Herhangi Bir Bilimsel İçerikli Yayın Okumayan Öğrencilerin Verdiğ

Araştırmanın verilerinin toplandığı ortaokul öğrencilerinden herhangi bir bilimsel içerikli yayını okumayan öğrencilerin verdiği yanıtlar, ‘Gerçek’ ve ‘Kurgu’ şeklinde kategorilendirilerek tablo şeklinde sunulmuştur. Gerçekten kastedilen şey, gerçek hayatta var olan veya var olmuş bilim insanları, program sunucuları, mucitler, yazarlar, mutasavvıflar, filozoflar, tarihi karakterler, girişimciler, akademisyenlerdir. Kurgudan kastedilen şey, herhangi bir çizgi film, film veya dizideki hayali karakterlerdir. Bulgular Tablo 4.1.2.a’ da ve 4.1.2.b’de verilmiştir.

Tablo 4.1.2.a. Bilimsel Yayın Okumayan Öğrencilerin Yazdığı Gerçek Kişilerin İsimleri

Bilim İnsanları 5. sınıf (f=) 6. Sınıf (f=) 7. Sınıf (f=) 8. Sınıf (f=) Toplam (f=)

Albert Einstein 33 41 58 60 192 Edison 41 49 56 43 189 Graham Bell 27 26 60 52 165 Isaac Newton 23 14 16 19 72 Yanıt yok 29 14 5 1 49 Galileo Galilei 2 2 3 23 30 Marie Curie 0 10 9 11 30 İbn-i Sina 0 6 5 19 30 John Dalton 0 13 6 2 21 Louis Pasteur 3 6 4 6 19 Stephen Hawking 0 0 0 10 10 Mendel 0 0 0 7 7 Wright Kardeşler 3 0 1 1 5 Cahit Arf 1 0 1 3 5 Democritus 0 4 1 0 5 Leonardo da Vinci 0 0 3 2 5 Farabi 0 4 0 0 4

Hezarfen Ahmet Çelebi 0 1 0 3 4

Piri Reis 0 1 2 1 4

Darwin 0 0 0 4 4

Arşimet 0 0 0 4 4

Robert Hooke 0 3 0 0 3

George Simon Ohm 0 2 1 0 3

Mendelev 0 0 0 3 3 Lamarck 0 0 0 3 3 Mimar Sinan 0 1 1 0 2 Alessandro Volta 0 1 1 0 2 Aristo 0 2 0 0 2 Ferdinand Macellan 0 1 1 0 2 Ali Kuşçu 0 1 1 0 2 Niels Bohr 0 0 1 1 2 Bill Gates 0 0 2 0 2 Mevlana 0 0 1 1 2 Kristof Kolomb 0 0 1 1 2 Johannes Kepler 1 0 0 0 1 Pierre Curie 0 0 0 1 1 *Babam 0 1 0 0 1 *Kendim 0 1 0 0 1 Neil Armstrong 0 1 0 0 1 Henri Becquerel 0 1 0 0 1 Evliya Çelebi 0 0 1 0 1 Nikolas Kopernik 0 0 1 0 1 Toplam (f=) 163 206 242 281 892

‘*’ ile işaretlenmiş bulguların açıklamaları tablonun altında verilmiştir.

Tablo 4.1.2.a incelendiğinde, bilimsel içerikli herhangi bir yayın okumayan öğrencilerin yazdığı isimler arasında frekansı en yüksek olanlar, sırasıyla Albert Einstein (f=192), Edison (f=189), Graham Bell (f=165), Newton (f=72) şeklindedir. Marie Curie’nin frekansı ise 30’dur. 49 öğrenci ise, herhangi bir isim yazmamıştır (5. sınıf 29; 6. sınıf 14, 7. sınıf 5, 8. sınıf 1 öğrenci). Ancak Tablo 4.1.2.a incelendiğinde,

sınıf düzeyleri arttıkça, yanıt vermeyenlerin sayısının azaldığı görülmektedir. Bununla ilgili olarak, yanıt vermeyen öğrencilerle görüşmeler yapılmıştır. 5 ve 6. sınıftaki öğrenciler, bunun nedenini ilişkin benzer yanıtlar vermişlerdir. Örneğin 5. Sınıftaki erkek bir öğrenciyle yapılan görüşmede, öğrenci şu açıklamayı yapmıştır:

“Bilim insanlarının ne yaptıklarını biliyorum. Bilimsel gelişmeleri de televizyonda NTV bilim de takip ediyorum. Mesela şu anda İsviçre’de yapılan parçacık deneyini biliyorum (CERN) ama bilim insanlarının isimlerinin telaffuzu zor olduğu için isimlerini aklımda tutamıyorum.” (Metehan, Yarı Yapılandırılmış Görüşmeler)

