giddi giddi ya hepiñ ōrda olacañ, dede orda ossa dedeyi de götürseydin?

dede gitmēyu, “gitmen” dėdi, “ben orda ölürün ġalırın,” dėyi, “gavırda” dėyi, “nėdän orda?”dėyu.

yimek yiyuduk ayşam yimee çocuklarınan. “aman” dėdi oğlum, “emine” dėdi, “anamıñ şėyleri getir de bi bakalım.” dėdi. “anamıñ şėyi geçiriz.” dėdi, “uçaañ şėyini” 85 dėdi. emine kakmadan hemen ben kakıvirdim, ġāyı buñaldım gälecen buraya. kaatları aldım gäldim.

özüledim tābi, özülenme mi hėç? aldım gäldim, çocuk bi baktı. ha bakalım ekmēni yisiñ çocuk da öyle getir ya. yō ġaġdım geddim kaadı. bi baktı, “ġız emine anam cumāyi gün uçuyu.” dėdi, “cumāyi gün uçuyu anam.” dėdi, “gälmiş anamıñ 90 günü.” dėdi. üş gün var. ėyi nėyise ġāyi yimee yidik, ötek oğlana telefun ėtti, böyüğe. “ābey anamıñ şėyi dolmuş, cumāyi gün anam uçuyu.” dėdi, “uçacak cumāyi gün anam.”dėdi. “yeñiledelim ana,” dėdiler. “yaa yavrım, gidecen ben.” dėdim, “babañız perişan oldu ,” dėdim. “yeter ġāyi durduum. ġış gäliyu.” dėdim. “gidecen ben ävime, beni yolcu ėdiñ.” dėdim. ötek oğlan gäldi, “ana yeñiledelim, birez daa geri 95 addıralım günüñü nė.” “yaa yaa yavrım gidecen ben.” “e özülediñ mi babamı?” “tābi özüledim, siz ġarılarıñızıñ yandasıñız bak. äviñizdesiñiz. benim ävim yok ävim yok, herif yok, nası durān ben burda? beş ay oldu ben gäleli.” dėdim. “ey öyleyse ana.” dėdiler, “yolcu ėdelim.” dėdiler. güccük telefun ėtti şėye, havālañına. “anamıñ günü dōldu” dėdi, “cumāyi gün” dėdi “anam uçuyu” dėdi, “anamıñ yėrini ayırıñ.” dėdi. “cam 100 kenarından ossuñ anamıñ yėri.” dėdi. “cam kenarından ayırıñ.” dėdi. “ana giderken bak git.” dėdi. ėyi üş gün doldu ġāyım. üş günden soñna beni getirecekler. sabah ezeninden eveli kaktık. yidik işdik ġāyı, arabaları ġoşdular. hadi bin bakalım. “ana hanġımızıñ arabasına bineceñ?” dėdiler. “yavrım güccüğüñ arabasına binecen, münürüñ arabasına binecen ben.” dėdim. münürüñ arabasına bindik gäldik. ġıristin var işte ya 105 başbakan var. onuñ köyüne gäldik. orda benim oğlanıñ bacanaa var. dul bacanaa var. ġucasından boşandı. onuñ äve gäldik. orda bi yimek yidik. birez ōrda oturduk ondan kēyi allaım cumā günü “gidelimiñ” dėdiler ġā, “yėtişemeyiz belki” dėdiler. arabaları gine arka arkaya ġoşduk hadi bakalım havālañına. tam söz bu vakit havālañına gäldik. hemen biz gäldik ġāyi ünnēyu apōĺōlar. “bavıllarıñızı vėriñ uçak kakıyu, uçak 110 kakıyu uçak kakıyu, bavıllarıñızı vėriñ.” vėrdiler bavılları. güccük oğlan dėdi “anam ehtiyar ben yokarıya ġadak anamı çıkarabilir miyin” dėdi. “hadi çıkar bakalım.” dėdiler. merdimandan beni çıkardı, içeri ġuymadılar. “oturdukları yėr yassak” dėdiler “giremeñ ġāyi” dėdiler. ōrda bi öpüşdük bi kokulaşdık bi daa. “hadi ġuzum güle güle” dėdim “allah ömrüñüzü vėrsiñ.” dėdim. çocuk geri döndü giddi. ēy bindik ġayı oturduk. 115 yanıma böyle iki tāze ġız oturdu. böğrüme kemeri dakıñ dėdikçe “aman yavrım beni de dakıñ. aman yavrım beni de şėy ėdiñ.” yimek getiriyular. “aman yavrım yimek getirmeñ baña. buzlu su getiriñ, suyuñ içine buz atıñ.” dėyun. “deyze nė diyi sen yimek yimēyuñ, buzlu su içiyuñ?” “çoçuklarımdan ayrıldım, ciyerim yanıyu.” dėyun “soğuk

