BS İnsan Kalitesi

Bilişim Sistemlerinin önemli bir kısmında istenen ya da beklenen performans elde edilememektedir. Bunun başlıca nedeni, teknik olmayan faktörler ve özellikle de sistemin parçası olan insanlar ile ilgilidir. Sistemin inşası ve geleceği adına hedeflenen

BS Süreç Kalitesi 

Faktörleri

Davranışsal 

Ölçekler

80 son kullanıcıların, bunların görevlerinin ve her ikisi arasındaki karşılıklı dayanışmanın iyi bir şekilde anlaşılması BS başarısının olası bir ön koşuludur (Martinsons & Chong, 1999, s. 125).

Kassim ve Hussin, bireysel, teknolojik, çevresel ve organizasyonel faktörlerin başarıya olan etkisini incelemiş ve BS başarısının insani boyutunu ifade eden kullanıcı BS tecrübesi, kullanıcı eğitimi ve kullanımı tutumu gibi bireysel faktörler ile başarı modeli önermiştir (Kassim & Hussin, 2009, s. 176). Yusof ve diğerlerine göre insan faktörü Bilişim Sistemlerinin temel bileşenlerindendir (Yusof, Kuljis, Papazafeiropouloub, & Stergioulasb, 2008, s. 387) Yine Martinsons ve Chong, insan botunun BS başarısı için birer öncül olduğunu ortaya koymuş (Martinsons & Chong, 1999, s. 124).

Mendoza ve diğerler, CRM Stratejileri için araştırdığı kritik başarı faktörlerine dayalı model önerisinde 13 kritik başarı faktörünü 55 metrikle araştırmıştır. Bu kritik başarı faktörleri her bir CRM stratejisinin anahtar yönleri olan insan faktörü, süreçler ve teknolojini konu kapsamaktadır. Çalışmada uluslar arası uzmanlar grubu tarafından değerlendirilerek insan faktörünün kritik başarı faktörleri içerisindeki sunulmuştur (Mendoza, Marius, Pérez, & Grimán, 2007, s. 915). Jong ve diğerleri, deneysel araştırmalarında bilişim sistemlerinde kullanıcı memnuniyetinin öncülü teknoloji kabulünün bağımsız değişkeni olarak yenilikçilik ve risk sevmeme alt faktörlerini temsil eden kullanıcı özelliklerini incelemiş ve yenilikçilikle olumlu ilişki tespit etmiştir (Jong, Ruyter, & Lemmink, 2003, s. 162).

White ve Leifer bilişim sistemleri geliştirme başarını proje ekibi katılımını temel alarak ele almış ve insan boyutunu Teknik bilgi, iyi iletişim tecrübesi, analitik yetenekler, işi bilme, inisiyatif ve esneklik, iyi organizasyon becerisi, deneyim, etkili liderlik, kullanıcı katılımı, nezaket, güvenilirlik, stres altında serin kanlı olabilme, geniş bakış açısı gibi faktörler ile incelemiştir (White & Leifer, 1986, s. 216). Schwarz ve schwarz, grup karar destek sistemlerinin başarısında insanların örtük inanışlar gibi beşeri yönleri itibariyle incelemiştir. Bir grubun özelliklerinin, Grupların Grup Karar Destek Sistemleri kullanımının etkililiğine etkilerini belirlemeye odaklanmışlardır. Hipotezleri test için bir laboratuar deneyi yapılmıştır. Yeniliğin 5 karakteristiğinin her biri ikinci düzey yapılarda anlamlı faktör olarak bulunmuştur. (Schwarz & Schwarz, 2007, s. 198).

