2. ENDÜSTRİYEL GÜRÜLTÜ HARİTALARININ HAZIRLANMASI İLE
2.4 Endüstriyel Gürültü Haritasının Hazırlanması Aşamasında Verilerin
Bilgisayar ortamında gürültü haritalarının hazırlanması gerçekleştirilirken sisteme girilen temel veriler çok büyük önem arz etmektedir. Verilerin girilebilmesi için veri toplanması aşamasında seçilecek yaklaşımlar önemlidir. En doğru sonuca ulaşabilmek için veri toplama sistemi seçimlerini iyi belirlemek gerekir.
Endüstriyel gürültü haritalama veri toplama ve ilgili modele verilerin aktarılması için yol gösterici kaynak Avrupa Komisyonundan “Good Practice Guide” isimli çalışmadır. Bu çalışmada veri toplama ve ilgili verilerin sisteme girilmesi aşamasında seçilmesi gereken yöntemlerin durum analizleri yapılmaktadır.(WG-AEN,2006) Bilgisayar ortamında hazırlanacak olan endüstriyel gürültü haritalarında belirtilmesi gereken temel veriler gürültü kaynaklarının emisyon değerlerinin girilmesi, ilgili birimlerin çalışma durumları ve saatlere göre değişen performans durumları, ilgili binaların modellenip kat yüksekliklerinin atanması, bina ve bariyerler için ses emilim düzeyinin tanımlanması, sıcaklık ve nem verileri, metorolojik ses yayılma koşullarının durumu ve konut birimlerine nufus verilerinin atanması olarak belirlenebilir.
Tanımlanacak olan ilk iki çizelgede sistem hakkında genel bilgi verilmekte olup sonraki çizelgeler sistemin detaylandırılmasına yardımcı olmaktadır. Çizelge 2.3’te hata payı, sistemin kompleksliği ve ilgili maliyet durumu özetenmektedir. Çizelgeler ile ilgili değerlendirmeler bu kodlara göre yapılacaktır.
Çizelge 2.3 : Sistemin ilgili düzey tanımlaması (WG-AEN)
ORANA GÖRE RENK KODU
Komplekslik Durumu Renk
Kodu Doğruluk Renk Kodu Maliyet Renk Kodu
Basit Düşük Ucuz
- - -
- - -
Endüstriyel gürültünün bilgisayar ortamında haritalanması aşamasında kaynak ses gücü düzeyinin belirlenip ilgili verisinin atanması en önemli adımlardan biri olmaktadır. Hata payının en az olması hedeflenir.
Çizelge 2.4 : Endüstri kaynaklarında ses gücü düzeyinin belirlenebilmesi için veri atanmasında ilgili aşamalar (WG-AEN)
Çizelge 2.5 : Saat başına yapılan ölçüm operasyonları değerlendirilerek farklı ses gücü seviyelerinin tanımlanarak ilgili verinin belirlenmesi (WG-AEN)
ENDÜSTRİ KAYNAKLARINDA SES GÜCÜ DÜZEYİ
Elde edilebilen bilgi Kabul edilebilir Tablo Gündüz, gece ve akşam periyotlarına
göre uygulanan farklı ses gücü düzeyleri
İleriki değerlendirme hakkında bilgi yok
Saat başına yapılan ölçüm operasyonları değerlendirilerek farklı ses gücü
seviyelerinin tanımlanması
Tablo 5-1
Ses gücü seviyelerinin iki ayrı periyotta uygulanması ( gece ve akşam)
Tablo 5-2 Tüm gün 24 saat için ses gücü düzeyi Tablo 5-3
Ses gücü düzeyi biliniyor ama kabul edilebilir saat aralığı bilinmiyor.
