A İşletmesinin 01.01.2006 Tarihinden 30.06.2006 Ara Dönem Finansal Raporlama Tarihine Kadar Gerçekleştirdiği İşlemler

A işletmesinin 01.01.2006 tarihinden 30.06.2006 ara dönem finansal raporlama tarihine kadar gerçekleştirdiği işlemler aşağıdaki gibidir:

1. İşletme Y işletmesinden 01.01.2006 tarihinde 400.000 YTL tutarında bir kısmı peşin, bir kısmı peşin fiyatına vadeli olmak üzere ticari mal satın almıştır. İşletme mal bedelinin 50.000 YTL’sini V Bankasındaki hesabından karşılamış geriye kalan borcunun 320.000 YTL’sini senetli, 30.000 YTL’sini ise senetsiz olarak Y işletmesine borçlanmıştır. Borç senetlerinin vadesi 31.12.2007’dir. Senetsiz borçlar ise 9 ay vadelidir.

Vergi düzenlemeleri ve IFRS açısından madde ile ilgili olarak yapılan kayıtlar arasında herhangi bir farklılık olmayıp, işlemde ertelenen vergiye kaynaklık edecek geçici fark bulunmamaktadır.

2. A işletmesi 30.05.2006 tarihinde maliyeti 200.000 YTL olan malını tamamı 2 ay vadeli olmak üzere 250.000 YTL’ye satmıştır. Alacak senede bağlanmamıştır. A işletmesinin aynı mal için uyguladığı peşin satış fiyatı ise 240.000 YTL’dir.

IFRS düzenlemelerine göre satış hasılatı kayda alınırken hasılat olarak peşin fiyat esas alınır. Satışlar gerçeğe uygun değerleri üzerinden finansal tablolarda gösterilmelidir.

Peşin fiyat ile vadeli fiyat arasındaki fark faiz geliri olarak başka bir hesaba alınır. Peşin fiyat ile vadeli fiyat arasındaki 10.000 YTL Gelecek Aylara Ait Gelirler hesabına kaydedilir. (Farklı hesaplar da kullanılabilir ancak çalışmada Gelecek Aylara Ait Gelirler hesabı kullanılmıştır.) Aradaki faiz geliri etkin faiz yöntemi kullanılarak itfa edilir.

İşletmenin etkin faiz oranını bileşik faiz yöntemine göre hesapladığı varsayılmıştır.

1

Etkin faiz oranı: 250.000 ^2/12 -1 = %26,53 240.000

1. ay sonunda alacağın iskonto edilmiş değeri: 250.000 = 245.338 YTL (1+0,2653) ^1/12

1. ayın sonunda vadeli satıştan elde edilen faiz gelirinden geri kazanılan tutar:

250.000-245.338 = 4.662 YTL

1. ay sonunda Gelecek Aylara Ait Gelirler hesabının bakiyesi:

10.000 – 4.662 = 5.338 YTL

Gelecek Aylara Ait Gelirler, başka bir deyişle de Yurt İçi Satışlar hesabının vergi değeri ile defter değeri arasında geçici fark ortaya çıkmıştır. Geçici farklardan ortaya çıkan ertelenen vergi vadeli satışın bedeli tahsil edildikçe geri döner. Bu durumda ortaya çıkan 10.000 YTL geçici fark 2.000 YTL ertelenen vergi varlığına kaynaklık eder.

Ertelenen vergi varlığının 932,4 YTL’si 1. ay, 1067,6 YTL’si 2. ay geri döner.

30.05.2006 tarihli kayıt

284 Ertelenen Vergi Varlığı 2.000

691 Dönem Karı ve Diğer

Yasal Yükümlülükler Karşılığı 2.000

30.06.2006 tarihli kayıt:

691 Dönem Karı ve Diğer Yasal Yükümlülükler Karşılığı

932,4

284 Ertelenen Vergi Varlığı 932,4

4. 30.06.2006 tarihinde A işletmesi 01.03.2006 tarihinde satın aldığı mallarda değer düşüklüğü tespit etmiştir. Yapılan tahminlere göre maliyeti 200.000 YTL olan stokların net gerçekleşebilir değerinin 185.000 YTL olduğu saptanmıştır.

VUK düzenlemelerine göre A işletmesinin stok değer düşüklüğü karşılığı ayırabilmesi için stoklarının maliyet bedelinde en az %10 (200.000*%10=20.000) bir azalma meydana gelmesi gerekir. Bu durumda 30.06.2006 tarihinde A işletmesinin stoklarının maliyet bedelinde 15.000 YTL’lik bir azalma tespit edildiği için VUK düzenlemelerine göre değer düşüklüğü karşılığı ayırmaması gerekir. Bu durumda stokların vergi değeri ile defter değeri birbirinden farklılaşmaktadır. Ortaya çıkan geçici farklar ertelenen vergiye kaynaklık eder.

IFRS Değer Düşüklüğü

Karşılığı

Vergi

Değeri Defter Değeri Fark E. V. V.

