Historia Nova İçin Kullanılan Kaynaklar

Zosimus’un orijinalliği ve antik kaynak olarak kullanımı sorgulandığında en çok eleştirildiği husus, kendi görüşlerini belirtmekten ziyade kullandığı kaynaklara sadık kalması olmuştur. Ancak çoğu araştırmacının kabul ettiği gibi ve bize göre de Historia Nova, günümüze ulaşamamış kaynakları içinde barındırması ve Zosimus’un en nihayetinde bu kaynakları kendi istediği şekilde yorumlamış olması sebebiyle oldukça değerlidir142. Zira Roma İmparatorluğu’nun tarihini yazmaya niyetlenmiş olan bir antik çağ tarihçisi, bildiği eserleri kaynak olarak kullanmak dışında belli modelleri örnek almalıdır: Grek ise Herodotus, Thucydides, Polybius; ya da anadili Latin ise Sallustus, Livius, Tacitus, Suetonius, Ammianus Marcellinus gibi. Zosimus’un kaynaklarına dair çalışmaya başlarken karşımıza çıkan ilk isim, Mendelsshon’ın da söylediği gibi Historia Nova için ilham kaynağı olan Polybius’tur143. Nitekim Zosimus’un fikirlerinden etkilendiğini gördüğümüz ve eserin ana teması için bir başlangıç noktası niteliği taşıyan Polybius’u okumuş olması ihtimali yüksektir144. Polybius’un konusu, Romalıların sadece elli üç yılda imparatorluğu elde etme hikayesidir145. Bildiğimiz üzere Zosimus da Romalıların imparatorluğu hemen hemen aynı sürede nasıl kaybettiklerini yazmaya niyetlenmiştir. Polybius anlatısına bir giriş oluşturması amacıyla kısa bir Grek tarihi ile başlamışken Zosimus da asıl anlatmak istediklerine başlamadan önce Grek ve Roma tarihi özeti vermiş, eserinin ikinci kitabında ana konuya I. Constantinus anlatımıyla giriş yapmıştır146. Zosimus’un Troia Savaşı ve Grek-Pers savaşları gibi olayları esere dahil etmesi, Polybius’unki gibi bir evrensel tarih yazma girişimi olarak açıklanabilir. Burada ayrıca üzerinde durulması gereken bir diğer husus Zosimus’un evreni yöneten ve

141 Almeida, Count Zosimus the Historian, s.17.

142 Ayrıca Liebeschuetz genel yargının aksine Zosimus’un eseri için varsayılandan daha fazla katkısı olduğunu düşünmektedir. Burada da açıkça belirttiğimiz üzere bir de bu görüşe katılmaktayız. Bkz. John Hugo Wolfgang Gideon Liebeschuetz, “Pagan Historiography and the Decline of the Empire”, ed. G. Marasco, Greek And Roman Historiography in Late Antiquity, Leiden, 2003, s.178-179.

143 Mendelssohn, Zosimi comitis et exadvocati fisci,, s. xxxvi.

144 Zosimus, Historia Nova, 1.1; 1.57; 5.20.

145 Polybius, Historiae, 6.1.

146 Reitemeir Historia Nova’nın ilk dört kitabı anlatılan olayların geniş bir özeti olduğunu Zosimus’un anlatmak istediği esas olaylara ancak beşinci kitapta başlayabildiğini düşünmektedir. Reitemeier, Zosimi Historiae. Graece et Latine Recensuit, s. xxii.

insanların başlarına gelen olayların gidişatını belirleyen insanüstü bir güç olduğuna olan inancını henüz eserin başında belirtmesi ve tıpkı Roma’nın başarısını benzer bir güce atfederek eserinde işleyen Polybius’tan bu anlamda da etkilenmiş görünmesidir147. Ek olarak Zosimus’un Augustus’un imparator ilan edilmesiyle diktatöryal sisteme geçildiğinden bahsettiği bölümde eski yönetim biçiminden vazgeçilmesinin bir hata olduğunu hissettirerek kendi tercihinin Cumhuriyet sistemi olduğunu belirtmesi ve övme biçimi, Polybius’un eserinin altıncı kitabında sunduğu kendi politik felsefesinin bir yansıması gibidir148. Bu bağlamda Zosimus’un direkt olarak bilgi akışı anlamında olmasa da Polybius’un edebi üslubundan, dini bakış açısından, felsefi ve politik görüşlerinden faydalanmış olduğunu söylemek mümkündür.

