Bitkisel ve hayvansal kökenli ısı yalıtım malzemeleri

5.3.1. Bitkisel ve hayvansal kökenli ısı yalıtım malzemeleri

Lif, tane ve köpük seklinde olabilirler. Lif seklinde organik yalıtım malzemeleri pamuk, yün, ipek, jüt, saç, tahta, tahta kıymıkları talaĢ ve turptur. Tane seklinde olanlar; mantar, turp, toz halinde talaĢtır. Köpük seklinde olanlar ise, sertleĢtirilmiĢ suni melamin reçinesidir. Bağlayıcı eleman olarak genelde katran, asfalt, alçı, çimento, suni reçine ve kola kullanılır [17], [28].

Anorganik bağlama elemanları; ısı iletim katsayısı (λ) organik bağlama elemanlarına göre daha yüksektir. Asfalt, katran ve reçine gibi bağlayıcı malzemeler aynı zamanda nem yönünden muhafaza malzemesi olarak da kullanılır. Ancak bu bağlayıcı maddeler yanıcıdırlar ve 150-250 oC arasında bağlayıcı eleman olarak iĢlem görürler. Organik ısı yalıtım malzemelerine kullanma yerinin özelliklerine göre keçe, kumaĢ, levha gibi değiĢik Ģekiller verilebilir [22], [28], [29].

5.3.1.1 AhĢap ısı yalıtım ürünleri

Yapılarda kullanılan ahĢap ısı yalıtım ürünleri;

- Odun (AhĢap) lifli ürünler (WF),

- Rende Yongası (AhĢap yünü) (WW) olarak ikiye ayrılmaktadır.

Türkiye‟de odun lifli ısı yalıtım ürünleri, “TS EN 13171 (15.04.2003): Isı Yalıtım Mamulleri Binalarda KullanılanFabrika Yapımı Odun Lifli Mamuller (WF) -Özellikler” standardına göre değerlendirilmektedir. Buna göre odun lifli ürünler; bağlayıcı ve/veya katkı maddeleri eklenerek ya da eklenmeden odun liflerden yapılmıĢ ısı yalıtım ürünleri olarak tanımlanmaktadır [34]. Odun lifli ürünler, yapılarda örtü, Ģilte, keçe ya da plakalar Ģeklinde kullanılmaktadır (ġekil 5.1).

ġekil 5.1. Levha halindeki odun lifli ürünler [37]

Öte yandan, Türkiye‟de rende yongası ısı yalıtım ürünleri, “TS EN 13168 (15.04.2003): Isı Yalıtım Mamulleri-Binalarda Kullanılan-Fabrika Yapımı Rende Yongası Mamuller (WW)- Özellikler” standardına göre değerlendirilmektedir. Buna göre rende yongası (ahĢap yünü); “uzun rende yongası” olarak tanımlanmaktadır

[35].

Rende yongası ürünler, yapılarda plakalar ya da kompozit rende yongası levhaları Ģeklinde kullanılmaktadır. Kompozit rende yongası, bir ya da her iki yüzünden baĢka bir yalıtım ürününe (mineral yün, köpük gibi) bir bağlayıcı ile yapıĢtırılmıĢ rende yongasından oluĢan yalıtım ürünüdür (ġekil 4.43) [35].

ġekil 5.2. Kompozit rende yongası [37]

Genel olarak, ahĢaptan üretilen odun lifli ürünler ve rende yongası, oluĢturdukları levha ya da plakalarda, boyutlarının ve Ģekillerinin farklı olması nedeniyle birbirinden ayrılmaktadır. DidiklenmiĢ, tel seklindeki ahĢaba odun lifi; kesilen,

yontulan ya da rendelenen ahĢaptan çıkan parçaya da rende yongası denilmektedir

[36]. Ġstanbul Bu nedenle, iki ürün de odun talaĢı levhalar olarak adlandırılabilmektedir.

Odun talaĢı levhaların teknik özellikleri;

- Isı iletkenlik değeri: 0,09 – 0,15 W/mK - Kullanım sıcaklığı: en fazla +110 °C,

- Yanma sınıfı: BS476 standardına göre Class1, - Yoğunluğu: 360–570 kg/m³,

- Buhar difüzyon direnç katsayısı: 2 – 5 - Su emme: ~ %10,

- Basma dayanımı: 20 ton/m² basınç dayanımı olarak belirtilmektedir [38]. Bu özelliklerle iliĢkili olarak odun talaĢı levhalar yapılarda,

- Duvar kaplamalarında, - Ara bölmelerde, - Çatılarda,

- Zemin kaplamalarında kullanılmaktadır (ġekil 5.3 - 5.4 - 5.5)[37], [39].