vėriñ baña.” dėyun, “suyu” dėyun. çay getiriyular. çay isdeyene çay, ġayfe isdeyene 120 ġayfe. hėr çeşit yimek. biricini yiyuñ, geri yani öylece gidiyu çöplüğe. bi ehtiyar herif gäldi. “bacīm tuvaleti biliyuñ mu bacım? tuvaleti gösterän ben.” “ġardaşım daa tuvalet öñümde hėrkeş girip çıkıp duru. ben de girerin ėliñ girdiyi yėre.” dėdim. sennen tuvalete mi giderin ben. öldüm mü yā. böyle senden ėyi olmasıñ bi şėy orda oğlan şėy ėddi, “ābey, anamıñ şėyi var” dėdi “ben çıkarān.” dėdi. o da yolcuymuş meyerim, 125 oranıñ sannėtti çocuk. “ben de isdambola gidiyun, isdambolluyun.” dėdi. “ben de yolcuyun.” dėdi. “öyleyse anamıñ amāneti seniñ, sen de” dėdi “bizden sāyılırsıñ öyleyse anamı isdambola ġadak götür, teslim.” dėdi. ġarısı var, kendi var yazık, gäldiler gäldiler uçakta sordular. “deyze ıraatıñ nası, deyze hasta mı oldun? deyze ėyi miñ?” gäldiler gäldiler, onnar ta arkadalar ben öñdeyin. aman bi böyük uçak ta. allah ġazā beĺā 130 vėrmesiñ. yārebbi. bi böyük. şöyle döndüñ müydün ılġım salġım görünüyu uçaañ böyüklüü. ġāyi şėye gäldik. ordan binerkene ben, şu makasları aldım. bi daa aldım makas. çocuk hanı yazık köreldi mi getiriyu, äve atıyu makası. yeñisini alıyu. “münür” dėdim “makaslardan ikicēz alān.” dėdim. “ana hėpisini götür götürebiliyusañ.” dėdi. ikisini aldım, el çentesinde. bu arap ġarı bildiler, şöyle ġōyular, ora ġoduñ mu biliniyu 135 nė olduğu, makıne. sındıları çıkardı çenteden, aldı ġarı. “aman” dėdim “āmet” dėdim o isdambolluya. “benim makasları ġarĭ aldı,” dėdim. “çenteyi de aldı.” dėdim. “du bakalım” dėdi, “nėyicekler deyze” dėdi. ġarı baña el ėddi. dolandım mardım şöyle. “bunnar yassaġ deyze uçakta.” dėdi. “bunnar makaslar yassak.” “yavrım atıviriñ çöplüğe” dėdim, “yassaasa” dėdim “ucu dönmedik bi bahalı bi şėy deyi.” dėdim, 140 “çöplüğe atıviriñ gitsiñ.” dėdim. öyle dėyincek o giddi. adamıñ erkeeñ bi denesi gäldi. “deyze” dėdi, “isdambolda alacañ makaslarıñı.” dėdi. “aman yavrım benim kimim assıñ” dėdim, “isdambolda varsıñ gitsiñ o makaslar.” dėdim. indik oraya, isdambola havālañına. ininçek, o çocuğ olmasa ben bavılları da bilemeycen her alda. o yanımday isdambollu olmasa. kendi bavılları gäldi, onnarı çekti aldı. benim bavılıñ biri 145 gäldi. özüñ yazılı bavıllarda ya. benim bavılıñ birini aldı, biri yok. “aman āmet, hanı benim bavılıñ biri?” “dur daa çok bavıl arkada.” dėdi. “gälir” dėdi. bi de “deyzē” dėdi “seniñ makaslar da gäliyu.” indik ġāyi ordan isdamboldan. sındıları da aldık işde gäldiler. “deyze oğlannarıñ beklēyu seni dışada.” dėdiler sosyatlar. bi de bakdım annacımdalar.

150 yaa yaa arabada ġızlar var arabada. yimek getiriyular yimek götürüyular arabada. nė isderseñ.

-hostes

hostes mi? siz añnañ yavrım, siz añnañ ġāyi. ben o ğadak biliyun ha. onnar arabadaılar onnar gäldiler ġāyi. ben bilmēyun bi yer ya. onnar gäldiler “deyze seni oğlannarıñ gözlēyu.” dėdiler. “aman yavrım gösteriñ bi beni.” dėdim. “ġayb olurun.” 155 dėdim, “soñna ödeddiriler size, ġayb olurun.” dėdim. bi de bakdım şöyle annaşta durup durular. gälinner yokarı çıkmış yokarıdalar. oğlannar aşşaa şėyde beklēyib durular. hemen onnar baña el ėddi, ben onnara el ėddim eme onnarı ġuymāyular tabi, ben ġapıya varmayınca. ġapıya vardım ġāyı gäldiler, sarmaş dolaş bi ağlaşdık bi gülüşdük ġāyi orda. ordan bindirdiler beni. o gine şėyiñ köyüne gäldik. orda bi gece 160 yaddık, yetişemeycēz berikileriñ köyüne, oğlannarıñ köyüne yetişemeycēz, orda bi gėce yaddık. başbakanıñ köyünde. zabānan kakTık. geri gelirken de ġāyı orda dāmādım mar gemnikte, dāmādım gäldi, ġızım gäldi arabaynan. ordan aldılar, gemniğe getirdiler beni, bursa gemniğe bilirseñiz, bursa gemniğe. ōrda bir avta yattım, elim ayaam şişti arabada, emme kendim de şiştim. vücōtum da şişti ōrda.