Daha evvel bahsettiğimiz gibi Zosimus Herodotus’un tarzını andıran ifadeler, dil ve cümle biçimlerini tercih etmiştir. Örneğin Zosimus Iulianus’un Pers seferi için Antakya’dan ayrılışının imparatorun birtakım kötü kehanetler aldıktan sonra gerçekleştiğini aktarmış, bu ayrılışın asıl sebebini de bildiğini ancak sırrı açığa çıkarmayacağını belirtmiştir149. Hikayesine gizem katmak için Herodotus’un da tarihinde konunun arasına benzer notlar iliştirdiğini bilmekteyiz150. Hatta Historia Nova’da yer alan bazı öykülerin benzerlerini Herodotus’ta bulmak mümkündür. Örneğin Historia Nova’da geçen Athena’nın Atina’yı Alaric’ten koruması öyküsü, Herodotus’un Apollon’un Thebai’yi Perslerden koruması efsanesi ile benzer öğeleri içinde barındırmaktadır151. Zosimus’un üslup olarak Herodotus’u örnek aldığına dair bir başka ipucu da hikayesini ara ara bildiği mucizeler ve mitlerle harmanlamasıdır152.

Yukarıdaki bölümde Zosimus’un hayatına ilişkin yaptığımız araştırmanın sonuçları, kendisinin 450 yılından önce meydana gelmiş olaylara tanıklık etmediğini göstermiştir. Ve bildiğimiz üzere Zosimus anlatısını yaşadığı döneme kadar getirmek istemiş ancak

147Zosimus, Historia Nova, 5.41; Polybius, Historiae, 1.4.

148 Zosimus, Historia Nova, 1.5; krş. Polybius, Historiae, 6.4 ve 7.10. Her iki yazarın da imparatorluğun yönetim sistemleri hakkındaki fikirleri ve Cumhuriyet rejimine yaklaşımları üzerine bir karşılaştırma için bkz. Kaegi, Byzantium and the Decline, s. 104-107.

149 “Kış henüz bitmişti. Iulianus ordusunu topladı ve sefer düzenini aldı (İS 363). Daha sonra, kehanetler iyi çıkmamasına rağmen Antiochia’dan çıkarak ilerledi (sebebini biliyorum ama söylemem).” bkz. Zosimus, Historia Nova, 3.12.

150 Herodotus, Historiae, 2.123.

151Krş. Zosimus, Historia Nova, 5.6; Herodotus, Historiae, 8.36-8.39. Diğer benzer hikayeler için ayrıca bkz. Zosimus, Historia Nova, 2.27; Herodotus, Historiae, 2.121.

