İNTİHAL ÇEŞİTLERİ

alınmalıdır. Ancak, söz konusu izlenimin tespitinde yukarda açıklanan ilkeler dikkate alınmak suretiyle bilimsel bir yöntem izlenmelidir¹⁷⁶”.şeklindedir¹⁷⁷.

Yargıtay 11. HD. E. 2007/2376, K. 2008/10385, T. 26.12.2006’ da “…davalıların davacı eserinden aynen, mealen veya özet olarak yapılan alıntılarda eser, kitap adı ve yeri konularındaki atıfların tam olarak yapılmadığını, alıntı miktarının 85 sayfa olup amacın haklı kıldığı ölçünün üzerinde olduğu, hal böyle olunca alıntının intihal olarak kabul edilmesi gerektiği, intihal suretiyle hazırlanan kitabın kamuya arz edilmesinin, atıflarının yetersiz olup, davacı isminin gerektiği gibi gösterilmemesinin ve 85 sayfalık alıntının davacı fikirleri bağlamında bütünlük içinde olmamasının 5846 sayılı yasanın 14,15 ve 16. maddesindeki manevi hakların ihlali niteliğinde olduğu bu durumun aynı zamanda davacının kişilik haklarının da ihlali olduğu, bu nedenle MK’nun 24 ve BK’nun 49. maddeleri gereğince istenilen manevi tazminatın yerinde olduğuna… ” karar vermiştir.

İntihal yapılması halinde eser sahibinin koruma altındaki birden fazla hakkı aynı anda ihlal edilmektedir. Zira intihal eylemi ile eser sahibinin; manevi hakkı (eser sahibi olarak tanıtılma hakkı)ve mali hakları (çoğaltma ve yayma hakları) ileişlenmeden mali olarak yararlanılabilmesi hususunda müsaade etme hakkı da ihlal edilmiş olmaktadır¹⁷⁸.

5.3.1. Kaynak Gösterilmeksizin Yapılan İntihal 5.3.1.1. Hayalet Yazar (The Ghost Writer)

Yazarın, ortaya koyduğu eseri bir başka kaynaktan kelimesi kelimesine alarak kendi eserine geçirmesi halinde bu intihal çeşidi gerçekleşmiş olacaktır¹⁷⁹. Geçtiğimiz yıllarda, Zülfü Livaneli’nin “Kardeşimin Hikayesi” isimli romanının aynen kopyalanarak piyasaya sürülmesi hadidesinde bu durum hasıl olmuştur¹⁸⁰. Eserin yalnızca adını değiştirip giriş kısmını dahi değiştirme ihtiyacı hissetmeksizin piyasaya süren intihalci yazarın bu fiili tespit edilmiştir.

5.3.1.2. Fotokopi (The Photocopy)

Yazarın, bir başka yazara ait kitaptaki önemli bir bölümü herhangi bir müdahalede bulunmaksızın alarak kendi eserine geçirmesi işlemidir. Fotokopi’nin Hayalet Yazar’dan ayrılan yanı, Hayalet Yazar’da eserin tamamı kopyalanırken burada orijinal eserin önemli bir bölümünün yazarın eseri içerisine alınmasıdır¹⁸¹.

5.3.1.3. Mevcut Yazıları Birleştirme (ThePotluckPaper)

Yazar, birkaç farklı kaynakta mevcut bilgileri kopyalayarak, orijinal fikirleri korumakla birlikte bilgilerin ifade edildiği cümleleri/kelimeleri değiştirip intihal olgusunu saklamaya çalışır. Bir kişinin bir konuya ilişkin yazı yazacak olması halinde birçok eseri açıp her bir eserdeki cümleleri değiştirerek yeni bir anlam bütünlüğü meydana getirmesi ancak ortaya yeni ve ilerici bir eser çıkarmaması halinde bu intihal çeşidi oluşacaktır.

Bir eserin mevcudiyeti için çalışmamızın önceki bölümlerinde de detaylıca aktarıldığı üzere sahibinden izler taşıması, sahibinin eserine şahsiyetini katması gerekir. Ortaya çıkarılan eserin önceki eserlerden farklı olması; topluma yeni bir pencere açması

179 Sınıflandırma şekilleri ve başlıklar, Cortland, New York ve Nebraska-Lincoln Üniversiteleri’nin intihalin türlerine ilişkin tanımlamalarından (https://bit.ly/2EhRK9D (E.T.: 02.02.2019), https://bit.ly/2U40S8o (E.T.: 07.07.2019) , https://bit.ly/2znYX5a , (E.T.: 07.07.2019) ) ve Uçak ve Birinci’nin Bilimsel Etik ve intihal isimli makalesinden alınmıştır. (Uçak/Birinci, Bilimsel Etik ve İntihal, 5.)

