Giriş

Endüstriyel gürültü haritaları hazırlanarak, ilgili sınır değerleri doğrultusunda değerlendirmeler yapılır, bu değerlendirmeler doğrultusunda sınır değerlerin konut ve yaşam bölgelerindeki durumu incelenir. Eğer sınır değerleri aşılıyorsa gürültüye maruz kalan insanların daha iyi konfor koşullarına kavuşabilmesi için önlem alınır. Kısaca özetlemek gerekirse işitsel konfor koşullarının sağlanabilmesi için durum değerlendirme ve ilgili çalışmaların yapılabilmesi için tanımlanacak olan ön çalışmaların belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. İlgili değerlendirmelerin yapılabilmesi için endüstriyel bölgelerin gürültü haritaları hazırlanmalıdır.

Şekil 2.1 : Çevresel gürültünün insan üzerindeki etkisi İlgili sınır değerleri tanımlanacak olursa;

Çizelge 2.1 : Endüstriyel Bölgelerdeki sınır değerleri, (Çevresel Gürültünün Degerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeligi)

Alanlar Lgündüz (dBA) Lgece (dBA) Endüstriyel alanlar (sanayi bölgeleri) 70 60 Endüstriyel ve yerleşimin birlikte olduğu

alanlar (ağırlıklı endüstriyel) ^{68 58}

Endüstriyel ve yerleşimin birlikte olduğu alanlar (ağırlıklı yerleşim)

65 55

Çizelge 2.1’de belirtilen sınır değerlerinin aşılıp aşılmadığına karar verebilmek için ilgili bölgenin gürültü haritası hazırlanır ve sınır değerlerinin aşılması durumunda bölge ile ilgili gürültü önlemlerinin alınması için stratejik gürültü haritası hazırlanır. Bu endüstriyel haritalama sistemindeki süreçler özetlenecek olursa sistem dört farklı başlıkta toplanabilir. (Şekil 2.2’de süreç anlatılmaktadır.)

1-Ölçüm ve Raporlama ( Problemin tesbiti için önemli)

2-Hesaplama ve hesaplama doğrultusunda stratejik gürültü haritalarının hazırlanması (haritalandırma)( bilgisayar modelleme)

3-Eylem Planının Hazırlanması ( stratejik gürültü haritası verileri doğrultusunda)

Şekil 2.2 : Gürültü Haritalanması ve eylem planlarının hazırlanması ile ilgili süreç Ölçüm ve Raporlama

Ölçüm ve raporlama aşaması, gürültü kaynağının meydana getirdiği ses enerji düzeyinin tanımlanması için gerçekleştirilir. Gürültü kaynağının oluşturduğu gürültü düzeyinin belirlenmesi iki farklı şekilde gerçekleştirilir. Birinci yöntem gürültü kaynağının standartlar doğrultusunda ilgili ölçümlerinin yapılıp gürültü düzeylerinin bulunmasıdır.

İkinci bir yöntem olarak gürültü tipi ve ilgili makine verileri doğrultusunda oluşturabileceği gürültünün fiziksel formüllerle hesaplanmasıdır.( fan, pompa, vs..)

Şekil 2.3 : Ölçüm cihazları ile ilgili ses gücü düzeyinin belirlenmesi. Gürültü Haritalarının Hazırlanması

Endüstriyel gürültünün belirlenmesi için hesaplama aşamasında ilgili standartları kullanarak en doğru sonucu elde etmek hedeflenir. Bu doğrultuda endüstri kaynaklı çevresel gürültü düzeyinin tayin edilmesinde Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinin belirtmiş olduğu aşağıdaki hesaplama yöntemleri kullanılacaktır.

Çizelge 2.2 : Çevresel Gürültünün Degerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeligi tarafından belirtilen ve endüstriyel gürültü haritalama için kullanılacak

olan ilgili standartlar İLGİLİ

STANDART

STANDARTIN KAPSAMI

TS ISO 9613 – 2: Akustik - Açık Havada Ses Yayılısının Zayıflatılması, Kısım 2: Genel Hesaplama Yöntemleri, Bu yöntem için uygun gürültü yayma verileri (girdi verisi), aşağıdaki yöntemlerden birine göre

yapılacak ölçümler ile elde edilir:

ISO 8297 : Akustik – Çevredeki Ses Basınç Düzeylerinin Değerlendirilmesi İçin Çok Kaynaklı Endüstriyel Tesislerde Ses Gücü Düzeylerinin Belirlenmesi – “Mühendislik Yöntemi”. TS EN ISO 3744: Akustik -Ses Basıncı Mühendislik Yöntemi Kullanarak

Yansıtıcı Bir Düzlem Üzerindeki Tamamen Açık Bir Alanda Ses Gücü Düzeylerinin Belirlenmesi.