amacına ulaşamamıştır. Dolayısıyla modern araştırmacıların da kabul ettiği gibi bahsettiği olaylara bizzat tanıklık etmediğinden tıpkı diğer tarih yazarları gibi o da farklı kaynaklardan faydalanma gereği durmuştur. Zosimus’un başvurduğu yazılı kaynaklar yine Photius tarafından ele alınmış ve konuya dair modern tartışmaların temeli Photius’un vardığı sonuçlardan hareketle atılmıştır153. Photius’tan öğrendiğimiz üç temel kaynak hakkında kısaca bilgi verecek olursak: Asıl adı Publius Herennius Dexippus olan yazar Atina’da yaşayan Grek asıllı bir hatip ve tarihçidir. Dexippus, üçüncü yüzyılda 280 yılına kadar Claudius, Tacitus, Aurelianus ve Probus’un imparatorluk dönemlerine tanıklık etmiştir. Çağdaşları tarafından çok saygı gören üst düzey eğitimi ile tanınan bir kişidir. Atina’da pek çok yüksek memuriyet görevi üstlenmiş ve hatta 262 yılındaki Got saldırısında hayatını riske atmıştır. Photius’tan öğrendiğimize göre Dexippus’un üç tarihi çalışması olmuştur154. Bunlardan ilki dört kitaptan oluşan bir Macedonia tarihi olup Zosimus tarafından kullanılmadığı düşünülmektedir. İkinci çalışması on iki kitaplık kronolojik bir tarihtir ve hikaye başlangıçtan II. Claudius’un 268 yılında tahta çıkışına kadar devam etmiştir. Nitekim bu eser, muhtemelen Zosimus’un Historia Nova’nın ilk kitabı için takip ettiği kaynak olmuştur. Dexippus’un üçüncü çalışması Scythica, Gotlara karşı kendisinin de içinde bulunduğu savaşın ayrıntılı bir sunumudur155. Bu çalışmanın Decius’un hakimiyet döneminden Aurelianus’un imparatorluğuna kadar olan 238-274 yıllarını içine aldığı düşünülmektedir156. Zosimus’un eserinin yine ilk kitabının bazı parçaları için bu çalışmayı kullanmış olması kuvvetle muhtemeldir157. Dexippus’un çalışmaları sadece fragmanlar halinde Historia Augusta’nın içinde, Zonaras’ın yazdıklarıyla ve bazı antik yazarların aktardıklarıyla elimize ulaşabilmiştir. Araştırmacıların asıl problemi Zosimus’un gerçekten Dexippus’u mu ya da Dexippus’u kullanmış olan bir kaynağı mı yoksa tamamen başka bir kaynağı mı takip ettiğidir. Bu konu henüz kesin olarak sonuca ulaştırılamamıştır. Zosimus’un Dexippus’u kullandığına dair varsayım, Eunapius’un Dexippus’un hikayesini devam ettirmiş olmasına

153 Photius, Bibliotheca, 98.

154 Photius, Bibliotheca, 82.

155 Grek tarihçilerin Gotlar için “İskit” adını kullanması yaygın bir alışkanlık haline gelmiştir. Bkz. Kazhdan, Dictionary of Byzantium, C. 3, s.1857-1858. William Smith, A Dictionary of Greek and Roman Geography, C. 2, London, John Murray, 1872, s. 936-945.

156 Dexippus’un tarihi çalışmasında birkaç antik kronoloji geleneğini bir araya getirmeye çalıştığı bilinmektedir, Fergus Millar, “P. Herenius Dexippus”, Journal of Roman Studies, S.59, 1969, s.26.

157 Dexippus’un yukarıda bahsettiğimiz son iki kitabının birer özetini Photius vermiştir bkz. Bibliotheca, 82.

dayanmaktadır. Zira Zosimus’un Eunapius’u kullanmış olduğu kabul edildiğinden bu varsayım da akla yatkın görünmektedir. Ayrıca Dexippus’un Zosimus’un kaynaklarından biri olduğunu düşünmemizin bir başka sebebi de eserinin Grekçe yazılmış tek geniş çaplı tarihi kaynak olmasıdır. Bu noktada Dexippus’un Aurelianus’un dönemine kadar getirdiği tarihi Zosimus’un sadece ilk kitabı için faydalı olmuş olmalıdır; çünkü Historia Nova’nın ilk kitabı Diocletianus’un imparatorluk devrine kadar yaşananların bir özeti niteliğindedir¹⁵⁸.