180 https://bit.ly/2vgndHe, (E.T.: 02.02.2019)

181 Sınıflandırma şekilleri ve başlıklar, Cortland, New York ve Nebraska-Lincoln Üniversiteleri’nin intihalin türlerine ilişkin tanımlamalarından (https://bit.ly/2EhRK9D (E.T.: 02.02.2019) , https://bit.ly/2U40S8o (E.T.: 07.07.2019) , https://bit.ly/2znYX5a , (E.T.: 07.07.2019)) ve Uçak ve Birinci’nin Bilimsel Etik ve intihal isimli makalesinden alınmıştır. (Uçak/Birinci, Bilimsel Etik ve İntihal, 5.)

gerekir. Ancak yazarın önceki yazıları birleştirerek ortaya çıkardığı metinin bu amaçları taşıdığını söylemek mümkün değildir¹⁸².

5.3.1.4. Kılık Değiştirerek Saklamak (The Poor Disguise)

Bir yazarın eserindeki paragrafı, içerisindeki anahtar kelimeleri değiştirerek, gizleyerek kendi eserine dökme şeklinde ifade edilebilecek olan intihal çeşididir¹⁸³. Bu intihal çeşidine verilen isimden de anlaşıldığı üzere, yazarın, orijinal eserde yer alan cümlenin

“kılığını” değiştirip kendi eserinde kullanması eylemidir.

5.3.1.5. Emek Tembelliği (The Labor of Laziness)

Yazarın, bir çalışma ortaya koyabilmek için emek vererek araştırma yapması yerine çalışmasının büyük çoğunluğunu o alana ilişkin kitaplardan alacağı bilgileri değiştirip dönüştürerek kendi emeği gibi piyasaya sürmesi halidir¹⁸⁴. Bu eserlerin incelenmesi, cümlelerin anlamlarını koruyacak şekilde değiştirilmesine ayıracağı vakit oldukça fazla olduğu halde ne yazık ki yazarlar bu yola sıkça başvurmaktadır.

5.3.1.6. Kendinden Aşırma (The self-stealer)

Yazarın, meydana getireceği yeni eserde kendisine ait önceki bir çalışmasından kopyalamada bulunması hali intihal olarak kabul edilmektedir.

Bir eser sahibinin kendi eserinden intihalinin mümkün olup olmadığının değerlendirilmesi gerekir. Örneğin bir ressam, ünlü bir tablosunun, bir heykeltraş daha önce yaptığı bir heykelin aynısı yaptığı takdirde, intihal eyleminin oluşup oluşmayacağının değerlendirilmesi gerekmektedir.

182 Sınıflandırma şekilleri ve başlıklar, Cortland, New York ve Nebraska-Lincoln Üniversiteleri’nin intihalin türlerine ilişkin tanımlamalarından (https://bit.ly/2EhRK9D (E.T.: 02.02.2019) , https://bit.ly/2U40S8o (E.T.: 07.07.2019) , https://bit.ly/2znYX5a , (E.T.: 07.07.2019)) ve Uçak ve Birinci’nin Bilimsel Etik ve intihal isimli makalesinden alınmıştır. (Uçak/Birinci, Bilimsel Etik ve İntihal, 5.)

183 Sınıflandırma şekilleri ve başlıklar, Cortland, New York ve Nebraska-Lincoln Üniversiteleri’nin intihalin türlerine ilişkin tanımlamalarından (https://bit.ly/2EhRK9D (E.T.: 02.02.2019) , https://bit.ly/2U40S8o (E.T.: 07.07.2019) , https://bit.ly/2znYX5a , (E.T.: 07.07.2019)) ve Uçak ve Birinci’nin Bilimsel Etik ve intihal isimli makalesinden alınmıştır. (Uçak/Birinci, Bilimsel Etik ve İntihal, 5.)

184 Sınıflandırma şekilleri ve başlıklar, Cortland, New York ve Nebraska-Lincoln Üniversiteleri’nin intihalin türlerine ilişkin tanımlamalarından (https://bit.ly/2EhRK9D (E.T.: 02.02.2019) , https://bit.ly/2U40S8o (E.T.: 07.07.2019) , https://bit.ly/2znYX5a , (E.T.: 07.07.2019)) ve Uçak ve Birinci’nin Bilimsel Etik ve intihal isimli makalesinden alınmıştır. (Uçak/Birinci, Bilimsel Etik ve İntihal, 5.)

