İtfaiye Teşkilatlarında Genel Çevre Analizi

“Neredeyiz” sorusu, kuruluşun faaliyetini gerçekleştirdiği iç ve dış ortamın kapsamlı bir biçimde incelenmesini ve değerlendirilmesini içeren “durum analizini” gerektirir. Buda kurum içi ve çevre şartlarının analizi ile gelecekte yaşanması muhtemel gelişmeleri değerlendirme anlamına gelmektedir.

Genel çevre analizinde temel yöntem Güçlü Yönler, Zayıf Yönler, Fırsatlar ve Tehditler örgütün durumunu belirten genel analiz dediğimiz yöntemdir. Burada kurumun sahip olduğu güçlü ve zayıf yönler ile fırsatlar ve tehditler değerlendirilir. Durum analizi yapıldıktan sonra kuruluşlar stratejik planlamayla ilgili temel sürece hazır hale gelmiştir denilebilir. Bu aşamada kuruluşlar, misyon ve vizyonlarını ifade ederek, ilkelerini belirleyip, stratejik amaçlarını ve hedeflerini ortaya koymalıdır.

59

Genel çevre analizi, stratejik yönetim sürecinin ilk kaynağını ve başlama noktasını oluşturduğunu söyleyebiliriz. Stratejilerin geliştirilmesi ve planların hazırlanması safhasında kuruluşun vizyonu, misyonu, amacı, çevre analizi ve teşkilat içi analizi birbirleri ile etkileşim içerisinde olmaktadır. İtfaiye teşkilatları genel çevre analizini endüstri alanındaki değişim ve gelişimi şehirlerdeki yangın riskinin de beraberinde değişmesine ve gelişmesine neden olduğu için, gelişmiş ülkeleri dış çevreyi çok iyi analiz etmelidir.

Son yirmi yıl içinde çevremiz ekonomik, sosyal ve kültürel anlamda büyük bir değişim yaşamaktadır. Sanayi ve şehirlerin büyümesi sonucu şehirlerin göç alarak anakentlere dönüşmesi sonucu ortaya çıkan gecekondu mahallerinde psikolojik, ekonomik, eğitim gibi unsurların olumsuz etkileri yüksek yoğunlukta yangın riskini de beraberinde getirdiğini göstermektedir. Genel çevre analizi ile bunların geleceğini görerek kaynak ve hedefleri belirler.

İtfaiye teşkilatlarının değişen bu dış çevreye karşı uyum sağlaması ve duyarlı olması son derece önem arz etmektedir. Şekil: 4.1’de görüldüğü gibi itfaiye teşkilatlarının yangınla mücadele aşamasında çevre ile uyumu, yapılacak işlerin tahlili ve hangi yöne gideceklerini saptaması ancak örgütün amaçlarını belirlemesiyle mümkün olacağı söylenebilir. Amaçların en iyi şekilde belirlenmesi ise iyi bir genel çevre analizinden sonra olacağı düşünülmektedir.

60

Şekil 4.1 İtfaiye Teşkilatlarında Genel Çevre Analizi

(Eren’in 2010 kitabında kullanılan Genel, Uluslararası ve Endüstri Çevresi Değişkenleri tablosundan faydalanılarak hazırlanmıştır C.Berkdemir).

Genel çevre analizi yangın risk haritasının hazırlanmasında bir rehberlik vazifesi görmektedir. Genel çevre analizine bağlı yangın risk haritası ve analizi hazırlanması sürecinde kentteki tüm kamu kurumları ve özel kuruluşlara ait bina ve dökümleri, insan sayısı, sosyo-kültürel ve demografik yapı, politika ve yasalar, ekonomi vb. ele alınmasını öngörür. Bu analizler yapılmadan ne kadar bina, araç, personel ve kaynak ihtiyacı olacağı tespit edilemeyeceği için hedef ve stratejilerin yapılması sağlıklı sonuçlar vermeyecektir.

Örneğin 2003 yılında BBB itfaiyesinde yapılan toplam kalite yönetim çalışması kapsamında yapılan genel çevre analizinde yangına ulaşma süreleri hazırlandığında Loudoun Contry itfaiyesi bu çalışmaları 2005 de başlatmıştır.

