“Bilgi Teknolojileri Alanında Liderlik” hedefi ile yola çıkan Hindistan yazılım endüstrisindeki ba-şarıları ile ön plana çıkan önemli örneklerden birisidir. Bu başarının gelişimi üç aşamalı bir sınıf-landırma ile tasvir edilmektedir7:
• Birinci Dönem: 1984 yılına kadar olan dönemi ifade eden birinci dönem, bilgi teknolojileri sektörünün devlet elinde olduğu, odaklanılan alt sektörler arasında büyük farkların olmadığı dönemdir.
7 Kalkınma Bakanlığı, 2013:19
• İkinci Dönem: 1984-1990 yılları arasında, Hint hükümeti yazılımın gelirleri artırmada ve tek-nolojik becerileri geliştirmede önemli bir seçenek olduğu anlayışını benimsemiştir.
• Üçüncü Dönem: 1990’lardan günümüze kadar gelen bu dönemde ise, yazılım ve bilgi tek-nolojileri hizmetleri ihracatı hükümetler tarafından desteklenmiştir. Hindistan bilgi teknolo-jileri sektörü tüm alanlarda büyüme gösterirken, genel olarak yazılım ve BT hizmetlerinde yoğunlaşılmıştır.
Birinci dönemde, 1977 yılında Hindistan’da bulunan önemli bir yatırımcı olarak IBM’in ülkeden ayrılması geriye yüksek nitelikli, yetişmiş bir işgücü bırakmıştır. 1980’li yıllarda çok uluslu firmala-rın ülkede yatırım yapmaya başlaması ile Hindistan’ın bu alandaki gelişim süreci başlamıştır. Ci-tibank’ın yazılım ihtiyacı ve beşeri sermaye birikiminin değerlendirilmesi ile ülkenin operasyonel bir merkeze dönüşümü ve takiben Texas Instruments firmasının Ar-Ge faaliyetlerini bu ülkede yürütme kararı önemli dönüm noktaları olarak ifade edilebilir.
Yabancı sermaye yatırımlarının desteği ile yerli firmaların teknolojik yeteneklerinin gelişimi Hin-distan’ın yazılım endüstrisindeki becerilerini de arttırmış, dış ticaretini geliştirmiştir. Gelişmiş ülkelerin, stratejik analizlerini ve tasarımlarını yaptıkları ürünlerini Hindistan’da üretme tercih-leri ile birlikte düşük katma değerli etkinliktercih-leri için Hindistan’da faaliyet gösteren yerel firmaları tercih etmeleri, ülkenin yabancı yatırım temelli gelişimini sağlayan en önemli unsur olmuştur.
Bununla birlikte ülkenin ucuz işgücü profili, bilgi teknolojileri alanında yüksek kalitedeki eğitim ve buna bağlı olarak sağlanan beşeri sermaye birikimi ve İngilizce bilme-kullanma oranının yük-sekliği gibi faktörler Hindistan’ın gelişimindeki başarıyı açıklamaktadır.
Hindistan’ın yazılım sektöründeki gelişim çizgisi izlendiğinde, Çin’in profilinin tam tersi bir pro-file sahip olduğu görülmektedir. Donanım sektörünün payı yüzde 20’nin altında olmasına karşın yazılım sektörünün payı yüzde 80’in üzerinde bir paya sahiptir. 2006-2012 arası dönemde yazılım sektörünün payı gittikçe artmakta, donanım sektörünün payı ise belirgin bir biçimde azalmak-tadır.
Grafik 9. Hindistan Bilişim Sektöründeki Dönüşüm (BT Sektörü Gelirleri-Yüzde Dağılım&Milyar Dolar)
0
2006 2007 2008 2010 2012
Milyar Dolar
Donanım Yazılım Yazılım Sektörü Geliri Donanım Sektörü Gelirleri
kaynak: kalkınma bakanlığı (2013) Şekil-3 esas alınarak oluşturulmuştur.
Hindistan’da bilgi ve iletişim teknolojileri sektörünün ve özelde de yazılım sektörünün gelişi-mi için öncü rol oynayan kurum Hindistan İletişim ve Bilişim Bakanlığı’dır. Yazılım sektörünün gelişiminde rol oynayan sivil toplum kuruluşları ve mesleki örgütler incelendiğinde ise başta NASSCOM (The National Association of Software and Services Companies) olmak üzere, ESC (Electronics and Computer Software Export Promotion Council), DOEACC (Department of Electronics and Accreditation of Computer Courses), STPI (Software Technology Parls of India) gibi kuruluşların varlığından bahsetmek mümkündür.
