Araştırmanın ikinci alt problemi ‘Denetmen, yönetici ve öğretmenlerin okulun çoklu veri kaynaklarına dayalı edim değerlendirme modelindeki eğitim ortamları boyutuna ilişkin algı ve beklentileri arasında anlamlı bir farklılık var mıdır? Eğitim ortamlarına ilişkin algı ve beklentiler yöneticilerin (a) kıdemlerine, (b) cinsiyetlerine, (c) çalıştıkları okul türüne göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir? Öğretmenlerin; (a) eğitim düzeylerine, (b) kıdemlerine, (c) cinsiyetlerine, (d) çalıştıkları okul türüne göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?’ şeklinde belirlenmiştir. Buna göre denetmen, yönetici ve öğretmenlerin okulun çoklu veri
kaynaklarına dayalı edim değerlendirme modelindeki eğitim ortamları boyutuna ilişkin algı ve beklentilerinin karşılaştırıldığı Kruskal Wallis testi sonuçları Tablo 14’te verilmektedir.
Tablo 14
Denetmen Yönetici ve Öğretmenlerin Okulun Çoklu Veri Kaynaklarına Dayalı Edim Değerlendirme Modelindeki Eğitim Ortamları Boyutuna İlişkin Algı ve
Beklentilerine Ait Kruskal Wallis Sonuçları
Algı Eğitim Ortamları n S. O. sd χ2 P Önem Denetimi Denetmen 9 177,94 2 0,393 0,821 Fark Önemsiz Yönetici 22 169,25 Öğretmen 293 161,52 Beklenti Eğitim Ortamları n S. O. sd χ2 P Önem Denetimi Denetmen 9 155,22 2 2,299 0,317 Fark Önemsiz Yönetici 22 191,43 Öğretmen 293 160,55
Tablo 14’e göre; eğitim ortamlarına ilişkin denetmen, yönetici ve öğretmenlerin okulun çoklu veri kaynaklarına dayalı edim değerlendirme modelindeki eğitim ortamları boyutuna ilişkin algı ve beklentileri arasında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmektedir.
Araştırmanın ikinci alt probleminde, ‘Eğitim ortamlarına ilişkin algı ve beklentiler yöneticilerin; (a) kıdemlerine, (b) cinsiyetlerine, (c) çalıştıkları okul türüne göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?’ şeklinde devam etmektedir. Buna göre; yöneticilerin eğitim ortamlarına ilişkin algılarının belirtilen değişkenlere göre karşılaştırıldığı Mann Whitney U testi sonuçları Tablo 15’te verilmektedir.
Tablo 15
Yöneticilerin Eğitim Ortamlarına İlişkin Algılarının Farklı Değişkenlere Ait Mann Whitney U Sonuçları
Yönetici
Cinsiyet n S.O ST U p Önem Denetimi
Kadın 8 10 80
44 0,410 Fark Önemsiz Erkek 14 12,36 12,36
Kıdem n S.O ST U p Önem Denetimi
0-23 yıl 10 8,55 85
30,5 0,05* Fark Önemli 24 yıl ve üzeri 12 13,96 167,5
Okul Türü n S.O ST U p Anlamlı Fark
Anadolu-Genel Lise 10 13,7 137
38 0,159 Fark Önemsiz Meslek Lisesi 12 9,07 116
* P<0,05
Tablo 15’te görüldüğü gibi yöneticilerin, eğitim ortamlarına ilişkin algıları cinsiyet ve okul türü değişkenlerine göre karşılaştırıldığında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmektedir. Ancak kıdem değişkenine göre karşılaştırıldığında anlamlı bir farklılığın olduğu görülmektedir. Bu farklılığın nedeni 24 yıl ve üzeri kıdeme sahip yöneticilerin, bu boyuta giren edim göstergelerinin çoklu veri kaynaklarınca iyi değerlendirilemediğini düşünmeleri olabilir.
Yöneticilerin eğitim ortamlarına ilişkin beklentilerinin belirtilen değişkenlere göre karşılaştırıldığı Mann Whitney U testi sonuçları Tablo 16’da verilmektedir.
Tablo 16
Yöneticilerin Eğitim Ortamlarına İlişkin Beklentilerinin Farklı Değişkenlere Ait Mann Whitney U Sonuçları
Yönetici
Cinsiyet n S.O ST U p Önem Denetimi
Kadın 8 8,56 68,5
32,5 0,106 Fark Önemsiz Erkek 14 13,18 184,5
Kıdem n S.O ST U p Önem Denetimi
0-23 yıl 10 10,1 101
46 0,381 Fark Önemsiz 24 yıl ve üzeri 12 12,67 152
Okul Türü n S.O ST U p Önem Denetimi
Anadolu-Genel Lise 10 12,2 122
53 0,674 Fark Önemsiz Meslek Lisesi 12 10,92 131
Tablo 16’da görüldüğü gibi yöneticilerin eğitim ortamlarına ilişkin beklentileri, belirtilen değişkenlere göre karşılaştırıldığında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmektedir.
