Instagram

Instagram, Kevin Systrom ve Mike Krieger tarafından 2010 yılında kurulmuştur. Instagram kullanıcılarına fotoğraf ve video yükleme olanağı tanımaktadır. Çekilen görüntüleri Instagram içerisinde barındırdığı görüntü filtreleriyle değiştirilebilir (Kalender, 2016: 31). Çok basit bir şekilde özgün efektlerle değiştirme imkânı sunmasından dolayı Instagram kısa sürede popüler olmuştur. Instagram üzerinden başka kullanıcılarla iletişime geçebilme imkanı sunmaktadır. Ayrıca fotoğrafların beğenile bilinmesi ve yorumlanabilmesi de yine önemli bir ayrıcalıktır (Türkmenoğlu, 2014: 96). Instagram kullanıcıları, çektikleri fotoğrafları Twitter, Facebook, Foursquare, Tumblr gibi diğer sosyal medya ağlarında da paylaşabilmektedirler. Böylece bağlantısızlık özelliğini taşıdığı söylenebilir (Ünal, 2015: 61-62).

1.2.8. Facebook

Facebook popüler sosyal ağ sitelerinin başında gelmektedir. Dünyada en çok kullanıcıya sahip sosyal medya ağıdır. Facebook 2004 yılında çok basit bir tasarımla kullanıcılarına hizmet vermeye başlamıştır. Sade tasarımı sayesinde eğitim seviyesi düşük kişilere ve teknolojiye hâkim olmayan kişiler tarafından da rahatça kullanılabilmektedir. Facebook yayın hayatına başladığı zaman tüm kitlelere hitap edecek şekilde “eski arkadaşlarınızı bulabilirsiniz” sloganıyla hareket edip, geniş kitlelere hitap etmiştir. Tamamen ücretsiz olan bu yapıyla tanışan bireyler, birbirlerine tavsiye ederek sistemi geliştirdi ve iletişim ihtiyaçlarını karşıladıklarını görünce daha çok sahiplendiler. Facebook’un geniş kitlelere ulaşması hem ticari kurumların hem de siyasi veya fikir/inanç dünyasının ilgisini çekmiştir. Kullanıcılar bu mecrada dertlerini, düşüncelerini, fikirlerini anlatma fırsatı buldular. Ayrıca kullanıcıların merak duygusuna hitap eden bu platform gencinden yaşlısına kadar birçok bireyi bağımlısı haline getirdi. Facebook her zaman kendisini yenileyerek birçok evreden geçmiştir. Önemli değişikliklerinden birisi ticari kurumlar için sayfa yapısı oluşturması ve MSN Messenger isimli anlık chat programının da kapanmasına sebep olan chat sisteminin siteye dâhil edilmesidir (Dağıtmaç ve Özbay, 2017: 138-141).

Facebook’ta profil açmak için temel bilgiler, kişisel bilgiler, iletişim bilgileri, eğitim ve iş bilgilerini içeren dört farklı bilgi istenmektedir. Genel bilgilerde isim soy isim, doğum günü ve tarihi, cinsiyetin ne olduğu, ilgi alanları, dinî ve siyasi görüş

belirtilmektedir. Kişisel bilgiler bölümünde ise, hobiler, en sevilen film ve programlar, okunan kitaplar ve izlenen filmlerin bilgileri istenmektedir. İletişim bilgileri bölümünde cep telefonu, sabit telefon, mail adresi, ev adresi gibi kişisel iletişim bilgileri istenmektedir. Bu bilgilerin doldurulması zorunlu değildir. Eğitim ve iş bilgileri bölümünde ise mezun olunan okul bilgileri ve iş yeri ile ilgili bilgiler istenmektedir (Önder, 2010: 8-9).

1.2.9. Bloglar

Türkçede günlük anlamına gelen Bloglar İngilizceden “web” ile “log” kelimelerinin birleşimiyle türemiştir. Bloglar kolayca oluşturulabilmektedir ve hiçbir teknik bilgiye ihtiyaç duymamaktadır. Kullanıcıların istedikleri her şey hakkında oluşturdukları günlük tarzı web sayfalarıdır (Başyazıcıoğlu, 2013: 10).

Blog, katılımcıları sosyal olarak paylaşım ve katılıma yönelten kanallar olarak tanımlanmaktadır. Blog yazımı, kullanıcıların haber, fikir,, düşünce gibi günlük olayları günlüğüne yazmasının çevrimiçi karşılığıdır. Okuyucu sayısı çok olan bloglardan yazılan ve yayınlanan yazılar blog takipçileri tarafından yorumlanarak, oylanır ve değerlendirilmektedir. Bu şekilde yorumlar vasıtasıyla bir fikir alışverişi söz konusu olmakta ve karşılıklı konuşma başlamış olur (İşlek, 2012: 24)

Blogcu 2005’ten beri ücretsiz olarak uygulamalarını kullanıcılarla paylaşmaktadır. Ayrıca Türkiye’nin ilk Blog platformudur. Blogların içerikleri tamamen kullanıcılar tarafından oluşturulmaktadır. Bloglar her kesim tarafından rahatça kullanılabilmektedir (Demirel, 2013: 31).