Bununla birlikte, yanıt vermeyen 7. sınıf öğrencileri ve 8. sınıf öğrencisi ile de görüşme gerçekleştirilmiştir ve öğrencilerin benzer yanıtlar verdikleri görülmüştür. Örneğin yanıt vermeyen 8. sınıf öğrencisi ile yapılan görüşmede öğrenci şu açıklamayı yapmıştır:

“Sayısal dersleri sevmiyorum; Tarih dersine ilgi duyuyorum ancak bu derste deney yapılmıyor. Hâlbuki bilim demek, deney demektir. Deney yapan bilim insanlarının isimlerini gerçekten hatırlamıyorum. Ünlü tarihçilerin ismini de yazmadım çünkü Tarihi bilim olarak görmüyorum.” (Sait, yarı Yapılandırılmış Görüşmeler)

Yanıt vermeyen 7. sınıf öğrencisi ile yapılan görüşmede ise öğrenci şu açıklamayı yapmıştır:

“Sayısal dersleri sevmiyorum; Türkçe dersine ilgi duyuyorum ancak bu derste deney yapılmıyor. Hâlbuki bilim demek, deney ve icat demektir. İcatları olan bilim insanlarının isimlerini gerçekten hatırlamıyorum. Aslında ünlü şairimiz Mehmet Akif Ersoy’un ismini yazmak istedim ama yazmadım çünkü Türkçeyi bilim olarak değil, sanat olarak görüyorum.” (Merve, yarı Yapılandırılmış Görüşmeler)

Tablo 4.1.2.a incelendiğinde, birden fazla bilim insanı ismi yazan öğrenciler çoğunlukta olduğu için, bilim insanı isimlerinin toplam frekansı (f=743), herhangi bir bilimsel içerikli yayın okumayan öğrencilerin sayısından (f=355) fazladır. Kişi başına ortalama olarak yaklaşık 2 isim düşmektedir. Sınıf düzeyleri arttıkça, yazılan bilim insanlarının çeşitliliğinde de artış mevcuttur ve bilim insanları isimlerindeki farklılaşma, konuların işlenişi ve sınıf düzeyi arttıkça konularda da derinleşme veya farklılaşma ile

ilgilidir. Örneğin 5, 6 ve 7. sınıflarda, Darwin’e, Mendel’e ve Lamark’a ait bulgular yoktur. Darwin’e, Mendel’e ve Lamark’a ait bulgular 8.sınıfta ortaya çıkmıştır. Ancak, Tablo 4.1.2.a’da ki bulgular Tablo 4.1.1.a’da ki bulgularla kıyaslandığında, bilimsel içerikli herhangi bir yayın okuyan öğrencilerin her birine düşen ortalama isim sayısının, bilimsel içerikli herhangi bir yayın okumayan öğrencilerin her birine düşen ortalama isim sayısına göre yaklaşık 2,5 katı olduğu görülmektedir. Yani Tablo 4.1.2.a’da Tablo 4.1.1.a’da ki kadar isim çeşitliliği mevcut değildir. Tablo 4.1.2.a’da göze çarpan bir diğer bulgu ise, 6. sınıftaki bir erkek öğrencinin babasını bilim insanı olarak görmesidir. Öğrenciye, babasını bilim insanı olarak görmesinin nedeni sorulduğunda, şu açıklamayı yapmıştır:

“Babam elektrik elektronik mühendisidir ve bir firmada çalışıyor. Kendi tasarımları var. Bence babamın yaptığı şeyler icattır ve bilim insanları da icat yapar. Bu nedenle babamı bilim insanı olarak görüyorum.” (Hakan, Yarı Yapılandırılmış

Görüşmeler)

Altıncı sınıfta (6.sınıf) olan bir kız öğrenci ise, kendisini bilim insanı olarak gördüğünü belirtmiştir. Bunun nedenine yönelik, şu açıklamayı yapmıştır:

“ Ben plastik şişelerden ve diğer atık malzemelerden termometre gibi şeyler yapıyorum. Sonra, renkli kartonları ve led lambaları kullanarak, kendi gece lambamı yaptım. Bence bunlar birer icattır. Bu yüzden, kendimi bilim insanı olarak görüyorum.”

