HEDEF VE POLĠTĠKALAR

3.2.1. Nitelikli Ġnsan, Güçlü Toplum Hedef ve Politikaları

Daha önce de ifade edildiği gibi, Kalkınma Planı kapsamında politika uygulama araçları „Nitelikli Ġnsan, Güçlü Toplum‟, „Yenilikçi Üretim, Ġstikrarlı Yüksek Büyüme‟, „YaĢanabilir Mekanlar, Sürdürülebilir Çevre‟ ve „Kalkınma Ġçin Uluslararası ĠĢbirliği‟ olmak üzere dört ana alanda geliĢtirilmektedir. Bu doğrultuda nitelikli insan ve güçlü toplum alanına yönelik olarak geliĢtirilen ana planlama yaklaĢımı aĢağıdaki Ģekildedir;

“Kalkınmanın amacı toplumun refahını artırmak, hayat standardını yükseltmek, temel hak ve özgürlükler zemininde adil, güvenli ve huzurlu bir yaĢam ortamı

16 tesis etmektir. Bu çerçevede, insan için ve insanla beraber kalkınma yaklaĢımının hayata geçirilmesi ve refahın toplumun tüm kesimlerine yaygınlaĢtırılması temel önceliktir. Gerek gerçekleĢtirilme sürecinde gerekse sonuçları itibarıyla kapsayıcı bir kalkınma anlayıĢı esastır. Ġnsanı odak alan bu anlayıĢ kalkınma sürecine herkesin ve her yörenin katılımını azami düzeye çıkarmayı, kalkınmanın sonuçlarından herkesin daha adil bir Ģekilde pay almasını hedeflemektedir” (Kalkınma Bakanlığı, 2013: 29).

Ġlgili yaklaĢım ve hedefin devamında alt baĢlıklara yönelik tanımlamalar, „beĢeri sermayesinin güçlendirilmesi‟, „nitelikli birey için etkin kamu yönetimi‟,

„büyümeden adil faydalanılabilmesi için toplumsal dayanıĢma ağları ve fırsat eĢitliği‟, „sosyal harcamalar‟, „fiziki ve beĢeri altyapı ile kamu hizmet sunumu‟ ve

„insan hakları ve özgürlükleri ile hukukun üstünlüğü‟ baĢlıklarında geliĢtirilen çözümlemeler tarafından etkilenmektedir. Devamında ise Nitelikli Ġnsan, Güçlü Toplum alanındaki 17 adet alt politika ve uygulama alanları, aĢağıdaki Ģekilde belirlenmektedir;

Tablo 1: Onuncu Kalkınma Planı Nitelikli Ġnsan, Güçlü Toplum Politika ve Uygulama Alanları

ÇalıĢma Hayatı 17 Kamu Hizmetlerinde e - Devlet Uygulamaları

6 Sivil Toplum

KuruluĢları 12 Sosyal Güvenlik KAYNAK : Kalkınma Bakanlığı, 2013: 30 – 55

3.2.2. Yenilikçi Üretim, Ġstikrarlı Yüksek Büyüme Hedef ve Politikaları

Yenilikçi Üretim, Ġstikrarlı Yüksek Büyüme alanında geliĢtirilen ana hedef ve yaklaĢım aĢağıdaki Ģekildedir;

“Onuncu Kalkınma Planı döneminde insanımızın refah seviyesini artırma ve geliĢmiĢ ülkelerle arasındaki farkı azaltma hedefi çerçevesinde, Türkiye‟nin büyüme performansının daha ileri seviyelere taĢınması ve yenilikçi bir üretim

17 yapısıyla tahkim edilmesi amaçlanmaktadır. Küresel ölçekte de sanayi ve hizmetler sektörlerinde bilgiye dayalı rekabet, etkisini belirginleĢtirmekte ve ekonomide yenilikçi bir üretim yapısını elzem kılmaktadır“(Kalkınma Bakanlığı, 2013: 56).