NASSCOM’un8 diğer ülkelerde yer alan sivil toplum kuruluşlarından büyük ölçüde ayrışan bir ya-pıya sahip olması dolayısıyla özellikle değerlendirilmesi ve analiz edilmesi gerekmektedir. NASS-COM, 1988 yılında Hindistan’daki yazılım, BT hizmetleri ve e-ticaret sektörlerini geliştirmek için kurulan ve kâr amacı gütmeyen bir kurumdur. NASSCOM, Hindistan’ı bilişim teknolojilerinde ve hizmet sektöründe küresel düzeyde bir merkez olarak öne çıkarmak amacıyla sektördeki firma-ların yeteneklerini ve bağlantıfirma-larını geliştirme misyonu üstlenmiştir. Bu kapsamda hükümetlerle işbirliği içinde paydaşlarına gerekli bağlantıları sağlayarak uluslar arası alana açılmalarını kolay-laştırmaktadır. Yazılım, hizmet ve dış kaynak kullanımı sektörlerinde 1250’nin üzerinde üyesi olan NASSCOM’un 250’ye yakın üyesi ABD, Avrupa, İngiltere, Japonya ve Çin’deki küresel firmalardır.
1990’lı yılların başında 100’ün altında üyesi bulunan kuruluşun üye sayısı, 2011 yılında 1256’ya ulaşmıştır (Kalkınma Bakanlığı, 2013:38).
8 http://www.nasscom.in/
Tablo 7. Hindistan Yazılım Sektörünün Gelişiminde Belirleyici Bir Etken Olarak Ar-Ge ve Yenilikçilik Kümelenmeleri
Bölge Bölgedeki Büyük Şirketler İletişimde Bulunduğu Araştırma Merkezleri
Bangalore Texas Instruments Oracle, Sun, Microsystems, IBM, HP, Cisco, Intel, GE,
GM, Motorola
Indian Institute of Science, Bangalore Institute of Technology, B.M.S. College
of Engineering, Ramaiah Institute of Technology
National Capital Region
(NCR) Adobe, AVL, Ericsson, ST, Honda, IBM IIT Delhi, Delhi College of Engineering, Delhi University, Ulusal Fizik Laboratuarı, Ulusal
Bilim, Teknoloji ve Kalkınma Enstitüsü
Pune Microsoft, Oracle, Siemens, Tata Motors, Whirlpool
Maharashtra Institute of Technology, Vishuadkova Institute of Technology, Ulusal
Kimya Laboratuarı, Hücre Bilim Merkezi, Agharkar Araştırma Enstitüsü Haydarabad Microsoft, Nokia, DuPont Birla Institute of Technology and Science,
Kimyood Teknoloji Enstitüsü Bombay Bayer AG, Johnson&Johnson, Pfizer IIT Bombay, Ulusal Yazılım Teknolojileri
Merkezi, Tata Araştırma Enstitüsü, Gandhi Kalkınma Araştırmaları Enstitüsü kaynak: kalkınma bakanlığı, 2013, Şekil-7, s.26
Yazılım ve hizmetler etrafında kümelenme, Silikon Vadisi benzer bir yapılanma olarak algılanmış ve uzun yıllar boyunca devlet politikası olarak teşvik edilmiştir. Bu kapsamda, hükümet 1970’li yıllarda Elektronik Bakanlığı’nı kurarak donanım ve yazılım sektörü stratejilerini belirlemeye baş-lamıştır. Elektronik Bakanlığı, bu amaca ulaşmak için Bangalore’de çalışmalara başbaş-lamıştır. Yine kamu eliyle Bangalore’de kurulan elektronik ve havacılık şirketleri ve sektördeki yetkin üniver-sitelerinden Indian Institute of Science ile yakınlığı bu bölgeyi Hindistan’ın teknoloji merkezine dönüştürmüştür9. Texas Instruments Oracle, IBM, HP, Cisco, Intel, GE, GM, Motorola gibi dün-ya teknoloji devlerine ev sahipliği dün-yapan bölge Bombay, Haydarabad Oune gibi kümelenmelerle desteklenmiştir.
9 Kalkınma Bakanlığı, 2013: 26.
Tablo 8. Hindistan Beşeri Sermaye Birikimine ve Bilişime İlişkin Bazı Temel İstatistikler (2000-2011)
Göstergeler 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Kamu Sağlık
Harcamaları
Oranı* 1,11 1,07 1,02 0,98 0,94 0,94 0,94 0,96 1,03 1,09 1,06 1,20
Sağlık İndeksi - - - - - 0,683 0,689 0,694 0,700 0,706 0,711 0,717
oranı (yüzde ) 9,37 9,62 10,18 10,70 11,06 10,82 11,62 13,26 15,15 16,23 17,87 -100 kişi başına
düşen sabit ve mobil telefon
aboneliği
0,34 0,61 1,19 3,05 4,65 7,91 14,35 19,90 29,13 43,38 61,42 72
100 kişi başına düşen
Genişbant İnternet Aboneliği
- 0,004 0,007 0,012 0,020 0,11 0,19 0,26 0,44 0,64 0,89 1,07
100 kişi başına düşen İnternet
aboneliği 0,52 0,66 1,53 1,68 1,97 2,39 2,80 3,95 4,38 5,12 7,5 10,07
*GSYİH’nın Yüzdesi olarak
kaynak: International Human development Indicators ve dünya bankası http://hdrstats.undp.org/en/
countries/profiles/Ind.html