Haber Dışı Öğeler

Hemen her bültende haber dışı öğelere rastlamak mümkündür. Hem bülteni görsel ya da içeriksel olarak çeşitlendirme (zenginleştirme) arzusu hem de ticari kaygılar bu öğelerin kullanımında belirleyici bir role sahiptir.

2.2.3.1. Jenerik

Her bültenin görsel ve işitsel öğelerden kurgulanmış bir girişi olur. Süreleri değişmekle birlikte bu girişler kısa süreli, etkili ve coşkulu görsel/işitsel başlangıçlardır. İzleyici dikkatini çekerek bültene yönlendirmeyi hedefler. Çoğu zaman bu girişler grafik tabanlı çalışmalar sonucunda ortaya çıkarılır.

2.2.3.2. Tanıtım

Bültenlerde bazı konu ve haberlerin tanıtımları da yapılır. Yayınlanacak haberin çok kısa bir tanıtımının yapıldığı bu çalışmalarda da habere ilişkin görüntü ve sesler kullanılır. Bazı durumlarda da yine grafik unsurlardan yararlanılır. Kimisi de sadece yazılı grafiklerle şekillenir. Bu hallerde etki, sadece kullanılan müzik ya da yapılan seslendirme ile verilmeye çalışılır. Standart bir süreleri olmayan bu tanıtımlar bireysel tercihlerle kurgulanır ancak yine de piyasa koşullarında 30 saniyeyi geçmemesi önerilir.

2.2.3.3. Reklâm

Bülten aralarında yayınlanan reklâm kuşakları en önemli ve pahalı kuşaklar arasında yer alır. Zira bir kanalın ana haber bülteni çoğu zaman prime time tabir edilen en çok izlenen zaman dilimini ve dolayısıyla da en pahalı reklâm kuşağını kapsar. Bu aralarda yayınlanan reklâmların saniye ücretleri diğer zamanlarda yayınlananlardan farklılaşır. Günümüzde Türkiye’deki izleyici ölçümlemelerini

yapan şirket/şirketler tarafından yapılan araştırmalar özellikle de ana haber bültenlerinin izlenme eğilimlerinin bütün programlara göre çok daha fazla olduğunu ortaya koymaktadır. Bir haber bülteninde reklâm kuşağı verilebilmesinin koşulu ise mevcut kanunlar çerçevesinde bültenin başlangıcından 30 dakikadan önce olamaz.

Resmi Gazete’nin 17.04.2003 tarihli 25082 sayılı sayısında yayımlanan “Radyo ve Televizyon Yayınlarının Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelik”in Reklâm ve Tele-Alışveriş Kuşaklarının Yerleştirilmesini düzenleyen 12. madde uyarınca; Haber bültenleri otuz dakikadan kısa oldukları takdirde reklâmla kesilemiyor. Haber bülteninin otuz dakikadan uzun sürmesi halinde ise programın başlamasından itibaren en az otuz dakika geçmesi şartıyla, her yirmi dakikalık bölüm arasına, reklâm yerleştirilmek suretiyle programlar kesilebilir.

2.2.3.3. Destekleme (Sponsor)

Haber bültenlerine yönelik destekleme yapılamasının yasak olduğu unutulmadan, bülten içinde eğer ayrı olarak yer veriliyorsa ekonomi, spor, hava durumu gibi bölümlerin başında ve sonunda yazıyla en fazla 10 saniye desteklemeye yer verilebileceği de hatırlatılmalıdır. Çok sık uygulanan bir yöntem olmasa da ilgili (25082 sayılı) yönetmeliğin program desteklemesini düzenleyen 20’inci maddesine göre reklâm kuşakları ile program tanıtımı kesintilerinin sonunda da toplam en fazla 5 saniye süre ile belirtilebilir.

2.2.3.4. Bant Reklâmlar

Bültenler içindeki reklâm uygulamalarından biri de bant reklâmlardır. İlgili yönetmeliğin Alt Yazı, Logo ve Çerçeve Reklâm Uygulamalarının düzenlendiği 17’inci maddesine göre haber ya da program ayrımı yapılmayan bu uygulamalarda da esaslar belli bir çerçeveye oturtulmuştur. Buna göre; alt yazı, logo ve çerçeve reklâm uygulamasına, reklâmların görsel olarak programdan belirgin bir şekilde ayrılması ve programın bütünlüğünü, değerini ve hak sahiplerinin haklarını zedelemeyecek bir biçimde yerleştirilmesi durumunda izin verilir. Reklâm penceresinin, programın içerik kısmından reklâm yayını süresince “Reklâm” kelimesinin yayınlanması vasıtasıyla ayrılması sağlanır.

Maddenin bentlerinde ise uygulamanın görüntü alanının % 20’sini aşamayacağı belirtilirken, reklâmın süresinin sekiz saniyeyi geçemeyeceği ve yerleştirme sıklığının da on dakikadan kısa olamayacağı belirtiliyor.

