Girişimcilerin Demografik Özellikleri

2.2.2.1. Aile

Yapılan çalışmalarda, girişimcilik niyeti ve eğilimi üzerinde ailenin önemli bir etken olduğu görülmüştür. Bunun nedeni ailenin hem bir rol modeli olması hem de girişimcilik

33

faaliyetinin aile tarafından desteklenmesidir. Yapılan araştırmalar neticesinde kişilerin en çok etkilendikleri rol modelinin babaları ve diğer aile bireyleri olduğu görülmüştür. Dolayısıyla ailede girişimci ruha sahip veya doğrudan girişimci kişilerin bulunması, özellikle de babanın girişimci olması o ailede yetişen bireyin de girişimci olması yönünde etkili olmaktadır. Aile destek modelinde ise, iki faktör dikkat çekmektedir. Bunlardan biri, ailenin finansal açıdan bireyi desteklemesidir. Yüksek gelire sahip ailelerde yetişen bireylerin, başlatacakları girişimlerde aileden parasal destek alma imkânlarının bulunması, onların girişimcilik eğilimlerini de beslemektedir (Naktiyok ve Timuroğlu, 2009:92 den akt, İrmiş ve Barutçu, 2012:3-4).

Ailenin girişimci kişilik üzerindeki etkilerinden bahsederken, öncelikle ailenin bireyin kişiliği üzerinde en çok etkili olduğu zaman dilimi olan çocukluk dönemi üzerinde durmak gerekmektedir. Çocuğun asıl deneyimi, yakın çevresinde yaşadıkları, yani ebeveynlerin egemen role sahip olduğu ev ortamıdır. Freud’a göre de yaşamın ilk yıllarından edinilmiş deneyimler bireyin ileriki yaşamını belirlemede en etkili unsurlardır. Bu nedenle ebeveynlerin çocuklar üzerindeki tutumları, çocuğun kişilik gelişimi üzerinde ciddi anlamda etkilidir. Girişimci kişilik özellikleri arasında önemli bir role sahip “kontrol odağı”nı destekleyen ebeveyn rolünün, çocukta ileride “içsel kontrol odağı” nın gelişimine yol açtığı bilinmektedir. Farklı şekilde, ebeveynlerin çocuklarına karşı aşırı korumacı ve kontrol etme yanlısı davranışlarda bulunmaları, çocukların daha çok “dışsal kontrol odağına” sahip olup girişimcilikten uzak bir gelişim göstermelerine neden olmaktadır (Jennings ve diğerleri, 1994:45’den akt. Güler Kümbül: 2010:15).

2.2.2.2. Yaş

Yaşın dönemleri ile girişimcilik eğilimi arasında önemli bir ilişki bulunduğu yapılan çalışmalarla başarılı bir şekilde ortaya konmuştur. Çoğunlukla 22-55 yaş arası, girişimcilik kariyerine başlama dönemi olarak ortaya konmuştur. Bu yaşlar dışında da, kariyere başlamak mümkün olmasına rağmen, girişimcilikte başarı için yüksek enerji ve finansal destek gerekli olmaktadır (Hisrich 1995: 55-58’ den akt. Bozkurt, 2006: 96).

2.2.2.3. Kişisel Değerler

Kişisel değerler girişimciliğin oluşmasında en etkili olan faktörlerden biridir. İnsan yaşamın da edinilen tecrübelerin toplamı olarak adlandırılmaktadır. Buna göre kişilerin

34

değer yapıları zaman içinde doğuştan gelen genetik özellikleriyle birlikte diğer çevresel faktörlerin etkisiyle şekillenmektedir (İrmiş Vd. 2010’dan akt. Bozkurt Çetinkaya: 2011:24).

2.2.2.4. İş Tecrübesi

Çalışma yaşamı, girişimcinin işi başarılı bir biçimde başlatması ve geliştirmesinde olumlu bir neden olabileceği gibi olumsuz bir nedende olabilir. İnsanın yaptığı işi beğenmemesi, işin onun niteliklerini zorlayıcı özellikte olmaması, iş yerinde yükselme imkanlarının yokluğu ve can sıkıntısı gibi nedenlerle tatminsizlik yaşaması girişimciliği özendiren unsurlardır. Çalışma hayatında edinilmiş olan deneyim finansman, ürün ya da hizmet geliştirme, imalat, dağıtım kanallarının oluşturulması ve bir pazarlama planının geliştirilmesi ile ilgili ise girişimcilik için çok olumlu bir motivasyon oluşturur. Yapılan atılım başarıya ulaştıkça yönetsel deneyin ve beceriler başarının devamı için giderek artan bir önem kazanır. Çoğu atılım başlangıçta birkaç kişiyle başlar ama yeni elemen ihtiyacı arttıkça insan kaynakları yönetimi de önem kazanır. Yönetsel deneyimin yanı sıra girişimcilik deneyimi de önemlidir. Birçok girişimci ilk girişimcilik deneyimlerinin yaşamlarında ürettikleri en büyük şey olmadığını sonradan öğrendiklerini belirtmişlerdir (Atasoy, 2012: 12,13).

