Günümüzde girişimcilik alanında birçok ülke yaygın bir şekilde gerçekleştirilen mentorluk, ülkemizde de son yıllarda oldukça ilgi gören bir uygulama olarak görülmektedir. Girişimcilik alanında mentorluk, alanında uzman ve deneyimli bir mentorun kendisinden daha az deneyimli bir girişimci veya girişimciliğe yeni başlayan bir bireyle arasındaki usta-çırak ilişkisine benzer bir ilişkiyi ifade etmektedir. Bu ilişkinin temeli esasen girişimsel öğrenmeye dayanmaktadır. Girişimsel öğrenme süreci sadece girişimcinin öğrenmesinin temel almamakta aynı zamanda mentorun da öğrenme sürecinden faydalanmasını içermektedir. Mentorunda girişimci ile olan ilişkisinden farklı deneyimler edinmesi ile faydalanabileceği bir süreç olarak devam eden bu süreç başlangıçta birincil olarak girişimcinin faydalanması üzerine kurgulanmaktadır. Girişimcilerin öğrenme süreçlerinde mentor desteğinden yararlanması, mentorların girişimcilere rehberlik etmesi, yol gösterici olması ve geri bildirim sağlaması girişimciliğin geliştirilmesi noktasında önemli bir durumdur.
Mentorluk ilişkisinde mentorlar, girişimcilerin veya girişimcilik niyeti yüksek bireylerin faaliyetlerinin, iş fikirlerinin ve hedeflerinin oluşum aşamasından olgunlaşma aşamasına kadar olan süreç içerisinde bireylerin başarılı olmalarına katkı sağlamaktadırlar. Girişimciler iş modellerinin geliştirilmesinde mentorluk desteğine başvurarak satış, pazarlama ve daha birçok alanda mentorluk uygulamalarından faydalanabilmektedirler. Bu bağlamda girişimcilik alanında gelişimin sağlanması noktasında iyi bir mentorluk ilişkisinin önemli bir yeri bulunmaktadır. Günümüzde bu yönelimleri taşımak ve girişimcilikte gelişimin sağlanması üzere açılan destek kuruluşları, merkezler veya yürütülen mentorluk programları gittikçe artmaktadır.
98
Girişimcilik ekosistemindeki bu tür destekleyici uygulamaların bir nevi kelebek etkisine evrileceği düşünülmektedir. Çünkü bir girişimcinin mentorluk ilişkisi ile ulaştığı başarıyı yeni girişimcilere melek yatırımcı veya mentor olarak destek vermek üzere harekete geçirmesi ekosistemde yaşanması beklenen kelebek etkisini doğrulayacaktır. Girişimcilik alanında mentor olarak katkılar sunan bireylerin genellikle daha önce girişimcilik faaliyetleri sürdüren bireyler oldukları veya bu alana yakın iş hayatındaki yöneticilik deneyimi olan bireyler olduğu bilinmektedir. Aynı zamanda mentorlar, girişimcilik alanında kötü tecrübeler yaşamış, başarısız bir girişimcilik serüvenine sahip bireyler veya girişimlerin yatırımcıları olan bireylerde olabilmektedir. Dünya’da mentorluk uygulamaları örneklerine bakıldığında bazı ülkelerde yatırımcıların girişimcilere mentorluk yaptığı, bazı ülkerde ise o ülkedeki teknoloji geliştirme merkezlerinde, düzenlenen program ve proje destekleri çerçevesinde deneyimli yöneticiler ve akademisyenlerin mentorluk yaptığı görülmektedir. Son yıllarda ülkemizde de nitelikli mentorluk programları uygulanmakta olup, girişimciliğe olan ilginin artacağı öngörüsü ile bu konu üzerindeki çalışmalarında sayısının daha da artması gerekmektedir. Bu noktada ülkemizde girişimcilik alanında deneyim sahibi kişilerinin destekleyici uygulamalar dahilinde oluşturulacak mentorluk havuzlarına dahil edilmesi bu alandaki bir eksikliğin giderilmesi adına oldukça yararlı olacaktır. Yalın girişimcilik anlayışından hareketle girişimcilikte başarısızlığında girişimci için bir deneyim olduğu düşünüldüğünde mentorluk yapan bireylerin, mentor olmadan önceki başarısız deneyimlerinin mentorluk yaptığı girişimci yani mentisi için bir başarı yaratılmasında önemli bir yol gösterici olduğu söylenebilir. Yine bu anlayışın çerçevesinde gelecekte yaşanması muhtemel bir başarısızlığı erken zamanda yaşamakta girişimcinin çok şey kaybetmemesine sebepe olmaktadır. Bu başarısızlığın erken farkedilmesinin veya tekrarlanmamasının önüne de mentorluk ilişkisi sayesinde geçilebilmektedir. Bu noktada mentor ve girişimcinin kişilik özelliklerinin birbiriyle uyumu, amaç ve hedeflerin belirlenmesi ile birlikte net bir şekilde ilişkinin sürdürülmesi oldukça önemlidir. Çünkü mentorun, girişimciyi doğru yönlendirmesi, gerektiğinde bağımsız kılması, olumsuz yönlerin veya olası olumsuzlukların giderilmesi noktasında geribildirim sağlaması girişimcinin bütün girişimcilik serüveninde karşısına çıkacak sorunları aşma noktasında ona katkı sağlayacak önemli noktalardır.