Stoklar 15.000 200.000 185.000 15.000 3.000

30.06.2006 tarihli kayıt:

284 Ertelenen Vergi Varlığı 3.000 691 Dönem Karı ve Diğer

Yasal Yükümlülükler Karşılığı 3.000

5. A işletmesi 30.05.2006 tarihinde 1.850 YTL tutarında 240 gün vadeli iskontolu hazine bonosu satın almıştır. Menkul kıymet bedelini V Bankası’nda bulunan vadesiz mevduat hesabından karşılamıştır. Hazine bonosunun vade tarihinde geri dönüş değeri 2.100 YTL’dir. Şirket hazine bonosunu vade tarihine kadar elinde tutmayı planlamaktadır. 30.06.2006 tarihinde hazine bonosunun borsa rayici 2.000 YTL’dir.

Vergi düzenlemelerine göre hazine bonosunun borsa rayici ile değerlenmesi

gerekir. Buna göre 30.06.2006 tarihinde faiz geliri borsa rayici ile alış maliyeti arasındaki fark olan 150 YTL’dir.

IFRS düzenlemelerine göre öncelikle etkin faiz oranı hesaplanır.

1

Etkin faiz oranı: 2.100 ^8/12 -1 = %20,94 1.850

Vade tarihinde değeri 2.100 YTL olan bononun 30.06.2006 tarihindeki etkin faiz oranından iskontolanmış değeri (2.100/(1+0,2094)^7/12) 1880 YTL’dir. Buna göre IFRS düzenlemeleri çerçevesinde faiz geliri hazine bonosunun iskontolanmış vade sonu değeri ile alış maliyeti (1850 YTL) arasındaki fark olan 30 YTL’dir.

IFRS düzenlemeleri ile vergi düzenlemeleri arasındaki 120 TL tutarındaki geçici farklar ertelenen vergiye kaynaklık eder.

Vergi Değeri Defter Değeri Fark E. V. V.

Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları 2.000 1.880 120 24

30.06.2006 tarihli kayıt:

284 Ertelenen Vergi Varlığı 24 691 Dönem Karı ve Diğer

Yasal Yükümlülükler Karşılığı 24

6. 30.06.2006 tarihi itibariyle A işletmesinin 120 Alıcılar hesabının bakiyesi 250.000 YTL’dir. Vergi düzenlemelerine göre senede bağlanmayan alacaklar için reeskont hesaplanmaz. Bu yüzden söz konusu alacak reeskonta tabi değildir. Oysa IFRS

düzenlemelerine göre senede bağlanmayan alacaklar da reeskonta tabidir. 2. maddede belirtildiği üzere işletmeler satışlarını gerçeğe uygun değeri ile finansal tablolarında raporlamalıdır. Bu bağlamda işletmenin vadeli satıştan doğan 250.000 YTL alacağının 30.06.2006 tarihindeki iskonto edilmiş maliyet değeri 245.338 YTL’dir. Aradaki 5.338 YTL senetsiz alacağın reeskontu olarak Gelecek Aylara Ait Gelirler hesabında muhasebeleştirilmiştir. IFRS açısından senetsiz bu alacağın ayrıca tekrar reeskonta tabi tutulmasında gerek yoktur. Alıcılar hesabının vergi değeri ile defter değeri arasındaki fark ortaya çıkan ertelenen vergi Gelecek Aylara Ait Gelirler hesabında dikkate alınmıştır.

7. İşletme 30.06.2006 tarihi itibariyle senetli ve senetsiz borçlarını reeskonta tabi tutmuştur. A işletmesinin faaliyet gösterdiği sektördeki vadeli alımlarda kullanılan faiz oranı %10’dur. T.C. Merkez Bankası kısa vadeli avans faiz oranı %25’dir.⁷⁷

Vergi düzenlemelerine göre işletmelerin sadece senetli borçları T.C. Merkez Bankası kısa vadeli avans faiz oranı üzerinden reeskonta tabi tutulur. 30.06.2006 tarihinde borç senetlerinin tasarruf değeri aşağıdaki gibi hesaplanır:

Borcun Nominal Değeri 320.000

: = 232.727 1 + (Avans Faiz Oranı x Vadeye Kalan Gün/360) 1 + (0,25 x 540/360)

30.06.2006 tarihinde vergi düzenlemelerine göre borç senetleri için hesaplanan reeskont tutarı (320.000 – 232.727 = 87.272) 87.272 YTL’dir.

IFRS düzenlemelerine göre senetli ve senetsiz borçlar, sektördeki vadeli

77 20.12.2005 tarihli kısa vadeli avans faiz oranıdır. http://www.tcmb.gov.tr/ (05.12.2006)

alımlarda kullanılan faiz oranı üzerinden reeskonta tabi tutulur.

Satıcılar hesabının 30.06.2006 tarihinde iskonto edilmiş maliyet değeri:

30.000

= 28.625 YTL (1 + 0,10)^180/360

Borç Senetleri hesabının 30.06.2006 tarihinde iskonto edilmiş maliyet değeri:

320.000

= 277.536 YTL (1+0,10)^540/360

30.06.2006 tarihinde IFRS düzenlemelerine göre borç senetleri için hesaplanan