Ġlgili yaklaĢım ve hedefin devamında alt baĢlıklara yönelik tanımlamalar,

„‟Türkiye‟nin dünyanın 16. büyük ekonomisi olmasına karĢın, satın alam gücü paritesinde dünya sıralamasında 66. olması‟, „geliĢmiĢ ülkelerin karĢı karĢıya olduğu sorunların Türkiye için yarattığı fırsatlar‟, „genel rekabet gücü‟, „AR – GE, patent ve ileri teknoloji‟, „orta gelir tuzağı ve yapısal dönüĢümler‟, „yurtiçi tasarruf oranları ve cari iĢlem açığı‟, „iĢgücüne katılım‟, „sektör içi verimlilik‟ ve „yerli katma değerin arttırılması‟ baĢlıklarında geliĢtirilen çözümlemeler tarafından etkilenmektedir. Devamında ise Yenilikçi Üretim, Ġstikrarlı Yüksek Büyüme alanındaki 21 adet alt politika ve uygulama alanları, aĢağıdaki Ģekilde belirlenmektedir;

Tablo 2: Onuncu Kalkınma Planı Yenilikçi Üretim, Ġstikrarlı Yüksek Büyüme Politika ve Uygulama Alanları

Politikaları 16 Enerji

3 Ödemeler

Dengesi 10 Bilim, Teknoloji

ve Yenilik 17 Madencilik

4 Enflasyon ve Para Politikası 11

Ġmalat Sanayiinde

DönüĢüm

18 Lojistik ve UlaĢtırma

5 Mali Piyasalar 12 GiriĢimcilik ve

KOBĠ'ler 19 Ticaret Hizmetleri 6 Maliye

Politikası 13 Fikri Mülkiyet

Hakları 20 Turizm

Teknolojileri 21 ĠnĢaat, Mühendislik - Mimarlık, Teknik MüĢavirlik ve Müteahhitlik Hizmetleri

KAYNAK : Kalkınma Bakanlığı, 2013: 56 – 116

18 3.2.3. YaĢanabilir Mekanlar, Sürdürülebilir Çevre Hedef ve Politikaları

YaĢanabilir Mekanlar, Sürdürülebilir Çevre alanında, ana plan yaklaĢımı ve vurgusu aĢağıdaki Ģekildedir;

“Ġnsanların iĢ ve yaĢam ortamlarının kalitesi temel kalkınma ve refah göstergelerinden biridir. Bölgesel geliĢme, yerel ekonomilerin ve kırsal kesimin güçlendirilmesi, mekansal geliĢme ve ĢehirleĢmenin dengeli oluĢmasının sağlanması, her kesim için barınma ihtiyacının yeterli, sağlıklı ve güvenli bir Ģekilde giderilmesi gibi alanlarda insanı ve yaĢam kalitesini daha çok merkeze alan bir yaklaĢıma ihtiyaç vardır. Bu yaklaĢım, yaĢam mekânlarının, ekonomik geliĢme ve rekabetçiliği desteklemek yanında afetlere dayanıklı, çevreye duyarlı, kültürel değerleri esas alacak, sosyal dayanıĢmayı ve kaynaĢmayı teĢvik edecek Ģekilde tasarlanması ve inĢa edilmesini gerektirmektedir”

(Kalkınma Bakanlığı, 2013: 117).

Ġlgili yaklaĢım ve hedefin devamında alt baĢlıklara yönelik tanımlamalar, „bölge ve kent rekabetçiliği‟, „bölgesel dengesizlikler‟, „kentsel dönüĢümün çok boyutlu ele alınması‟, „mahalli idareler ve diğer yerel kurumlar‟, „kırsal alan mekansal politikalarında özelleĢme‟, „çevresel sürdürülebilirlik‟ ve „afet yönetimi‟

baĢlıklarında geliĢtirilen çözümlemeler tarafından etkilenmektedir. Devamında ise YaĢanabilir Mekanlar, Sürdürülebilir Çevre alanındaki 9 adet alt politika ve uygulama alanları, aĢağıdaki Ģekilde belirlenmektedir;

Tablo 3: Onuncu Kalkınma Planı YaĢanabilir Mekanlar, Sürdürülebilir Çevre Politika ve Uygulama Alanları