Araştırmanın ikinci alt probleminde, ‘Eğitim ortamlarına ilişkin algı ve beklentiler öğretmenlerin; (a) eğitim düzeylerine, (b) kıdemlerine, (c) cinsiyetlerine, (d) çalıştıkları okul türüne göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?’ şeklinde devam etmektedir.
Öğretmenlerin eğitim ortamlarına ilişkin algı ve beklentilerinin eğitim düzeyi değişkenine göre karşılaştırıldığı Kruskal Wallis testi sonuçları Tablo 17’de verilmektedir.
Tablo 17
Öğretmenlerin Eğitim Ortamlarına İlişkin Algı ve Beklentilerinin Eğitim Düzeyi Değişkenine Ait Kruskal Wallis Sonuçları
Algı n S.O. sd χ2 p Önem Denetimi
Yüksekokul 22 158,84
2 0,701 0,704 Fark Önemsiz
Fakülte 239 145,13
Lisans Üstü 32 152,83
Beklenti n S.O. sd χ2 p Önem Denetimi
Yüksekokul 22 119,64
2 2,522 0,283 Fark Önemsiz
Fakülte 239 149,47
Lisans Üstü 32 147,34
Tablo 17’de görüldüğü gibi, öğretmenlerin, eğitim ortamlarına ilişkin algı ve beklentileri eğitim düzeyi değişkenine göre karşılaştırıldığında anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
Öğretmenlerin eğitim ortamlarına ilişkin algı ve beklentilerinin mesleki kıdem değişkenine göre karşılaştırıldığı Kruskal Wallis testi sonuçları Tablo 18’de verilmektedir.
Tablo 18
Öğretmenlerin Eğitim Ortamlarına İlişkin Algı ve Beklentilerinin Mesleki Kıdem Değişkenine Ait Kruskal Wallis Sonuçları
Kıdem n S.O. sd χ2 p Önem Denetimi
Algı 0-11 yıl 23 137,74 3 0,627 0,89 Fark Önemsiz 12-17 yıl 98 149,92 18-23 yıl 107 144,17 24 yıl ve üzeri 65 150,53
Kıdem n S.O. sd χ2 p Önem Denetimi
Beklenti 0-11 yıl 23 158,87 3 6,96 0,07 Fark Önemsiz 12-17 yıl 98 147,99 18-23 yıl 107 157,51 24 yıl ve üzeri 65 123,99
Tablo 18’de, öğretmenlerin, eğitim ortamlarına ilişkin algı ve beklentileri mesleki kıdem değişkenine göre karşılaştırıldığında anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
Öğretmenlerin eğitim ortamlarına ilişkin algı ve beklentilerinin cinsiyet değişkenine göre karşılaştırıldığı t testi sonuçları Tablo 19’da verilmektedir.
Tablo 19
Öğretmenlerin Eğitim Ortamlarına İlişkin Algı ve Beklentilerinin Cinsiyet Değişkenine Ait t Testi Sonuçları
Tablo 19’da, öğretmenlerin eğitim ortamlarına ilişkin algı ve beklentileri cinsiyet değişkenine göre karşılaştırıldığında anlamlı bir farklılık göstermemektedir. Bu bulgu, Yüksel’in (2007) ‘İlköğretim Okullarında Görevli Öğretmenlerin Performans Ölçüm ve Değerlendirmesi’ çalışmasını desteklemektedir. Çalışmaya katılan öğretmenler eğitim ortamlarındaki etkililiğin kendi edimlerini etkilediğini ifade etmişlerdir. Her ne kadar bayan öğretmenler, okuldaki edim ölçümünün çoklu veri kaynakları ile değerlendirilmesinde hata oranın daha çok olacağını belirtselerde, edim değerlendirme çalışmasına geçilmesi konusunda öğretmenlerin tümü ortak görüş bildirmiştir.
Öğretmenlerin eğitim ortamlarına ilişkin algılarının okul türü değişkenine göre betimsel istatistikleri Tablo 20’de verilmektedir.
