Bu kısım içinde rehberlik ve araştırma merkezleri ve örgüt analizi ile ilgili yapılmış araştırmalardan kısaca bahsedilmiştir.
Ülküsel (1993) çalışmasında, devlet liseleleri, özel liseler ve rehberlik ve araştırma merkezlerinde görev yapan rehber öğretmenlerin durum saptaması yapmayı amaçlamıştır. Araştırma sonuçlarına göre rehber öğretmenlerin sadece eğitsel rehberlik
ile beklenen kadar uğraştığı, mesleki ve kişisel rehberlikle ise yeterince uğraşmadığı belirlenmiştir. Aynı zamanda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin alanda yeterli formasyona sahip olmayan kişilerce gerçekleştirildiği bu nedenle rehber öğretmenlerin görevlerinin tam olarak bilinmediğinin ve rehberlik hizmetleri dışında görevler verildiği, rehber öğretmenlerin hizmet içi eğitim konularından en çok danışmalıkta kullanılan test ve teknikleri istedikleri, rehber öğretmenlerin kendilerine ait odalarının bulunmadığı, yeterli kadro bulunmadığı saptanmıştır.
Tomul (1994) çalışmasında, Milli Eğitim Bakanlığı Araştırma Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığının (APK) örgüt analizini gerçekleştirmiştir.
Araştırmada sonuç olarak APK biriminin örgütsel yapısının ilk kuruluşundan itibaren durumunun araştırma planlama örgütü yapısı ile oluşturulduğu belirlenmiştir. Kurul başkanlığının ana hizmet görev alanına göre daire başkanlıkları, bunlara bağlı uzmanlıklar şeklinde oluştuğu, ancak uzmanlık alanlarının belirtilmemiş olduğu saptanmıştır. Personelin nitelikleri, yetiştirilmesi ile ilgili herhangi bir düzenleme yapılmamış olduğu, personelde belli nitelikler aranmadığı ortaya koyulmuştur. Bunlara ek olarak hizmet içi eğitimin sınırlı kaldığı belirlenmiştir.
Koç (1998) çalışmasında, rehberlik ve araştırma merkezlerinde görevli uzmanların iş doyumu düzeylerini, görevleri sırasında yaşadıkları problemleri araştırmayı amaçlamıştır. Araştırmanın sonucuna göre, rehberlik ve araştırma merkezi rehber öğretmenlerinin iş doyumu düzeyinde, görevleri sırasında yaşadıkları mesleki problemlerden büyük bir bölümü ile kişisel bazı özelliklerine ilişkin değişkenlerden mesleki kıdem ve çalışan değişkenlerinin etkiliği olduğu saptanmıştır.
Akkoyun (2000) araştırmasında, Batı Karadeniz bölgesindeki (Zonguldak, Çaycuma, Bartın, Düzce, Bolu, Karabük, Kastamonu, Sinop) il/ilçelerinde bulunan rehberlik ve araştırma merkezlerinde çalışmakta olan personelin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri belirlenmiştir. Araştırmaya 35 rehberlik ve araştırma merkezi çalışanı katılmıştır. Araştırmada veriler, nitel araştırma yöntemlerinden yarı yapılandırılmış görüşme soruları kullanılarak toplanmıştır. Araştırma sonucunda, rehberlik ve araştırma merkezlerinde çalışmakta olan rehber öğretmenlerin ve yöneticilerin kaynaştırma eğitimine ilişkin bilgilerinin yeterli düzeyde olduğu saptanmıştır. Kaynaştırma eğitimiyle ilgili rehberlik ve araştırma merkezi personelinin yetersizliği, kaynaştırma
öğretmenlerinin bilgi yetersizliği, rehberlik ve araştırma merkezlerinin taşıt ihtiyacı olması ve kaynaştırma öğrencilerinin ailelerinin bilgi yetersizliği sebeplerinden dolayı uygulama aşamasında problemler yaşandığı belirlenmiştir.
Yılmaz (2003) araştırmasında, okullarda ve rehberlik ve araştırma merkezlerinde çalışan rehber öğretmenlerin aralarındaki iletişim ve iş birliğinin değerlendirilmesini ve araştırma kapsamına alınan iki ilin rehber öğretmenleri arasındaki iletişim ve iş birliği düzeyleri karşılaştırılması amaçlamıştır. Araştırma sonuçlarına göre RAM’larda görev yapan rehber öğretmenlerin iletişim ve iş birliği düzeyleri okullarda görev yapan rehber öğretmenlerden daha yüksek olduğu saptanmıştır. Diğer yandan daha az sayıda rehber öğretmeni olan Karaman’da görev yapan rehber öğretmenlerin iletişim ve iş birliği düzeylerinin daha fazla rehber öğretmenin görev yaptığı Konya’dan yüksek olduğu belirlenmiştir.
Kağan (2005), devlet ve özel ilköğretim okulu rehber öğretmenleri ve rehberlik ve araştırma merkezlerinde görevli rehberlik öğretmenlerinin iş doyum düzeylerinin bazı değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını incelemiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 248 rehber öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın bulgularında özel ilköğretim okullarında görev yapan rehber öğretmenlerin iş doyum düzeylerinin, devlet ilköğretim okulunda ve rehberlik ve araştırma merkezlerinde görev yapan rehber öğretmenlerden daha yüksek olduğu saptanmıştır. Bir başka bulgu olarak psikolojik danışma ve rehberlik bölümü mezunlarının iş doyum düzeyleri eğitim fakültelerinin diğer bölümlerinden mezun olan rehber öğretmenlerinkinden daha yüksek olduğu saptanmıştır. Diğer yandan iş doyumu gelir seviyesini yeterli bulanlarda daha fazladır.