Tablo 5-4
Ses gücü düzeyi bilinmiyor. Tablo 5-5
Saat Başına Yapılan Ölçüm Operasyonları Değerlendirilerek Farklı Ses Gücü Seviyelerinin Tanımlanması
Metot Karmaşıklık Doğruluk Maliyet Farklı periyotlar için ortalama ses gücü
seviyesinin logaritmik olarak hesaplamak
Çizelge 2.6 : Ses gücü seviyelerinin iki ayrı periyotta uygulanması durumunda ses gücü verisinin girilmesi ( gece ve akşam) (WG-AEN)
Çizelge 2.7 : Tüm gün 24 saat için ses gücü düzeyi verisinin girilmesi (WG-AEN)
Çizelge 2.8 : Ses gücü düzeyi biliniyor ama zaman referansı yok olması durumunda ilgili verinin atanması (WG-AEN)
Ses Gücü Seviyelerinin İki Ayrı Periyotta Uygulanması ( Gece Ve Akşam)
Metot Karmaşıklık Doğruluk Maliyet Operasyon saatleri kontrol edilir ve
Kullanım anında ilgili ses gücü düzeyi belirlenir.
Gündüz ses gücü düzeyini belirlemek için gündüz aralığı kullanılıyor ve akşam ses
gücü düzeyini belirlemek için akşam aralığı değerleri kullanılıyor. ( Gece fabrika çalışıyorsa gece değerleri
kullanılıyor)
Tüm Gün 24 Saat İçin Ses Gücü Düzeyi
Metot Karmaşıklık Doğruluk Maliyet Operasyon saatleri kontrol edilir
ve Kullanım anında ilgili değerleri belirlenir.
Gündüz, Akşam ve gece ses gücü düzeylerinin kullanılması
Ses Gücü Düzeyi Biliniyor Ama Zaman Referansı Yok
Metot Karmaşıklık Doğruluk Maliyet Operasyon saatleri kontrol edilir
ve Kullanım anında ilgili değerleri belirlenir.
Gündüz, Akşam ve gece değerleri kullanılır
Çizelge 2.9 : Ses gücü düzeyinin bilinmediği durumlarda ses gücü verisinin atanması(WG-AEN)
Bina yüksekliğinn belirlenmesi ve veri olarak bilgisayar hesaplama programına girilmesi önemli aşamalardan biridir ve hesaplama sonucunu etkilemektedir. Binalarda engel olarak etkileşime girebildiği için kat yüksekliği verisinin atanması önem kazanmaktadır.
Ses Gücü Düzeyi Bilinmiyor.
Metot Karmaşıklık Doğruluk Maliyet
ISO 8297 standardını kullanarak ses gücü düzeyini belirlemek
Kaynak operatöründen ses gücü düzeyini belirlemek
ÇED’de bulunan hazırlanmış dataları kullanmak
( Environmental Impact Assessment) (Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED)) Ülkesel olarak tanımlanan belirli kaynak ses
gücü düzeyi verilerini kullanmak Ülkesel olarak tanımlanan ünite yüzeyine düşen izin verilebilir maksimum ses gücü
düzeyi verilerini kullanmak
Direktif 2000/14/EC kaynak için limit değerler sağlamışsa bu değerlerin kullanımı
Ülke verilerinin kullanılması
İlgili değerlerin kullanılması Endüstri tipi Lw ( / m²) için ilgili değer
Gündüz Akşam Gece Ağır sanayi
alanları için
65 dB(A) 65 dB(A) 65 dB(A) Endüstri alanları 60 dB(A) 60 dB(A) 60 dB(A) Ticaret kullanımı
amaçlı alanlar
60 dB(A) 60 dB(A) 45dB(A) Limanlar 65 dB(A) 65 dB(A) 65 dB(A)
Çizelge 2.10 : İlgili bina yüksekliğinin belirlenebilmesi için veri atanmasında ilgili aşamalar (WG-AEN)
Çizelge 2.11 : Elde edilebilen kat sayısı değerinin veri olarak atanması (WG-AEN)
Çizelge 2.12 : Hiçbir verinin olmaması durumunda bina yüksekliğinin tayini (WGAEN)
BİNA YÜKSEKLİĞİ
Elde edilebilen bilgi Kabul edilebilir Tablo Bina Yüksekliği Yükseklik değerinin kullanılması
Katsayısı Tablo 15-1
Bilginin Bulunmaması Tablo 15-2
Elde Edilebilen Kat Sayısı Değeri
Metot Karmaşıklık Doğruluk Maliyet
Kat sayıların toplamını ortalama kat yüksekliği sayısı ile çarpımı (e.g.3m)
Hiçbir Verinin Olmaması
Metot Karmaşıklık Doğruluk Maliyet
Hava fotoğrafı kullanarak yüksekliğin tahmin edilmesi
Site ziyareti yapıp katların tek tek sayılması ve sonra Tablo 15.1’in
kullanılması
Hava fotoğrafı kullanarak katsayısını tahmin etmek ve sonra tablo 15.1
kullanmak
Farklı bina tiplerine göre belirli yükseklik değerlerini kullanmak Tüm binalar için belirli yükseklik
Bina ve bariyerler için ses emilim katsayısının atanması önemli verilerden biridir. Çizelge 2.13 : Bina ve Bariyerler İçin Ses Emilimi Katsayısı (WGAEN)
Metorolojik ve iststislik veri olan yayılıma elverişli koşulların tanımlanması uzun dönem gürültü değerlendirmeleri için önemlidir.
