. Bu başka bir anlamda 1978’den beri sürdürülen ekonomik üretim seviyesinin genişletilmesinin, Çin’in kalkınma politikasını değerlendirmedeki tek hakem olmayacağını belirtmiştir.