4.5. Isı Yalıtımının Yararları
4.5.1. Isı yalıtımı enerji tüketimini azaltarak tasarruf ve çevrenin
Günümüzdeki enerji sorunu göz önünde bulundurulduğunda, bina konforunun minimum enerji kullanarak sağlanması büyük bir önem taĢımaktadır. Çünkü ülkemiz basta olmak üzere diğer ülkelerin enerji ihtiyaçları geliĢen teknoloji ve sanayiye bağlı olarak gün geçtikçe artmakta ancak, enerji kaynaklarımız ve enerji üretimimiz bu artan talebi karĢılayamamaktadır. Türkiye‟de üretilen toplam enerjinin kullanım dağılımı aĢağıdaki grafikte verilmiĢtir.
Tarım 5% Enerji Dışı 5% Ulaşım 19% Bina 31% Sanayi 40%
ġekil 4.2. Enerji tüketiminin nihai sektörlere dağılımı 2006
ġekil 4.2‟de görüldüğü gibi enerji tüketimi sektörlerinin dağılımına bakıldığında % 40‟lık pay ile sanayi ilk sırayı alır. Bu oranı, % 31 pay ile konut ve bina ısıtması izler. Isı yalıtımının, uygulandığı yerlere bağlı olarak, % 75 oranında enerji tasarrufu sağladığı tespit edilmiĢtir. Bina ısıtması ve sanayi sektörleri toplam % 71‟lik enerji tüketimi payı ile ısı yalıtımı yapılarak ülkeye en fazla enerji tasarrufu sağlayacak alanlardır. Enerji tüketiminin en fazla olduğu bu iki alandan sağlanacak tasarruf kayda değer rakamlara tekabül eder. Yapılan bir örnek çalıĢmada, Ġstanbul ve Elazığ‟da 10x12x2.6 m ölçülerinde müstakil ısıtmalı (fuel-oil), duvarlarında toplam 20 m² cam yüzey olan bir bina konu olarak seçilmiĢ, ısı yalıtımsız (mevcut) ve yalıtımlı durumun sonuçları alınmıĢtır [23].
Söz konusu yapıda; 10 cm cam yünü çatı Ģiltesi, 5 cm XPS (Ekstrüde Polistren) ısı yalıtım levhası (duvarlara içten uygulama) ve 5 cm XPS ısı yalıtım levhası (döĢemeye) uygulanarak ısı yalıtımı yapılmıĢtır. Isı yalıtımı toplam maliyeti ġubat 2006 birim fiyatlarına göre (K.D.V., isçilik, nakliye ve malzeme bedeli dahil) yaklaĢık 7.500 YTL‟dir. Isı yalıtımı sonucu sağlanan yakıt tasarrufu ve hava kirletici atıklardaki azalma miktarı hesaplandığında Tablo 4.1 ve 4.2‟deki sonuçlar elde edilmiĢtir. Tablo 4.1 ve 4.2 verilerine göre; bir yılda yaklaĢık % 70 yakıt tasarrufu yapılmakta, ısı yalıtımına yapılan yatırım Ġstanbul 'da 1.5 yılda Elazığ 'da ise 1 yılda kendini amorti edebilmektedir. (Fuel-oil: 1,500 YTL/Litre - 2006) Hava kirliliğindeki azalma ise %75 mertebesindedir [20]. Tablo 4.1‟de verilen % 70 kazanç, hem enerjisi büyük oranda dıĢa bağımlı olan ülkemiz, hem de bina kullanıcıları için küçümsenemeyecek bir rakamdır. Yalıtım için yapılan yatırımlar
ise, sağlanan bu tasarrufun yanında önemsiz kalmaktadır. Bu nedenle, ısı yalıtımının öneminin ve getirdiği kazançların, toplumun her kesimine çok iyi anlatılması ve bu konuda bilinçli bir toplumun oluĢturulmasına çalıĢılmalıdır.
Tablo 4.1. Örnek binanın yalıtımlı ve yalıtımsız durumda tüketebilecek yıllık yaklaĢık yakıt miktarı ve maliyeti
Mevcut Yalıtımsız Isı Yalıtımlı Bir Yıldaki Muhtemel Tasarruf
Ġstanbul Elazığ Ġstanbul Elazığ Ġstanbul Elazığ
Miktar
(Ton/Yıl) 3,7 5,6 1,0 1,4 2,7 4,2
Maliyet
(YTL/Yıl) 5,500 8,400 1,500 2,100 4,050 6,30
Tablo 4.2. Örnek binanın yalıtımlı ve yalıtımsız durumda olası hava kirletici atık miktarları
Zararlı Maddeler Mevcut /Yalıtımsız Isı yalıtımlı
Ġstanbul Elazığ Ġstanbul Elazığ
CO2 Ton/Yıl 11 16,6 2,9 4,1 SO2 kg/Yıl 1,8 2,8 0,5 0,7 NOx kg/Yıl 21 31,9 5,7 7,9 CO kg/Yıl 7,2 10,9 1,9 2,7 CxHy kg/Yıl 1,5 2,4 0,4 0,6 Partikül kg/Yıl 5,3 8,0 1,4 2,0
Konu üzerinde yapılan analitik hesaplara göre, iyi bir ısı yalıtımı ile enerji tüketiminden % 70-80 tasarruf sağlamak mümkün görünmektedir. Basit bir ısı yalıtımı durumunda ise bu kazanç yaklaĢık % 50 düzeyindedir. Yine iyi bir yalıtım ve enerji yönetimiyle 150 kWh/Yıl olan enerji tüketimi 70 kWh/Yıl 'a düĢürülebilir. Konunun daha iyi açıklığa kavuĢturulması bakımından Tablo 4.3 'de ki örnek verilmiĢtir.
