İkinci Düzey Doğrulayıcı Faktör Analizi

Araştırma modelinde yer alan ve ölçülmek istenilen temel değişkenlerin alt boyutlar tarafından ne düzeyde açıklanabildiğini göstermek amacıyla ikinci düzey doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Araştırma modelindeki çok boyutlu yapılar olan güdülenmiş tüketici yenilikçiliği, ürün ilgilenimi ve algılanan risk değişkenlerine giyim ve teknoloji ürünleri için ayrı ayrı ikinci düzey doğrulayıcı faktör analizi

161

uygulanmıştır. Alt boyutları olmayan tek boyutlu yapılara ise analizin yapısı gereği uygulanmamıştır.

Tüketici Yenilikçiliği: Tüketici yenilikçiliği araştırma kapsamında alternatif modellerde iki farklı ölçekle ölçülmüştür. Bu ölçeklerden ürüne özgü yenilikçilik tek boyutlu bir yapıda olduğundan ikinci düzey doğrulayıcı faktör analizine tabi tutulmamıştır. Güdülenmiş tüketici yenilikçiliği ölçeği ise çok boyutlu bir yapıdadır ve dolayısıyla ikinci düzey faktör analizine tabi tutulmuştur. Bu sayede güdülenmiş tüketici yenilikçiliği ölçeğinin alt boyutlarının bu yapıyı hangi oranda açıkladığı Şekil 4.5’de görülmektedir.

162

163

İkinci düzey doğrulayıcı faktör analizinde uygulanan aşamalar birinci düzey faktör analiziyle benzerdir. İkinci düzey faktör analizinde de önerilen modelin geçerliliği için aranan test istatistikleri aynıdır. Önerilen modelin istatistiksel olarak anlamlılığı öncelikler birinci düzey doğrulayıcı faktör analizinde açıklandığı gibi veri setinin büyük olması nedeniyle

χ

2

/df değerine bakarak test edilir. Güdülenmiş tüketici yenilikçiliği ölçeği için

χ

2

/df değeri 3,87’dir. Tablo 4.7’deki değerler ile kıyaslandığında değerin kabul edilebilir sınırlar içerisinde olduğu görülmektedir. Dolayısıyla birinci düzey doğrulayıcı faktör analizinde olduğu gibi diğer uyum iyiliği indekslerinin uygunluğuna bakılabilir. Tablo 4.19’de güdülenmiş tüketici yenilikçiliği ölçeğine ilişkin uyum iyiliği indeksleri verilmiştir.

Tablo 4.19. Güdülenmiş Tüketici Yenilikçiliği Ölçeğinin Uyum İyiliği

Değerleri

Uyum Ölçüleri Kabul Edilebilir Uyum

İyi Uyum Güdülenmiş Tüketici

Yenilikçiliği

χ2

/df 2<χ2/df<5 0≤χ2/df≤2 3,87

RMSEA 0,05<RMSEA≤0,10 0≤RMSEA≤0,05 0,06

GFI 0,90≤GFI<0,95 0,95≤GFI≤1 0,94

NFI 0,90≤NFI<0,95 0,95≤NFI≤1 0,94

CFI 0,90≤CFI<0,97 0,97≤CFI≤1 0,96

AGFI 0,80≤AGFI<0,90 0,90≤AGFI≤1 0,92

Güdülenmiş tüketici yenilikçiliği ölçeğinin alt boyutları ile arasındaki ilişki katsayılarını gösteren Şekil 4.5’de tüketici yenilikçiliği örtük değişkeni (

ξ

) ve alt boyutları (η) oval şekillerle, bu alt boyutları ölçen ifadeler yani gözlenebilir değişkenler ise kare olarak belirtilmiştir. Şekildeki değişkenler arasındaki standardize edilmiş ilişki katsayıları λ ve γ sembolleriyle, gözlenen değişkenlere ait hata terimleri

ε

ve gözlenemeyen değişkenlere ait hata terimleri

ζ

sembolleriyle temsil edilmiştir.

Tüketicinin Ürün İlgilenimi: Tüketicinin ürün ilgilenimi ölçeği çok boyutlu bir yapıdadır ve dolayısıyla ikinci düzey faktör analizine tabi tutulmuştur. Bu sayede tüketicinin ürün ilgilenimi ölçeğinin alt boyutlarının bu yapıyı hangi oranda açıkladığı giyim ürünleri için tüketicinin ürün ilgilenimi Şekil 4.6a’da, teknoloji ürünleri için tüketicinin ürün ilgilenimi Şekil 4.6b’de görülmektedir.

164

Şekil 4.6a. Giyim Ürünleri İçin Tüketicinin Ürün İlgilenimi İkinci Düzey

Faktör Analizi

Şekil 4.6b. Teknoloji Ürünleri İçin Tüketicinin Ürün İlgilenimi İkinci Düzey

Faktör Analizi

İkinci düzey doğrulayıcı faktör analizinde önerilen modelin geçerliliği için aranan test istatistikleri birinci düzey doğrulayıcı faktör analizi ile aynıdır. Önerilen

165

modelin istatistiksel olarak anlamlılığı öncelikler birinci düzey doğrulayıcı faktör analizinde açıklandığı gibi veri setinin büyük olması nedeniyle

χ

2

/df değerine bakarak test edilir. Tüketicinin ürün ilgilenimi ölçeklerinden giyim ürünleri için ilgilenim ölçeğinin

χ

2

/df değeri 1,99 ve teknoloji ürünleri için ilgilenim ölçeğinin

χ

2/df değeri 2,15’dir. Tablo 4.7’deki değerler ile kıyaslandığında değerin kabul edilebilir sınırlar içerisinde olduğu görülmektedir. Dolayısıyla birinci düzey doğrulayıcı faktör analizinde olduğu gibi diğer uyum iyiliği indekslerinin uygunluğuna bakılabilir. Tablo 4.20’de tüketicinin ürün ilgilenimi ölçeğine ilişkin uyum iyiliği indeksleri verilmiştir.