Yönetmeliğe göre bu tür uygulamalar, sesli olarak yayınlanamaz spor karşılaşmalarında sporcuların ve oynanan oyunun, diğer programlarda oyuncuların, sunucuların veya konuşmacıların görüntülerini kapatacak şekilde yerleştirilemez (www.rtuk.org.tr ).

2.2.3.5. Haber Özetleri

Haber bültenlerinin içinde yer almasına karşın haber dışı öğelerden biri olarak kabûl edilen haber özetleri de dikkate alınması gereken bülten unsurlarından biridir. Haber bülteninin başında gerek görsel/işitsel gerekse grafiksel uygulamalarla bültende yer verilecek haberlerin çok kısa bilgilendirmesi yapılır. Kimi zaman 30 dakika ila 1 dakika gibi sürelerde kurgulanan paketler, kimi zaman da doğrudan sunucunun anlatımıyla bu bilgilendirme yapılır. Haber özetleri bülten başlangıcında verilebileceği gibi aralarda da zaman zaman kullanılabilmektedir. Hatta ve hatta bazı yayın kuruluşları, ana haber bültenlerinin ardından da haber özetlerini vererek, izleyiciye hatırlatmalarda bulunmaktadır.

Üçüncü Bölüm

TELEVİZYON HABERİ VE UNSURLARI

3.1. SPİKER-SUNUCU/ANCHOR

Televizyon haberlerinin sunumunu gerçekleştiren; haber ya da haber bülteni olarak adlandırılan ürün/ürünlerin vitrinini oluşturan ve bunları hedef kitleye ulaştırma sürecindeki son meslekî kişilik, haber sunucusudur (Vural, 2003). Muhabir ve editörler tarafından hazırlanan haberleri, içeriklerine bağlı kalarak dil kurallarına uygun vurgu ve tonlamalar ile izleyiciye aktarır. Jest ve mimiklerini de kullanması beklenen haber sunucularının teorik ve pratik anlamda donanımlı olması beklenir. Çünkü haber alt yapısı olmayan bir sunucunun, haber heyecanını olduğu gibi doğru bir biçimde aktarması mümkün olamaz. Haber sunuculuğu bir yetenek olduğu kadar iyi bir eğitimi de gerektirmektedir. Bu nedenle sunucuların alanla ilgili bölümlerde tahsil görmüş olması ya da iyi ve kapsamlı bir diksiyon eğitiminden geçmiş olması tercihlerde belirleyici bir etkendir.

Boyd (2001: 166)’a göre; bir haber spikeri için ifade edilen ideal nitelikler aşağıdaki gibidir: - Yetki/Otorite - Kişilik/Karakter - Güvenirlik - Profesyonellik - Berraklık/Açıklık - Ses Tonu ve Diksiyon - Sıcaklık

Elbette sunucunun bayan ise güzel erkek ise yakışıklı olması da belirleyicilikte önemli rol oynar. Bu anlamda popüler kişilikler, halkın sevgi, ilgi ya da güvenini kazanmış kişilerin tercih edilmesi şaşırtıcı olmamalıdır. Nitekim bir dönem gerekli alt yapıya sahip olsun olmasın birçok manken ve güzellik kraliçesine haber sunuculuğu gibi önemli görevler verildiği de bilinmektedir.

Kadın sunucuların belirlenmesinde yayın kuruluşlarının seksilik olgusuna önem verdikleri itiraf edilmelidir. Amerikan ITN Televizyonu’nun orta yaşlı haber

spikeri Julia Somerville hiçbir neden ileri sürülmeden kameralardan uzak tutulmuştur ve akabinde yeri daha genç bir model ile değiştirilmiştir (Boyd, 2001: 166).

Boyd (2001: 166) ayrıca pek çok program yapımcısının, artık hem erkek, hem kadın sunucuları birlikte kullanmanın iyi bir kombinasyon olduğunu düşündüklerini de belirtmektedir.

Televizyon haberlerinin hazırlanma, yönetim ve sunum sürecinde aktif olarak görev alan anchorluk ise Türkiye için de yeni yeni oturmaya başlayan bir kavram haline gelmiştir. Anchor’ın haberin izlenmesinde, beğeni ve ilgi toplamasında, etki gücü yaratmasında ve kanaat oluşturmasında temel bir etken olması beklenmektedir (Vural, 2003). Türkiye’deki uygulamaları açısından deneyimli gazetecilerin bu konumda tercih edildiği gözlemlenebilir. Aynı iddiada olan çok sayıda sunucu olmasına karşın halk nezdinde dikkat çeken anchorlar genellikle rating ölçümlerinde de en önde yer almaktadır. Gelişmiş ülkelerdeki örneklere de bakıldığında en çok izlenen haber bültenlerinin deneyimli haberciler tarafından sunulduğu fark edilebilir.