1 Bölgesel GeliĢme ve Bölgesel

Rekabet Edebilirlik 6 Kırsal Kalkınma 2 Mekansal GeliĢme ve

Planlama 7 Çevrenin Korunması

3 Kentsel DönüĢüm ve Konut 8 Toprak ve Su Kaynakları Yönetimi

4 Kentsel Altyapı 9 Afet Yönetimi

5 Mahalli Ġdareler

KAYNAK : Kalkınma Bakanlığı, 2013: 117 – 140

19 3.2.4. Kalkınma Ġçin Uluslararası ĠĢbirliği

Kalkınma Ġçin Uluslararası ĠĢbirliği alanında, ana plan yaklaĢımı ve vurgusu aĢağıdaki Ģekildedir;

“Türkiye son yıllarda artan imkân ve kabiliyetleri sayesinde dıĢ politikasını yeniden ĢekillendirmiĢ ve çevresindeki geliĢmelere daha duyarlı, aktif ve ön alıcı bir dıĢ politika izlemiĢtir. Bu politika aynı zamanda, küresel ölçekte duyarlılık ve sorumluluk sahibi olma ve buna göre hareket etme anlayıĢını da beraberinde getirmektedir. Bu çerçevede, kalkınmamızın sürdürülebilir kılınabilmesi için, komĢularımız ve yakın bölge ülkeleri baĢta olmak üzere, karĢılıklı ekonomik ve ticari iĢbirliğinin güçlendirilmesi ve stratejik ortaklıkların kurulması büyük önem taĢımaktadır” (Kalkınma Bakanlığı, 2013: 141).

Bu doğrultuda Kalkınma Ġçin Uluslararası ĠĢbirliği alanı için belirlenen 4 uygulama alanı aĢağıdaki Ģekildedir;

Tablo 4: Onuncu Kalkınma Planı Kalkınma Ġçin Uluslararası ĠĢbirliği Politika ve Uygulama Alanları

1 Uluslararası ĠĢbirliği Kapasitesi 2 Bölgesel ĠĢbirlikleri

3 Küresel Kalkınma Gündemine Katkı KAYNAK : Kalkınma Bakanlığı, 2013: 141 – 8

3.3. ÖNCELĠKLĠ DÖNÜġÜM PROGRAMLARI

Onuncu Kalkınma Planı kapsamında, „2023 hedeflerine ve Onuncu Kalkınma Planının amaçlarına ulaĢılabilmesi açısından önem taĢıyan, temel yapısal sorunlara çözüm olabilecek, dönüĢüm sürecine katkıda bulunabilecek, genellikle birden fazla bakanlığın sorumluluk alanına giren, kurumlar arası etkin koordinasyon ve sorumluluk gerektiren kritik reform alanları için “Öncelikli DönüĢüm Programları” tasarlanmıĢ‟ (Kalkınma Bakanlığı, 2013: 149) olup; ilgili 25 program bir sonraki sayfada yer almaktadır.

20 Tablo 5: Onuncu Kalkınma Planı Öncelikli DönüĢüm Programları

SIRA PROGRAM SIRA PROGRAM SIRA PROGRAM

1 Üretimde Verimliliğin

Arttırılması Programı 10 Ġstatistiki Bilgi Altyapısını

GeliĢtirme Programı 19 Temel ve Mesleki Becerileri GeliĢtirme Programı

Finans Programı 13 Yerli Kaynaklara Dayalı

Enerji Üretim Programı 22

Ailenin ve Dinamik Nüfus

Programı 14 Enerji Verimliliğinin

GeliĢtirilmesi Programı 23

15 Tarımda Su Kullanımının EtkinleĢtirilmesi Programı 24

Azaltılması Programı 18 TaĢımacılıktan Lojistiğe DönüĢüm Programı KAYNAK : Kalkınma Bakanlığı, 2013: 149 – 98

21 B. BÖLGESEL ÖLÇEKLĠ ÇÖZÜMLEMELER – TR63 BÖLGE PLANI 2014 – 2023 Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı⁶, 08.02.2006 tarihli ve 26074 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren 9685 sayılı „Kalkınma Ajanslarının KuruluĢu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun‟ uyarınca kurulmuĢtur.