Tekinalp, bu şekilde bir davranışın, intihal eylemini oluşturmayacağını, zira eser sahibinin, başkasının eserini kendi eseri gibi sunmaya çalışmadığını; dolayısıyla intihalin konusu olan, başkasına ait bir eserin kaynak gösterilmeksizin alıntılanması durumunun oluşmayacağı görüşündedir¹⁸⁵. Bu hususta değerlendirilmesi gereken, bir ressamın bir kurum/kişi için yaptığı resmi bir başkası için yapmayacağını taahhüt ettiği durumda; sözleşmeden de böyle bir taahhüdün varlığı doğrudan veya dolaylı yoldan anlaşılıyorsa, aynı resmin bir başka kimse için yapılması sözleşmeye aykırılık sayılacaktır. Ancak sözleşmeye aykırılık intihal kapsamında değil, TBK hükümleri çerçevesinde değerlendirilecektir.

5.3.2. Kaynak Gösterilerek Yapılan İntihal

Yukarıdaki başlıkların tamamında, aslında benzer nitelikte kopyalama faaliyetleri mevcuttur¹⁸⁶. Burada yazarlar, kaynak olarak kullandıkları eserlere hiç yer vermemekte, herhangi bir atıfta bulunmamaktadırlar. İntialin bir de kaynak gösterilmesine rağmen diğer kurallara uyulmaması halinde oluşan bir boyutu mevcuttur.

5.3.2.1. Unutulan Dipnot (The Forgotten Footnote)

Yazarın eserinde atıf yaptığı bir kaynak için bir yazarın isminden bahsetmesi ancak başvurduğueserin konumu hakkında gerekli olan bilgiyi vermemesi; ihmalde bulunması halinde oluşan intihal türüdür¹⁸⁷. Bu durumda yazar, genellikle orijinal eserin bulunduğu yeri gizleyerek diğer intihal biçimlerini maskelemeyi amaçlamaktadır¹⁸⁸. Örneğin, bir konunun aktarılmasında Kılıçoğlu’nun görüşüne yer verilmesi ancak Kılıçoğlu’nun hangi kitabında, hangi sayfasında bu görüşe yer verdiğini açıklamama halinde bu intihal çeşidi oluşacaktır.

185 Tekinalp,Fikri Mülkiyet Hukuku, 137.

186 Sınıflandırma şekilleri ve başlıklar, Cortland, New York ve Nebraska-Lincoln Üniversiteleri’nin intihalin türlerine ilişkin tanımlamalarından (https://bit.ly/2EhRK9D (E.T.: 02.02.2019) , https://bit.ly/2U40S8o (E.T.: 07.07.2019) , https://bit.ly/2znYX5a , (E.T.: 07.07.2019)) ve Uçak ve Birinci’nin Bilimsel Etik ve intihal isimli makalesinden alınmıştır. (Uçak/Birinci, Bilimsel Etik ve İntihal, 5.)

187 Sınıflandırma şekilleri ve başlıklar, Cortland, New York ve Nebraska-Lincoln Üniversiteleri’nin intihalin türlerine ilişkin tanımlamalarından (https://bit.ly/2EhRK9D (E.T.: 02.02.2019) , https://bit.ly/2U40S8o (E.T.: 07.07.2019) , https://bit.ly/2znYX5a , (E.T.: 07.07.2019)) ve Uçak ve Birinci’nin Bilimsel Etik ve intihal isimli makalesinden alınmıştır. (Uçak/Birinci, Bilimsel Etik ve İntihal, 5.)

188 http://www.academicintegrity.eu/wp/glossary/forgotten-footnote/ , (E.T.: 07.07.2019))

5.3.2.2.Yanlış Bilgi (The Misinformer)

Yazar, bir eserden alıntı yaparken alınan cümlenin başka bir kitaptan veya sayfadan alındığına yer vermişse, bu durumda bu intihal çeşidi oluşmaktadır¹⁸⁹. Başka bir ifadeyle, eserin künyesinin hatalı verilmesi neticesinde esere ulaşmanın imkansız hale getirilmesi durumu söz konusudur.

