İlköğretim Programları

Bu bölümde İlköğretim Fen Bilimleri, Türkçe, Matematik ve Sosyal Bilgiler dersleri eğitim programlarının temel yapıları incelenecektir.

2.6.1 İlköğretim fen bilimleri programı

Günümüz gelişen dünyasına uyum sağlayabilecek, sosyal ve ekonomik koşullarda etkin rol oynayabilme becerilerine sahip bireyler yetiştirmek eğitimin temel amacıdır (MEB, 2017). Bu amaçla ülkeler sorumluluklarının farkında, problem çözme becerilerine sahip, karar verme becerilerinin geliştirilerek, eleştirel ve inovatif düşünebilen bireylerin yetişmesini sağlayabilecek eğitimsel modellerin arayışları

46

sürmektedir (MEB, 2017). Öğretim programlarında iş birliğine dayalı öğrenme temel alınır. Bireysel farklılıklara saygı duyulmasını, özgür düşünce paylaşımını sağlayan yeni fikirlerin oluşmasını iş birliğine dayalı öğrenme destekler. Eğitim programlarında hedef; kendisi ve toplumuyla uyum içerisinde, sorumluluklarının farkında ve görevini yürüten, milli ve evrensel değerleri içselleştirmiş, özgüven sahibi bireyler yetiştirmektir. Günümüzde eğitim görüşü, öğrencinin bilgi düzeyinin değerlendirilmesinden ziyade anlamlı öğrenmenin sağlanmasına dayanmaktadır. Tüm bunlarla birlikte eğitim anlayışı okul dışarısına çıkarak, çevrenin eğitim sistemine bir öge olarak dahil edilmesi dikkate alınmıştır (MEB, 2017).

Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programının 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nun 2. maddesinde ifade edilen Türk Millî Eğitimi’ndeki genel amaçları ve temel ilkeleri esas alınarak hazırlanmıştır. “Bütün bireylerin fen okuryazarı olarak yetişmesini amaçlayan Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı’nın temel amaçları şunlardır: 1. Astronomi, biyoloji, fizik, kimya, yer ve çevre bilimleri ile fen ve mühendislik uygulamaları ile ilgili temel bilgileri kazandırmak,

2. Doğanın keşfedilmesi ve insan-çevre arasındaki ilişkinin anlaşılması sürecinde, bilimsel süreç becerileri ve bilimsel araştırma yaklaşımlarını benimsenip bu alanlarda karşılaşılan sorunlara çözüm üretme becerilerine sahip olmak,

3. Birey, çevre ve toplum arasındaki etkileşimi fark ettirerek; toplum, ekonomi ve doğal kaynaklara ilişkin sürdürülebilir kalkınma bilincini yerleştirmek,

4. Günlük yaşam sorunlarına ilişkin sorumluluk alınmasını ve bu sorunları çözmede fen bilimlerine ilişkin bilgi, bilimsel süreç becerileri ve diğer yaşam becerilerinin kullanılmasını sağlamak,

5. Fen bilimleri ile ilgili kariyer bilinci ve girişimcilik becerilerini geliştirmek,

6. Bilim insanlarınca bilimsel bilginin nasıl oluşturulduğunu, oluşturulan bu bilginin geçtiği süreçleri ve yeni araştırmalarda nasıl kullanıldığını anlamaya yardımcı olmak, 7. Doğada ve yakın çevresinde meydana gelen olaylara ilişkin ilgi ve merak uyandırmak, tutum geliştirmek,

8. Bilimsel çalışmalarda güvenliğin önemini fark ettirerek güvenli çalışma bilinci oluşturmak,

47

9. Sosyobilimsel konuları kullanarak muhakeme etme yeteneği, bilimsel düşünme alışkanlıkları ve karar verme becerilerini geliştirmek,

10. Evrensel ahlak değerleri, millî ve kültürel değerler ile bilimsel etik ilkelerinin benimsenmesini sağlamak” (MEB, 2017: 7).