Cinsiyet N SS sd t p Önem Denetimi
Algı (Eğitim Ortamları) Kadın 172 28,82 5,06 291 -,090 0,929 Fark Önemsiz Erkek 121 28,88 5,61 Beklenti (Eğitim Ortamları)
Kadın 172 33,58 5,07 291 0,417 0,677 Fark Önemsiz Erkek 121 33,31 5,59
Tablo 20
Öğretmenlerin Eğitim Ortamlarına İlişkin Algılarının Okul Türü Değişkenine Ait Betimsel İstatistikler
N SS
Anadolu Lisesi 33 3,73 0,59
Genel Lise 91 3,66 0,58
Ticaret Meslek Lisesi 64 3,58 0,74 Endüstri Meslek Lisesi 38 3,41 0,85 Kız Meslek Lisesi 67 3,58 0,64
Tablo 20 incelendiğinde okul türü değişkenine göre, en yüksek algı Anadolu Lisesi, en düşük algı ise Endüstri Meslek Lisesi öğretmenlerine aittir. Öğretmenlerin eğitim ortamlarına ilişkin algılarının okul türü değişkenine göre karşılaştırıldığı Anova analizi sonuçları Tablo 21’de verilmektedir.
Tablo 21
Öğretmenlerin Eğitim Ortamlarına İlişkin Algılarının Okul Türü Değişkenine Ait Anova Analizi Sonuçları
Varyansın Kaynağı KT sd KO F p Önem Denetimi
Gruplar İçi 154,233 4 38,558
1,389 0,238 Fark Önemsiz Gruplar Arası 7992,546 288 27,752
Tablo 21 incelendiğinde, farklı okul türlerinde çalışan öğretmenlerin eğitim ortamları boyutuna ilişkin algıları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır (F(4- 288)=1,39, P=0,238>0,05). Bu bulgu, öğretmenlerin bu boyuta ait edim göstergelerinin eğitim ortamlarını temsil ettiğini ve çoklu veri kaynaklarınca yeterli düzeyde değerlendirildiğini düşündükleri şeklinde yorumlanabilir.
Öğretmenlerin eğitim ortamlarına ilişkin beklentilerinin okul türü değişkenine ait betimsel istatistikleri Tablo 22’de verilmektedir.
Tablo 22
Öğretmenlerin Eğitim Ortamlarına İlişkin Beklentilerinin Okul Türü Değişkenine Ait Betimsel İstatistikleri
N SS
Anadolu Lisesi 33 4,16 0,71
Genel Lise 91 4,15 0,76
Ticaret Meslek Lisesi 64 4,17 0,52 Endüstri Meslek Lisesi 38 4,06 0,78 Kız Meslek Lisesi 67 4,31 0,53
Tablo 22 incelendiğinde okul türü değişkenine göre, en yüksek beklenti Kız Meslek Lisesi, en düşük beklenti ise Endüstri Meslek Lisesi öğretmenlerine ait olduğu görülmektedir. Farklı okul türlerinde çalışan öğretmenlerin eğitim ortamlarına ilişkin beklentilerinin okul türü değişkenine göre karşılaştırıldığı Anova analizi sonuçları Tablo 23’te verilmektedir.
Tablo 23
Öğretmenlerin Eğitim Ortamlarına İlişkin Beklentilerinin Okul Türü Değişkenine Ait Anova Analizi Sonuçları
Varyansın Kaynağı KT sd KO F p Önem Denetimi
Gruplar İçi 114,229 4 28,557
1,024 0,395
Fark Önemsiz
Gruplar Arası 8030,713 288 27,884
Tablo 23 incelendiğinde farklı okul türlerinde çalışan öğretmenlerin eğitim ortamları boyutuna ilişkin beklentileri arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır (F(4-288)=1,02, P=0,395>0,05). Bu bulgu öğretmenlerin, çoklu veri kaynaklarına dayalı edim değerlendirme uygulamalarında kullanılan eğitim ortamlarına ait maddelerinin okul ediminin belirlenmesinde yeterli olduğunu düşündükleri bağlamında yorumlanabilir. Ancak her okul türünün kendi edimlerine etki edecek,
eğitim ortamlarında olması gereken bazı özel nitelikler vardır. Bu niteliklerin çoklu veri kaynakları ile değerlendirilebilmesi için okul edimi değerlendirme formlarına yansıtılması gerekir. Öncelikle sistemin amaçları ile yönetimin amaçlarının net bir biçimde ortaya konulması ve çoklu değerlendirmelerle kurumun amaçları doğrultusunda neyin değerlendirilmesi gerektiği ortaya konulmalıdır. Değerlendirmede okulun, güçlü ve zayıf yönlerinin ortaya çıkarılması için geri bildirimler toplanmaya çalışılmalıdır (Sabuncuoğlu, 2000: 15).
Edim ölçütleri, kurumun belli bir iş ya da hizmeti yerine getirmek üzere ulaşması gereken başarı ve etkililik düzeyini gösterir. Bu ölçütler kurumun değişimlerini değerlendirmek ve ölçmek için gerek duyulan bilgiyi sunarlar (Özdemir, 2007: 69). Eğitim ortamları edim boyutu bir okulun kalitesinin ölçülmesi açısından önemlidir. Burden’ in (1995) belirttiği gibi, temiz, bakımlı, iyi donanımlı okullar yalnız morali değil başarıyı da olumlu yönde etkiler.