5.3.2.3. Fazla Mükemmel Alıntı (The Too-Perfect Paraphrase)

Yazarın bir eserden alıntı yaparken kelime veya cümle bazında tırnak işaretlerini usulüne uygun şekilde kullanmaması halinde oluşan intihal şeklidir¹⁹⁰. Bu intihal şeklinde, orijinal eserdeki cümleler, görüşler, yazarın şahsi görüşleri olarak yansıtılabilmektedir. Bu nedenle, alıntı yapılan kısımlara dikkat edilerek alıntı/noktalama işaretlerinin usulüne uygun biçimde kullanılması gerekir.

5.3.2.4. Becerikli Atıf Yapma (The Resourceful Citer)

Yazarın, eserindeki tüm alıntılara son derece dikkatli davranmış, özen göstermiş olmasına rağmen ortaya çıkan eserin neredeyse tamamının diğer eserlerden alıntı yapılarak inşa edilmesi halinde vücut bulan intihal türüdür¹⁹¹. Burada, eserde yapılan tüm atıf ve görüşler kaynağı doğru ve erişilebilecek şekilde belirtilerek aktarılmıştır.

Ancak eser sahibi, bu eseri meydana getirirken yalnızca başkalarının fikir ve görüşlerine yer vermiş; yine, eserin mevcudiyetinin iki şartından biri olan sahibinin hususiyetini taşıma noktasında sorunlar hasıl olmuştur.

189 Sınıflandırma şekilleri ve başlıklar, Cortland, New York ve Nebraska-Lincoln Üniversiteleri’nin intihalin türlerine ilişkin tanımlamalarından (https://bit.ly/2EhRK9D (E.T.: 02.02.2019) , https://bit.ly/2U40S8o (E.T.: 07.07.2019) , https://bit.ly/2znYX5a , (E.T.: 07.07.2019)) ve Uçak ve Birinci’nin Bilimsel Etik ve intihal isimli makalesinden alınmıştır. (Uçak/Birinci, Bilimsel Etik ve İntihal, 5.)

190 Sınıflandırma şekilleri ve başlıklar, Cortland, New York ve Nebraska-Lincoln Üniversiteleri’nin intihalin türlerine ilişkin tanımlamalarından (https://bit.ly/2EhRK9D (E.T.: 02.02.2019) https://bit.ly/2znYX5a , https://bit.ly/2U40S8o (E.T.: 07.07.2019) , (E.T.: 07.07.2019)) ve Uçak ve Birinci’nin Bilimsel Etik ve intihal isimli makalesinden alınmıştır. (Uçak/Birinci, Bilimsel Etik ve İntihal, 5.)

191 Bazı kaynaklar, bu intihal türü için “Mashup”, “Re-tweet plagiarism”, “Remix plagiarism” isimlerini kullanmaktadırlar. Bkz. European Network for Academic Integrity , https://bit.ly/2ZqIuYC , (E.T.: 07.07.2019).

Sınıflandırma şekilleri ve başlıklar, Cortland, New York ve Nebraska-Lincoln Üniversiteleri’nin intihalin türlerine ilişkin tanımlamalarından (https://bit.ly/2EhRK9D (E.T.: 02.02.2019) , https://bit.ly/2U40S8o (E.T.: 07.07.2019) , https://bit.ly/2znYX5a , (E.T.: 07.07.2019)) ve Uçak ve Birinci’nin Bilimsel Etik ve intihal isimli makalesinden alınmıştır. (Uçak/Birinci, Bilimsel Etik ve İntihal, 5.)

Çalışmamızın muhtelif yerlerinde detaylıca aktarıldığı üzere, bir eserin amacı, toplumun yeni bir bilgiye erişmesini sağlamalıdır. Bu noktada, diğer kaynakların harmanlanarak bir araya getirilmesi halinde yeni bir bilgi oluşmayacak, toplama bilgiler bütünü bir paket halinde sunulmuş olacaktır.

Şahsi kanaatimize göre ülkemizde yazılan yüksek lisans, doktora ödev ve tezlerinin büyük bir kısmında bu intihal türü mevcuttur. Farklı kaynaklardan aynı konuya ilişkin alınan metinlerin harmanlanarak bir eser inşa edilmesi, pek çok yüksek lisans, doktora ödev ve tezinde başvurulan bir yöntemdir¹⁹².

5.3.2.5. Mükemmel Suç (The Perfect Crime)

Yazar, eserini inşa ederken bazı yerlerde atıflar yapmış, bazı yerler alıntı olduğu halde buraların alıntı olduğuna yer vermemiştir¹⁹³. Böylece bu kısımların kendi görüşü olduğunu ileri sürmüştür. Ancak, burada, orijinal eserden alınan ancak kaynak gösterilmeyen ifadeler için intihal söz konusudur.