1.2.10. WordPress

Çok sayıda kullanıcısı olan WordPress’in birçok özelliği vardır. Bunların başında bu uygulamanın kullanıcılara ücretsiz olarak hizmet vermesidir. Ama kimi gelişmiş WordPress uygulamalarında bu hizmeti ücret karşılığında yapmaktadır. WordPress’in tercih edilmesindeki başka bir faktör de kullanıcıların basit bir şekilde kendi sunucularına kurulum yapmaları ve sitelerini yayınlayabilmesi özelliğinden gelmektedir (Demirel, 2013: 30).

Mikrobloglar, blog ve anında mesajlaşma özelliklerini birleştirmiştir. Bloglardan ayıran özelliği ise paylaşılan içeriği belirli karakter sayısıyla sınırlamış olmasıdır. Mikroblog kullananlar anlık düşüncelerini ifade edebilir, siyasi, ekonomik, sosyal, sanatsal içerikli paylaşımlarda bulunabilmektedirler. Popüler Mikroblog çeşitleri olarak Twitter, Jaiku, Plurk, Tumblr gösterilebilir (Yazıcı, 2014: 54).

1.2.12. Plurk

Plurk, kullanıcılarına 140 krakterlik mesaj yazmayı sağlayan bir mikro blog sitesidir. Bu yönüyle Twittera benzemektedir. Fakat Plurk ile Twitter kullanıcı sayısı ve yaygın kullanım açısından kıyaslayacak olursak, Twitterla kıyaslanamayacak derecede geri kalmaktadır. Plurk, zaman çizelgesi adı verdiği uygulamayla, kullanıcılara hangi mesajı ya da görüntüyü veya videoyu ne zaman gönderdiklerini görme imkânını sağlamaktadır. Bu şekilde kullanıcıların plurk üzerinde yaptıkları tüm hareketleri bir film şeridi gibi görmesine olanak sağlamaktadır (Demirel, 2013: 32-33).

1.2.13. Delicious

Delicious 2003 yılında kuruldu ve 2005 yılında Yahoo! tarafından satın alındı. Bugün en popüler sosyal imleme sitelerinden birisidir. Delicious’un ortalama 150 milyon yer imlemesi sunmaktadır (Weinberg, 2009: 212-213). Delicious, sık kullanılan internet sitesi bağlantılarını depolamak, paylaşmak ve yeni siteleri keşfetmek için kullanılan bir sosyal sık kullanılanlar hizmeti olarak tanımlanmaktadır (Gülaslan, 2018: 54).

1.2.14. Flickr

Flickr 2004 yılında kurulmuştur. 2005 yılında ise Yahoo’ya satılmıştır. Flickr popüler resim paylaşma sitesidir. Flickr ile kullanıcılara yükledikleri resimleri kısıtlama yapmaksızın ister tüm kullanıcılarla, isterlerse sadece aileleri ya da arkadaşlarıyla paylaşma seçeneği sunmaktadır. Flickr kullanıcılarına hem ücretli hem de ücretsiz hizmet vermektedir. 2008 yılında Flickr tarafından ücretli üyelere 150 megabayt ve 90 saniye ile sınırlı olmak üzere video yükleme izni verilmeye başlanmıştır. 2009’da ise, Flickr yüksek çözünürlüklü videoları izleme ve yükleme kabiliyeti ile beraber ücretsiz olarak

kullanıcılara normal çözünürlükte videoları yükleyebilme izni vermiştir (Gülaslan, 2018: 56).

1.2.15. Snapchat

Snapchat renkli ve eğlenceli bir fotoğraf paylaşım uygulamasıdır. Aynı zamanda kullanıcılarına video çekme imkânı da sunmaktadır. Ama bu paylaşımlarda belli bir zaman sınırı bulunmaktadır. Bu ağla kullanıcılar bir birleriyle mesajlaşabilmekte ve paylaşımlarını mesaj olarak gönderebilmektedirler. Ayrıca fotoğraflar üzerine çeşitli efektler ve emojiler eklenebilir ve fotoğrafların renk ve tonları ayarlanabilmektedir (Yalçın, 2018: 38).

