GLOBE Kültür Boyutları

Küresel Liderlik ve Örgütsel Davranış Etkinliği Araştırma Programı (GLOBE), bir ülkenin kültürünü karakterize edebilmek için dokuz farklı boyut çerçevesinde Robert J. House tarafından geliştirilmiştir (Mac-Dermott ve Mornah, 2015: 64).Çalışmanın verileri; 1994 ve 1997 yılları arasında, aralarında telekomünikasyon, gıda işleme ve finans kuruluşlarının da yer aldığı 500 farklı kuruluşun yöneticilerinden toplanmış ve 62 farklı kültürden 17.000 anket elde edilerek sonuçlara ulaşılmıştır (Mac-Dermott ve Mornah, 2015: 65; Hofstede ve McMcrae, 2004: 61; Abu-Jarad vd., 2010: 38).

Globe; bireylerin, toplumlarda ya da organizasyonlarda bireysel ya da toplu hazzı erteleme, geleceğe yatırım ve planlama yapma gibi geleceğe yönelik davranışlara yönelme derecesi ve zaman uyumu gibi genel yapının boyutlarının saptanması durumu (Venaik vd., 2013: 364) olarak tanımlanmaktadır. Globe kültür boyutları ve içerikleri Tablo 1.12’de kısaca özetlenmektedir.

Tablo 1.12 GLOBE Kültür Boyutları

Kültürel Boyutlar Ölçeğin Dayanak Noktası

Güç Mesafesi:

İnsanların güç dağılımı

beklentisinin derecelendirilmesi konusunu kapsamaktadır.

Yüksek: Toplum sınıflara ayrılmıştır; güç durağan ve kıttır; gücün sosyal düzeni sağladığı görülür; yukarı yöne doğru sınırlı bir hareketlilik söz konusudur.

Düşük: Toplumda büyük bir orta sınıf bulunur; güç geçici ve paylaşılır durumdadır; güç genellikle yolsuzluk, zorlama ve baskınlık kaynağı olarak görülür; yüksek yukarı yönlü bir hareketlilik söz konusudur. Belirsizlikten Kaçınma:

Gelecekle ilgili önceden

kestirilemeyen olaylar söz konusu olduğunda insanların, normlara ve kurallara güvenme derecelerini belirlemektedir.

Yüksek: Sosyal etkileşimleri resmileştirme eğilimi, yasal sözleşmeler, belge anlaşmaları, kayıtların düzenli olması ve korunması, kurallar ve resmi politikalar söz konusudur.

Düşük: Sosyal etkileşimlerin daha çok gayri resmi eğilimde olması, güvenilen insanların sözüne itimat, düzenlilik ve kayıt tutma konusunda daha az endişe, davranışların gayrı resmi normlarına güvenme durumları söz konusudur. İnsancıl Oryantasyon:

İnsanların hangi ölçüde fedakârlığı, adaleti ve cömertliği

ödüllendirdiğini incelemektedir.

Yüksek: Diğerlerinin ilgisi önemlidir; fedakârlık,

yardımseverlik, iyilik ve cömertlik değer görür; ait olmaya ve

bağlılığa yüksek bir ihtiyaç vardır; daha az psikolojik ve patolojik sorun görülmektedir.

Düşük: Kişisel çıkarlar önemlidir; zevk, konfor ve bireysel keyif değer görür; iktidar ve mal yüksek bir ihtiyaç olarak görülür; daha çok psikolojik ve patolojik sorun görülmektedir.

Kurumsal Kolektivizm: Toplumun müşterek eylemi ve müşterek kaynak dağılımını ne ölçüde teşvik ettiğini

incelemektedir.

Yüksek: Bireyler güçlü kaynaşmış gruplara entegredir; toplumsal hedefler bireysel hedeflerden önce gelmektedir.

Düşük: Büyük ölçüde bireyler kendilerinden sorumludur, kendi bağımsızlıklarını isterler, bireysel hedefler toplumsal ve grup hedeflerinin önüne geçmektedir.

Kültürel Boyutlar Ölçeğin Dayanak Noktası Grup İçi Kolektivizm:

Bireylerin ailelerinde ve organizasyonlarında ne ölçüde gurur, sadakat ve bağlılığa önem verdiğini ifade etmektedir.