-neden, üzüntüden mi?

165 üzüntüden deyi, baya yaşadım, beslediler beni. böyük oğlana varıyun böyük oğlan beslēyu.

-bir de buraya geleceğim diyorsun, iyi bakıyorlarmış orda.

bakdılar bet bakdılar allah ömürlerini vėrsiñ. nė varısa amalikada yidirdiler, getirdiler. tavık budu çok ġāyı. her röğün et, her öğün et. ōrda ġāyı gemnikte de bir avta durdum. hasdalandım, āyaklarım nė şişti uçakda. bir avtadan soñna buraya gäldik. 170 dedeye gäldik ġāyı. yeñi gälin yeñi güveğ olduk dedeynen, özüledik biribirimizi. e işde ġāyı böyle vakıdı geçirdik.

-uçakta camdan baktın mı hiç, neler gördün?

bakdım. gömgök altımız şėy, deñiz deñiz. şėye gälesiye ġadak isdambola. gömgök... bulutlar altımızdan geçiyular, uçaañ altından geçiyu bulutlar.

aleddirikleri vār orlarda. çivtlikler vār, gözel çeşmeleri vār, çimennik... ayşam 175 ezeni oldu mu yalıñız yassak. ayşam ezeni olmadan boşlāyıp gäleceñ orları. işte öyle yėrleri çok gezdirdiler.

yavrım gitmedim. düğün oldu da gitmedim gitmedim. orda türk düğünneri varıdın, türk düğününe giddim.

-nasıldı anlatır mısın?

türk düğünü mü? orda şėyliynen ävlenmiş türk çocuğu, amalikalıynan ävlenmiş. 180 oraya geddiler. ġızıñ başına “biz şėy örteriz” dėdiler, “dilbend örteriz nikah ġıyılırkana” dėdiler. nikah ġıydılar. hoca getirdiler, imam imam getirdiler. ġızıñ başına dilbend örttüler. ġız müslüman oldu ġāyı, gälinnik geydirdiler. başına cember örttüler. aldıñ mĭ aldıñ, vardıñ mĭ mardım, ġıza oğlana dėdiler. nikaa ġıydılar, yimekleri yidiler, kolaları iştiler, çalġıları çaldırdılar. biz de bi köyden bi köye giddik, burdan izmir gibi 185 afıyon gibi yėrlere giddik. türkler orlarda, cāmileri var. cumayi namazına göddü oğlan beni. ondan şėy oldu, ġandil gėcesi oldu, oña göddü. orlara tā izmir ġadak aralı var. çocuk orlara göddü beni cāmiye. yalıñız ezen okutmāyular yukarda. cāminiñ içinde okūyu hoca ezeni. yassak, okutmāyular. namaz ġıldık işte dou eddik orda. geri gäldik. yoldaa türkleriñ ävinde birez ōturduk şėy ėddik. işde gēzdik tēzdik ėyi vakit geçirdik 190 canım.

ġolay para vėri mi gavır adama yavrısını gördüğüm? ayşama da dikayan dėyular, dikiliriz dėyular. azıklarını götüyular, orda yiyular. “om beş saat çalışırın” dėyu. bazı da ordan gäliyúler gėce başg işe gidiyúllar. ġolay mı çocuk çoluk beslemesi, ġarı beslemesi ėliñ köyünde? orlarıñ hayatı da orlara göre bahalı. parası şėy ya, bahalı 195 oranıñkı da bahalı. geymeleri, yimeleri. böyün geyib gittii ayaġġabını yarın bi daa geyib gitmēyular, deyiştiriyular. elbiseyi deyişik geyib gidiyular; emmē sosyat da deyil bizim türkiye gibi sosyat deyil. para ġazanıyu adamnar, para ġazanıyu. eh ėyisi de var kötüsü de var ġuzusŭnu gördüğüm.

ADI SOYADI :MEVLÜT ÇALIŞKAN YAŞI :78

ÖĞRENİK DURUMU:İLKOKUL DERLEME YERİ :BAYAT

-24-

ilkokulu bayat ilkokulunda okudum. otuz dörtte mēzun oldum, onnan sona çıktım. babamı hėş bilmen. babam yonan harbinde ġalmış babam. ebem, dedem bizi böyütmüş. okula ġuydulā. okulda okuduktan sōna çıktık, davar gütmeye çıktım. dėmek otuz sekizden ġırk bire ġadaġ üş sene ėliñ yanında çıraklık yaptım. davar çıraklığı 5 yaptım. biñ dokuz yüz ġırk birde asker oldum. üş sene askerlik yaptım. çanakkale geliboluda.

ävlendik, gittik dağa. yirmi dört yirmi beş sene hėş köye inmedik biz. äv yoğudu, bi şėy yoğudu. çalıştık, ġazandık, ağanıñ davarını güddük. atmış ikide indik. işte öküz aldık. çocuk ta çoğaldı, beş tāne oğlan oldu, iki de ġız oldu. bi dilekçe vėrdim sosyal