1.2.16. Swarm

Swarm, 2014 yılında Dennis Crowley tarafından geliştirilerek kullanıcılarına sunulmuştur. Son dönemlerde popüler olmaya başlayan Swarm, yer bildirimi yapılan ve bulunduğunuz mekân ve çevresinde aynı programı kullanan kişiler ile bağlantıya geçilmesini sağlayıp, arkadaşlık kurmayı ve sohbet etmeyi amaçlayan bir uygulamadır. Bu ağ üzerinden etiketlenen yerde fotoğraf paylaşımı yapılmakta ve kullanıcıların beğenisine sunulmaktadır (Yalçın, 2018: 37).

1.2.17. Periscope

Kayvon Beykpour tarafından 2014 yılında tasarlanmıştır. Periscope, canlı, görüntülü yayın yapan bir sosyal ağdır. Periscope, Twitter’ın bünyesine katılarak kullanıcılara sunulmuştur. Çıktığı günden bu yana da insanların oldukça ilgisini çekmiştir. Periscope, insanları başka yerlere götürmeyi ve insanların kendilerinden uzak olan bu yerleri gözlemlemesini sağlamayı amaç edinmektedir. Periscope’un en temel ayırıcı özelliği, mekân algısı üretmesi ve küresel ölçekte mekânlar arası geçişlere imkân tanımasıdır (Göker, 2016: 980).

1.2.18. Spotify

Spotify, birçok farkı işletim sisteminde rahatlıkla kullanılan online/streamming özellikli müzik dinleme platformudur. Spotify kullanıcılarına bir aylık ücretsiz ve reklamsız kullanım sağlamaktadır. Ancak sonrasında bir miktar ücret talep etmekte ya da şarkı aralarında dinleyicilerine farklı firmalardan aldığı reklamları vermektedir (Görgülü, 2018: 105).

İKİNCİ BÖLÜM YAŞAM DOYUMU KURAMI

İnternet teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte sosyal medya kullanımı da yaygınlaşmıştır. İnternet kullanımının artması kullanıcıları psikolojik yönden etkilemektedir. Bu etkinin bireylerin gündelik yaşamda ne düzeyde olduğunu saptamak için yeni araştırmalar yapılmaktadır. Bu durum psikolojinin içeriği olan yaşam doyum düzeyi ile internet ve sosyal medya kullanımı üzerine yapılan çalışmalara yeni bir yön vermektedir.

2.1. Yaşam Doyumu

Tarihin her safhasında felsefeciler mutluluğu insan eylemlerinin en büyük ve nihai motivasyon kaynağı olarak görmüşlerdir. Felsefeciler ve yazarlar, mutluluğun ne oldu üzerine fikirler yürütmüşlerdir. Örneğin "Reousseau mutluluğun kaynağını kişinin iyi bir banka hesabının olması, iyi bir aşçıya sahip olması ve iyi bir hazım sistemine sahip olması" olarak bildirirken, Thoreaucu'lar mutluluğu aktiviteden kaynaklandığını savunmuşlardır. Stoacılar ise mutluluğun psikolojik nedenlerine değinerek önemini vurgulamışlardır. Astetikler ise, bu dünyadan kopmayı, elini eteğini çekmeyi sağlayan eylem ve tutumların iyi olmaya yol açtığını iddia etmişleridir (Yetim, 1991: 68-91). Bu felsefik görüşlerin yanında Wilson ise mutlu kişiyi genç, iyi ücretli bir işte çalışan, eğitimli, evli ve dindar kişi olarak tanımlamaktadır (Diener ve Lucas, 1999: 295).

Joanne Greenberg’in (2008) sana gül bahçesi vadetmedim romanında, 16 yaşında şizofreni hastalığına yakalanan Deborah’ın akıl hastanesin de geçen hayatını anlatmaktadır. Yazar kitabında bize hayatımız boyunca yaşam bize hiçbir zaman gül bahçeleri vadetmemekle beraber kusursuz bir adalet ve hiçbir zaman huzur ya da mutluluk vadetmez. Ancak bunlarla savaşabilme özgürlüğüne kavuşabilmemize yardımcı olmaktadır. İnsanın yaşamı boyunca mutluluk, sevgi, neşe, hüzün, acı vb. birçok faktör hayatın her aşamasında karşımıza çıkmaktadır. Bireyler yaşamları boyunca hayata karşı negatif ve pozitif yargılardan oluşan bir değer sistemi geliştirerek dünyaya karşı gerçek bir bağlılık hissi duyacak ve yaşamdan az ya da çok bir doyum elde edecektir.

