İstatistiki Bilgiler

Uluslararası Bilim Parkları Birliği’nin (International Association of Science Parks -IASP) 2006 –2007 (IASP, Facts and Figures of Science and Technology Parks in the World: General Survey 2006-2007) istatistiklerine göre teknoparkların mevcut durumu aşağıdaki gibidir:

3.6.1.1. Teknoparkların Kuruluş Dönemleri

Teknoparkların ilk kurulmaya başlandığı 1950’li yıllardan 1970’lere kadar önemli bir gelişme olmamıştır. 1970’lerin ikinci yarısından itibaren teknoparklarda

gelişmeler yaşanmıştır. 1980’lerin ikinci yarısı çoğu teknoparkın kurulduğu dönem olarak göze çarpmaktadır (%23.38). 2000’li yıllar ise teknoparkların kurulmasında en fazla gelişmenin yaşandığı yıllar olmuştur. Şekilde yıllara göre Teknoparkların Dünyadaki kuruluş seyri görülebilmektedir.

Şekil 4: Dünyadaki Teknoparkların Kuruluş Dönemleri (IASP, 2007)

3.6.1.2. Teknoparkların Yerleşimi

Teknoparklar, çoğunlukla kentsel (veya yarı kentsel) oluşumlardır. İncelenen parkların %66’sı şehir içinde, %27’si ise şehre oldukça yakındır (25 km veya daha az). Şehir dışında yani şehrin sınırlarının 25 km dışında olanlar ise sadece %4’tür. Dünyada teknoparkların %36’sı üniversite kampüsünde veya bitişiğinde; %8’i kampüsün dışında olmakla birlikte üniversite arazilerinde; %53’ü ise üniversite kampüsünün dışında ve üniversiteye ait olmayan arazilerde bulunmaktadır.

3.6.1.3. Teknoparklar ve Kurumsal İlişkiler

Yakın çevrelerindeki ve/veya etkileşim içinde oldukları kurum ve kuruluşların, teknoparkların gelişmesindeki etki dereceleri aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Teknopark çalışanlarının %75’i, kendileri için çok önemli gördükleri üniversitelerin, teknoparkların gelişmelerinde ana faktör olduğunu belirtmişlerdir. Üniversitelerin yanı sıra risk sermayesi ve çekirdek sermayesi kuruluşlarının teknoparklar için önemli olduğunu belirtenlerin oranı %43; finansal kuruluşlarının önemli olduğunu düşünenlerin oranı ise %19’dur. Etkileşim içinde olunan kuruluşların teknoparklara sağlamış oldukları katkıların, teknopark çalışanları tarafından yapılan önem sıralaması aşağıdaki gibidir.

Şekil 5:Teknoparklar Açısından Kurumların Önem Sıralaması ( IASP, 2007)

Buna göre, teknoparkların gelişmesine katkı sağlayan kurumlar olarak birinci sırada üniversiteler; ikinci sırada risk ve çekirdek sermayesi kuruluşları; üçüncü sırada finans kurumları; dördüncü sırada ise kamu hizmet kuruluşları gelmektedir.

3.6.1.4. Teknoparklardaki Kiracı Firma Sayıları

Dünya genelindeki bütün teknoparklar kendi bünyelerinde girişimci firmalara ev sahipliği yapmak üzere kurulmuşlardır. Dünya çapında 50’ye kadar kiracısı olan teknoparkların oranı %21; 50-100 arası kiracısı olanların oranı %18; 100-200 arası kiracısı olanların oranı %25 olarak hesaplanmıştır. Bütün teknoparkların sadece % 27’si daha yüksek sayıda kiracıya ev sahipliği yapmaktadır. Yalnızca % 5 oranında teknopark, 1000’den fazla kiracı firmaya ev sahipliği yapmak üzere tasarlanmıştır. Avrupa’da ise;

∑ 50’ye kadar kiracısı olan teknoparkların oranı %24, ∑ 50-100 arası kiracısı olan teknoparkların oranı %24, ∑ 101-200 arası kiracısı olan teknoparkların oranı %26, ∑ 201-400 arası kiracısı olan teknoparkların oranı %13, ∑ 401-1000 arası kiracısı olan teknoparkların oranı %11,

∑ 1000’den fazla kiracı için tasarlanmış olan teknoparkların oranı ise %2’dir.

3.6.1.5. Teknoparkların Bütçeleri

Dünyada, yıllık 2.500.000 Euro’nun altındaki bütçeye sahip olan teknoparkların oranı %37; 2.500.000 EURO ile 10.000.000 EURO arası bütçeye

sahip olanların oranı %34; 10.000.000 Euro’nun üzerinde bütçesi bulunan teknoparkların oranı ise %13’tür. Avrupa’da ise teknoparkların %28’inin yıllık faaliyet bütçesi 2.500.000 Euro’nun altındadır. Diğer oranlar, dünya ortalamarıyla benzerlik göstermektedir.