Photius, Historia Nova için kullanılan ana kaynağın Eunapius’un tarihi eseri olduğunu aktaran ilk kişidir159. Hatta Photius’a göre Zosimus, Eunapius’u kaynak olarak kullanmaktan öteye geçmiş ve eserini baştan sona onun yazdıklarını tümden kopyalayarak oluşturmuştur. Ancak Zosimus’un hikayesi Troia Savaşı’ndan Alaric’in 410’da Roma’yı işgal etmesine kadar sürdüğünden Eunapius’un 270 yılından 404 yılına kadar olan olayları içine alan eserinin kapsamını aşmaktadır. Dolayısıyla Zosimus’un Historia Nova’nın tamamı için yegane kaynak olarak Eunapius’tan faydalanmış olması akla yatkın görünmemektedir. J. Almeida’nın iddiasına göre Photius, dini inancının etkisi ile Zosimus için yeterince dürüst bir değerlendirme yapamamış olmalıdır160. Muhtemelen Photius’un Zosimus için yaptığı olumsuz yorumların temel sebebi, tıpkı Eunapius gibi Hıristiyan imparatorlara karşı yerici ifadeler kullanmış olmasıdır. Sonuç olarak dini önyargıları sebebiyle Photius, Historia Nova’yı hakkıyla değerlendirememiş gibidir161. İS 347 yıllı civarında Sardis’te162 doğmuş olan Eunapius yaşamının geri kalanını bu şehirde öğretmenlik yaparak ve yazarak geçirmiştir163. Grek bir sofist ve tarihçi olup daha evvel belirttiğimiz gibi Dexippus’un tarihinin on dört kitaplık bir devamını yazmıştır. Eunapius’un tarihi 270 yılında II. Claudius’un ölümü ile başlayıp Theodosius’un oğulları

158 Dexippus’un fragmanları da Barthold George Niebuhr tarafından toparlanmış ve yayımlanmıştır. Bkz.

Barthold George Niebuhr, (ed), Dexippus Fragmenta, Corpus Scriptorum Historiae Byzaninae, C. 50, Harvard University Press, Harvard, 1828.

159Photius, Bibliotheca, 98.

160Almeida, Count Zosimus, s. 22.

161 Photius’un aktardığına göre Zosimus, Stilicho için kötü ifadeler kullanmamıştır. Ancak Historia Nova’nın altıncı kitabının on üçüncü pasajına baktığımızda Zosimus’un Stilicho için yaptığı negatif yorumlarla karşılaşmaktayız. Bu örnek, bize Photius’un önyargıları sebebiyle hatalı davrandığını düşündürmekte ve ifadelerini dikkatle değerlendirmemiz gerektiğini hatırlatmaktadır.

162 Asia Minor’daki Lydia’nın başkentidir.

163 Eunapius’un yaşadığı döneme ait detaylı bilgi için bkz. Aaron Evan Baker, Eunapius and Zosimus: Problems of Chronology and Composition, Doktora Tezi, Brown Üniversitesi, Şikago, 1987, s.3.

Arcadius ve Honorius’un hükümdarlığına kadar devam etmektedir164. Eunapius’un pagan bakış açısıyla yazdığı bu kronik ne yazık ki günümüze ulaşmamıştır. Kroniğin paragrafları Constantinus Porphyrogentius tarafından hazırlanan ve bilinen adı Excerpta Historica olan antolojinin içinde yer almaktadır165. Bu antoloji dışında daha fazla fragmanı bir araya toplayan ve İngilizce çevirileriyle birlikte yayımlayan R. Blockley olmuştur166. Blockley’nin verdiği paragrafların Zosimus’un yazdıklarıyla karşılaştırmalı analizi sonucu Historia Nova’nın ikinci kitabının başından beşinci kitabının yirmi yedinci pasajına kadar Eunapius’tan parçalar içerdiği doğrulanmıştır. Böylece Eunapius’tan kalan parçalar, Zosimus tarafından da günümüze ulaştırılmış görünmektedir. Eunapius’un kroniği dışında bilinen eseri Vitae Sophistarum (Sofistlerin Yaşamı) günümüze ulaşmıştır ve içinde bahsettiğimiz tarihi çalışmasına pek çok atıflar bulunmaktadır. Ayrıca Eunapius, bu çalışmasıyla yirmi üç filozof ve sofistin biyografilerini verirken dördüncü yüzyıl tarihine dair de çok değerli bilgiler sunmaktadır. Eunapius 414’de eserinde Pulcheria’dan bahsettikten hemen sonra ve Pulcheria’nın “imparatoriçe” unvanını aldığı yılda hayatını kaybetmiştir167. Photius Evrensel Tarih’in on dört kitaplık bir eser olduğunu ve 270 yılında II. Claudius’un hükümdarlığından 404 yılında Eudoxia’nın ölümüne kadar olan olayları kapsadığını öğrendiğimiz tek kaynaktır. Hıristiyan olduğu bilinen Photius’un Hıristiyanlara önyargıyla yaklaşan Eunapius’a karşı negatif tutumu açıkça fark edildiğinden Photius’un yorumlarını dikkatli değerlendirmek gerekmektedir. Almeida, Photius’un ele aldığı yazarın Pagan olduğu ya da Ortodox olmadığı durumlarda birçok hatalı ve abartılı yorumlar yaptığı konusunda uyarıda bulunmuştur168. Photius’un Zosimus hakkındaki fikirlerini incelediğimizde aynı abartılı yorumları görmekteyiz. Örneğin Zosimus’un eserin son bölümünde Olympiodorus’a yöneldiği bilindiği halde Photius’un Zosimus için Eunapius’a eserin başından sonuna körü körüne bağlı kaldığını