Yaşam doyumu ya da literatürde bilinen diğer adıyla mutluluk, tarihin her döneminde insanların ilgi alanı olmuş konulardan birisidir (Vara, 1999: 2). Bu kavram Neugarten tarafından 1961 yılında ortaya atılmıştır. Yaşam doyumunu tanımlamak için

önce "doyum" kavramının açıklanması daha uygun olacaktır. Doyum, Türk Dil Kurumuna göre "Elindekinden hoşnut olma durumu" olarak tanımlanır. "Yaşam doyumu" ise, bir insanın beklentileriyle (ne istediği), elinde olanların (neye sahip olduğu) karşılaştırılmasıyla elde edilen durum ya da sonuçtur (Özer ve Karabulut, 2003: 74). Çivitciye göre bireyin kendi yaşam kalitesini bir bütün halinde bilişsel değerlendirmesi olarak tanımlanmaktadır (Çivitçi, 2007: 51). Dikmen ise (1995: 118) Bireyin iş yaşamı, boş zamanı ve diğer çalışmadığı iş dışı zamanında yaşama karşı gösterdiği tutum veya duygusal tepki olarak açıklamaktadır. Yaşam doyumu, genel olarak kişinin tüm yaşamını ve bu yaşamını içerir. Yaşam doyumu denildiğinde, kısa süreli bir doyum değil, tüm hayatımızı kapsayan doyumdur (Özer ve Karabulut: 2003: 72). Yani yaşam doyumu geçmiş hayattan doyum, şu anki yaşamdan doyum, gelecek hayattan doyum alma, kişinin yaşamını değiştirme isteği oranı ve bireyin hayat hakkındaki düşüncelerini kapsamaktadır. Yaşam doyumu alanı olarak sağlık, gelir durumu, yaşanılan çevre, evlilik durumu ve aile, yaş, cinsel farklılıklar, çalışılan işte moral durumu, eğitim, zekâ, benlikle ilgili alanlar, serbest zaman, yaşam doyumu alanı olarak kabul edilebilir (Diener ve Lucas, 1999: 276-295).

Bireyin yaşam doyum derecesi kişilerin düşünce ve istekleriyle bulunduğu şartlar arasındaki uyumu belirler. Bu uyum derecesi ne kadar fazla ise yaşam doyum düzeyin o kadar fazladır. Ama bu uyumsuz ise yaşam doyum düzeyinin o kadar düşüktür (Diener, Oishi ve Lucas, 2003: 403-425). Üniversite öğrencilerin okuduğu fakülteden, aldığı eğitimden doyum duymaktadır. Geleceğin bilim insanlarını, sanatçı kişileri yetiştiren üniversiteden öğrencilerin doyum almaları önemli bir olgudur. Üniversite öğrencilerinin hayatlarının en güzel dönemlerini okullarda geçirmektedirler. Öğrenciler zamanının yaklaşık haftanın beş gününü okulda geçirmektedir. Bu zamanı en iyi şekilde değerlendirmeleri gerekir, bu zaman eğitim, sağlık, sosyal yaşam bakımından en güzel şekilde geçmelidir. Bu konuda kampüs yaşamı ve olanakları, üniversitenin sunduğu olanaklar, sosyal, kültürel ve sportif yaşam ne kadar fazla olursa ve öğrenciler bu olanaklardan ne kadar çok yararlanırsa hayattan aldığı doyumlar da o kadar yüksek olacaktır (Gülcan vd., 2002: 100-102). Öğrenciler eğer bu sosyal olanaklardan yoksun bir eğitim yerinde öğretim görüyorlarsa öğrenciler yeterince sosyalleşemeyecek ve bu ihtiyacını gidermek için alternatif olarak internet ve sosyal medyaya başvuracaktır.

Kişilerin yaşam doyumunu etkileyen faktörler bulunmaktadır. Bu konuda yapılan çalışmalarda cinsiyet, ırk ve gelir düzeyleri yaşam doyumunu yordama da hemen hemen hiç etkiye sahip değildir. Bireylerin kişisel eğilimleri, yakın ilişkileri, kültür gibi psikolojik değişkenlerinin yaşam doyumunu açıklamada daha etkili olduğunu belirtirken (Myers ve Diener, 1995: 10-19; Ünüvar ve Tagay, 2015: 30-39). Diğer bir görüşe göre bu değişkenleri (Vara, 1991: 19-21) yaş, cinsiyet, çalışma ve iş durumu, eğitim durumu, evlilik, aile ve din olarak bu değişkenleri sınıflandırmaktadır. Üniversite öğrencilerinin akademik başarı ile yaşam doyum düzeyleri arasındaki ilişki arasında anlamlı bir bağlantı vardır. Kendilerini başarılı gören öğrencilerin genel yaşam doyum düzeyleri ile kendilerini başarısız gören öğrencilere göre yaşam düzeylerinin daha fazla olduğunu belirtmektedir (Çivitçi, 2009: 46).