GZFT Analizi

Stratejik plan hazırlık çalışmaları kapsamında, KOSGEB’in mevcut durumunun ve tecrübesinin incelenerek güçlü ve zayıf yönlerinin belirlenmesi ve dış çevreden kaynaklanan fırsat ve tehditlerin tespit edilebilmesi amacıyla; kurum çalışanlarının, Yönlendirme Kurulu ile Yürütme Komitesi üyelerinin ve paydaşların görüşleri alınarak GZFT Analizi yapılmıştır.

Tablo 9: Güçlü Yönler

GÜÇLÜ YÖNLER İlişkilendirilen Stratejik

Amaçlar

Yaygın Hizmet Ağı 1, 2, 3

Saha Tecrübesi 1,2

Değişen Koşullara Göre Destek Mevzuatında Revizyon Yapabilme

Kabiliyeti 1, 2

KOBİ’leri Desteklemek Üzere Özel Kanunu Olan Tek Kuruluş Olması 1, 2 Üniversite, Odalar vb. Paydaşlarla Sürdürülen İşbirlikleri 1, 2

Nitelikli İnsan Kaynağı 3

Sunulan Destek Programları 1, 2

Çalışanların İlgisi 1, 2, 3

Erişilebilir/Ulaşılabilir Olması 1, 2

Güvenilir Olması 1, 2

KOBİ Dostu Olması 1

Tablo 10: Zayıf Yönler

ZAYIF YÖNLER İlişkilendirilen Stratejik

Amaçlar Kariyer Planlamasındaki Yetersizlikler Nedeniyle Çalışanlardaki

Motivasyon Eksikliği 3

33

Sahadan Toplanan Verilerin Etkin Kullanılmaması 1,2

Destek Sisteminin Hedef Kitle İhtiyaçlarını Karşılamada Yetersiz

Kalması 1, 2

Program Değerlendirme Sisteminin Olmaması 1, 2

Taşra Teşkilatında Personel ve Alt Yapı Eksiklikleri 3

Finansal Kaynaklardaki Yetersizlikler 1, 2

Tanıtım Eksikliği 1, 2

Bürokratik Nedenlerle Destek Ödemelerinin Geç Yapılması 1,2

KOBİ’ler ile İletişim Yetersizliği 3

Hedef Kitlenin Genişlemesi Nedeniyle Sağlanan Desteklerde İmalat

Sanayiinin Payının Azalması 1, 2

Tablo 11: Fırsatlar

FIRSATLAR İlişkilendirilen Stratejik

Amaçlar Üst Politika Dokümanlarında KOBİ, Girişimcilik ve İmalat Sanayinin

Dönüşümüne Yönelik Tedbirlerin Artması 1

Girişimcilik Potansiyeline Sahip Genç Nüfusun Varlığı ve Toplumda

Girişimcilik Bilincinin Artması 2

Ülkemizin Küresel İlgi Odağı Haline Gelmesi 1, 2

Ulusal ve Uluslararası Kuruluşlar Tarafından KOSGEB’le Yapılacak

İşbirliği Talebinin Artması 3

Teknolojik Gelişmeler ve Ar-Ge/İnovasyon Çalışmalarına Verilen

Önemin Artması 1

Ekonomik ve Siyasi İstikrarın Varlığı 1, 2

KOBİ'lerin ve Üretimin Kalkınmadaki Öneminin Anlaşılmış Olması 1, 2

KOBİ'lere Yönelik Finansman İmkânlarındaki Artış 1

Tablo 12: Tehditler

TEHDİTLER İlişkilendirilen Stratejik

Amaçlar İdare Bütçesinin Hedef Kitle Beklentilerini Karşılayacak Düzeyde

Olmaması 1, 2

KOBİ Politikalarının Tasarım ve Uygulanmasında Kamu Kuruluşları

Arasında Koordinasyon Eksikliği 1

KOSGEB Destek Programlarına Benzer Programların Diğer

Kurum/Kuruluşlar Tarafından da Sunulması 1, 2

Hedef Kitlenin Büyük Çoğunluğunun Kurumsal Kimliğe Sahip Olmayışı 1 KOBİ Politikalarının Belirlenmesi Konusunda Yetkili Tek Bir Kuruluşun

Bulunmaması 1

KOSGEB Adı Kullanılarak Hedef Kitlenin Yanlış Yönlendirilmesi 1, 2

Denetimlerdeki Yoğunluk 3

Küresel Piyasalardaki Ekonomik Dalgalanmalar 1, 2

34 2.8. Çevre Analizi

Hem sayısal büyüklükleri hem de ekonomiye sağladıkları katkılar nedeniyle günümüzde hemen her ülkenin bir KOBİ politikası bulunmaktadır. Ülkeler KOBİ'lerin doğmaları, büyümeleri, gelişmeleri ve hayatta kalmaları amacıyla KOBİ’lere destek ve hizmetler sunmakta ve onların rekabet güçlerini artıracak uygun faaliyetler kurgulamaktadır. Türkiye’de KOBİ politikasını tanımlayan temel doküman ise KOBİ Stratejisi ve Eylem Planı’dır (KSEP).