3.6.1.6. Fon Kaynakları

Teknoparkların, kiracı firmalardan toplanan kira bedelleri, hizmet gelirleri, kamu sektöründen sağlanan hibe ve yardımlar, mülk gelirleri gibi muhtelif gelir kaynakları bulunmaktadır. Dünya genelinde teknoparkların çoğu emlak kiralama gelirlerini en önemli gelir kaynağı olarak göstermişlerdir. Bunu çok yakın bir oranla hizmet sağlama (hizmet sunma) gelirleri takip etmiştir. Emlak üzerinde yapılan işlemler göz önünde bulundurulduğunda; teknoparkların, emlak kiralamaya, emlak satmaktan daha fazla önem verdikleri görülmektedir. Dünya genelindeki teknoparkların toplam gelirleri içinde, emlak kiralama geliri birinci sırada, emlak satış geliri beşinci sırada yer almaktadır. Avrupa’da, teknoparkların ana gelir kaynağı “hizmet sağlama” gelirleridir. İkinci sırada emlak kiralama gelirleri gelmektedir.

3.6.1.7. Teknoparkların Mülkiyeti

Kamu mülkiyetindeki arazi ve binalar, teknoparklar için en önemli kaynaklardan biridir. Dünya çapındaki teknoparkların %40’ı kamu kurumlarına aittir. IASP tarafından yapılan araştırma sonuçlarına göre, dünya genelinde mahalli idareler, teknoparkların % 25’ine sahiptir. Bunu %21’lik oranla bölgesel yönetimler takip etmektedir. Teknoparkların %18’ine ise kamu üniversiteleri ile merkezi yönetimler sahiptir (IASP, 2007: 32).

3.6.1.8. Teknoparkların Yönetimi

Teknoparklar, genellikle bir yönetici şirket tarafından yönetilmektedir. Şirketin yönetim kurulunda yer alanlar açısından parklar arasında farklılıklar mevcuttur. Araştırma sonuçları, yönetim kurullarında en fazla temsilin kamu kurumlarına ait olduğunu göstermektedir.

3.6.1.9. Teknoparklarda Vergilendirme

Dünyadaki teknoparkların %41’i, kendi ülkelerindeki ya da bölgelerindeki herhangi bir kurum veya kuruluşun ödediği gibi “ortalama oranda vergi” ödemektedir. Parkların %17’si vergiden muaftır. %27 oranındaki teknoparkta ise vergi ödenmemekte ya da düşük oranda vergi ödenmektedir.

3.6.1.10. Teknoparklara Sağlanan Mali Destekler

Hibeler ve Devlet sübvansiyonları, parklara sağlanan en yaygın kamu desteği türüdür. Bütünüyle düşünüldüğünde parklara verilen kamu desteğinin %86’sını hibe ve sübvansiyonlar oluşturmaktadır. Kamu desteği 6 farklı kategoride ele alınabilir:

∑ Hibe

∑ Devlet desteği

∑ Danışmanlık ve yönlendirme ∑ Vergisel Teşvikler

∑ Düşük faizli kredi ∑ Mali olmayan destekler

Bu desteklerin hangi aşamada verildiği önemlidir. Destekler, en fazla başlangıç ve başlangıç öncesi aşamada sağlanmaktadır. Faaliyete geçilmesinin ardından destek verilmesi %19’luk bir orana sahiptir.

3.6.1.11. Teknoparkların Gelişmesini Etkileyen Faktörler

Teknoparkların gelişimini, doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyen faktörlerin önem derecesini tespit etmeye yönelik bir araştırmada ilk iki sırayı, kamu sektörü desteği ve yasal düzenlemeler almıştır. Sosyo-politik, ekonomik krizler vb. üçüncü sırada yer almıştır. Çünkü bu dış etkiler değişime neden olabilmektedir.

Tablo 2:Teknoparkların Gelişimini Etkileyen Faktörler

Desteğin Adı Çok

Önemli Önemli Az Önemli Önemsiz Belirsiz

Kamu desteği 48 23 14 5 10

Yasal Düzenlemeler 34 23 21 5 17

Değişim (Sosyo-ekonomik) 9 48 17 12 14

Vergilendirme 16 22 19 26 17

Kaynak: IASP, 2007

3.6.1.12. İnkübasyon (Kuluçkalama) Faaliyetleri

Teknoparkların ana aktivitelerinden biri inkübasyonlarıdır. Dünyadaki parkların %78’i inkübasyon programlarına sahiptir. Parkların %41’i kendi içinde bir veya daha fazla inkübatörü yönetmekte, %29’u tesislerinde, parka bağlı olmasa da inkübatörler barındırmaktadır. Parkların %8’i inkübasyonları kendilerinin ana aktiviteleri olduğunu ifade etmektedriler.