Yaşanmış iş deneyimi ile ilgili önemli bir diğer husus da bireylerin önceden çalıştıkları işlerindeki hoşnutsuzluk ile girişimcilik başarıları arasındaki pozitif ilişkinin varlığıdır. Daha önce çalıştıkları işten memnun olmayan, düşük iş güvenlikleri olan bireyler başlattıkları yeni girişimlerde başarılı olmaktadırlar. Bu durumun arkasındaki en önemli etken ise o bireylerin geri dönüş imkanlarının olmayışı yani kendilerini başarılı olmaya adamaları nedeniyle başladıkları işe daha iyi motive olmaları ve girişimci eylemlerde daha ısrarcı ve cesaretli olmalarıdır (Brockhaus, 1980:371’den akt. İlter, 2010: 45).

2.2.2.5. Cinsiyet

Cinsiyet girişimci eğilimi ayırt edici bir diğer unsurdur. Toplumsal yapıda bireylere yüklenen rollerin de etkisiyle erkekler kadınlara kıyasla daha çok kendi işini kurma eğilimindedirler. Ayrıca iş kurmada kadınların karşılaştığı güçlükler ve çift rol yükü, yani hem iş yerinin gereklerini hem de evde anne ve eş olmanın gereklerini yerine getirmenin yükü, kadınların girişimcilik eğilimini azaltmaktadır (Yıldırım, 2008: 40).

35 2.2.2.6. Rol Modeller

Girişimcilerin pek çoğu, daha önceden farklı işletmelerin finans, pazarlama, üretim vb. bölümlerinde çalışarak tecrübe edinmekte ya da babalarından veya ustalarından edindikleri tecrübeyle girişimciliğe başlamaktadırlar. Böyle bir durum, girişimcinin işletmeyi kurması ya da kurulu bir işletmenin devamlılığını sağlaması, o işletmeyi tanıması, yönetmesi ve koordine etmesi açısından oldukça önem arz etmektedir. Aynı zamanda bireyler, girişimcilik kariyerlerinde aile bireylerini, arkadaşlarını, yakın çevredeki tanıdıklarını ya da ulusal veya uluslararası alandaki girişimcileri de kendilerine rol modeli olarak aldıkları için girişimde bulunur ya da girişimlerini onlar gibi devam ettirmeye çalışabilirler (İrmiş ve diğerleri, 2010: 43).

Rol modeller, aynı zamanda, işletme kurulurken ve kurulduktan sonra fikirsel destekleriyle de katkıda bulunurlar. Girişimcinin, yeni bir işletmenin her aşamasında güçlü bir destek ve danışma sistemine gereksinmesi vardır. Bu destek sistemi; bilgi ve tavsiye sağlanması, yönetim ve organizasyon konularında yol gösterilmesi, gereken mali kaynakların sağlanması bakımından yaşamsal bir önem taşır (Hisrich ve Peters, 1992’den aktaran Yurtseven, 2007: 87).

Bu anlamda başarılı girişimcilerin kişiliklerinin, yaşadıkları deneyimlerin, girişimci adaylarının yola çıkma aşamasında öncü rol üstlenip üstlenmedikleri merak konusu olmuştur. Başarılı olmuş girişimciler ve bu girişimcilerin hikayeleri, girişimci olmayı düşünen insanlara her daim ışık tutmuş ve benzer bir yola çıkmalarında onlara cesaret aşılamışlardır. Bazen de başarısız olmuş bir girişimcinin yaşadığı deneyimlerin, potansiyel girişimciler tarafından tekrarlanmaması, başarısızlıktan elde edilen tecrübe/ deneyim ile onların yaptığı aynı ve/veya benzer hatayı yapmamak adına zaman kazanılması ve kaynakların yanlış kullanılmaması açısından da anlamlı olmuştur (Hız ve Karaosmanoğlu, 2015:389).