DOĞAKA‟nın yetki ve sorumluluk alanını, Hatay (TR631), KahramanmaraĢ (TR632) ve Osmaniye (TR633) illerinden oluĢan TR63 Bölgesi oluĢturmaktadır.

DOĞAKA tarafından ilgili bölgeye yönelik olarak hazırlanan TR63 BÖLGE PLANI 2014 – 2023⁷ ise Bölgesel GeliĢme Yüksek Kurulu tarafından 30.12.2014 tarihinde onaylanmıĢ bulunmaktadır. Bu doğrultuda SMP‟nin „B. BÖLGESEL ÖLÇEKLĠ ÇÖZÜMLEMELER – TR63 BÖLGE PLANI 2014 – 2023‟ baĢlıklı alt kısmında, Dulkadiroğlu Planlama Bölgesi‟ne yönelik geliĢtirilecek plan kararlarına altlık teĢkil etmek üzere, Bölge Planı‟nın etki çözümlemesinin geliĢtirilmesi hedeflenmektedir.

Bölge Planı‟nın ana kurgusu incelendiğinde, „nitelikli insan kaynağı ve geliĢmiĢ altyapısı ile rekabet gücü ve yaĢam kalitesi yüksek bölge‟ olarak tanımlanan plan vizyonunun devamında, TR63 Bölgesi‟nin genel mevcut durumu özetlenerek aktarılmaktadır. Daha sonra ise plan ana gövdesini oluĢturan „STRATEJĠ METNĠ‟

alt baĢlıklı kısım geliĢtirilmektedir. Ġlgili kısım tanımlanan sekiz geliĢme eksenine yönelik olarak geliĢtirilmekte ve bölge planı ana amaç ve hedefleri ile uygulama stratejilerini tanımlamaktadır. Strateji metninin devamında ise ilgili kısım kapsamında geliĢtirilen uygulama stratejilerinin, bütüncül uygulanmasına yönelik proje ve programların aktarıldığı „2014 – 2023 BÖLGE PLANI SÜRECĠNDE HEDEFLENEN PROGRAM VE PROJELER‟ alt baĢlığı geliĢtirilmektedir. Bölge Planı metni, „FĠNANSMAN‟, „ĠZLEME, DEĞERLENDĠRME VE KOORDĠNASYON‟,

„HEDEF DEĞER 2023‟, „KAYNAKÇA‟, „TR63 BÖLGESĠ 2014 – 2023 BÖLGE PLANI HAZIRLAMA EKĠBĠ‟ ve „PLAN KAPSAMINDA DÜZENLENEN TOPLANTILARA KATILIM VE KATKI SAĞLAYAN PAYDAġLAR‟ alt baĢlıkları ile tamamlanmaktadır. Bu doğrultuda SMP kapsamında, Bölge Planı tarafından üretilen kararların etki çözümlemelerinin geliĢtirilebilmesi amacıyla, ana plan gövdesini oluĢturan „STRATEJĠ METNĠ‟ ve ana plan uygulama araçlarını geliĢtiren

6 Bundan sonra kısaca DOĞAKA olarak anılacaktır.

7 Bundan sonra kısaca BÖLGE PLANI olarak anılacaktır.

22

„2014 – 2023 BÖLGE PLANI SÜRECĠNDE HEDEFLENEN PROGRAM VE PROJELER‟ alt baĢlıkları incelenmektedir.

1. TR63 BÖLGE PLANI – GELĠġME EKSENLERĠ VE STRATEJĠ METNĠ ÇÖZÜMLEMELERĠ

DOĞAKA tarafından Bölge Planı kapsamında tanımlanan sekiz geliĢme ekseni aĢağıda Ģekildedir;