164 Photius, Bibliotheca, 77.

165 Ursul Phillip Boissevain, Excerpta Historica jussu Imp. Constantini Porphyrogeniti confecta, 4 Cilt, Weidmann, Berlin, 1908-1910.

166 Roger C. Blockley, (çev. ve ed.), The Fragmentary Classicising Historians, C. 2, Liverpool, Francis Cairns, Liverpool,1983.

167 Eunapius, Fragman, 87. Ayrıca Pulcheria, 414 yılında imparatoriçe olmuş, 441 yılında sürgün edilmiş ve 450 yılında Augusta unvanını almış son olarak da 453 yılında hayatını kaybetmiştir.

168 Almeida, Count Zosimus, s. 39. Örneğin Photius Ariusçu tarihçi Philostorgius’u Orthodox Hıristiyanları kınadığı için “dinsiz bir alçak” ve “saygısız bir yalancı” olarak suçlamış ve onun güvenilmez bir yazar olduğunu ileri sürmüştür. Photius, Bibliotheca, 40. Photius’un yaptığı hatalar ve ihmaller için ayrıca bkz. Warren Treadgold, The Nature of the Bibliotheca of Photius, Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies, Washington, 1980, s. 83.

vurgulaması, abartılı hatta hatalı bir açıklamadır169. Zira daha önce belirttiğimiz ve daha sonra da ifade edeceğimiz üzere Zosimus ne bir tek kaynağa bağlı kalmış ne de kullandığı kaynakları sürekli olarak birebir alıntılamıştır.

Aslında Eunapius ile Zosimus arasındaki en büyük fark dini bakış açılarını eserlerine yansıtma biçimleri olmuştur. Her iki yazar da pagan perspektiflerinden sundukları imparator yorumlarını farklı şekilde detaylandırmışlardır. Örneğin Eunapius, Hıristiyan imparatorlar söz konusu olduğunda olayları taraflı bir şekilde analiz ederken Zosimus’un aynı imparatorlara karşı daha ılımlı bir tavır sergilediği anlar olmuştur. Bu konuya en iyi örnek her iki tarihçinin de Hıristiyan imparatorlar Consantinus ve I. Theodosius ile ilgili yaptıkları yorumlardır. Eunapius için bu imparatorlar tamamen birer şeytanken Zosimus aynı imparatorlar hakkında olumlu ifadeler de kullanmıştır170. Nitekim diğer antikçağ tarih yazarları Eunapius’a kıyasla dengeli yaklaşımlarını koruyabilmişken Eunapius Hıristiyanlığa karşı hissettiği düşmanlığı saklamamıştır.