KSEP’in temel hazırlanma gerekçesi, KOBİ’lerle ilgili politikaların uygulanmasında ulusal düzeyde eşgüdümü sağlamaktır. KSEP’in hazırlık sürecinde esas alınan temel doküman ise uygulama dönemi 2014 - 2018 yıllarını kapsayan 10. Kalkınma Planı’dır.

10. Kalkınma Planında girişimcilik ve KOBİ politikalarına ilişkin temel amaç, “KOBİ’lerin rekabet güçlerinin arttırılarak ekonomik büyümeye katkısının yükseltilmesi” olarak belirlenmiştir. Ayrıca planda, “Öncelikle hızlı büyüyen veya büyüme potansiyeline sahip girişimler ile ürün, hizmet ve iş modeli açılarından yenilikçi KOBİ’lerin desteklenmesi”nin esas olduğu ifade edilmektedir. 2015-2018 KSEP’in genel amacı, “Küçük işletme ihtiyaçlarına duyarlı iş ortamında, KOBİ’lerin rekabet güçlerinin uluslararası düzeyde arttırılması ve ülkemizin ekonomik büyümesinde KOBİ’lerin katkısının yükseltilmesi”dir.

2015-2018 GİSEP’in genel amacı ise, “Ülkemizde girişimcilik kültürünü yaygınlaştırmak, güçlü bir ekosistem oluşturmak ve girişimciliği geliştirmek”tir. AB’de ise AB Komisyonu, Girişimci ve KOBİ’leri; ekonomik büyümeyi sağlamak, istihdam yaratmak, inovasyon üretmek ve sosyal entegrasyonu tesis etmek açılarından anahtar olarak kabul etmektedir. Bu kapsamda belirlenen politikalar, aşağıdaki alanlara odaklanmaktadır:

 KOBİ dostu bir iş ortamı yaratmak,

 Girişimciliği teşvik etmek,

 Yeni piyasalara erişimi ve uluslararasılaşmayı geliştirmek,

 Finansmana erişimi kolaylaştırmak,

 Rekabetçiliği ve inovasyonu desteklemek,

 KOBİ’lere temel iletişim ağları ve bilgi sağlamak.

35 2016-2020 KOSGEB Stratejik Planı, temel makro dokümanlarda çizilen amaçlar doğrultusunda ve AB ile gelişmiş ülkelerde benimsenen politikalara paralel alanlar içerecek şekilde hazırlanmıştır.

Türkiye’de, bir işletmenin iş fikrinin ortaya çıkmasından kurulmasına ve bunun ardından büyüyüp gelişmesine kadar devam eden evrelerde gerekli olabilecek destek mekanizmalarının önemli bir kısmı KOSGEB tarafından sunulmaktadır. KOSGEB’in dışında, KOBİ politikalarının oluşturulması ve uygulanması süreçlerinde çeşitli sorumlulukları bulunan diğer kurumlar; Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, AB Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Türk Standartları Enstitüsü, TÜBİTAK, Ekonomi Koordinasyon Kurulu, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK), Kalkınma Ajansları, Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV), Halk Bankası, Türkiye İhracat Kredi Bankası (EXIMBANK) A.Ş., Kredi Garanti Fonu (KGF) A.Ş., TESKOMB, KOBİ Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş.’dir.

KOSGEB muadili kuruluşların faaliyet gösterdiği çeşitli gelişmiş ülke ekonomilerine ilişkin göstergeler Tablo 13’te yer almaktadır.

Tablo 13:Gelişmiş Ülkelerde KOSGEB Muadili Kuruluşlar

Ülke Nüfus KOBİ Sayısı

Ulusal KOBİ Kuruluşu Yıllık Bütçesi

(Dolar) Çalışan Sayısı

ABD 321.4 Milyon 28 Milyon 701 Milyon 2.200

Japonya 127.3 Milyon 3.9 Milyon 9.3 Milyar 829

Güney Kore 50.6 Milyon 3.35 Milyon 7.9 Milyar 1.237 Türkiye (KOSGEB) 77.7 Milyon 3.5 Milyon 219 Milyon 1.248

Kaynak: SBA, SMBA, SMRJ

Buna göre, KOBİ sayısı ile KOBİ’lerden sorumlu kuruluşlarda istihdam edilen personel açısından Güney Kore ile Türkiye arasında önemli bir fark bulunmamaktadır. Ancak karşılaştırılan unsur olarak muadil kuruluşların bütçeleri ele alındığında, KOSGEB bütçesinin hedef kitle ihtiyaçlarını karşılamada gelişmiş ülkelere nazaran oldukça mütevazı kaldığı görülmektedir.