ġekil 5.4. Rende yongasının eğimli çatılarda uygulanması [37]

ġekil 5.5. Rende yongasının dıĢ duvarda uygulanması

Bununla birlikte, rende yongasının ısı yalıtımında kullanılmasının ekonomik olmadığı bilinmektedir [39].

5.3.1.2. GenleĢtirilmiĢ mantar levhaları (ICB)

Kuzey Afrika kıyıları ile Sicilya, Korsika, Sardunya Adalarında yetiĢen ağacın kabuklarından elde edilir. Eskiden yalıtım amacıyla kullanılırken bugün daha ziyade dekorasyon amacı ile ve ĢiĢe mantarı olarak kullanılmaktadır. Ham mantarın yoğunluğu 120-190 kg / m3

arasındadır. Isıl iletkenliği 0,040 W / mK olup, homojen gözenekli bir yapıya sahiptir (ġekil 5.6) [28].

ġekil 5.6. Mantar ısı yalıtım levhaları

Türkiye‟de genleĢtirilmiĢ mantar levha ısı yalıtım ürünleri, “TS 304 EN 13170 (17.04.2003):Isı Yalıtım Mamulleri-Binalar Ġçin-Fabrika Yapımı GenleĢtirilmiĢ MeĢe Mantarı Levhaları (ICB)-Özellikler” standardına göre değerlendirilmektedir. Buna göre genleĢtirilmiĢ mantar levhaları; yalnızca mantar hücre duvarlarının basınç altında ısıtılmasıyla elde edilen doğal yapıĢtırıcı ile yayılmıĢ ve yapıĢtırılmıĢ olan öğütülmüĢ ve taneli Ģekle getirilmiĢ mantardan yapılan Ģekli önceden belirlenmiĢ ürünler olarak tanımlanmaktadır [40].

GenleĢtirilmiĢ mantar levhaların teknik özellikleri;

- Isı iletkenlik değerleri 0,04 – 0,055 W/mK - Kullanım sıcaklığı: -180 / +100 °C,

- Yoğunluğu: 80 – 500 kg/m³,

- Buhar difüzyon direnç katsayısı: 10 – 35 - Yanma sınıfı: BS476 / Class3,

- Su emme: N/A,

- Mekanik dayanım: N/A olarak belirtilmektedir

Taneli yalıtım malzemelerinin en önemlisi mantardır. MeĢe mantarı tabi haliyle hava gözenekli taneler halindedir. Öğütme, ayırma, suya bastırma gibi iĢlemlerle kalite yükselir. 400 oC„ de hava gönderilerek hem gözenekler hem de küflenmenin önüne geçilir [26].

Kimyevi maddelere dayanıklıdır. Halojenlere, amonyağa, eter yağlarına dayanıksızdır. Yanıcıdır ve is çıkararak yanar. TanelenmiĢ hali dökme mantarı

oluĢturur. Dökme mantar higroskopiktir. HaĢarat barındırmaya müsaittir ve küflenebilir. Ancak sayılan bu kötü özellikler mantara basınç altında bağlayıcı ilave edilerek (genellikle bitüm) ortadan kaldırılabilir. Pratikte bilhassa isçilik ve konstrüksiyon bakımlarında kolaylık sağlaması için; levha ve boru gibi Ģekle getirilmiĢ mantar kullanılır. Mantar tanelerine zift emdirilerek istenilen Ģekilde preslenirler. Bu Ģekilde elde edilen levha veya ĢekillendirilmiĢ haldeki mantarın yoğunlukları ρ= 120-150 kg / m3

arasında değiĢir ve ısı iletim katsayıları da λ= 0,051-0,065 W / mK değerini alır. ġayet izole edilecek kısımda hava geçirgenliği de önlenmek isteniyorsa, yoğunluk ρ = 250 kg / m3

olacak Ģekilde preslenir. Bu halde mantar en fazla 110 ^oC„ ye kadar kullanılabilir. ġayet alt kısmına kizelgur tabakası konursa 140 ^oC„ ye kadar yükselen sıcaklıklarda da kullanılabilirler [28].

Uygulamada özellikle soğuk hava tesislerinde, terleme olan duvar, döĢeme ve tavanlarda, havalandırma kanallarında, ısıtma ve sıcak su devrelerinde, alçak basınç kazanlarında pres edilmiĢ mantar tercih edilir. Mantar levhaların döĢenmelerinde önce temas edilecek yüzeylere bitüm ihtiva eden harç kullanılır. Mantar ısı yalıtım levhaları genellikle 20, 30, 40, 50, 100, 150, 200 mm kalınlığında imal edilirler.