81 Sistemlerin inşasında Kullanıcı katılımı, kullanıcı algısı, kullanıcı eğitimi, Kullanıcı sayısı, kullanıcı özyetkinliği, kullanıcı tecrübesi, kullanıcı direnci (Rouibah, Hamdy, & Al-Enezi, 2009, s. 341; Sabherwal, Jeyaraj, & Chowa, 2006; Wixom & Watson, 2001, s. 21; Baroudi & Wanda J, 1988, s. 4) gibi çeşitli faktörlerin etkilerinin yanı sıra BS Ekibinin sunduğu Hizmet kalitesi (Dyke, Kappelman, & Prybutok, 1997, s. 196; Pitt, Watson, & Kavan, 1995, s. 176; DeLone & McLean, 2003) ile ekibi oluşturan insanların sunduğu hizmet kalitesinin etkisi ve Yönetimin BT bilgisi (Boynton, Zmud, & Jacobs, 1994, s. 301) gibi sistemin yaşamını önemli derecede etkileyen yönetim kademesindeki insan faktörünün BS başarısına etkileri çeşitli çalışmalarda incelenmiştir.

Literatürde Bilişim Sistemlerinin bir bileşeni olarak gördüğümüz insan faktörünün BS başarısı üzerine çeşitli çalışmalarda deneysel olarak incelenmiştir. BS İnsan Başarısı yada Faktörü olarak ifade edilebilecek bir değişkenin BS Başarı Modeli içerisinde yer alması modelin sistem bileşenlerine başarı öncüllerini yada bağımsız değişkenleri doğru şekilde ortaya konmuş olacaktır.

Tablo 7. BS Başarısını Etkileyen İnsani Faktörler İnsani Faktörler Kullanıcı Katılımı Kullanıcı Algısı Kullanıcı Eğitimi Kullanıcı Memnuniyeti Kullanıcı Bakışı Kullanıcının Arzusu Kullanıcı Özellikleri Kullanıcı Çeşitliliği Kullanıcı Sayısı Kullanıcı Beklentileri Kullanıcı Deneyimi/Tecrübesi Kullanıcı Yenilikçiliği Kullanıcı Özyetkinliği Kullanıcı İlgisi Kullanıcı Direnci Liderin Deneyimi Yönetimin BT Bilgisi CEO BT Uzaklığı/Vukufiyeti CEO-CIO ilişkileri Toleransı/Sabrı/Tahammülü Ekibin Sunduğu Hizmet Kalitesi BS Ekibinin Yanıtlılığı

Ekip Kompozisyonu Ekip Uyumu

Ekibin Yenilikçiliği Ekibin Mesleki tecrübe

Ekibin İşyerindeki tecrübesi (şirketi tanıması)

Ekibin Meraklılık-isteklilik Ekibin Çözüm odaklılığı Ekibin Müşteri odaklılığı

Bu amaçla geniş bir insani faktör listesinden BS ekibini, Yöneticileri, Kullanıcıları ilgilendiren ve dolayısıyla sistemin insan boyutuna ait başarı öncüllerini oluşturacağına

82 inandığımız, literatürde yer alan ve uzmanlar ile yaptığımız mülakat ile ortaya çıkan faktörlerden Ekip BS Uzmanlığı, Hizmet Kalitesi, Yönetimin BS Bilgisi ve Kullanıcı Eğitimi faktörlerinin BS İnsani Başarısının alt faktörleri olarak incelenmesi hedeflenmiştir (Tablo 7).

Şekil 33. Önerilen Modelin BS İnsan Faktörü Bileşenleri

BS İnsani 

Faktörleri

Davranışsal 

Ölçekler

83

BÖLÜM 4: GENİŞLETİLMİŞ BİLİŞİM SİSTEMLERİ BAŞARI

MODELİ UYGULAMA VE YÖNTEMİ

Çalışmanın bu bölümünde kavramsal çerçeveye dayalı olarak geliştirilen modelin test edilmesi amaçlanmaktadır. Bu bölümde model ve hipotezler tekrar sunularak, çalışmada kullandığımız değişkenler tespit edilmekte, çalışmanın yöntemi sunulmakta, anketin hazırlanması süreci, örneklem tespiti, verinin analize hazırlanması ve çalışmada kullanılan analiz teknikleri anlatılmaktadır.