Eunapius’un “Evrensel Tarih” adlı çalışmasının ne zaman yazıldığı ve nitelikleri konusunda birtakım karışıklıklar mevcuttur. Ancak bu bilgi karmaşasına rağmen, Zosimus’un Historia Nova’nın ana parçası için temel kaynak olarak Eunapius’a başvurduğu açıkça kabul edilmiştir171. Araştırmacıların geneli, örneğin Almeida Zosimus’un anlatımının büyük bir kısmını Eunapius’dan faydalanarak oluşturduğunu onaylamakta ancak Photius’un Zosimus’un Eunapius’u körü körüne kopyaladığı iddiasını reddetmektedir¹⁷². Zosimus’un Eunapius’tan ayrıldığı bir nokta da, Zosimus’un ahlaki dersler verme eğiliminde olmamasıdır. Zira Zosimus için öncellikli olan Roma İmparatorluğu’nun çöküşüne sebep olan sebeplerin bir sunumunu hazırlamaktır.

Daha sonra on yedinci yüzyıla gelindiğinde Henricus Valesius da Sozomenus’un Historia Ecclesiastica’sı üzerine çalışırken Zosimus’un ikinci kaynak olarak Olympiodorus’u kullandığını fark etmiştir173. Valesius’un bu durumu keşfetmesi Sozomenus’un olayları

169 Photius, Bibliotheca, 98.

170 Eunapius, Vitae Sophistarum, 6.2.7-6.2.8 ve Zosimus, Historia Nova, 2.30-2.35; Eunapius, Vitae Sophistarum, 6.1 ve Zosimus, Historia Nova, 2.24 ve 2.29; Eunapius, Fragman 48-49.

171 Zosimus’un Eunapius’u eserin ikinci kitabının başından beşinci kitabın yirmi yedinci paragrafına kadar kullandığı kabul edilmektedir.

172 Jason Almeida, Count Zosimus, s. 49.

173Henricus Valesius, Sozomenus’un Historia Ecclesiastica’sı için hazırladığı edisyonda Zosimus’un Historia Nova’nın son bölümü için Olympiodorus’u kullandığını keşfetmiştir. Bkz. Sozomenuz, Historia Ecclesiastica, 9.11, s. 377. Zosimus ile krş. için bkz. Historia Nova, 6.13.

anlatım tarzıyla Zosimus’un anlatımı arasındaki benzerliklere dikkat etmesiyle olmuştur. Zira Sozomenus’un eserini kaleme alırken kaynak olarak Olympiodorus’u kullanmış olduğu kabul edilmektedir174. Zosimus ve Sozomenus’un yazdıklarını kıyasladığımızda her iki yazarın da imparatorluğun batı yakasını anlatırken benzer ifadeler kullandığını görmekteyiz. Valesius da bu ipucundan hareketle iki yazarın Batı Roma’yı anlattıkları bölümler için Olympiodorus’a başvurduklarını öne sürmüştür. Reitemeir’in 1784 yılında yayımlanan Historia Nova edisyonunda belirttiğine göre, Zosimus’un eserindeki belli başlı olayları anlatırken üç ana kaynaktan faydalandığı varsayımı kabul görmüştür175. Reitemeier ayrıca Zosimus’un 410 yılına kadar sürdürdüğü anlatısında bu üç kaynağı adaletli bir şekilde, eşit bir dağılımla kullanmış olduğunu belirtmiştir176. Kaynakların yazarları eserlerinde kendi dönemlerinin olaylarını anlatmış olup Zosimus tarafından özenle seçilmişlerdir. Eunapius’un Dexippus’un kroniğini 270 yılından yaklaşık olarak 404 yılına kadar getirdiği eser literatürde “Evrensel Tarih” olarak anılmaktadır177. Ve Zosimus’un başvurduğu üçüncü isim olarak kabul edilen Olympiodorus’un 407 ile 425 yıllarının olaylarını anlattığı eseri, Historia Nova’nın 405 – 410 yılları için temel kaynak olmuştur. Zosimus beşinci kitabında kullandığı kaynağı bizzat ismiyle vermiştir. Dexippus ve Eunapius’tan sonra Historia Nova’nın son bölümleri için Zosimus’un üçüncü ana kaynağının Olympiodorus olduğu kanısına varılmıştır178. Zosimus gibi Olympiodorus’un da doğduğu ve öldüğü tarihler kesin olarak saptanamamıştır ancak beşinci yüz yılın içinde bir zaman diliminde yaşamış olduğu bilinmektedir. Olympiodorus, Batı Roma İmparatorluğu’nun 407 yılından 425 yılına kadar olan tarihini detaylı bir biçimde yirmi iki kitaplık bir eser ile anlatmıştır. Eserini Eunapius’un bitirdiği yerin yaklaşık üç yıl sonrasından başlatmış ve Eunapius’un daha çok imparatorluğun doğu yakasının olaylarına olan ilgisinin aksine batı yakasının gelişmelerine odaklanmıştır. Olympiodorus’un çalışması da günümüze ulaşamamış ve yine Photius tarafından bir özeti hazırlanıp, ilgililere sunulmuştur179. Ayrıca Olympiodorus’un eserinin fragmanları, paragraflar ya da alıntılar halinde Philostorgius, Socrates,