1. Enerji Üretim Kapasitesinin Arttırılması 2. Sanayide Rekabet Gücünün GeliĢtirilmesi

3. Tarımda Yapısal DönüĢümün Sağlanması ve Kırsal Kalkınma 4. Lojistik Sektörünün GeliĢtirilmesi

5. Turizm Potansiyelinin Ekonomiye Kazandırılması 6. Kentsel Altyapının ĠyileĢtirilmesi

7. Sosyal Altyapının ĠyileĢtirilmesi 8. Mekansal Politikalar

Ġlgili metinler incelendiğinde, ilk yedi baĢlıkta tematik amaç, hedef ve stratejilerin geliĢtirildiği; sekizinci alt baĢlıkta ise mekan temalı çalıĢmaların yanı sıra daha önce yapılan tematik çalıĢmalara mekansal strateji niteliği kazandırıldığı anlaĢılmaktadır. Ġlgili metinler, her bir geliĢme ekseni için „durum tespiti ve stratejik analiz‟, „stratejik yaklaĢım‟, „öncelik‟, „tedbirler‟ ve „üst ölçekli planlarla iliĢkisi‟ alt baĢlıkları aracılığı ile üretilmektedir. Bu doğrultuda SMP kapsamında, ilgili metinlerce tematik geliĢme eksenlerine yönelik olarak geliĢtirilen ana yaklaĢımların aktarılması hedeflenmektedir.

Enerji Üretim Kapasitesinin Arttırılması : Türkiye için %7 olarak hesaplanan yıllık enerji gereksinimine karĢın, var olan geleneksel enerji kaynaklarının gün geçtikçe azalmasını yarattığı zıtlık, Bölge Planı kapsamında üretilen strateji metninin dayanak noktasını oluĢturmaktadır. Bu doğrultuda bir yanda sürdürülebilir enerji kaynaklarının yaygınlaĢtırılarak enerji çeĢitliliğinin sağlanması, diğer yandan ise mevcut kaynakların kullanımında iyileĢtirmelere gidilmesi, Bölge Plan kapsamında ana plan yaklaĢımını Ģekillendirmektedir. Buna ek olarak, „AfĢin ve Elbistan‟daki kömür ve linyit rezervleri‟, „Bakü – Tiflis – Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı ile önemli bir uluslararası enerji lojistik merkezi

23 haline gelecek olan Ceyhan Havzası‟na yakınlık‟, „KahramanmaraĢ ve Osmaniye‟de etkinliğine baĢlayan ve baĢlayacak olan Hidro – Elektrik Santrallar‟

ile „bölge geneli için tanımlanan hidro – enerji, güneĢ enerjisi ve rüzgar enerjisi potansiyeli‟, planlama sürecindeki bölgesel öznel etmenleri oluĢturmaktadır.

Bu doğrultuda, Bölge Planı kapsamında temel plan amacı, „yerli ve yenilebilir kaynakları ile Türkiye‟nin en önemli potansiyel enerji merkezlerinden birisi olan TR63 Bölgesi‟ni ulusal ve uluslararası nitelikli yatırım süreçlerine dahil ederek enerji üretim merkezi haline getirmek ve enerjinin etkin kullanımını yaygınlaĢtırmak‟ olarak tanımlanmaktadır (DOĞAKA, 2014: 62). Bunun devamında, plan kapsamında geliĢtirilen öncelik, strateji ve tedbirlerin üretilmesinde etkili olan alt uygulama yaklaĢımları aĢağıdaki Ģekilde çözümlenmektedir;

- Türkiye‟deki linyit rezervlerinin yaklaĢık %50‟sine sahip olduğu öngörülen AfĢin – Elbistan yataklarına yönelik yeni yatırım ortamının iyileĢtirilmesi,

- Ulusal ölçekli nitelikli projeler niteliğinde olan Ceyhan Enerji Ġhtisas Endüstri Bölgesi ile Akkuyu Nükleer Güç Santrali Projesi‟ne yönelik tamamlayıcı ve türev yatırımların yapılması,

- HES, RES ve GES‟ne yönelik yatırım ortamının iyileĢtirilmesi ve yerel yatırımcılara yönelik uygulama süreçlerinin aktarıldığı rehberlerin üretilmesi, - Enerji dağıtım altyapısının iyileĢtirilmesi,

- Enerji verimliliği uygulamalarına iliĢkin bilinçlendirme etkinliklerinin yürütülmesi.