Loudoun Contry itfaiyesi stratejik yönetim uygulamalarında yangın ve kurtarma hizmetlerini NFPA 1720 (NFPA 1710 İtfaiye ve özel harekat uzmanları, karşılaştığı yeni

İTFAİYE TEŞKİLATLARI

 Küresel ısınmaya bağlı meteorolojik afetler,  Adli yangın vakaları,

 Artan göçler ve nüfus yoğunluğu,

 Plansız yapılaşma  Artan enerji ihtiyacı ve buna

bağlı Ekolojik çevre değişkenleri,

 Kentlerin hızlı büyümesi,  Yüksek katlı binalar,

 Kent içi cadde ve sokaklarda yangına ulaşımı,

 Ulusal ve Uluslar arası yangın istatistikleri,

 Ulusal yangın veri tabanı,  5Yıllık ekonomik ve siyasi

programlar,

 Sanayinin hızla büyümesine bağlı yangın yükü artışı,  Enerji tüketimi artışı,

 Savaş planları ve KRNB,  Beklenen büyük depremler

ve etkileri,

 Eğitim ve bina yetersizliği,  Afet kültürü,

 1/100.000 plan değişkenleri, Sahil şeritleri, Deniz ve hava limanı, Yol ve otobanlar, Su alanları, Ormanlık alanlar, Turizme ayrılan alanlar, Sanayiye ayrılan alanlar,  Yasa, kanun ve yönetmelikler,  Ulusal ve uluslar arası kuruluş ve standartlar,(TSE,N FPA,DIN,FEMA,W FSC VB.)  1/100.000 çevre düzenleme planları,  İmar planları,

 Ayrılması gereken İtfaiye alanları,  Uluslar arası standartlara uygun itfaiye araç ve ekipmanları,  İtfaiyecilik bölüm mezunları ve meslek okul mezunları,  Fonksiyonel itfaiye binaları,

61

zorluklar ve tehlikeler ile Kamuya yangın söndürme işlemleri, acil tıbbi operasyonlar ve özel operasyonlar düzenlenmesi, operasyon organizasyon ve görev dağıtımı için standart operasyon ve özel harekat yönetimi,) sistemine göre sürdürmekte olup, aynı zamanda verdiği hizmetin süresini analiz ederek başarı puanı düzenlemiştir. Görevin yapılmasında NFPA belirlediği süre ve hedefleri başarı puanı olarak baz almıştır. NFPA 1710 da olay yönetim sistemleri, eğitim sistemleri ve iletişim sistemleri ile kendi birimlerimizin sistemlerini karşılaştırmalı bir analiz yapıldığından bahsetmektedir.

Bir Amerikan şehir itfaiyesi ise yaptığı analizde kentteki demografik değişimler ve diğer etmenler karşısında kamunun yüksek hizmet beklentisini yerine getirmek için İtfaiye birimlerinde kaynak sorununu meydana getirmektedir.

Kirtley ve diğerleri tüm sorunların çözümü için;

 Stratejik plan çalışması ders olarak kabul edilmeli,

 İtfaiye için nasıl bir vizyon belirlenmeli ki, birimi değiştirip geliştirebilmeli.

 Vizyon iç paradigmayı etkilemeli,

 Bu paradigma ile değişimin gerçekleşmesi için müşteri ihtiyaçlarının algılanması sağlanmalıdır.

Tüm bu değişim devlet ve yerel yönetimlerde, siyasi arenada, seçilmiş ve atanmışlar yetkiler, itfaiyenin önemli paydaşları ve hizmet bekleyen müşterilerle neler yapılacağı belirlenmelidir. Değişimin gelişmesi için atılacak bazı adımlar şunlardır: (78)

1. Misyonunu gözden geçir, misyonun yeterince geniş mi?

2. Birim servisleri mevcut işleri nasıl değerlendiriyor? Ne tür standartlar kullanılmaktadır, bu standartlar nasıl değerlendirmektedir?

3. Mesleki ödevlerin yapılması, ABD sayısal kaynaklardan veriler bakılması, USFA, NFIRS devlet ve yerel kuruluşlardan faydalanılması, programların incelenmesi, 4. Komşulara/veya benzer işleri yapan meslektaşların incelenmesi,

78 _{Kirtley, E., l Gross, C., & Nachbar, M. (2005, Haziran 20). Stragıes For Marketıng Your Fıre Departmen}

s.59 Toda yAnd Beyond. 26.Ocak. 2012 tarihinde

62

5. Memnuniyeti belirlemek için müşterilerle konuşulması, odak grupları belirleyip anketler dağıtarak bunlardan bilgi toplanması.

Veri analiz uzmanlığınız yoksa bunları gerçekleştirmek için dış kaynaklara başvurun, üniversitelerle işbirliği yaparak öğrencilere proje verip, bu proje ve programlarından faydalanın.