174 Blockley, The Fragmentary Classicising Historians, s.152-211. Yukarıda belirttiğimiz Valesius’un özellikle vurguladığı bölümlerin fragmanları için bkz. Blockley, The Fragmentary Classicising Historians, s.170.

175 Reitemeier, Zosimi Historiae. Graece et latine recensuit, 1984.

176 Reitemeier, Zosimi Historiae. Graece et latine recensuit, s. xxix-xxx.

177 Eunapius, Fragman 1; Photius, Bibliotheca, 77.

178 Zosimus, Historia Nova, 5.27.

Sozomenus ve pek tabii Zosimus’un eserlerinde karşımıza çıkmaktadır. Tüm bu eserlerde yer alan parçalar R. Blockley tarafından toparlanmış ve orijinal dillerinin yanı sıra İngilizce çevirileriyle yayımlanmıştır180.

Bu noktada Zosimus’un kaynakları ve kaynaklarını kullanma tekniğine dair modern literatürdeki tartışmaları değerlendirmek uygun olacaktır. Zosimus’un eserinin girişini oluşturan evrensel tarih özetinin büyük bir kısmı Dexippus’tan alıntıdır. Ancak Dexippus’un ilgili eserinin günümüze ulaşabilen fragmanları detaylı bir inceleme için yeterli değildir. Dexippus’un kaynak olarak kullanımı için ilk öneri Reitemeier’den gelmiştir. Zira ona göre, Zosimus Dexippus’un Chronica ve Scythica adlı tarihi çalışmalarını kullanmış olmalıdır çünkü bu çalışmalar Aurelianus zamanına kadar olan tarihi dönemi Grekçe olarak, kapsamlı bir biçimde aktaran tek eserlerdir181. Martin aynı tezi savunmuş ve iddiayı kanıtlamak için Dexippus’un tarihleri ile aralarında benzerlik ilişkileri bulunduğunu düşündüğü iki çalışma üzerine yoğunlaşmıştır182. Bu iki çalışma Dexippus’un takip ettiği varsayılan Herodianus’un tarihi ve Dexippus’un çalışmalarından alıntılar barındıran Scriptores Historiae Augustae’dır. Ancak alıntıların Chronica’dan mı yoksa Scythica’dan mı olduğunu anlamak zordur çünkü bu paragraflarda sadece Dexippus’un adı geçmektedir183. Martin ilgili bölümlerin Herodianus ile uyumluluk gösteren parçalarını ve SHA’da bulunan alıntıları Zosimus ile karşılaştırmış ve çok sayıda benzerlik bulmuştur184. Martin’in araştırmasının sonucu Zosimus’un ilk kitap için tek kaynak olarak Dexippus’u kullanmış olduğudur. Mendelssohn Dexippus’u kullandığı düşünülen yazarlarla Zosimus arasında birtakım uyuşmazlıklar keşfetmiştir185. Mendelssohn’ın sunduğu örnekler Historia Nova ile SHA özelinde olup karşılaştırmasının sonucunda iki kaynağın birbirinden farklı bilgiler verdiğini ve Zosimus’un verdiği bazı bilgilerin başka hiçbir yerde bulunmadığını belirtmiştir186. Bu

180 Blockley, The Fragmentary Classicising Historians, C.2, s.152-222.