Tablo 4.3. Yalıtım derecelerine göre ısı ihtiyacı
Yalıtım Derecesi
DıĢ Kapılar ve
Pencereler Çatı DıĢ Duvar DöĢeme
Isı Ġhtiyacı kWh/Yıl
Yetersiz Çift Cam 18 cm Beton 30 cm Delikli Tuğla 18 cm Beton 34,790
Orta Çift Cam +5 cm Yalıtım +5 cm Yalıtım +5 cm Yalıtım 15,280
Tablo 4.3 incelendiğinde binanın yalıtım derecesinin "yetersiz" düzeyden "iyi" düzeye getirilmesi durumunda ısı ihtiyacında %74.7 gibi oldukça önemli düzeyde bir azalma söz konusudur. Diğer bir deyiĢle, yalıtım düzeyi yükseldikçe enerji tüketimi azalmakta, yaklaĢık %75 gibi önemli boyutlarda enerji tasarrufu sağlanmaktadır. [19].
Yapıların ısı etkilerinden korunması, yalnızca yapıları kullananlara daha sağlıklı bir yaĢam ortamı sağlamakla kalmaz, ısıtma ve soğutma sistemleri ilk yalıtımlarda ve yıllık enerji giderlerinde tasarrufları da beraberinde getirir. Azalan yakıt tüketiminin hava kirliliğini azaltma çabalarına katkısı da küçümsenmeyecek boyuttadır. Diğer taraftan, tasarım aĢamasında düĢünülecek ısıl korunum önlemleri yapıların neme karĢı korunmaları için gerekli birçok önlemin alınmasını sağlayacak, böylece de yapıların ömrünün artması yönünde önemli adımlar atılmıĢ olacaktır.
Endüstriyel tesislere sahip olmayan ve trafiği de yoğun olmayan Tokat, Kastamonu, Erzurum, Sivas, Diyarbakır, Düzce ve Elazığ gibi Ģehir merkezlerinde hava kirliliğinin tamamen ısıtma amaçlı yakıt tüketiminden kaynaklandığı ileri sürülmektedir. Yapılarımızda ısı yalıtımına gereken önemin verilmeyiĢi, ısınma için sarf edilen yakıt miktarını artırmaktadır. Ayrıca, kaliteli yakacakların pahalılığı, ekonomik gücü zayıf olan halkımızın ucuz fakat çevreyi daha fazla kirleten linyitlere doğru yönelimine neden olmaktadır. Ülkemizdeki linyitlerin tümüne yakın bir kısmının; ısıl değeri düĢük, kül, nem, kükürt ve azot içerikleri oldukça yüksektir. Isı değerinin düĢük olduğu birim enerji tüketimi için daha fazla yakılmalarını gerektirmekte ve bu da çevreye daha fazla kirletici yayılmasına neden olmaktadır.
Tablo 4.4‟te yıllara bağlı olarak Türkiye‟deki birincil enerji kaynaklarındaki toplam üretim ve talep vermektedir. Tablo‟dan görüldüğü gibi enerji üretimi 1990 yılından 2006 yılına kadar %4,46 artmasına karĢın enerji talebi %87,95 gibi yüksek oranda artıĢ göstermiĢtir. Bu durum tüketilen enerjiyi karĢılamak için üretilen enerjinin yetersiz kaldığını göstermektedir.
Tablo 4.4. Birincil enerji arz ve talebinin karĢılanması 1000 TEP 1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 TALEP 52987 63679 80501 75403 78354 83826 87818 91362 99590 ÜRETĠM* 25656 26749 26156 24681 24324 23783 24332 24549 26802 ĠTHALAT 30936 39779 56342 52780 58629 65239 67885 73480 80514 ĠHRACAT 2104 1947 1584 2620 3162 4090 4022 5171 6572 ĠHRAKĠYE 355 464 467 624 1233 644 631 628 588 NET ĠTHALAT 28477 37368 54291 49536 54234 60505 63232 67681 73354 TUKO* (%) 48,1 42 33,1 32,6 31 28,4 27,7 26,9 26,9
*TUKO: Talebin üretimle karĢılanma oranı
Binalarda enerji gereksiniminin artması, bunun sonucunda binalarda kullanılan tükenebilir enerji kaynaklarının azalması, binalarda enerji korunumunun sağlanmasını ve dolayısıyla ısı yalıtımını gerekli kılmaktadır. Aksi halde karsımıza çıkması olası sorunların basında; yapıların ömürlerinin azalması, havaya bırakılan SO2, NOx ve CO2 parçacıkları ve diğer emisyonlara bağlı olarak insan sağlığının bozulması ve küresel ısınma, ısı kayıplarına bağlı olarak harcanan yakıt giderlerinin artması gibi sorunlar çıkmaktadır.
Enerjinin etkin kullanımını sağlayacak ısı yalıtımı önlemleri, fosil yakıt tüketimini azaltarak, küresel ısınmaya yol açan sera gazı emisyonlarının azaltılmasında önemli bir rol oynayacaktır. Bunun yanı sıra ısı yalıtımı, yaz aylarında soğutma için kullanılan ve ozon tabakasına zarar veren soğutucu gazlara duyulan ihtiyacı da azaltacaktır.