(Buse, Yarı Yapılandırılmış Görüşmeler)

Tablo 4.1.2.a incelendiğinde, isimlerdeki tüm bu farklılaşmalara rağmen ister kız ister erkek olsun, çoğu öğrencinin Edison, Einstein ve Graham Bell dışında bilim insanı ismi yazmadığı görülmektedir. Bu öğrencilere bunun nedeni sorulduğunda, kendisiyle yarı yapılandırılmış görüşme yapılan ve bilimsel içerikli yayın okuyan Fatih ile (Bkz: sayfa 112) benzer yanıtlar verdikleri görülmüştür. Yani Edison’un, Einstein’ın ve Grahambell’in isimleriyle çok sık karşılaşmaları nedeniyle akıllarında kaldığını belirtmişlerdir. Ayrıca öğrenciler, bilim insanı isimlerinden ziyade bilimsel ve teknolojik gelişmelere odaklandıklarını söylemişlerdir.

Tablo 4.1.2.b. Bilimsel Yayın Okumayan Öğrencilerin Yazdığı Kurgusal Kişilerin İsimleri

Bilim İnsanları 5. sınıf (f=) 6. Sınıf (f=) 7. Sınıf (f=) 8. Sınıf (f=) Toplam (f=)

Profesör Utonium (Powerpuff Girls) 4 13 3 1 21

Mojo Jojo (Powerpuff Girls) 0 8 0 0 8

Bilgecan Dede (Keloğlan) 5 3 0 0 8

Prof. Fikri Güzel (Köstebekgiller) 6 0 1 0 7

Mary-Susan Test (Johnny Test) 1 0 3 0 4

Emmett Brown (Geleceğe Dönüş) 2 1 1 0 4

Dr. Frankenstein (Frankenstein) 1 2 1 0 4

Dr. Simon Barsnister (Underdog) 0 1 2 0 3

Fineas ve Förb 1 1 0 0 2

Dr. House (House) 0 0 1 1 2

Pelin (Köstebekgiller) 0 0 1 0 1

Mega Zekâ (Mega Zekâ) 1 0 0 0 1

Flint Lockwood (Köfte Yağmuru) 0 1 0 0 1

Dr. Dyson (Terminatör) 1 0 0 0 1

Umrella (Şemsiye) Şirketi’nde ki doktorlar (Ölümcül Deney)

0 1 0 0 1

Dexter (Dexter) 0 0 0 1 1

Toplam (f=) 22 31 13 3 69

Tablo 4.1.2.b incelendiğinde, herhangi bir bilimsel içerikli yayın okumayan öğrencilerin, izledikleri çizgi filmlerdeki, filmlerdeki karakterleri de bilim insanı olarak yazdıkları görülmektedir. Bu karakterler arasında yüksek frekansa sahip olanlar sırasıyla Profesör Utonyum (f=21), Mojo jojo (f=8), Bilgecan Dede (f=8) ve Profesör Fikri Güzel (f=7) şeklindedir. Bu tablodaki kadın ve erkek karakterler analiz edildiğinde, icat yapıyor olmaları (özellikle robot, zaman makinesi, ışınlama makinesi), laboratuvarda çalışmaları, doğa bilimleriyle uğraşmaları ama deney, test, tahlil, tıbbi araştırmalar gibi işler üzerinde daha fazla yoğunlaştıkları, icatları yüzünden başlarının derde girmesi gibi özellikleri ön plana çıkmaktadır. Ayrıca, karakterlerin genelinin başında ‘Dr.’ veya ‘Profesör’ ön adı vardır ve hafif çılgın olmakla beraber çok zekidirler. Çoğu iş hayatında çok başarılıdır ama aşk hayatları çalkantılarla doludur hatta çoğu zaman sevdiklerine ayıracak vakitleri yoktur. Karakterlerden bazıları şeytanidir. Karakterlerden bazıları da, iksir yapımı ile ön plana çıkmaktadırlar. Özellikle, Profesör Utonyum’u yazan öğrencilerin çizimlerinde ‘Kimyasal X (Chemical X) mevcuttur. Pelin’i (Köstebekgiller) çizen kız öğrenci, Pelin’i dizide ki iksirle beraber çizmiştir.

Ortaya çıkan diğer bir bulgu ise, hem Tablo 4.1.1.a’da hem de Tablo 4.1.1.b’de annesi veya babası öğretim üyesi olan çocukların bilim insanı olarak annelerini veya babalarını adres göstermedikleri görülmektedir. Örneğin babası biyoloji bölümünde

öğretim üyesi olan 5. Sınıftaki bir kız öğrenciye bunun nedeni sorulduğunda, öğrenci şu yanıtı vermiştir:

“Bilim insanları icat yaparlar ama benim babam icat yapmıyor. Onun yerine, sürekli bir şeyler yazıyor. Bence babam bilim insanı değildir.” (Nihal, Yarı

Yapılandırılmış görüşmeler)

4.2. Analitik Bir Bilim İnsanı Çiz Testi Kontrol Listesi (ADAST-C) Cinsiyet