Holding Biçiminde Kuruluş

TTK’nın 446 ncı maddesinin 4 üncü bendinde gayesi esas itibariyle başka

şirketlere iştirakten ibaret olan şirket olarak tanımlanan holding şirketler esas

itibariyle ‘tepedeki ortaklık’ olarak değerlendirilebilir250. Bu kuruluş biçimi, yeniden yapılanmak isteyen grup şirketlerin tercih edebilcekleri bir yöntemdir. Bu durumda Avrupa Anonim Şirketi holdinglerin yönetiminde ve aynı zamanda tüm endüstriyel ve ticari faaliyetlerde Avrupa ölçeğinde faaliyette bulunmada bir araç görevi görür.

a.Holding Avrupa Anonim Şirketi’nin Biçimlendirilmesi

Grup şirketi niteliğindeki holding şirketi biçiminde kurulacak olan bir Avrupa Anonim Şirketi’nde kurucu şirketlere, holding şirketinde pay sahibi olma imkanı tanınmaktadır. Bu nedenle, hisse değişimleri önceden tahmin edilebilir. Ayrıca,

249_{ERDEM,Ercüment; s.230.}

birleşme şeklinde kuruluşun aksine holding Avrupa Anonim Şirketi’nin kuruluşuna katılan şirketler kendi varlıklarını sürdürmeye devam ederler. 1991’de yapılan değişiklikten önceki taslak Tüzük, kurucu şirketlere ait tüm hisselerin el değiştireceğini ve kurulacak olan holding Avrupa Anonim Şirketi’nin kurucu şirketlerin tek pay sahibi olacağını öngörmekteydi251

. Yürürlüğe giren Tüzükte ise böyle bir zorunluluk öngörülmemiştir252. Kurucu şirketin holding Avrupa Anonim Şirketi’ne hisselerini devretmeyen pay sahipleri, kurucu şirketlerin pay sahibi olmaya devam edebilirler.

Holding şeklinde Avrupa Anonim Şirketi kurma ile sağlanacak ekonomik yarar, kurucu şirket pay sahiplerine holding şirketinde hisse sahibi olmalarına izin vermesidir253. Bu nedenle, hisse değişimlerinin önceden öngörülebilir ve holding kurma yoluyla Avrupa Anonim Şirketi kurmayı taahhüt eden kurucu şirketler tasfiye olmaksızın kendi hukuki varlıklarını sürdürürler.

b. Tüzük ile Getirilen Holding Avrupa Anonim Şirketi Kuruluş Prosedürü

Tüzüğün 2 nci maddesinin 2 nci bendine göre üye devletlerden birinin hukukuna göre kurulmuş ve şirket merkezleri ya da idare merkezleri Topluluk içerisinde bulunan anonim şirketler veya limited şirketler, holding Avrupa Anonim Şirketi kurabilirler. Ancak daha önce belirttiğimiz gibi Tüzüğün 2 nci maddesi uyarınca holding yoluyla Avrupa Anonim Şirketi kuracak olan şirketlerin farklı üye ülkelerin hukuklarına tabi olmaları veya en az iki yıl başka bir üye devletin hukukuna tabi yavru şirketi veya başka bir üye ülkede şubesi bulunması şartını sağlaması gerekmektedir

251 _{HOECKLIN,BARBARA E.; European Company Statute; North Carolina Journal Of International}

Law and Commercial Regulation; C. 16, Y.1990-1991; s. 605, EDER,Ayşegül; s.51.

252

TTK’da holding şirketlere ilişkin düzenleme bulunmamaktadır. Ancak TTK Taslağının 195 vd maddeleri şirketler topluluğu başlığı altında genel olarak holding şirketlerine ilişkin hükümler getirmektedir. TTK Tasarısının 195 inci maddesinde hâkim (ana) ve bağlı (yavru) şirketin tanımı da yapılmaktadır.