36 Gelişmiş ülkelerin KOBİ ve girişimcilik destek sistemlerinde göze çarpan diğer belirgin özellik ise, başarılı bir yönetişim modelinin varlığıdır. Söz konusu yönetişim, hem politikaların oluşturulması, hem de programların tasarlanıp uygulanması aşamalarında, sistemde yer alan paydaşlar arasında etkin bir işbirliğini, etkileşimi ve iletişimi mümkün kılmaktadır. Tamamlayıcılığın öne çıktığı ve mükerrerliklerin ortadan kalkacağı bir KOBİ ekosisteminin oluşturulabilmesi ile KOBİ’lerin ülkemizin ekonomisine katkıları da artacaktır.

TÜİK İş Kayıtları’na göre ‘Girişim Sayıları Çalışması’ sonuçları, 2014 yılında Türkiye’de 3.525.431 girişimin faaliyette bulunduğunu göstermiştir. Bu işletmelerden 3.519.241’i 250’den az çalışan istihdam etmiştir. Buna göre ülkedeki işletmelerin %99,8’i sadece çalışan sayısı kriteri dikkate alındığında KOBİ’dir. Söz konusu KOBİ’lerden yaklaşık 3 milyonu Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen KOSGEB hedef kitlesinde yer alan sektörlerde faaliyet göstermektedir. Bir başka deyişle ülkede faaliyet gösteren KOBİ’lerin yaklaşık %86’sı KOSGEB hedef kitlesine dâhildir.

Ülkemizde 10’dan az çalışanı olan işletmelerin tüm işletmeler içerisindeki payı ise %93,7’dir.

Avrupa Birliği’nde faaliyet gösteren yaklaşık 22 milyon işletmenin de %92,6’sını mikro işletmeler oluşturmaktadır. Özellikle sanayi sektörü açısından mikro işletmelerin tüm işletmeler içerisindeki payı, AB’ye göre ülkemizde daha yüksek kalmaktadır. (%87,2; %82,9).

Gelişmiş ülkelerde mikro işletmelerin toplam işetmeler içerisindeki payının daha düşük olduğu ve özellikle sanayi sektöründe faaliyet gösteren küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin sayısal büyüklükleri nedeniyle de ekonomiye daha fazla katkı sağladıkları görülmektedir.

KOSGEB Veri Tabanı’na kayıtlı ve en az bir KOBİ Bilgi Beyannamesi onaylı işletme sayısı, 2015 yılı Haziran sonu itibarıyla 520 bini geçmiş bulunmaktadır. Geçerli son beyannamelere göre bu işletmelerin %38’i sanayi sektöründe² faaliyet göstermektedir. KOSGEB hedef kitlesinde faaliyet gösteren KOBİ’lerin, KOSGEB Veri Tabanı’na kayıtlı ve en az bir KOBİ Bilgi Beyannamesi onaylı KOBİ’lerin ve KOSGEB Destek Programları Yönetmeliği kapsamında desteklenen KOBİ’lerin ana sektör gruplarına göre dağılımı Grafik 9’da yer almaktadır.

2 Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması, NACE Rev.2 kapsamında yer alan Madencilik ve taş ocakçılığı sektörü (B), İmalat (C), Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı (D) ve Suyun toplanması, arıtılması ve dağıtılması (E) sektörleri, Sanayi sektörü olarak gruplandırılmıştır.

37 Grafik 9: Ana Sektör Gruplarına Göre KOBİ’ler

Buna göre, hedef kitlenin yalnızca %14’ünü oluşturan sanayi sektörü KOBİ’lerinin, hem KOSGEB Veri Tabanı’na kayıt hem de desteklenme açısından paylarının daha yüksek olduğu görülmektedir. Özellikle sanayi sektöründe faaliyet gösteren KOBİ’lerin, tüm işletmeler içerisindeki payı %47 seviyesinde olup, bu işletmelerin %38’i küçük işletme ve %19’u orta ölçekli işletmelerdir.

2010 Eylül - 2015 Haziran döneminde KOSGEB Destek Programları Yönetmeliği kapsamında desteklenen işletmelerin yaklaşık %55’i mikro, %32’si küçük ve %13’ü orta büyüklükteki işletmelerdir. KOSGEB hedef kitlesinde faaliyet gösteren KOBİ’lerin, KOSGEB Veri Tabanı’na kayıtlı ve en az bir KOBİ Bilgi Beyannamesi onaylı KOBİ’lerin ve KOSGEB Destek Programları Yönetmeliği kapsamında desteklenen KOBİ’lerin ölçeklere göre dağılımı Grafik 10’da yer almaktadır.

Grafik 10: Ölçeklerine Göre KOBİ’ler

38 Hedef kitlenin yalnızca %6’sını oluşturan küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin, KOSGEB Veri Tabanı’na kayıtlı işletmeler içerisindeki payı yaklaşık %27’dir. KOSGEB tarafından desteklenen işletmelerin yarısına yakınını da yine küçük ve orta büyüklükteki işletmeler oluşturmaktadır.

2016 - 2020 döneminde ulusal politikalar doğrultusunda, sanayi sektöründe faaliyet gösteren KOBİ’lerin desteklerden aldığı payın artırılması hedeflenmektedir.

39