Hemşireliğin Tanımı ve Hemşirenin Rolleri

Geçmişten günümüze kadar farklı kişiler ve kuruluşlar tarafından hemşireliğin birçok tanımı yapılmıştır. Modern hemşireliğin kurucusu olarak kabul edilen Florence Nightingele‟e göre hemşirelik “ hastayı iyileştirmek için hasta çevresini düzenleme ve iyileştirme eylemi”dir. Virginia Henderson‟a göre ise hemşirelik “ bireyin sağlığına ve bağımsızlığına kavuşma sürecindeki dinamik güç”tür (23, 45, 46). Uluslarası Hemşirelik Konseyi‟nin (İnternational Council of

16

Nursing, ICN) hemşirelik tanımı; “Bireyin, ailenin ve toplumun sağlığını koruma ve geliştirmeye yardım eden ve hastalık halinde iyileştirme ve rehabilite etmeye katılan bir meslek grubu”dur.( 45). Amerikan Hemşireler Birliği (American Nurses Unıon, ANA) „ne göre hemşirelik; “İnsanın var olan ya da risk olarak görülen sağlık sorunlarına olan yanıtlarını tanımlamak ve bunlar için bakım vermektir” şeklinde tanımlamaktadır.

Hemşirelik yardım sunan bir meslek olup bu hizmetleri ile insanların sağlık ve esenliğine katkıda bulunur. Hemşirelik hizmetleri, hastanın kendisi, ailesi veya toplumun başka bir üyesi tarafından karşılanamayan hizmetlerdir”(23). Türk Hemşireler Derneği‟nin 1981 yılında yaptığı hemşirelik tanımında “ Hemşirelik, bireyin, ailenin ve toplumun sağlığını ve esenliğini koruma, geliştirme ve hastalık halinde iyileştirme amacına yönelik hemşirelik hizmetlerinin planlanması, örgütlenmesi ve değerlendirilmesinden; bu hizmetleri yerine getirecek bireylerin eğitiminden sorumlu bilim ve sanattan oluşan bir sağlık disiplini” olarak tanımlamıştır (47).

Hemşireliğin yukarıdaki tanımlarına bakıldığında temelinde yardım olan bir meslektir. Bu yardım yaşamı en iyi şekilde sağlıklı olarak sürdürebilmesi için birey, aile ve toplumun bilgi gereksinimini ve bağımsızlığını kazanana dek, kendi kendine karşılayamayacağı ihtiyaçlarının karşılanmasını kapsamaktadır. Bu bağlamda hemşireliğin amacı; sağlıklı/hasta bireyin bakım gereksinimlerini karşılamak ve bu gereksinimler doğrultusunda bağımsızlığını kazanana kadar yardım etmektir ( 45, 44).

Toplumun geleneksel bakış açısına göre hemşirelik; hekimin yardımcısı konumunda olan ve hekimin planladığı tedaviyi uygulayan bir meslek olarak algılanmaktadır. Günümüzde ise bu düşüncenin değişmesinde, hemşirelik eğitimi ve

17

uygulamalarındaki değişiklikler, bilim ve tıp alanında yaşanan teknolojik gelişmeler, insan ve hasta hakları konusundaki değişimler etkili olmuştur. Ayrıca toplumun özellikleri, sağlık bakım gereksinimleri ve sağlık politikaları değişmiş ve hemşirelik sağlık ekibinin önemli bir üyesi olarak hasta için çalışan ve kendine ait özel görev, yetki ve sorumlulukları olan, özel eğitim gerektiren profesyonel bir meslek haline gelmiştir (46, 43, 45). Geçmişten günümüze kadar hemşirelik eğitimi ve uygulamalarında ki köklü değişmeler hemşirenin bağımsız rollerinin doğuşunu sağlamıştır. Hemşirenin çağdaş rolleri, bakım verici rolü, eğitici rolü, karar verici rolü, yönetici rolü, savunucu rolü, rehabilite edici rolü, konfor sağlayıcı-rahatlatıcı rolü, iletişim ve eşgüdüm sağlayıcı rolü ve araştırıcı rolüdür.

Tablo 1: Hemşirenin çağdaş rolleri

Bakım Verici Rolü Hemşirenin bakım verici rolü, her hastaya ve hastalığa özgün

bakım planının hazırlanmasını ve hastanın sosyal, emosyonel ve fiziksel iyilik halinin yeniden kazandırılmasına yönelik gerekli önlemlerin alınmasını içerir (48)

Eğitici Rolü Hemşireler tarafından hastaya sunulan eğitim, hastanın

sağlığını geliştirmesi, korunması ve olumlu yönde artırılmasını sağlayacak ve hastanın sağlıklı yaşamını destekleyecek olan davranış değişikliklerinin kazandırılmasını sağlayan dinamik bir süreçtir (49)

18

Karar Verici Rolü

Hemşire hasta bireye, hemşirelik hizmetlerini sunmadan önce yapacağı uygulamayı biçimlendiren kritik düşünme becerisini kullanmalıdır. Kritik düşünme sürecinde hemşire, birey ve ailenin sağlık bakım gereksinimlerini tek başına değil, birey ve aileyi bakım planına ve tedavi kararına dahil ederek ve üyesi olduğu ekibin görüşünü dikkate alarak eleştirel düşünme ve karar verme becerisini kullanarak belirlemelidir. Karar verici rolü hemşirenin bağımsız rolleri arasında yer almaktadır (43, 50).

Savunucu Rolü

Savunuculuk rolü, sağlık ekibi içerisinde önemli bir görevi olan hemşireye, hasta haklarını ele almayı ve bunlara yönelik çözüm aramasını, hastanın sağlık ekibi üyelerine kendi durumu ile ilgili sorular sormasını ve ekibinde hasta ile ilgilenmesini ve ona zaman ayırmasını öğretir.( 50, 51).

Yönetici Rolü Hemşirenin yönetici rolü öncelikle, hemşirenin bağımsız

olarak gerçekleştirdiği bakımın yönetilmesini kapsamaktadır. Bununla birlikte hemşirenin yönetici rolü bireylerin gereksinimleri doğrultusunda verilen eğitim aktivitelerinin yönetimini, iletişim yönetimini, kliniğin işleyişinin yönetimini de kapsamaktadır (23, 46, 50).

Rehabilite Edici

Rolü

Hemşire rehabilite edici rolünde, birey/hastanın var olan fonksiyonunu en üst düzeyde sürdürmesini, sağlığı ile ilgili gelişebilecek sorunları önlemesini ve kaliteli, rahat ve bağımsız bir şekilde hayatını sürmesini sağlamaktadır (52).

19

İletişim ve

Eşgüdüm Sağlayıcı Rolü

Hemşire sürekli olarak çevresi ile iletişim halindedir. Hemşireler sadece hastalar ile değil, hasta yakınları, meslektaşları ve diğer sağlık ekibi üyeleri ile iletişim halindedir. Bu da hemşirenin etkili iletişim becerilerini en iyi şekilde kullanmasını gerekli kılar (50, 44).

Araştırıcı Rolü Hemşire bakım hizmetlerinin kalitesini artırmak ve kanıta

dayalı uygulamaları gerçekleştirmek için sürekli yeni bilgileri araştırır ve bu yeni bilgiler ışığında bakım hizmetini sunar (50, 44).