Yukarıda tanımlı yaklaĢımlara bağlı olarak, Bölge Planı kapsamında „enerji‟ üst baĢlığına yönelik tanımlanan uygulama öncelikleri aĢağıdaki Ģekildedir;

Öncelik1. TR63 Bölgesi‟nin enerji üretim kapasitesinin arttırılması,

Öncelik2. TR63 Bölgesi‟nde enerji üretimine yönelik yatırım ortamının iyileĢtirilmesi,

Öncelik3. Elektrik iletimi, dağıtımı ve kullanımında verimlilik ve tasarruf artıĢı sağlanması (DOĞAKA, 2014: 62).

24 Sanayide Rekabet Gücünün GeliĢtirilmesi : Strateji metni kapsamında geliĢtirilen stratejik durum analizinde öne çıkan vurgular, „TR63 Bölgesi‟ndeki imalat firmalarının yaklaĢık %25,‟ini gıda ürünleri imalatında etkinlik göstermesi‟,

„Ġskenderun‟da bulunan demir çelik ağır sanayi yatırımlarının yanı sıra makine, filtre, tarım araç – gereçleri, ayakkabı – deri iĢlemeciliği ve mobilya imalatı sektörlerinin yığıldığı Hatay‟ın imalat sektöründe bölgesel lokomotif niteliği taĢıması‟, „gıda ürünleri imalatının yanı sıra KahramanmaraĢ‟ta yığılma ve kümelenme gösteren tekstil ürünleri imalatı ve fabrikasyon metal ürünleri (metal mutfak eĢyası) imalatı varlığı‟ ve „Osmaniye‟de 5804 sayılı Yatırımların ve Ġstihdamı TeĢviki Kanunu uyarınca oluĢturulan Organize Sanayi Bölgesi‟nde gözlemlenen canlılık‟ Ģeklindedir.

Bölge Planı kapsamında sanayi sektörüne yönelik geliĢtirilen kararları etkileyen birinci olgu, bölgedeki imalat firmalarının kullandığı düĢük – orta seviyeli teknoloji olarak tanımlanmaktadır. Gerek Kalkınma Bakanlığı tarafından üretilen (taslak) Bölgesel GeliĢme Ulusal Stratejisi kapsamında Herfindahl yöntemi kullanılarak yapılan analizde, TR63 Bölgesi teknolojik yığınlaĢması düĢük – orta seviyeli olarak belirlenmektedir. Bu doğrultuda ana plan vurgularından biri, bölgesel sanayi sektörünün teknolojik yığınlaĢmasının düĢük – orta seviyeden, orta – yüksek seviyeye yükseltilmesi olarak tanımlanmakta; ancak buna ek olarak,

„teknolojik seviyenin geliĢtirilmesinin sadece üretim bantlarının ve ekipmanlarının yenilenmesi olarak değil, aynı zamanda yenilikçi üretim süreçlerinin ve yeni ürün tasarımlarının da bölge ekonomisine kazandırılacağı yapısal bir geliĢme (dönüĢüm) olarak değerlendirileceği‟ (DOĞAKA, 2014: 73) belirtilmektedir.

Bölge Planı kapsamında, ana metal sanayii, tekstil sanayii ve mutfak eĢyası imalatı, bölgesel ölçekli vurguların geliĢtirildiği sektörleri oluĢturulurken;

Ġskenderun‟a yönelik denizcilik sanayii vurgusu, plan kapsamında geliĢtirilen mekansal seçicilik olarak tanımlanabilmektedir. Bu doğrultuda öncelikli vurgu, bölgedeki en önemli imalat kolu durumunda olan ana metal sanayiine yönelik olarak geliĢtirilmekte; ana metal sanayiine iliĢkin olarak ürün ihtisaslaĢma mekanizmalarının geliĢtirilmesi ve sektörel AR – GE çalıĢmalarının yürütülmesi, bir diğer uygulama çerçevesini oluĢturulmaktadır. Bunun devamında, tekstil ve mutfak eĢyası imalatı sektörlerinde AR – GE çalıĢmalarının yanı sıra, baĢta Çin olmak üzere diğer pazarlarla rekabet edilebilmesi için ÜR – GE çalıĢmalarının

25 yürütülmesi öngörülmektedir. Ġskenderun mekansal seçiciliği çerçevesinde ise daha önce Ġskenderun Deniz Ticaret Odası tarafından geliĢtirilen Denizcilik Ġhtisas Sanayi Bölgesi Projesi‟nin, kurgulanan iĢlevlere (bakım tersaneleri, geri dönüĢüm tesisleri vb.) ek olarak, yeni yatırımlar baĢlığında da uygulanabilirlik analizlerinin geliĢtirilmesi önerilmektedir.