Çizelge 2.14 : Yayılıma elverişli meteorolojik koşulların tanımlanması (WGAEN)
BİNA VE BARİYERLER İÇİN SES EMİLİMİ KATSAYISI
Metot Karmaşıklık Doğruluk Maliyet
Eğer biliniyorsa emilim değerinin kullanılması
Emilim katsayısını ölçmek Ulusal geçerli ses emilimi katsayısını
kullanmak
Aşağıdaki geçerli değerleri kullanmak
Yapı Tavsiye edilen
emilim katsayısı Tamamen yansıtıcı (Cam,Çelik,vs.) 0,0
Taş duvar yüzeyi ve yansıtıcı gürültü bariyerleri
0,2 Yapılandırılmış taş duvar
(Balkonlu , Çıkmalı vs..)
0,4 Emici duvar veya gürültü bariyeri
(ilgili üretici değerlerine ulaşılabilirse kullanılmalı)
0,6
YAYILIMA ELVERİŞLİ METEOROLOJİK KOŞULLARIN OLUŞMU
Metot Karmaşıklık Doğruluk Maliyet
Yerel meteorolojik verinin kullanımı Ulusal yönetmelik, standart ya da kabul
edilmiş verilerin kullanımı İlgili sabit verinin kullanılması Zaman
Periyodu
Yılda ortalama oluşma olasılığı Gündüz %50 yayılıma elverişli koşul Akşam %75 yayılıma elverişli koşul
Sıcaklık ve nem değerleri gürültü hesaplama programlarında girilmesi gereken önemli verilerden biri olarak değerlendirilir.
Çizelge 2.15 : Sıcaklık ve Nem verilerinin tanımlanması (WG-AEN)
Konut binalarına ilgili verilerin atanması aşamasın da önemli aşamalardan biri olarak değerlendirilebilir. Konut binalarına nufus verisinin atanması şamasında ve hata payını en aza indirmek hedeflenir.
