Hizmet içi eğitimin tarihçesi

2.3. Mesleki ve teknik eğitim kurumlarında görevli öğretmenlerin eğitimi

2.3.1. Hizmet içi eğitim

Taymaz (1997)’a göre hizmet içi eğitim; kişilerin belirli bir iş yerinde çalıştığı süre içinde yapılan ve bu işle ilgili olan bilgi ve beceri ve tutumların kazanılmasını sağlayan eğitimlerdir. Oğuzkan (1981)’a göre hizmet içi eğitim; kişilerin görevdeki verim ve etkilerinin artırılmasını, gelişmeye yol açan bilgi, beceri ve anlayışlarının zenginleştirilmesini amaç edinen ve kurumların genel çalışma düzenini sürekli olarak etkileyen eğitimdir. Başaran (1960)’a göre hizmet içi eğitimi bir iş yerinde çalışan kişilerin, işin gereği olan yeterlilikleri kazanması için eğitilmesi olarak tanımlamaktadır. Bir başka tanıma göre hizmet içi eğitim kamu görevlilerinin hizmete yatkınlığını sağlamak, verimliliklerini artırmak ve gelecekteki görev ve sorumlulukları için yetiştirmek amacıyla kurum içinde ya da kurum dışında, iş başında ya da iş dışında başvurulan eğitim etkinlikleridir (Tutum, 1979).

Yapılan tanımların ortak vurgusu; kişilerin mesleklerine devam ettikleri süre boyunca yaptıkları işle ilgili yeni bilgi ve beceriler edinmeleri ve bu sayede mesleklerini verimli bir şekilde sürdürmeleridir. Ayrıca tanımlara bakıldığında hizmet içi eğitim kavramının genellikle bir kurum veya kuruluş tarafından sağlanan formal faaliyetler için kullanıldığı görülmektedir. Millî Eğitim Bakanlığı, görevine devam eden öğretmenlerin bilgi ve becerilerini artırmak, öğretmenlerin meslek alanlarındaki gelişmeleri takip etmesini sağlamak için eğitim faaliyetleri düzenlemektedir. Düzenlenen bu faaliyetler hizmet içi eğitim olarak adlandırmaktadır. Hizmet içi eğitimler Millî Eğitim Bakanlığı Hizmet içi Eğitim Yönetmeliği’ne göre kurs veya seminerler şeklinde düzenlemektedir (MEB, 1995).

2.3.2. Hizmet içi eğitimin tarihçesi

İş görenin eğitim tarihinin Antik Mısırlılar döneminde esirlerin ve işçilerin ustabaşı olarak eğitilmesine kadar dayandığı söylenmektedir. Bu dönem eğitimleri iş başında eğitim şeklinde uygulamıştır. Yirminci yüzyılda ise iş gören eğitimi; göreve dayalı eğitim, uyum eğitimi, iş başında eğitim, el becerisi gerektiren ve zanaatların öğretilmesi amacıyla düzenlenen çıraklık eğitimi şeklinde uygulanmıştır (MEB, 2019a).

29

Türkiye’de hizmet içi eğitim uygulaması ilk olarak 1928 yılındaki harf devriminden sonra halk eğitimiyle gerçekleştirilmiştir. Daha sonraki yıllarda örgün eğitim olanaklarından yoksun kalmış kişilere (küçük esnaf, çiftçi vb.) yaygın eğitim veya yetişkinler eğitimi kapsamında, hem kendi işlerinde hem de ulusal kalkınmada bilgi ve beceri kazandırmak amacıyla hizmet içi eğitimler düzenlenmiştir (Altınışık, 1996). Türkiye’de hizmet içi eğitim yapılabilmesi kimi kurumlarda kanunlara bağlanmıştır.

Kamu personelinin hizmet içi eğitim yoluyla yetiştirilmeleri için yasa koyucular tarafından farklı dönemlerde çeşitli kanunlar çıkarılmıştır.1938 yılında yürürlüğe giren “3457 sayılı Sınai Müesseselerde ve Maden Ocaklarında Mesleki Kurslar Açılmasına Dair Kanun” ülkemizde hizmet içi eğitim ile ilgili ilk kanundur. Kanunun yayınlanmasının ertesi yılı Sümerbank, Demir Çelik İşletmeleri gibi kuruluşlar kanun hükümlerini uygulamaya başlamışlardır.