Bölge Planı kapsamında sanayi sektörüne yönelik olarak bir diğer vurgu ise, dıĢ ticaret baĢlığında rekabet gücünün yükseltilmesine bağlı olarak Ģekillenmektedir.

Bu doğrultuda, ihracat süreçlerine yönelik lojistik altyapısının iyileĢtirilmesi ile hedef ülkelere yönelik pazar araĢtırılmasının gerçekleĢtirilmesi, ilgili vurgunun uygulama yaklaĢımlarını oluĢturmaktadır.

Bölge Planı kapsamında kümelenme yaklaĢımının da, sanayi sektörüne yönelik geliĢtirilen uygulama stratejilerini ve mekansal stratejileri doğrudan etkilediği görülmektedir. Bu doğrultuda Ekonomi Bakanlığı tarafından „Kümeler için Ortak Rekabet Stratejisi‟ baĢlığı ile yürütülen proje, yaklaĢım baĢlangıcını oluĢturmakta;

proje kapsamında Türkiye için tanımlanan 356 kümeden 18 tanesinin TR63 Bölgesi ile doğrudan iliĢkili olduğu tespit edilmektedir. Buna bağlı olarak Bölge Planı uygulama süreci için, metal mutfak eĢyası, mobilyacılık ve demir – çelik alt iĢkolları, kısa vadeli uygulama alanları olarak tanımlanmaktadır. Kümelenme yaklaĢımına ek olarak, ilgili yaklaĢım ile doğrudan iliĢkili olmasa da, alt iĢkollarına yönelik ortak kullanım alanları (tasarım merkezi, kalite laboratuvarı vb.) tasarlanması ve üretilmesinin de benzer bir çerçevede değerlendirilebileceği görülmektedir. Aynı çerçevede üçüncü olarak, endüstriyel simbiyoz uygulamalarının geliĢtirilmesi de, ana plan kararlarından biri olarak kayıt altına alınmaktadır. Ana plan kararının hayata geçirilmesine yönelik olarak DOĞAKA ile Çukurova Kalkınma Ajansı arasında ortak yürütülmesi öngörülen çalıĢmalar, Bölge Planı‟nın kısa vadeli uygulama araçları niteliğini taĢımaktadır.

Yukarıda tanımlı yaklaĢımlara bağlı olarak, Bölge Planı kapsamında „sanayi‟ üst baĢlığına yönelik tanımlanan uygulama öncelikleri aĢağıdaki Ģekildedir;

Öncelik1. TR63 Bölgesi sanayi teknolojisinin düĢük – orta seviyeden orta – yüksek seviyeye yükseltilmesi,

26 Öncelik2. Üretim yeteneğinin geliĢtirilmesi amacıyla ihtisaslaĢmıĢ Organize Sanayi Bölgesi ve Küçük Sanayi Sitesi oluĢumlarının yaygınlaĢtırılması,

Öncelik3. Patent, marka ve coğrafi iĢaret tescili gibi sınai mülkiyet haklarına ve yeni ürünlerin korunmasına yönelik uygulamaların yaygınlaĢtırılması,

Öncelik4. TR63 Bölgesi‟nde üretim kompozisyonunun endüstriyel simbiyoz uygulamaları ile geniĢletilmesi,

Öncelik5. TR63 Bölgesi kümelenme uygulamalarının baĢlatılması,

Öncelik6.Sanayi sektöründeki firmaların ihracat kapasitelerinin geliĢtirilmesi, Öncelik7. Yatırım süreçlerinde kolaylaĢtırıcılık ve danıĢmanlık hizmetlerinin etkinleĢtirilmesi (DOĞAKA, 2014: 82 – 93).

