IFC standartları

IFC (Industry Foundation Classes), herhangi bir yazılım sağlayıcının kontrolünde olmayan, ISO-STEP EXPRESS diliyle oluşturulmuş, nötr ve açık bir veri modelidir. International Alliance for Interoperability (IAI) tarafından 1995 yılında geliştirilen veri modelli bir nesne yönelimli dosya biçimidir. İnşaat endistrisinde ve özellikle YBS alanında birlikte işlerliğin ve yazılımdan bağımsız veri değişiminin sağlanması için kullanılmaktadır. ISO tarafından uluslar arası düzeyde kabul görmüş ve ISO/PAS 16739 olarak sınıflandırılmıştır [24].

IAI IFC, ISO (International Standarts Organization) tarafından tanınan tek inşaat bilgi standardıdır. Uzun yıllar Graphisoft firması bu konuda lider rolü üstlenmiş, NIBS ve NCS komsiyonlarıyla birlikte çalışarak ArchiCAD’in parametrik objeleriyle model tabanlı açık IAI IFC standartlarını bir araya getirmiştir.

IFC, fizibilite aşamasından, planlama, tasarım, inşaat ve işletmeye kadar bir yapının tüm yaşam döngüsünü kapsayan bir biçimde yapıya dair tüm bilgiyi yazılımdan bağımsız bir şekilde muhafaza edecek şekilde tasarlanmıştır. Bu sayede bir YBS kullanıcısının, kendisinden farklı yazılımlar kullanan bir işveren, müşteri, danışman ve ya herhangi bir proje takım arkadaşlarıyla kayıp olmaksızın veri değişimini yapabilmesini hedeflemektedir [41]. 3.6.2.2 IFC’nin yapısı

IFC’nin yapısını anlamak için bir işveren tarafından belirli gereksinimleri içeren bir oda tasarımı talebi ele alınabilir. BDT standartları ile yapılan iki boyutlu elektronik çizimde kat planı, belli katmanda polyline ile çizilmiş duvarlar, bir kapı sembolü, oda bilgisi ve çeşitli işaretler yer alacaktır. Bu çizimi bir kâğıda çıktı olarak inşaat setlerini organize etmek için bilgisayar destekli tasarım standartları kullanılır. Diğer bilgiler ise bu çizim dosyasından bağımsız olarak yer almak durumundadır.

IAI IFC uyumlu bir yazılımda bu odanın tasarlanması halinde ise model yalnız BDT standartlarını değil, tasarım kararlarını da içeren bütünleşik bir veri yapısı barındıracaktır. Bu çeşit bir üretimde plan görününşlerinin yanı sıra IFC-BOŞLUK sınıfının geometrik ölçüleri, alanı ve hacmi de tanımlıdır.

Tasarım sürecinin ileriki aşamalarında IFC-DUVAR sınıfının metraj bilgileri, ısı ve enerji hesaplamaları ve diğer analizlere ulaşılabilir. Bu belirlenen duvar, inşaat dökümanında ve sunumda kullanılacak olan aynı elemandır. Bu safhada dahi tasarımcı tasarımının, işverenin taleplerinin karşılayıp karşılamadığının değerlendirmesini yapabilmektedir.

IFC-KAPI ya da PENCERE sınıfları için de birçok veri işlenebilir haldedir. Hesaplamalar, maliyetler ve birçok değerlendirme tasarımın ilk aşamalarında ele alınıp değerlendirilebilir. Tasarım sürecinin sonucunda BDT ile elde edilebilecek tüm görünümler ve proje verileri otomatik olarak üretilmeye hazırdır. Bu çizim ürünleri her ne kadar BDT ürünleri gibi

görünse de akıllı objelerle oluşturulmuştur. Örneğin proje kesit çizgisinin yerinin değiştirilmesi, tüm kesit çiziminin otomatik olarak değişmesini sağlayacaktır.

Bütünleşik bir model tabanlı yazılım yazılımında NCS ve IAI IFC, YBS’nin tasarım süreci için grafik ve model temelinin oluşturur. Bu standartların bulunmadığı bir bir YBS yazılımının birlikte-işlerliğinden söz edilemez [41].

IFC’nin hedeflenen kapsamı, bir tasarım ürününün inşaat ve tesis yönetimini de içeren yaşam döngüsüdür. Bunlar ISO/PAS 16739:2005’te şu şekilde sınıflandırılmıştır: Gereksinimlerin belirlenmesi, gereksinimlerin kavranması, fizibilite taslağı oluşturma, asli fizibilite çalışması ve finansal değerlendirme, taslak kavram tasarımı, asli kavram tasarımı, koordineli tasarım, tedarik ve mali yönetim, üretim bilgisi, yapım, işletme ve bakımdır [42].