2.6.2 İlköğretim türkçe programı

İlköğretim Türkçe öğretim programında genel tüm amaçlara ek olarak dört temel dil becerisinin kazanılması amaçlanmıştır, dil becerileri öğretilirken farklı öğretim yöntem ve teknikleri kullanılmalıdır (MEB, 2017). Öğrenme öğretme süreçleri planırken bireysel farklılıklar esas alınmalıdır. Öğrenme kalıcı hale getirilmeye çalışılmalıdır. Dersler esnasında öğrencilerin derse aktif katılımı sağlanmalıdır. Öğrencilerin içindeki yaşadıkları sosyokültürel ve çevresel durumların dahil edildiği aktif bir öğrenme ortamı sağlanmalıdır (MEB, 2017).

Özel eğitime ihtiyaç duymakta olan öğrencilerin; bireysel özelliklerinin, performanslarının ve ihtiyaçlarının doğrultusunda Türkçe Dersi Öğretim Programı temel alınarak “Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı” hazırlanıp, uygulanılmalıdır (MEB, 2017). Öğrenme öğretme süreçlerinde bilgi ve iletişim teknolojileri kullanılmalıdır. Öğrenciler veri toplama, organize etme ve sınıflama, elde edilen verileri yazıya dökme, düzenleyip sunma ve bilgisayar programlarını kullanmaya yönlendirilmelidir (MEB, 2017).

Türkçe Dersi Öğretim Programı, öğrencilerin dinleme/izleme, konuşma, okuma ve yazma ile ilgili dil ve zihinsel becerilerini kazanmalarını, bu beceriler ile sosyal iletişim kurmalarını sağlayacak bilgi, beceri ve değerleri esas alarak hazırlanmıştır. Program tematik yaklaşım çerçevesinde hazırlanmıştır; okuma, yazma kazanımlarında metin içi, metin dışı ve metinler arası okuma ile öğrenmeyi oluşturabilecek şekilde hazırlanılmıştır. Birinci sınıf ile sekizinci sınıf arasındaki kazanımlar, öğrencilerin temel dil beceri gelişimini destekleyecek ve üst düzey bilişsel beceri gelişimine katkı sağlayabilecek biçimde hazırlanılmıştır. Öğrencilerdeki gelişim özelliklerini esas alarak, dil bilgisi ve yazım kurallarını artan düzeyde yoğunlukla sıralamıştır (MEB, 2017).

48

1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nda ifade edilen Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları ve Temel İlkeleri doğrultusunda hazırlanan Türkçe Dersi Öğretim Programı ile öğrencilerin;

• Dinleme/izleme, konuşma, okuma ve yazma beceri gelişimlerinin desteklenmesi, • Türkçeyi, konuşma ve yazma kurallarına uygun olarak bilinçli, doğru ve özenli kullanımlarının geliştirilmesi,

• Okuduğu, dinlediği veya izlediğinden hareket ederek, söz varlığını zenginleştirip dil zevki ve bilincine ulaşarak; duygu, düşünce ve hayal dünyalarının gelişmesine katkıda bulunması,

• Okuma yazma sevgisi ve alışkanlığı kazandırması,

• Duygu veya düşünceleri ile bir konudaki görüş ya da tezini sözlü, yazılı olarak etkili ve anlaşılır biçimde ifade etmelerinin desteklenmesi,

• Bilgiyi araştırma, keşfetme, yorumlama ve zihinde yapılandırma becerilerinin gelişiminin desteklenmesi,

• Basılı materyaller ile çoklu medya kaynaklarından bilgiye erişme, eriştiği bilgiyi sorgulama, kullanma ve üretme becerilerinin geliştirilmesi,

•Okuduklarını anlayıp eleştirel bakış açısı ile değerlendirmenin ve sorgulamanın sağlanması,

• Millî, manevi, ahlaki, tarihî, kültürel ve sosyal değerlerin öneminin kavranması, millî duygu ve düşüncelerin güçlenmesi (Cömert, 2017),

• “Türk ve Dünya kültür ve sanatı ile ilgili eserler aracılığı ile estetik ve sanatsal değerleri fark ederek, benimsemeleri amaç olarak belirlenmiştir” (MEB Türkçe Öğretim Programı, 2017: 12).

2.6.3 İlköğretim matematik programı

İlköğretim Matematik Dersi öğretim programında; Sayılar ve İşlemler, Geometri, Ölçme ve Veri İşleme olmak üzere dört öğrenme alanı bulunmaktadır. Bütün öğrenme alanları her sınıf seviyesine uygundur, bazı alt öğrenme alanlarıysa belirlenen sınıflardan sonra gelmektedir.