Tarımda Yapısal DönüĢümün Sağlanması ve Kırsal Kalkınma : Bölge Planı kapsamında, tarımda yapısal dönüĢümün sağlanması ile kırsal kalkınmanın iki alt baĢlık olarak el alınmasına karĢın, ilgili kurgunun, son dönem ulus – üstü politika çerçeveleri ile uyumlu olduğu görülmektedir. Kırsal kalkınma teması, çok uzun yıllar büyük ölçüde kırsal alanlarda altyapı ve üstyapının iyileĢtirilmesi ile ele alınırken, özellikle son dönemde Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası kapsamında daha kapsamlı bir kırsal kalkınma yaklaĢımı geliĢtirilmektedir. Bu doğrultuda kırsal kalkınma, alıĢılagelmiĢ boyutlarının yanı sıra, tarımda yapısal dönüĢümüne yönelik insan gücünün yetiĢtirilmesi, kırsal gelirlerin çeĢitlendirilmesi gibi iktisadi boyutları da kapsamaya baĢlamakta; yapısal dönüĢüm politikaları ile kırsal kalkınma politikaları arasında karĢılıklı etkileĢim düzeyi her geçen gün artmaktadır. Ġlgili yaklaĢımın TR63 Bölge Planı 2014 – 2023 kapsamında da benimsendiği anlaĢılmaktadır.

Bu doğrultuda, Bölge Planı kapsamında, gıdaya bağlı olarak tarım sektörünün stratejik önemi ana vurguyu; tarımın, GSKD, istihdam ve ihracat içerisinde oranlarına iliĢkin olarak Türkiye ortalamasının üzerinde hesaplanan TR63 değerleri, bölgesel vurguyu oluĢturmaktadır. Bölgesel ve yerel tarım politikalarına iliĢkin olarak ana sorun alanı ise, var olan üretim ve sulama potansiyeline rağmen hesaplanan kiĢi baĢı bitkisel üretim değeri ile TR63 Bölgesi‟nin, 26 Düzey 2 Bölgesi arasında 11. sırada yer almasına bağlı olarak Ģekillenmektedir. Bu

27 kapsamda ana vurgu, geleneksel üretim yöntemlerinin yaygınlığına bağlı olarak ürün yelpazesi potansiyelinin etkin değerlendirilememesi ve düĢük katma değerli ürün üretimi olarak tanımlanmaktadır. Ġlgili tanımlama çerçevesinde, „potansiyele karĢın seracılığın yaygınlaĢtırılamaması‟ ya da „geleneksel pazarlama yöntemlerinin aĢılamaması‟, mevcut sorun alanları olarak özelleĢtirilmektedir.

Ġlgili ana sorun tanımına bağlı olarak plan kapsamında geliĢtirilen öncelik, strateji ve tedbirlerin üretilmesinde etkili olan alt uygulama yaklaĢımları aĢağıdaki Ģekilde çözümlenmektedir;

- Lisanslı depoculuk uygulamalarının geliĢtirilerek, fiyat dalgalanmalarına karĢı üreticilerin etkin korunması,

- Üretici yönelik, dıĢ ticaret öncelikli uygulama rehberlerinin oluĢturularak, tarımsal ticaret kurumsallık kazandırılması,

- Hatay, KahramanmaraĢ ve Osmaniye illerinin tümü için ortak üretim baĢlığı niteliği taĢıyan zeytincilik alt iĢkolu öncelikli olmak üzere Ortak Pazarlama Ajansları‟nın kurulması,

- Mevcut coğrafi iĢaretli ürün – MaraĢ Biberi ve Osmaniye Yerfıstığı- sayısının arttırılması (Hatay Akçay ġeker Portakalı, Hatay Halhalı Zeytini, Hatay Sarı Hasebi Zeytini, Hatay Savrani Zeytini, Hatay Karamani Zeytini)

- Mevcut coğrafi iĢaretli ürün – MaraĢ Biberi ve Osmaniye Yerfıstığı- sayısının arttırılması (Hatay Akçay ġeker Portakalı, Hatay Halhalı Zeytini, Hatay Sarı Hasebi Zeytini, Hatay Savrani Zeytini, Hatay Karamani Zeytini)