TS EN ISO 3746: 1995 Akustik –Yansıtıcı Bir Düzlem Üzerindeki Gürültü Kaynaklarının Ses Gücü Düzeylerinin Örtüşen Ölçüm Yüzeyi

Kullanarak Belirlenmesi

Yukarıda belirtilen standartlar doğrultusunda ilgili hesaplama çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Hesaplamalar genellikle bilgisayar ortamında gerçekleştirilerek ilgili bölgenin gürültü haritası çıkarılmaktadır. Bu haritalama aşamasında gürültü göstergeleri doğrultusunda belirlenen zaman aralıklarına göre işlem yapılarak gün içerisindeki ortalama düzeyi elde etmek mümkündür.

Şekil 2.4 : ISO 9613 standardının özetlemesi, TS ISO 9613 – 2

Gürültü haritalama çalışmalarında gürültünün ilgili zaman aralıklarında tanımlanabilmesi için gürültü göstergeleri belirtilir. İlgili Gürültü Göstergeleri ve ilgili temel formül aşağıda verilmektedir

10 Lgündüz Lakşam 5 Lgece 10 10 10 10 1 Lgag 10log (12x10 ) (4x10 ) (8x10 ) 24 + + ⎡ ⎤ = _⎢ + + _⎥ ⎢ ⎥ ⎣ ⎦ (2.1)

(Çevresel Gürültünün Degerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeligi)

Gündüz-Aksam-Gece Düzeyi Lgag: Desibel A (dBA) olarak gündüz-aksam-gece düzeylerinin aşağıda verilen formülle ifade edilmesidir.

Lgündüz:TS 9798 (ISO 1996-2 ) de tanımlandığı gibi A ağırlıklı uzun dönem ses düzeyi ortalaması olup, yılın gündüz sürelerinin tamamına göre belirlenmiştir.

Lakşam:TS 9798 (ISO 1996-2) de tanımlandığı gibi A ağırlıklı uzun dönem ses düzeyi ortalaması olup, yılın aksam sürelerinin tamamına göre belirlenmiştir.

Lgece:TS 9798 (ISO 1996-2) de tanımlandığı gibi A ağırlıklı uzun dönem ses düzeyi ortalaması olup, yılın gece sürelerinin tamamına göre belirlenmiştir.

İlgili gürültü göstergeleri, hesaplama sistemleri ve endüstriyel gürültü haritalama için belirlenen standatlar doğrultusunda belirlenen bölge ile ilgili stratejik gürültü haritası hazırlanır.

Çevresel gürültünün değerlendirilmesi ve yönetimi yönetmeliğinin belirlemiş olduğu stratejik gürültü haritalama için gerekli olan asgari gereksinimler aşağıda verilmektedir.

1)Stratejik gürültü haritası aşağıda belirtilen hususlardan herhangi birine yönelik verilerin sunusunu içerecektir:

a) Bir gürültü göstergesi cinsinden mevcut, önceki veya öngörülen bir gürültü durumu,

b) Bir sınır değerinin asılması,

c) Bir gürültü göstergesinin özel değerlerine maruz kalan belirli bir alandaki konut, okul ve hastanelerin tahmini sayısı,

d) Gürültüye maruz kalan bir alandaki tahmini insan sayısı. 2) Stratejik gürültü haritaları kamuoyuna;

a) Coğrafi paftalar,

b) Çizelgeler halindeki rakamsal veriler,

c) Elektronik form halindeki rakamsal veriler seklinde sunulabilir. 3) Yerleşim alanlarının stratejik gürültü haritalarında;

a) Kara yolu trafiği, b) Demir yolu trafiği, c) Hava alanları,

d) Limanlar dâhil, endüstriyel faaliyetlerin yapıldığı yerlerden yayılan gürültüler özel bir önemle vurgulanacaktır.

4) Yerleşim alanları için kara yolu trafik gürültüsü, demir yolu trafik gürültüsü ve hava aracı gürültüsü ile endüstriyel gürültüler için stratejik gürültü haritaları yapılmalıdır.

Stratejik gürültü haritalama işleminden sonra eylem planı aşaması gelmektedir. Eylem planları gürültü verileri doğrultusunda işitsel konfor düzeyini sağlamak için alınacak olan önlemleri içermektedir. Bu önlemler doğrultusunda gürültü düzeyleri istenen sınır değerlerinin altına çekilmeye çalışılır. Uzun vadeli stretejiler belirlenmektedir.

Kentsel yerleşim bölgelerinin şekillenmesi, bariyer kullanım konumlarının belirlenmesi, yeşil alan için tanımlanan bölgelerinin şekillenmesi, endüstriyel bölgelerin belirlenip gelişim stratejilerinin tanımlanması gibi konular eylem planları doğrultusunda gerçekleştirilmektedir.

2.2 Avrupa parlemantosu (endüstri komitesi, dış ticaret, araştırma ve enerji)