Yüksek: Üyeler birbirlerine bağlı olduklarını varsayarlar; önemli kişisel katkıların gruba ya da organizasyona faydalı olması için gayret ederler, uzun vadeli işçi- işveren ilişkisi kurarlar; kuruluşlar çalışanın refahı için büyük sorumluluk üstlenir; önemli kararlar grup tarafından alınmaktadır.

Düşük: Üyeler organizasyondan bağımsız hareket ederler ve bireysel katkı yapmak için uğraşırlar; kısa vadeli işçi-işveren ilişkisi bulunmaktadır; kuruluşlar çalışanların kişisel refahından çok iş üzerindeki performansı ile

ilgilenmektedir.

Atılganlık:

İnsanların başkaları ile olan ilişkilerinde ne ölçüde iddialı, çatışmacı ve atılgan olduğunu derecelendirmektedir.

Yüksek: Toplumun tüm üyeleri için atılganlık, baskınlık ve zorluk davranışının değerlendirilmesi; güçlü olana karşı sempati duyma; değer rekabeti; çok çalışmanın başarıya yol açacağı inancı; doğrudan ve kesin iletişim değerleri söz konusudur.

Düşük: Atılganlık için tevazu ve hassasiyeti tercih edilir; zayıf olana karşı sempati duyma vardır; işbirliği değerlidir; genellikle rekabet yenilgi ve ceza ile ilişkilendirilir; iletişim ve eylemde yüzün korunması söz konusudur.

Cinsiyet Eşitlikçiliği:

Cinsiyetler arası farklılıkların en aza indirilmesini hususunu derecelendirmektedir.

Yüksek: İşgücünde yüksek kadın katılımı; otoriter pozisyonlarda daha çok kadın; toplum içinde kadınlara eşit statü tanınması konularına değinmektedir.

Düşük: İşgücünde düşük kadın katılımı; otoriter pozisyonlarda daha az sayıda kadın; toplum içinde kadınlara eşit statünün tanınmaması konularına değinmektedir.

Gelecek Oryantasyonu: Geleceğe yönelik planlama, yatırım ve gecikmiş haz gibi gelecek odaklı davranışlarla insanların ne ölçüde meşgul olduğunu göstermektedir.

Yüksek: Ekonomik başarılara daha fazla önem verilmesi; gelecek için daha çok tasarrufa eğilim; içsel motivasyonun değerli olması; kuruluşların esnek ve uyarlanabilir olma eğiliminde olması hususlarına değinmektedir.

Düşük: Ekonomik başarı üzerine daha az vurgu; anlık hazlara daha çok eğilim; dışsal motivasyonun değerli olması; kuruluşların esnek olmaması ve bürokratik işlemlerin fazla olması hususlarına değinilmektedir. Performans Oryantasyonu:

Yüksek performansın teşvik edilmesi ve ödüllendirilmesi konusu derecelendirmektedir.

Yüksek: Bireyler, kendi kaderleri tarafından kontrol edildiğine inanırlar; atılganlık, rekabet ve maddecilik değerlidir; insanların performansına vurgu

yapılmaktadır.

Düşük: Kontrolden çok çevre ile uyum değerlidir; kıdem, sadakat, sosyal ilişkiler ve aidiyete vurgu yapılır; insanların kim olduğundan çok ne olduğu daha değerli görülmektedir.

Kaynak: Nardon ve Steers, 2009: 8.

Modelin oluşumunda, Hofstede’nin 4 kültürel boyutunun üzerine gelecek oryantasyonu, performans oryantasyonu, insancıl oryantasyon ve atılganlık olmak üzere 4 boyut daha eklendiği görülmektedir. Gelecek oryantasyonu boyutunun içeriği itibariyle Hofstede’nin ulusal kültür farlılıkları modeline sonradan eklediği uzun/kısa vadeye yönelme boyutuna benzer yönlerinin olduğu söylenebilmektedir.

İKİNCİ BÖLÜM

2 ŞİKÂYET KAVRAMI VE YÖNETİMİ