253

Holding yoluyla Avrupa Anonim Şirketi kurma prosedürü birleşmedeki kuruluş prosedürüne benzemektedir254. Kuruluş işlemleri, kurucu şirketlerin yetkili organlarının (yönetici kurul veya yönetim kurulu) holding Avrupa Anonim Şirketi’nin kuruluşuna ilişkin taslak kuruluş planını hazırlanmaları ile başlar255. Bu planda, kuruluşun hukuki ve ekonomik sonuçlarını irdeleyen ve açıklayan bir rapor ve holding Avrupa Anonim Şirketi’nin benimsenmesinin pay sahipleri ve çalışanlar bakımından muhtemel etkilerini içermelidir. Plan; ayrıca holding Avrupa Anonim Şirketi’ni katılacak şirketlerin tamamının unvanlarını ve şirket merkezlerini, hisse değiş-tokuş oranlarını veya değiş tokuş olmayacaksa ödenecek denkleştirme bedellerini, hisse tahsisine ilişkin hükümleri, holding Avrupa Anonim Şirketi tarafından pay sahiplerine, pay sahipleri dışında kalan menkul kıymet sahiplerine verilecek özel imtiyazları ve/veya önlemleri, kuruluşa katılan şirketlerin yönetici kurul, gözetim kurulu veya yönetim kurulu üyelerine ya da taslak kuruluş planını inceleyen uzmanlara verilen özel imtiyazları, holding biçiminde kurulacak Avrupa Anonim Şirketi esas sözleşmesini, çalışanların şirket yönetimine katılımının belirlenmesine ilişkin düzenlemelere dair bilgileri içermelidir256.

Yukarıda sayılanların dışında, kuruluş planı holding şirketine katılan her bir şirketin pay sahipleri tarafından getirilecek hisselerin ve diğer katılma taahhütlerinin asgari oranını içermelidir. Bu oran, daimi oy hakkı veren hisselerin %50’sinin üzerinde olmalıdır257. Diğer bir ifade ile, kurulacak olan holding Avrupa Anonim Şirketi’nin kurucu şirketlerin oy hakkı veren hisselerinin %50’den fazlasına sahip olması gerekmektedir. Holding Avrupa Anonim Şirketi’nde çalışanların yönetime katılımı konusu, çalışmamızın üçüncü bölümünde ele alacağımız 2001/86/AT sayılı Konsey Yönergesi doğrultusunda karar verilecektir.

Yukarıda belirtilen unsurları içeren kuruluş planı, holding Avrupa Anonim Şirketi’nin kuruluşuna katılacak tüm şirketlerin, kuruluşu onaylayacak genel kurul

254_{BİLGİLİ,Fatih; s. 211.}

255_{EDWARDS,Vanessa; s. 454. 2001/2157/AT sayılı Tüzük m. 32,f.1.}

256_{2001/2157/AT sayılı Tüzüğün m.32 ,f. 1’in atfı uyarınca m.20, f.1, b. (a), (b), (c), (f), (g), (h), ve (i) .} 257

toplantılarından en az bir ay önce, her bir ilgili üye devlet mevzuatına göre yayımlanmalıdır258.

Hazırlanan taslak kuruluş planının, her bir kurucu şirketin tabi olduğu üye devletin yargı organı veya idarî makamı tarafından atanmış ya da ataması onaylanmış ve kurucu şirketlerden bağımsız bir veya daha fazla uzman tarafından incelenmesi gerekmektedir. İncelemeyi yapan uzmanlar, kuruluşa katılan şirketlerin pay sahipleri için bir rapor hazırlamalıdır259.

Kurucu şirketler arasında yapılacak bir anlaşma ile kurulacak olan holding Avrupa Anonim Şirketi’nin tabi olacağı üye devletin veya kurucu şirketlerden birinin tabi olduğu üye devletin yetkili yargı organı veya idari makamı tarafından atanmış ya da onaylanmış bir veya daha fazla uzman tarafından tek bir yazılı rapor hazırlanabilir. Böyle bir raporun hazırlanması tamamen kurucu şirketler arasındaki anlaşmaya bağlıdır. Tüzük, bu konuda taraflara herhangi bir zorunluluk yüklememektedir. Hazırlanacak olan bu isteğe bağlı rapor, hisse değerlemelerinde yaşanabilecek olası güçlüklere işaret edebilir260 ve olabilecek en adil ve uygun hisse değişim oranlarını belirtebilir. Ayrıca, bu oran belirlenirken kullanılan hesaplama yöntemine ilişkin açıklamalar getirilebilir261.

Raporların hazırlanmasından ve kuruluş planının yayımlanmasından sonra her bir kurucu şirketin genel kurullarının holding Avrupa Anonim Şirketi’nin kurulması için hazırlanan bu kuruluş planını onaylaması gerekmektedir262.

Kurucu şirketlerin genel kurulları ayrıca holding Avrupa Anonim Şirketi’nin tescilinin yapılma tarihini anlaşmaların kararlaştırılan şekilde açıkça onaylandığı zaman olarak belirlemek hakkını saklı tutabilirler.