99
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
GİRİŞİMCİLİĞİN GELİŞTİRİLMESİNDE MENTORLUĞUN ROLÜNÜN TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGESİ ÖRNEĞİ ÜZERİNDEN
İNCELENMESİ
Çalışmanın bu bölümünde teorik olarak ele alınan girişimcilik faaliyetlerinin geliştirilmesi noktasında mentorluğun rolünün ve mentorluk fonksiyonlarının düzeyinin uygulamalı olarak incelenmesi için gerçekleştirilen araştırmaya ilişkin; araştırmanın amacı ve önemi, araştırmanın varsayımları ve sınırlılıkları, araştırmanın modeli ve hipotezleri, araştırmanın evreni ve örneklemine, araştırmada kullanılan veri toplama araçları ve güvenirlik analizlerine, araştırmada kullanılan istatistiksel yöntemlere yer verilmiştir. Ayrıca bu bölümde araştırma sonucunda elde edilen bulgulara, analizlere ve değerlendirmelere yer verilmiştir.
3.1. Araştırmanın Amacı ve Önemi
Günümüzde girişimciliğin toplumsal önemi ve ekonomik değeri her geçen gün artmaktadır. Girişimciliğin özellikle ekonomi üzerindeki etkileri incelendiğinde ülke ekonomisindeki yerinin oldukça önemli olduğu görülmektedir. Ülke ekonomilerindeki dinamikliği sürdürülebilir kılan girişimciler, ülkelerin ekonomik gelişmişliğinin göstergesidir. Bu bağlamda ülkelerin, toplumdaki girişimcilik yeteneklerinin belirlenmesi, geliştirilmesi, mevcut girişimcilerin desteklenmesi ve teşviklerle birlikte yüksek katma değerli ürünleri ekonomiye kazandırılmalarına yönlendirilmesi önem kaydetmektedir. Ülkemizin girişimcilik potansiyeli değerlendirildiğinde, girişimcilerin sorunlarının analizi, bu sorunların çözüme götürülmesi ve girişimcilik ekosisteminin gelişmesi noktasında mentorluk etkisinin oldukça önemli olduğu görülecektir. Ülkemizdeki girişimcilik faaliyetlerindeki finansman kaynağı bulma sorunun öncesinde girişimcilerin bilgi eksikliklerinden kaynaklanan sorunların çözümüne katkı sağlayacak ve faaliyetlerine olumlu yönde etki edebilecek en önemli konu girişimcilikte mentorluk etkisidir. Mentorlar, daha önce girişimci olarak içinde bulundukları veya bilgi düzeylerinin yüksek olduğu girişimcilik ekosistemindeki girişimcilerin geliştirilmesine deneyim ve bilgi temelinde destek vermektedirler.
100
Girişimcilik ekosistemi içerisinde mentorluk etkisinin geliştirilmesi ile birlikte ekosistemin içindeki tüm paydaşlar için olumlu yönde gelişmelerin ortaya çıkacağı düşünülmektedir. Bu bağlamda araştırmanın temel amacı, Türkiye’de faaliyet gösteren girişimcilerin karşılaştıkları mentorluk fonksiyonlarının ve mentorluk katkısının girişimcilik faaliyetlerinin gelişimi ve desteklenmesi üzerindeki etkisini ortaya çıkarmaktır. Ülkemizde girişimciliğin geliştirilmesinde üniversiteler, araştırma kurum ve kuruluşları tarafından mentorluk programları uygulanmaktadır. Ancak ilgili yazında girişimcilik ve mentorluk bağlamında yeterince çalışmanın yer almadığı görülmektedir. Bu açıdan çalışmanın ilgili yazına hem teorik hem uygulamaya dönük katkıda bulunması araştırmanın önemini oluşturmaktadır. Araştırma sonuçlarından yola çıkılarak yapılacak değerlendirme ve önerilerin, girişimcilikte mentorluğun önemine ilişkin ilgili araştırmacılara ve uygulayıcılara yeni fikirler sunacağı düşünülmektedir. Aynı zamanda bu çalışma ve ilgili alanda yakın zamanda yapılan çalışmalarla birlikte konu üzerine yapılacak çalışmaların sayısının artacağı düşünülmektedir.