IFC projeye dâhil olan mimari, mekanik, tesisat, bina otomasyonu, yapı analizi, mühendislik, maliyet analizi, inşaat planlaması, inşaat süreç planlaması, işletim gibi farklı disiplinlerin desteklenmesini hedeflemektedir.

3.6.2.3 IFC destekleyen yazılımlar

IFC dosya formatında veri aktarımını destekleyen bazı yazılımlar şunlardır: •Gehry Technologies: Digital Project

•Graphisoft: ArchiCAD •Tekla: Tekla Structures •Nemetschek: VectorWorks •Nemetschek: Allplan

•Bentley Systems: Bentley Architecture •Data Design System : DDS-CAD •Progman: MagiCAD

•Archimen Group : Active3d •Autodesk: Revit

•Arktec: Tricalc

•Jotne EPM Technology AS : EDM products

•GRAITEC: Advance Steel, Advance Concrete and Advance Design •ITS: SpaceGass 10.7 [43, 44]

3.7 Yapı Bilgi Sistemleri’nin Sağladığı Avantajlar

Bir projenin tasarım aşamasından üretimine, hatta kullanım süreçleri boyunca kontrolü, yapı hakkında her türlü bilginin erişilebilirliğine bağlıdır. Bu bilgiler yapı henüz tasarım halindeyken maliyet, performans, yönetim gibi pek çok konularda en doğru öngörülerin yapılabilmesi için gereklidir. YBS, tasarım, yapım ve yönetim aşamalarında işte bu kritik bilgilere sahip olmayı sağlar:

- Tasarım aşamasında - tasarım, program ve bütçe bilgilerine - Yapım aşamasında – kalite, program ve maliyet bilgilerine

- Yönetim aşamasında – performans, kullanışlılık ve finansal bilgilerine [45]

Bu bilgiler, tasarım, karar alma aşamaları, üretim, kullanım ve daha sonra ortaya çıkabilecek problemlerin çözümünde veri olarak kullanılır; bu sayede maliyet, hız ve işgücünden önemli bir tasarruf sağlar. Yapıyla ilgili verilerin sisteme dâhil olan dijital ortamda saklanıp anında güncellenebilmesi ve kolaylıkla ulaşılabilmesi sayesinde mimarlar, mühendisler, inşaatçılar ve mal sahibine proje sürecine dair net bilgiler sunarak, hızlı ve doğru karar almada, düşük maliyetli ama daha kaliteli işlerin yapılmasına olanak sağlar [45].

Yapının güvenilir dijital temsiline dayanarak tasarım kararlarının alınmasında, inşaat planlamasında, yüksek kaliteli inşaat dökümanları hazırlanmasında, performans öngörüleri ve maliyet tahminleri yapılmasında faydalar sağlar.

Geleneksel yöntemlerde olduğunun aksine her bir pafta için ayrı ayrı çizim yapılmasını gerektirmez. Birbiriyle koordineli çalışma arayüzü sayesinde herhangi bir bölümde yapılan çalışmanın anında diğer bölümlere yansımasını sağlayarak plan, kesit ve görünüşlerin eş zamanlı olarak ilerlemesini sağlar. Yazınsal dökümantasyona dair gerekli maliyet, malzeme ve metraj tablolarının oluşturulması için gerekli verileri çizimden alarak otomatik olarak oluşturur. Çizimlerde ya da tablolarda yapılan değişiklikler yine koordineli bir şekilde bir

diğerinde de güncellenerek tutarlılık sağlanır. Bu sayede proje çiziminde kaybedilen zamanı en aza indirerek proje sürecinde verimliliği arttırır.

Sağladığı yüksek koordinasyon ve tutarlılık sayesinde projeye ait riskler ve sorunları en aza indirir. Mimarlar, mal sahibi, inşaat mühendisleri, yapı uzmanları, mekanik sistem mühendisleri, ve imalatçıların katkıda bulunabilmelerini ve sağlıklı bir bilgi alış verişinde bulunabilmelerini sağlar (Şekil 3.15). Yapı bilgi sistemleri sayesinde müşteriye proje maliyetine, proje sürecine ve kalitesine yönelik daha kesin tahminler sunulabilir. Bilgi paylaşımını en üst düzeyde tutarak müşteri memnuniyetine katkıda bulunur.

Şekil 3.15 : Yapı Bilgi Sistemi [45] Özetle:

 Teslim sürecinin hızlandırır  Daha iyi bir koordinasyon sağlar  Üretkenliği artırır

 Mal sahipleri, tasarımcılar ve mühendisler daha düşük maliyetle ve daha az riskle çalışırlar

 Verimli denetim sayesinde operasyonel masraflar düşer

 Yapının daha iyi değerlendirilmesini sağlayarak daha iyi kararlar alınmasını sağlar  Emlakçılar, değer biçiciler (appraisers) ve bankalara daha doğru bilgi sunar

 Yönetmeliklere uyumluluğu kolaylaştırır

 Taşeronların maliyetlerini ve risklerini en aza indirir