23.07.1965 tarihinde 12056 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 214, 215, 216, 217, 218, 219, 220, 221, 222 ve 223’ncü maddeleri devlet memurlarının eğitilmesi ve yetiştirilmesi için kamu kurum ve kuruluşları tarafından yürütülmekte olan hizmet içi eğitimlerinin temel dayanağını oluşturmaktadır. Her kurum kendi eğitim biriminde Devlet Personel Başkanlığıyla beraber kendi eğitim yönetmeliklerini hazırlamak zorundadır. Ayrıca her kurum kendi eğitim programlarını düzenlemek, yürütmek ve denetlemekten sorumludur. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun III. kısmında 55. madde kamu kurum ve kuruluşlarında ilk defa göreve başlayan bireylerin eğitimine yönelik düzenlenmiştir.

14.06.1973 tarihinde kabul edilen 1739 numaralı Millî Eğitim Temel Kanunu’nun 47 ve 48. maddeleri Millî Eğitim Bakanlığı bünyesinde yürütülecek hizmet içi eğitimlere ilişkin yasal düzenlemelere yer verilmiştir. 1739 numaralı kanunun 47. maddesi örgün ve yaygın eğitim kurumlarında ve hizmet içi yetiştirme kurs, seminer ve konferanslarında uzman ve usta öğretmenlerin de geçici olarak görevlendirilebileceğine, 48. maddesi ise öğretmenlerin hizmet içi eğitim programlarıyla üst eğitim görmelerine yöneliktir. 14.09.2011 tarih ve 28054 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan KHK/652 karar sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Millî Eğitim personelin kişisel ve mesleki gelişimlerine yönelik hizmet içi eğitim faaliyetlerini Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü yürütmektedir.

30

Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğünün görevleri, Cumhurbaşkanlığı 1 No.lu Kararnamesinin 312’inci maddesi ile belirlenmiştir:

Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğünün görevleri şunlardır:

• Öğretmenlerin nitelikleri ve yeterliklerinin belirlenmesi ve geliştirilmesine yönelik politikaları oluşturmak, bu amaçla ilgili birim, kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapmak

• Bakanlık öğretmenleri ile talepleri hâlinde özel öğretim kurumları eğitim personeline yönelik olarak meslek öncesi ve meslek içi eğitimi vermek veya verdirmek, gelişmeleri için kurslar açmak veya açtırmak, uzmanlık programları, seminer, sempozyum, konferans ve benzeri etkinlikler düzenlemek

• Öğretmenlere yönelik olarak verilecek eğitime ilişkin konularda inceleme ve araştırmalar yapmak

• Görev alanına giren konularda kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları ile iş birliği yapmak, bunlarla ortak çalışma, araştırma, eğitim programları düzenlemek, danışma kurulları ve komisyonlar oluşturmak

• Bakan tarafından verilen benzeri görevleri yapmak

Öğretmenlere verilecek meslek öncesi, meslek içi ve diğer eğitimlere ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.

Millî Eğitim Bakanlığında hizmet içi eğitim faaliyetlerini yürütmek üzere 1960 yılında hizmet içi eğitim birimi oluşturulmuştur. Bakanlığımızda personelin kişisel ve mesleki gelişimlerine yönelik hizmet içi eğitim faaliyetleri, 1960 yılında 2 kurs ve 85 katılımcı ile hizmet içi eğitim faaliyetleri başlamıştır. Merkezî ve mahalli olarak Bakanlığımız hizmet içi eğitim faaliyetlerini yürütmekle görevli birimimiz kuruluşundan bu yana aşağıdaki yapılanma süreçleri içinde;

1960 yılında Öğretmeni İş Başında Yetiştirme Bürosu, 1966 yılında Eğitim Birimi Müdürlüğü,

1975 yılında Hizmet İçi Eğitim Dairesi Başkanlığı, 1981 yılında Hizmet İçi Eğitim Genel Müdürlüğü,

31

2011 yılı itibari ile de OYGM ve İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğünce hizmet içi eğitim faaliyetleri planlanmakta ve yürütülmektedir (Akdemir, 2015).