Çizelge 2.16 : Konut binalarına nüfus verisi aatanarak tanımlanması (WG-AEN)
SICAKLIK VE NEM
Metot Karmaşıklık Doğruluk Maliyet
Eğer mümkünse gerçek sıcaklık ve nem değerlerinin kullanılması Nem ve sıcaklık verisi toplamak Ulusal kabul edilmiş veri kullanmak (XP S
31-133 standardı 15 °C ve % 70 oranında ilgili nem)
KONUT BİNALARINA NÜFUS VERİSİ ATAMAK
Mevcut bilgi
Uygulanabilir Yöntem Doğruluk Maliyet Her
binadaki kişi sayısı
Tekil nüfus verisini toplam nüfus verisine dönüştürmek:
Ulusal istatistiklerden alandaki toplam nüfusu belirle
Toplam kayıtlı nüfusu hesapla= binadaki kişi sayısı x bina sayısı
Normalleştirme katsayısı hesapla= toplam kayıtlı nüfus / doğru toplam nüfus Binadaki gerçek kişi sayısını hesapla= binadaki kişi sayısı x normalleştirme katsayısı
Haritalama alanındaki kişi sayısı
Her konut binasındaki kişi sayısını belirle Toplam ulusal istatistiklerle karşılaştır Eğer gerekiyorsa “ Tekil nüfus verisini toplam nüfus verisine dönüştürmek”
yöntemini uygula
Eğer konut katları toplam alanı biliniyorsa -Hesapla = Konut katları toplam alanı/ nüfus -Binanın konut katı alanını hesapla= GIS’ten bina alanı x Kat sayısı ( Katsayısı için GIS
kullan, alan çalışması yap ya da bina yüksekliğini hesapla)
-Binadaki kişi sayısı= (Binanın konut alanı/ Konut katları toplam alanı) x nüfus -Ulusal istatistiklerle karşılaştır ve eğer gerekiyorsa “ Tekil nüfus verisini toplam
nufüs verisine dönüştürmek” yöntemini uygula
Eğer konut katları toplam alanı bilinmiyorsa, -Ulusal istatistiklerden “ kat alanı / nüfus” verisini elde et ( mevcut değilse, “veri mevcut
değil” yöntemlerine bak
-Binanın konut katı alanını hesapla= GIS’ ten bina alanı x katsayısı ( katsayısı için GIS
kullan, alan çalışması yap yada bina yüksekliğinden hesapla)
-Binadaki kişi sayısı= (Binanın konut alanı/ Konut katları toplam alanı) x nüfus -Ulusal istatistiklerle karşılaştır ve eğer gerekiyorsa “ Tekil nüfus verisini toplam
nufüs verisine dönüştürmek” yöntemini uygula
Veri mevcut değil
Her binadaki nufusu say
-Ulusal istatistiklerle karşılaştır ve eğer gerekiyorsa “ Tekil nüfus verisini toplam
nufüs verisine dönüştürmek” yöntemini uygula
-Araştırma yaparak farklı tip binalarda (ayrık, blok, farklı kat sayılı, vb.) yaşayan kişi
sayısını belirle
-Ulusal istatistiklerle karşılaştır ve eğer gerekiyorsa “ Tekil nüfus verisini toplam
nufüs verisine dönüştürmek” yöntemini uygula
Önemli verilerden biri de Konut binalarındaki konut ünitesi sayısı ve konut ünitesi başına düşen nüfusun tanımlanmasıdır. İlgili çizelge aşağıda anlatılmaktadır.
Çizelge 2.17 : Konut binalarındaki konut ünitesi sayısı ve konut ünitesi başına düşen nüfusun tanımlanması (WG-AEN)
Cephe gürültü düzeyi verisine göre gürültüye marruz kalan kişi sayısı atanabilir. Bu yüzden, Çok amaçlı kullanımı olan binalarda, konut ünitelerindeki kişilere gürültü düzeyinin atanması önemli verilerden biridir.
KONUT BİNALARINDAKİ KONUT ÜNİTESİ SAYISI VE KONUT ÜNİTESİ BAŞINA DÜŞEN NÜFUSU BELİRLEMEK
Mevcut bilgi Uygulanabilir Yöntem Doğruluk Maliyet
Konut binalarındaki konut ünitesi
sayısı
Tüm binalardaki tüm konut ünitelerini saymak
Mevcut dijital kayıtları kullanmak Aşağıdaki bilgilere göre tahmin yapmak -Boyutu ve yeri: bina yüksekliği, katsayısı,
kat alanı, arazi kullanımı
-Bina tipi ( arazi araştırması yaparak ) : ayrık, yarı ayrık , teraslı, çok katlı
yerleşimler
Aşağıdaki bilgilere ve istatistiki verilere göre tahmin yapmak.
-Kişi başına düşen yaşama alanı -Konut başına düşen yaşama alanı
-Belirli bir alandaki kişi sayısı -Belirli bir alandaki konut sayısı Konut başına
düşen nüfus
Tüm konut ünitelerindeki tüm kişileri saymak
Çizelge 2.18 : Çok amaçlı kullanımı olan binalarda, konut ünitelerindeki kişilere gürültü düzeyinin atanması (WG-AEN)
2.5 Avrupa Birliği Endüstriyel Gürültü İle İlgili Hazırlanan Haritalar