Tiryakioğlu (2009), rehberlik ve araştırma merkezi özel eğitim hizmetleri bölümünün sorunlarını incelemiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 190 rehberlik ve araştırma merkezi müdürü oluşturmuştur. Araştırmada rehberlik ve araştırma merkezindeki özel eğitim hizmetleri bölümlerinin sorunlarının belirlenmesi ve bu sorunların cinsiyet, yaş, mezun olunan lisans programı, mesleki kıdem, müdür olarak çalışma süresi, kadro durumu, öğrenim durumu, özel eğitim ile ilgili hizmet içi eğitime katılması gibi değişkenlerle ilişkisi incelenmiştir. Araştırma sonucunda, bölümün hizmet verdiği binanın rehberlik ve araştırma merkezi standartlarına uygun fiziksel donanıma sahip olmadığı, bölümde norm kadro personel sayısının yeterli olmadığı,
bölümün bağlı bulunduğu üst kurumlardan gerekli yardım ve danışmanlık hizmetinin yeterli düzeyde alınmadığı, okul öncesindeki bireylerin rehberlik ve araştırma merkezleri özel eğitim hizmetleri bölümüne hastaneler tarafından yönlendirilmediği saptanmıştır. Diğer yandan araştırmada hizmet verilen bölgede tarama yaparak sorunlu öğrencilerin tespit edilmesine yönelik tarama yapılmadığı, okullar tarafından rehberlik ve araştırma merkezi özel eğitim bölümüne yönlendirilen öğrencilerin değerlendirme sürecinde takip edilmediği, eğitsel tanılama için öğrencinin özelliklerine uygun uzmanlardan oluşan bir ekip oluşturulmadığı, bölümün düzenlediği eğitsel değerlendirme raporlarının düzenli olarak takip edilmediği ve süreleri dolanların yenilenmek için ailelerin uyarılmadığı, kaynaştırma kararı verilirken sınıfına öğrenci yerleştirilecek öğretmenin fikrinin alınmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmada sorunların algılanmasına ilişkin görüşlerin cinsiyet, mezun olunan lisans programı, mesleki kıdem, kadro durumu, hizmet içi eğitime katılıp katılmama, öğrenim durumu gibi değişkenlere bağlı olmadığı saptanmıştır.
Topal (2010), rehberlik ve araştırma merkezlerinde görev yapan rehber öğretmenlerin rehberlik ve araştırma merkezi müdürlerinin yöneticilik becerilerine ilişkin görüşlerini belirlemek amacıyla bir çalışma yapmıştır. Ayrıca çalışmada rehber öğretmenlerin RAM müdürlerinin yöneticilik becerilerine ilişkin algıları, beklentileri ve RAM müdürlerinin kendi yönetim becerilerine ilişkin algı ve beklentilerinin bazı değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmanın sonucuna göre rehber öğretmenler RAM müdürlerinin yöneticilik becerilerini sergilediklerini düşünmektedirler. Araştırmanın sonuçlarına göre rehber öğretmenlerin RAM müdürlerinden yönetim becerileri ile ilgili algı ve beklentileri müdürlerle benzerdir. Rehber öğretmenler, RAM müdürlerinin iş ortamında bulunan diğer kişilerle ilişkilerinde yeterince saygılı davranma, güvenilir, dürüst, nazik ve saygılı olma becerisini yerine getirdikleri konusunda hem fikir oldukları belirlenmiştir. Rehber öğretmenlerin büyük çoğunluğu RAM müdürlerinin yeni işler alma, aldığı sorumluluğu sonuna kadar taşıma ve işleri zamanında bitirme; adil yargılarda bulunma; esnek ve kontrollü olma; iyi bir dinleyici olma; düşüncelerini açıkça ifade edebilme ve diğerlerinin ne söylediğini rahatça anlama ve değişik statülerde olan, kendi bölümlerinin içinde ve dışında çalışan insanlarla iyi ilişkiler kurma sahip olduğunu düşünmektedir.
Araştırmanın diğer bir sonucu ise hem RAM müdürlerine hem de rehber öğretmenlere
göre; RAM müdürleri, yönetim becerileri bakımından beklentilerin gerisindedirler.
Rehber öğretmenler cinsiyet, kıdem, mezun oldukları alan, eğitim düzeyleri farkı olmaksızın RAM müdürlerinin daha etkin yönetim becerilerine sahip olmalarını beklemekte ve daha iyi yönetilmeleri gerektiğini düşünmektedirler. Bu bulguları destekler nitelikte RAM müdürleri de daha üstün yönetim becerilerine sahip olmaları gerektiğini düşünmektedirler.
Eğitim öğretim kurumlarındaki rehberlik hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesi ve görev alanı içindeki özel eğitim gerektiren bireylerin tanılanması gibi önemli işlevleri olan rehberlik ve araştırma merkezlerini konu edinmiş araştırmaların sayısının az olduğu söylenebilir. Ayrıca yapılan araştırmalardan bir kısmı rehberlik ve araştırma merkezlerinde görevli personelin durumu ve sorunları ile ilgilidir, bir kısmıda özel eğitim hizmetleri bölümünde yaşanan sıkıntılar ile ilgilidir. Kurumun genel yapısı ile ilgili araştırma bulunmamaktadır. Bu araştırma rehberlik ve araştırma merkezlerinin önemli iki işlevini de ele almaktadır.
BÖLÜM III
YÖNTEM
Araştırmanın bu bölümünde araştırma yöntemi hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca araştırma çalışma grubu, araştırma süreci ve verilerin analizi ile ilgili bilgilendirme yapılmıştır.