Tablo 4.20. Tüketicinin Ürün İlgilenimi Ölçeğinin Uyum İyiliği Değerleri Uyum Ölçüleri Kabul Edilebilir

Uyum

İyi Uyum Giyim

Ürünleri İçin İlgilenim Teknoloji Ürünleri İçin İlgilenim χ2 /df 2<χ2/df<5 0≤χ2/df≤2 1,99 2,15

RMSEA 0,05<RMSEA≤0,10 0≤RMSEA≤0,05 0,03 0,04

GFI 0,90≤GFI<0,95 0,95≤GFI≤1 0,99 0,99

NFI 0,90≤NFI<0,95 0,95≤NFI≤1 0,99 0,99

CFI 0,90≤CFI<0,97 0,97≤CFI≤1 1,00 0,99

AGFI 0,80≤AGFI<0,90 0,90≤AGFI≤1 0,98 0,98

Giyim ürünleri için tüketicinin ürün ilgilenimi ölçeğinin alt boyutları ile arasındaki ilişki katsayıları (λ ve γ) Şekil 4.6a’da ve teknoloji ürünleri için tüketicinin ürün ilgilenimi ölçeğinin alt boyutları ile arasındaki ilişki katsayıları (λ ve γ) Şekil 4.6b’de bulunmaktadır.

Algılanan Risk: Algılanan risk ölçeği çok boyutlu bir yapıdadır ve dolayısıyla ikinci düzey faktör analizine tabi tutulmuştur. Analiz sonucunda giyim ürünleri için algılanan risk ölçeğinin alt boyutlarının bu yapıyı hangi oranda açıkladığı Şekil 4.7a’da ve teknoloji ürünleri için algılanan risk ölçeğinin alt boyutlarının bu yapıyı hangi oranda açıkladığı Şekil 4.7b’de görülmektedir.

166

Şekil 4.7a. Giyim Ürünleri İçin Algılanan Risk Ölçeği İkinci Düzey Faktör

167

Şekil 4.7b. Teknoloji Ürünleri İçin Algılanan Risk Ölçeği İkinci Düzey Faktör

Analizi

İkinci düzey doğrulayıcı faktör analizinde önerilen modelin geçerliliği için aranan test istatistikleri birinci düzey doğrulayıcı faktör analizi ile aynıdır. Önerilen modelin istatistiksel olarak anlamlılığı öncelikler birinci düzey doğrulayıcı faktör analizinde açıklandığı gibi veri setinin büyük olması nedeniyle

χ

2

/df değerine bakarak test edilir. Algılanan risk ölçeklerinden giyim ürünleri için algılanan risk ölçeğinin

χ

2

/df değeri 4,38 ve teknoloji ürünleri için algılanan risk ölçeğinin

χ

2/df değeri 3,54’dür. Tablo 4.7’deki değerler ile kıyaslandığında bu değerler kabul edilebilir sınırlar içerisinde olduğundan diğer uyum iyiliği indekslerinin uygunluğuna bakılabilir. Tablo 4.21’de görüldüğü gibi algılanan risk ölçeğine ilişkin tüm uyum iyiliği indeksleri kabul edilebilir sınırlar içerisindedir. Dolayısıyla giyim ve teknoloji ürünleri için algılanan risk ölçeğinin alt boyutları ile arasındaki ilişki katsayıları sırasıyla Şekil 4.7a ve Şekil 4.7b’de yer almaktadır.

168

Tablo 4.21. Algılanan Risk Ölçeğinin Uyum İyiliği Değerleri Uyum Ölçüleri Kabul Edilebilir

Uyum

İyi Uyum Giyim

Ürünleri İçin Algılanan Risk Teknoloji Ürünleri İçin Algılanan Risk χ2 /df 2<χ2/df<5 0≤χ2/df≤2 4,38 3,54

RMSEA 0,05<RMSEA≤0,10 0≤RMSEA≤0,05 0,06 0,05

GFI 0,90≤GFI<0,95 0,95≤GFI≤1 0,98 0,97

NFI 0,90≤NFI<0,95 0,95≤NFI≤1 0,96 0,97

CFI 0,90≤CFI<0,97 0,97≤CFI≤1 0,97 0,98

AGFI 0,80≤AGFI<0,90 0,90≤AGFI≤1 0,95 0,95

Özetle birinci ve ikinci düzey doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarının hepsi alternatif araştırma modellerinde yer alan değişkenleri ölçen bütün ölçeklerin doğrulandığını göstermiştir. Bu aşamaya kadar yapılan keşifsel ve doğrulayıcı faktör analizi ve tüm test istatistikleri sonuçları ölçeklerin geçerli ve güvenilir olduğunu belirlemiştir.

Belgede İçgüdüsel satın almaya tüketici yenilikçiliği, ürün ilgilenimi ve algılanan riskin etkisi (sayfa 177-185)