49

1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nda belirlenen Genel Amaçlar ve Temel İlkeler ile Matematik Dersi Öğretim Programı genel amaçları aşağıda sıralanmıştır: “Öğrenciler;

1. Matematiksel okuryazarlık becerilerini fark ederek ve etkin bir şekilde kullanabilme becerisine sahip olacaktır.

2. Matematiksel kavramları anlayarak bu kavramları günlük hayatlarında kullanabilme becerisine sahip olacaktır.

3. Problem çözme sürecinde öğrenme süreçlerini ve akıl yürütmelerini kolaylıkla ifade ederek, başkalarının matematiksel akıl yürütmelerinin eksik kalmış ya da boş bölümlerini görecektir.

4. Matematiksel düşüncelerin mantıklı bir şekilde açıklanması ve paylaşımı için matematiksel terminolojiyi ve dili bilerek uygun şekilde kullanacaktır.

5. Matematiğin anlamı ve dilini kullanarak insan ile nesneler arasındaki ilişkileri ve nesnelerin birbirleriyle ilişkilerini anlamlandırabilecektir.

6. Üstbilişsel bilgi ve becerilerini geliştirerek, kendi öğrenme süreçlerini bilinçli biçimde yönetebilecektir.

7. Tahmin etme ve zihinden işlem yapma becerilerini etkin bir şekilde kullanabilecektir.

8. Kavramları, farklı temsil biçimleri ile ifade etme becerilerine sahip olacaklardır. 9.Matematiği öğrenmede tecrübeleriyle matematiğe yönelik olumlu tutum geliştirerek, matematiksel problemlere öz güvenli yaklaşabilecektir.

10. Sistemli, dikkatli, sabırlı ve sorumlu olma özelliklerini geliştirebilecektir.

11. Araştırma yapma, bilgi üretme ve bilgiyi kullanma becerilerini geliştirebilecektir. 12. Matematiğin sanat ve estetikle ilişkisini fark edecektir.

13. Matematiğin insanlığın ortak değeri olduğunun bilincinde olup matematiğe değer verecektir “(MEB Matematik Öğretim Programı, 2017: 7).

50 2.6.4 İlköğretim sosyal bilgiler programı

Sosyal Bilgiler Dersi öğretim programının uygulanması sırasında; konular disiplinlerarası bir yaklaşımlar işlenmelidir, kazanımların uygulanmasında “yerellik, güncellik, disiplinler arası, yansıtıcı sorgulama, geçmiş-bugün-gelecek bağlantısı, zaman-süreklilik-değişim ve esneklik” gibi ilkeler dikkate alınmalıdır, ”sosyal bilimler için sosyal bilimler” ve “yansıtıcı düşünme için sosyal bilgiler” görüşlerine önem verilmelidir, değer ve beceri öğretiminde hayat boyu kullanım esas alınmalıdır, kavram öğretiminde sınıflamalar ve kavram öğretimi yaklaşımı dikkate alınmalıdır, milli açıdan önemli konular önemsenerek milli ve tarihsel duyarlılık arttırılmalıdır,okul dışı çevre eğitime dahil edilmelidir, Türkçe dersi edebi türleri kullanılarak eğitim genişletilmelidir, güncel ve tartışmalı konular farklı teknikler kullanılarak sınıfta da ele alınmalıdır, güncel gelişmeler ile vatandaşlık ile ilgili olan teknolojil durumlar (dijital vatandaşlık, e-Devlet, sanal ticaret, sosyal medya vb.) ve birtakım sorunlar (dijital bölünmüşlük, kimlik hırsızlığı, kişisel bilginin gizliliği, siber dolandırıcılık, siber zorbalık vb.) ele alınmalı öğrenciler bilgilendirilmelidir (MEB, 2017).

Öğrenme alanları, birbiriyle ilişkide olan bilgi, beceri ve değerleri bütün olarak görüp, öğrenmeyi organize edecek disiplinler arası bir yapıdır. Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı 7 öğrenme alanı çerçevesinde yapılandırılmıştır.

1. Birey ve Toplum