258 2001/2157/AT sayılı Tüzük m.32,f.3. 259_{2001/2157/AT sayılı Tüzük m.32,f.4.} 260_{2001/2157/AT sayılı Tüzük M.32,f.4.} 261_{2001/2157/AT sayılı Tüzük M.32,f.5.} 262 2001/2156/AT sayılı Tüzük m32, f.6.

Genel kurullardan holding Avrupa Anonim Şirketi’nin kurulması yönünde karar çıkmas halinde, kurucu şirket pay sahiplerinin kendi şirketlerindeki hisselerini holding Avrupa Anonim Şirketi oluşumuna verip vermeyeceklerini üç ay içerisinde bildirmek durumundadırlar263. Bu bildirim süresi, holding Avrupa Anonim Şirketi’nin kuruluşuna ilişkin hükümlerin belirlenmesinden itibaren başlar. Genel kurul tarihinden itibaren üç ay içerisinde hisselerinin kurulacak holding Avrupa Anonim Şirketi’ne devredip devretmeyecekleri yönündeki kararlarını belirtmeyen kurucu şirket pay sahiplerinin bir ay daha ek süreleri vardır264. Hisse senetlerini holding Avrupa Anonim Şirketi’nin kuruluşuna dâhil eden pay sahipleri, Avrupa Anonim Şirketi’nde hisse elde etme hakkına sahip olurlar265.

Holding Avrupa Anonim Şirketi’ne kurucu olarak katılacak limited şirketleri hemen hemen aynı hükümlere tabidir. Ancak, limited şirketlerin kendine özgü yapılarından ve karar alma mekanizmalarından kaynaklanan farklılıkların da gözardı edilmemesi gerekir. Örneğin, kurucu limited şirketlerinde kuruluş planını genel kurul değil, pay sahipleri kurulu onaylar266.

Avrupa Anonim Şirketi kurucu şirketlerin kuruluş planı doğrultusunda şirket pay sahiplerinin en az düzeydeki hisse oranlarını kurulacak olan Avrupa Anonim Şirketi’ne üç ay içinde devretmeleriyle ve diğer hükümlerin yerine getirilmesiyle kurulmuş addedilir.

Holding Avrupa Anonim Şirketi’nin kuruluşuna ilişkin tüm şartların yerine getirilmesiyle, her bir kurucu şirket holding anonim şirketin kuruluşunu kendi hukukları uyarınca yayımlarlar.

Tüzüğün holding Avrupa Anonim Şirketlerinin kuruluşlarına ilişkin getirdiği işlemler tamamlanmadan ve kuruluş planına göre her bir kurucu şirketin pay sahipleri

263

DA COSTA, Carla Tavares-DE MEESTER BILREIRO,Alexandra¸s. 36, BİLGİLİ,Fatih; s.211.

264_{2001/2156/AT sayılı Tüzük m.33,f.3.}

265 _{DA COSTA, Carla Tavares-DE MEESTER BILREIRO,Alexandra¸s. 36, 2001/2156/AT sayılı}

Tüzük m.33,f.4.

266

tarafından en az hisse oranı verilmeden Avrupa Anonim Şirketi tescil edilmez267.Tescilden sonra daha önce de ifade ettiğimiz gibi her bir kurucu şirket holding Avrupa Anonim Şirketi’nden bağımsız olarak kendi hukuki varlıklarını korurlar. Holding Avrupa Anonim Şirketi de kurucu şirketlerin en az %51 oranında pay sahibi olur. Hisselerini holding Avrupa Anonim Şirketi’ne devretmeyen pay sahipleri kurucu şirketlerin pay sahibi olarak kalmaya devam ederler.

c. Azınlık Pay Sahiplerinin, Alacaklıların ve Çalışanların Korunması

2001/2156/AT sayılı Tüzüğün 34 üncü maddesine göre üye devletler, holding Avrupa Anonim Şirketi’nin kuruluşuna katılan şirketlerin azınlık pay sahiplerinin, alacaklılarının ve çalışanlarının haklarının korunmasını güvence altına almak için bir takım yükümlükler öngörebilirler268. Tüzük azınlık haklarının korunması konusunda Avrupa Anonim Şirketi’ne özgü bir takım düzenlemeler getirmek yerine üye devletlerin bu konuda alacakları önlemleri yeterli görmüştür. Azınlık pay sahiplerinin ve üçüncü kişilerin korunmasına ilişkin emredici kurallar getirmek, sadece üye devletlerin alacağı önlemlerle yetinmek ileride ihtilaflara neden olabilir.